erzichtelijke
wereldatlas van
)osthoek-Times
BEA VIANEN BESCHRIJFT DE HEL IN NEDERLAND
terontdekking van de Romeinse pot
tdekking van
wijst weg naar kruiden
Mességué wijst weg naar
OK MET KAARTEN VAN VAAK VERGETEN GEBIEDEN
Nederlandse auteurs
kiezen meesterwerken
De spin
sluipt in
frx
Hsy£%i Sf®
Herman Kuiphof s visie op het
Europa-cup-voetbal in 1972-1973
)ERDAG 27 SEPTEMBER 1973 PAGINA 13
stateerd dat dit boek mij directer
heeft aangegrepen dan de drie
vorige. Ik zal proberen na te gaan
wat hiervan de oorzaak is,
de oorzaken zelfs.
De emotie die dit boek opwekt
zou voor de hand liggend zijn als
de schrijfster zich afgezet had te
gen Nederland. Als zij had ge
sproken van het onbegrip, het
gebrek aan contact tussen Neder
lander en Surinamer, als zij ta
ferelen had opgehangen van
vijandigheid, ongastvrijheid, dis
criminatie of wat voor onaange
naams ook waarmee de bewoner
van een land de bewoner van een
ander het leven zuur kan maken.
In dat geval zouden veront
waardiging, medelijden, mogelijk
ongeloof de kop kunnen opsteken
aan de hand van gewetensknagin-
gen. Maar nu wil het geval dat
Bea Vianen zich ver heeft gehou
den van rassenconflicten en haar
boek heeft gevrijwaard voor sen
sationele berichtgeving op de sim
pele wijze waarop de pers dat
pleegt te doen.
Er treden nagenoeg geen Neder
landers in de geschiedenis op
tenzij zijdelings. Zij heeft zich
bepaald tot het lot van haar ge-
emigreerde landgenoten en him
bestaan in Nederland. En wat
voor een ellendig eindje bestaan
presenteert zij ons hier! Nog af
gezien van de te verwachten
moeilijkheden met het klimaat,
met de behuizing, de onbekende
gewoonten en de moeiten met de
aanpassing, blijkt het dat deze
groep emigranten zich onderling
Volgens dit verhaal woeden on
een kleine hel geschapen heeft,
der deze mensen haat, nijd, gerod
del, achterdocht en wantrouwen
als 'n epidemie. Men krijgt de
indruk, bijna de overtuiging, dat
de ene hindoestaan de andere niet
kan luchten of zien. Ieder exem
plaar probeert de ander een loer
te draaien, hem zwart te maken
hem nadeel te berokkenen en
zich vervolgens op te trekken aan
de neergang van de ander. Een
onthutsender beeld in dit land is
nauwelijks denkbaar. En verwon
derlijker is nog dat Je als Neder
lander de indruk krijgt dat Je er
niets mee te maken hebt en dat
Je er buiten staat, terwijl het
zich om zo te zeggen in het huis
naast Je afspeelt. En als ik de
schrijfster goed begrijp is dat ook
haar bedoeling. Zij beschrijft 'n
hindoestaans drama.
Het is zelfs niet duidelijk of de
ze toestand de emigratie tot oor
zaak heeft of die altijd zo ge
weest is. M. i. geeft zij duidelijk
aan dat deze Surinamers naar
Nederland zijn gekomen op zoek
naar een zekere mate van wel
vaart die zij ook viden maar die
letterlijk niemand enig gevoel
van welbehagen verschaft. Het is
alsof deze mensen 'n vorm van
zelfvernietiging hebben gevonden
in een soort misselijk makende
kleinburgerlijkheid, vijandig en
kwaadaardig.
De diepe ondergrond van deze
ellende heb ik niet kunnen vin
den en het gevolg daarvan is dal
deze roman mij met een stel vra
gen laat zitten. Is het de ont
heemdheid, is het heimwee, die
maken dat de ene hindoestaan de
andere 't licht in de ogen niet
gunt, dat er geen kameraad
schap is, geen wederzijdse hulp ol
zelfs maar belangstelling? Waar
om gedraagt deze groep die alle
reden zou hebben om zich bij el
kaar aan te sluiten, zich als een
gestoord wespennest en steekt
naar alle kanten? Het feit dat
zij zich illusies gemaakt hebben
en in Nederland niet het oranje
paradijs aangetroffen hebben
waar zij van droomden, lijkt mij
een te simpele oplossing voor dit
naargeestige drama Nogmaals,
de schrijfster doet zelf geen oplos
sing aan de hand zodat men de
behoefte gevoelt verder te gaan
denken en zich b.v. te gaan af
vragen of drie landverhuizingen
mogelijk de geest van een volk de
nek omdraaien.
Mijn laatste vraag is evenwel of
Bea Vianen wel helemaal gelijk
heeft met haar voorstelling van
zaken. Ik vind het n.l. bijna niet
aan te nemen dat alle hindoesta-
nen zo verwerpelijk, zo kleinzie
lig, zo hatelijk zouden zijn. En
ik wil zelfs nog overwegen dat ik
als westerling de dingen verkeerd
zie, overtuigd als ik ben van het
feit dat niet alle mensen eender
van aard zijn.
CLARA EGGINK
de Oo&thoek-Times Wereldatlas heeft Nederland eindelijk een kaartenbundel die
gemaakt van die hardnekkige traditie dat Europa het centrum van alles is. Wij
sten wel heel nauwe banden onderhouden met landen in andere werelddelen, wilde
uimte zijn voor meer gedetailleerd werk. Daarbij kon men dan nog over het begrip
tail" van mening verschillen, want het hield bijvoorbeeld in dat men naast een kaart
Noord-Amerika als toetje ook de Verenigde Staten kreeg.
Bea Vianen. Het Paradijs van
Oranje. Querido. Amsterdam.
Na de drie boeken die aan dit
Paradijs van Oranje" vooraf
zijn gegaan, zal het niet meer no
dig zijn de schrijfster Bea Via
nen te introduceren. Deze Suri
naamse van hindoestaanse af
komst is in al haar werk sterk
betrokken bij het leven van haar
landgenoten. Maar terwijl haar
drie voorgaande romans ook in
derdaad in Suriname speelden,
heeft zij het terrein van hande
ling in dit boek naar Nederland
verplaatst. Begrijpelijk, want
niet alleen woont zij zelf reeds
lang in dit land het is ook zo dat
men kan aannemen dat het ie
dereen bekend is dat de bewoners
van tropisch Nederland een on
weerstaanbare drang hebben tot
het zich voor korte of lange tijd
vestigen in onze gematigde
luchtstreken.
en ander is een dermate ingrij-
conditioneringsproces dat ik
te heb op kaart 88 uit de "OosW
■Times" onmiddellijk de kustlijn
Tanzania te herkennen. De me
ling linksboven - "Oost-Afrika"
it aan alle onzekerheid een ein-
7e hebben - voorzover het niet
pa was - in continenten te den-
Ineens Japan op twee kaartbla-
tp •zlpri p-ppft. het. schokeffect dat
inelike Hoogeweegen, Koken in
Romeinse pot, uitg. Luitingh,
A Mary Schuurman, Hapjes bij
flaasje, uitg. Luitingh, f 6,90 Do-
lefesche, Alles uit de braadscho-
Van Dishoeck f 4.90 Ria Holle-
i, Pastei en paté, Van Dishoeck
m de stroom kookboeken lijkt
eind te komen. Aan de onder
pen is duidelijk te merken, dat
egenwoordig wat beter in de slap-
ras zitten dan een aantal Jaren
Maurice Messéque, „Mensen en
kruiden", Forum Boekerij
(Zuid-Hollandsche Uitgeversmij.
NV) Den Haag.
Mensen en kruiden is de bio
grafie van de Fransman Messé-
qué, die erg goed weet waarvoor
diverse wilde kruiden kunnen die
nen. Hij leerde dat van zijn va
der, de onvermijdelijke eenvou
dige landman.
Wat in mij biografiën vaak te
genstaat, is de gezwollenheid er
van. Zelfs als iemand zich erg
eenvoudig afschildert, lijkt dat
te veranderen in een opgeblazen
relaas in de trant van „kijk eens,
zonder handen". Dat trof mij ook
in dit boek. Messéqué vertelt om
Wat deze emigranten zich van
die verhuizing voorstellen is ten
naastebij duidelijk. Aangemoe
digd door de enthousiaste berich
ten van hen die voor zijn ge
gaan, willen zij ook naar het pa
radijs van de sociale voorzienin
gen, de minirok en de TV. Zij
vergeten of beter gezegd, zij wil
len niet weten dat mensen die
zoiets ingrijpends als emigreren
ondernomen hebben, alles liever
doen dan erkennen dat het nieu
we land van inwoning ook
geen rozegeur en maneschijn is.
Dat kan men allerwege consta
teren. En zodoende vestigen zich
hoe langer hoe meer Surinamers
in wat Bea Vianen „Het Paradijs
van Oranje" verkiest te noemen.
Of dat nu komt omdat het dra
ma zoals hier beschreven zich in
mijn land van herkomst afspeelt,
ik kan het niet zeggen. Maar met
nadruk heb ik bij mijzelf gecon-
deelkaarten én de namen die wij an
ders schrijven dan de Engelsen, is
achteraan nog een afzonderlijk re
gister opgenomen, maar dat is niet
volledig. "Tokio" zoekt men er te
vergeefs en men moet in het grote re
gister bj 'Tokyo" te rade gaan.
Dat is natuurlijk niet zo'n ramp,
maar men moet wel de Engelse be
naming weten.
Mary Schuurman heeft al eerder
bewezen beter een kookboek te kun
nen samenstellen dan om te roepen.
Uit haar wijnkookboek komen bij
ons geregeld gerechten op tafel, dit
maal heeft ze het over hapjes bij een
glaasje. Dat zal waarschijnlijk wat
minder worden gebruikt. Het betreft
namelijk over het algemeen hapjes
die wat uitgebreider zijn, speciaal
voor "partijtjes" en niet voor de
ogenblikken als er opeens visite komt
binnenvallen. Wat zeker niet wil zeg
gen dat er geen lekkere dingen in
staan!
Tenslotte dan het boekje over pas
tei en paté. Als u nog nooit iets in
die richting hebt klaargemaakt, kan
ik u dat beslist aanraden. Na een
paar maal proberen aan de hand van
de letterlijke aanwijzingen ga Je wat
eigen variaties bedenken en dan kom
Je tot een paté, die is aangepast aan
eigen smaak en wat ook belang
rijk is aan eigen portemonnee.
"Meesters van meesters". Uitgeve
rij: De Arbeiderspers.
Aan zes Nederlandse (meester) -
auteurs werd gevraagd een verhaal
te kiezen uit de wereldliteratuur, dat
representatief moest zijn voor hun
smaak. De auteurs zijn: Ida Ger-
hardt, Maurice Gilliams. A. Roland
Holst, F. C. Terborgh, Hendrik de
Vries en Victor E. van Vriesland.
Het is natuurlijk onmogelijk en ook
niet helemaal netjes om te zeggen
of het een goed, minder goed of
ronduit slecht boek is geworden. In
ieder geval is het een werk van 190
bladzijden, gevuld met verhalen van
Herman Melville, Valéry Larbaud,
Edgar Allan Poe, Hugo von Hof-
Want voor niet al te veel geld zijn
er heerlijke dingen klaar te maken,
dat blijkt ook uit dit boekwerkje. En
voor de speciale gelegenheden kan er
dan eens worden gedacht aan gerech
ten als paté de canard l'orange.
Ria Holleman geeft bovendien voor
het luttele bedrag van nog geen
vijf gulden recepten voor sauzen en
hartige taarten die met een duur
woord quiches heten.
PIETER TAFFIJN.
mannsthal, Gustave Béquer en Ju
les Barbey d'Aurévilly.
Voor wie van korte verhalen houdt
is dit een ontzettend leuk boek.
want Je leest zes volstrekt verschil
lende stijlen en "literaturen" voor
zover dat woord bestaat.
Wie veel van een bepaalde auteur
gelezen heeft, kan diens keuze mak
kelijk begrijpen.
Het zijn lievelingsverhalen van een
aantal Nederlandse schrijvers en we
kunnen eventjes proeven van hun
bewondering.
Af-en-toe lezers zullen het echter
minder waarderen.
PAUL WOLFSWINKEL
"De spin sluipt In" door Kenneth
Royce, een Prisma-roman versche
nen bij de uitgeverij Het Spectrum
in Utrecht.
Kenneth Royce heeft met dit boek
je zijn Spin-triologie besloten. Eerst
het spionage-element in XYZ-man,
dan een spijkerhard verhaal "Blok
aan het been", waarin ook nog wat
spionage naar boven komt en nu
tenslotte de Spin aan het werk in 'n
recht-toe-recht-aan misdaadboekje.
Voor wie het nog niet weet: de
Spin is een eerlijk geworden ex-in
sluiper. En die wordt als "deskundi-
ge-door-ervaring" ineens in 'n staats
commissie benoemd, die het gevan
geniswezen moet gaan onderzoeken.
Wanneer dan blijkt, dat er noval
wat vreemde en louche figuren in die
commissie terecht zijn gekomen, kan
De Spin het niet laten, hy trekt zijn
oude boevenpakje weer aan. Terwil-
le van het goede doel. Het is met
veel gevoel voor humor, vlot en
spannend geschreven. Eigenlijk nel
Jammer, dat dit de laatste Spin
was. Voor ons had Royce nog wel
even mogen doorgaan.
KOOS POST
Wat zijn nu
toch precies
kunststoffen?
Titel: Kunststoffen. Auteur A. A.
Harness. Uitgeverij Helmond BV,
Helmond. Prijs:
Met kunststoffen of de meer ge
bruikte maar niet alles dekkende
naam plastics, worden we dagelijks
geconfronteerd. Vaak denken we er
niet eens bij na. We worden ons pas
bewust dat het "plastic" is als mi
lieubehoeders ons er op gaan wijzen.
Pas een eeuw oud is de kunststof
toch niet meer uit ons leven weg te
denken. Sinds het einde van de twee
de wereldoorlog is het gebruik van
kunststoffen sterk toegenomen. Men
schat dat over een jaar of vijftien de
gebruikte hoeveelheden gelijk zullen
zijn aan de gebruikte hoeveelheid
metalen. In het boekje kunststoffen
wordt voor iedereen begrijpelijk ver
telt wat nu die kunststoffen precies
zijn, hoe de plastic afwasteil die we
een doodgewoon gebruiksvoorwerp
vinden tot ontwikkeling is gekomeu
en wat we in de toekomst nog van de
kunststoffen-industrie kunnen ver
wachten. Bij iedere tekstpagina is
een tekening, zodat de lezer ook kan
zien waar de schrijver nu eigenlijk
over praat. Achterin het boek staat
bovendien een verklaring van de ge
bruikte termen voor zover deze niet
zijn verduidelijkt in de tekst. Zo is 't
boekje Kunststoffen v ook geschikt
voor de aller Jongste belangstellen
den in chemie, die op school nog net
niet aan scheikunde toe zijn.
HENRIETTE V.D. HOEVEN.
Tien nieuwe
boekjes om
voor te lezen
Er zijn weer tien nieuwe boekjes
uit in de Notedopserie, lees en voor
leesboekjes voor het kleine, zich op
de lagere school informerende volk-
Je. Dat zijn bijzonder geestige en
instructieve boekjes over van alles in
de buurt of verderaf dat vragen od-
roept en antwoorden soms bijzonder
moeilijk maakt. In de nieuwe serie
komen uiteenlopende zaken als
ïhaan, eieren, vuur, kleur en noe zo
het een en ander aan de orde. Het
zijn oorspronkelijk Engelse boed^.
maar waar dat nodig was zijn ze
"vernederlandst" Dat is niet altlld
zo gemakkelijk, want in zo'n deeltje
"Auto's" moet er bij ons natuurlijk
een DAF bij en dat is via noodere-
pen inderdaad gebeurd, met dien
verstande dat het Dafje uitgerekend
de enige is die kaal zwart-wit tussen
zijn broers van verderop moet mee
doen. Maar goed. dat is dan detail
kritiek. Verder is er heel heel plezier
voorhanden.
H. MULDER.
Notedopserie. no. 11 t/m 20 Uitge-
verij L. J. Veen, f 3,90 per deeL
stronauten van uit him capsule
ondergaan, als zij de ver
fde grilligheden van moeder
aanschouwen.
Oosthoek-Times wereldatlas
ongetwijfeld een enorm succes
i, want hij is in alle opzichten
reffelijk: qua omvang (143
ien), qua tekentechniek, qua
Dat is geen geringe verdien
er de gezamenlijke Nederlands-
lse redactie, want er moest
gepast en gemeten worden,
materiaal voor de atlas lever-
Concise Times Atlas (verleden
ir verschenen)die op zijn beurt
was ontsproten aan de grote
s-atlas. Het Nederlandse ele-
uit een drietal detailkaarten
net goede vaderland, een bodem-
twee vrij sobere vergrotingen
de Randstad en een kaart van
(in de Engelse editie zit Bel-
-aners maar zo'n beetje aange
tegen Noordoost-Frankrijk),
jaarten van Nederland zijn voor
jaren Bos-atlas achter de
het matigste van het hele werk.
zijn helaas geen grondsoorten-
hoogtekaarten. Dat is een
nogal overbodig onderscheid in ons
■vlakke land en het geeft bovendien
aanleiding tot eentonig groen in een
paar tinten. Het lettertype voor klei
ne plaatsen dat het in de rest van de
atlas voortreffelijk doet, is op die
deelkaarten van Nederland ineens
verdubbeld en dat is naar vormge
ving een miezerig resultaat. Trou
wens: alles lijkt een keer vergroot,
ook de wegen en kanalen en dat is
met mooi.
Wie vreest dat zo'n Britse atlas
vreselijk chauvinistisch is, is abuis.
Welaan het Verenigd Koninkrijk en
de Ierse Republiek dragen tien kaar
ten bij, maar Frankrijk zes en de
Verenigde Staten zelfs drie-en-twin-
Sterk punt van de atlas zijn kaar
ten over altijd vergeten gebieden als
Centraal Azië en Centraal Siberië.
Van zo'n land als Mongolië verne
men we dat er nog andere plaatsen
zijn dan Ulan Bator en dat er zelfs
de nodige spoorlijnen liggen.
De aanpassing van een in oor
sprong Britse atlas aan Nederlandse
gebruikers geeft hier en daar van-
r elf sprekend moeilijkheden. Het re
gister is hetzelfde als in de Concise-
&uas en dat betekent de Engelse
spellingswijze bij plaatsnamen
(Moscow, Paris, Rhine, Germany)
Da1 sluit niet aan bij de naamgeving
op de kaarten zelf, waar namelijk
wei voor vertaling in het Nederlands
is zorggedragen (ofschoon Je van
mening kan verschillen of wij nu
van Sakhalin - zoals hier - of van Sa
chalin - wat meer Nederlands klinkt
spreken). Voor de Nederlandse
UNIO
- i r *2-—
Aan de kaarten gaat een uitge-
bieid algemeen gedeelte vooraf met
veel informatie over heelal onstaan
van de aarde, economie, toerisme,
enzovoorts. Zeer boeiend, soms wat
slordig. Zo lees ik op bladzij 23 in een
artikel over d eontwikkeling van Lon
den dat de City op de zuidelijke oever
is te vinden. Soms ook loopt het Ne
derlands niet zo geweldig: bladzij
ób: De planeten volgen elliptische
banen rond de zon, waarbij die van
Neptunus en Pluto elkaar overlap
pen. Hoe dichter bij de zon, des te
sneller beweegt hij zich." Wie is die
"hij"? De zon, Neptunus, Pluto?
Beschouw het bovenstaande echter
vooral als detailkritiek. Als geheel
wil ik de Oosthoek-Times zonder aar
zeling de beste Nederlandse atlas
noemen, die ik ken. Exact, esthe
tisch, overzichtelijk, mondiaal. Al
bladerend zou men bijna de ellende,
het onrecht, het verdriet vergeten.
Maar helaas zijn Santiago, Mozam
bique of Praag niet louter namen op
een fraaie kaart.
Oosthoek-Times Wereldatlas, uitga
ve Kluwer (f 74,50 bij inschrijving.
Prijs na verschijning f 89.—)
Han Mulder
Europa Cup XVIII Herman
Kuiphof.
Herman Kuiphof heeft, terugblik
kend op het Europa Cup-sei
zoen 19721973, een gedetailleerd na
slagwerk afgeleverd, waarin een be
scheiden plaats is ingeruimd voor
da achtergrondinformatie. Het derde
"dagboek" dat Kuiphof in samenwer
king met Ton van Dalen en Hans
Reismann en een aantal fotografen
aan het Europese topvoetbal wijdde
is een aaneenschakeling van wed
strijdverslagen en karakteristieken
geworden. Niet alleen van de Neder
landse vertegenwoordigers in de
drie toernooien Ajax, Feyenoord, FC
Twente en FC Den Haag, maar
van alle belangrijke Europese cup
vechters. In het met ongeveer tach
tig foto's verluchte boek laat Kuip
hof Ajax ook nog even terugkeren
in de strijd om de wereldbeker met
welke wedstrijden hij definitief af
rekent. Indepediente wordt als een
gitzwart schaap afgeschilderd, ter
wijl Ajax er in het scherpe commen
taar van afkomt met de opmerking
"dat de ploeg ook niet geheel vrij
uit ging en zo onverstandig was ge
weest in het begin ietwat provocerend
op te treden". Ook plaatst hij een
kritische noot bij de absentie van
Johan Cruijff in München voor de
return van Ajax in het Olympiasta-
dion tegen Bayern München: "Cruijff
heeft wel straffeloos zijn wil tegen
Rolink doorgezet en steun daarvoor
bij zijn medespelers ontvangen
maar het ook niet als toeschouwer
meegaan naar München maakte 'n
slechte indruk op zijn teamgeno
ten". Verder natuurlijk o.m. aan
dacht voor het kortstondige optreden
van Feyenoord. De onvolwassen
presentatie van FC Twente in MÖn-
chengladbach, de voledige uitslagen
van de Europa Cup-toernooien en het
UEFA Cup-toernooi. Dat alles over
zichtelijk en zakelijk gepresenteerd,
waarbij Kuiphof er de nadruk oplegt
dat de objectiviteit voorop staat, en
Ajax en Feyenoord voor hem gelijk
zijn: "Kritiek houd Je natuurlijk
toch en die moet je incasseren. De
wereld is er niet vriendelijker op
geworden. De frustraties worden
steeds omvangrijker en sport is nog
altijd een gegeven waar men vrije
lijk kan afreageren. De voetballers
zijn publiek eigendom, evenals de
commentatoren. Het is geen ideale
situatie, maar de hemel is boven,
dat weten we.
Sterk punt van de atlas zijn kaar
ten over altijd vergeten gebieden als
Centraal Azië en Centraal Siberië.
Van zo'n land als Mongolië verne
men we dat er nog andere plaatsen
zijn dan Ulan Bator en dat er zelfs
de nodige spoorlijnen liggen.
De aanpassing van een in oor
sprong Britse atlas aan Nederlandse
gebruikers geeft hier en daar van-
r elf sprekend moeilijkheden. Het re
gister is hetzelfde als in de Concise-
awas en dat betekent de Engelse
spellingswijze bij plaatsnamen
(Moscow, Paris, Rhine, Germany).
Da t sluit niet aan bij de naamgeving
op de kaarten zelf, waar namelijk
wei voor vertaling in het Nederlands
is zorggedragen (ofschoon Je van
mening kan verschillen of wij nu
van Sakhalin - zoals hier - of van Sa
chalin - wat meer Nederlands klinkt
spreken). Voor de Nederlandse
derlands niet zo geweldig: bladzij
ób: De planeten volgen elliptische
banen rond de zon, waarbij die van
Neptunus en Pluto elkaar overlap
pen. Hoe dichter bij de zon, des te
sneller beweegt hij zich." Wie is die
"hij"? De zon, Neptunus, Pluto?
Beschouw het bovenstaande echter
vooral als detailkritiek. Als geheel
wil ik de Oosthoek-Times zonder aar
zeling de beste Nederlandse atlas
noemen, die ik ken. Exact, esthe
tisch, overzichtelijk, mondiaal. Al
bladerend zou men bijna de ellende,
het onrecht, het verdriet vergeten.
Maar helaas zijn Santiago, Mozam
bique of Praag niet louter namen op
een fraaie kaart.
Oosthoek-Times Wereldatlas, uitga
ve Kluwer (f 74,50 bij inschrijving.
Prijs na verschijning f 89.—)
Han Mulder
geleden. Eén van de nieuwere vin
dingen op dat gebied is het „heront
dekken" van de Römertopf, die we
allerlei namen geven. Annelike Hoo-
geweegen heeft het over de Romein
se pot, Dora Defesche noemt het de
braadschotel. Maar hoe Je het ook
noemt, het komt allemaal op het
zelfde neer: een aardewerk schotel
waarmee Je in de oven gerechten
kunt bereiden, waarbij weinig of he
lemaal geen vet nodig is.
In beide boekjes staat een keur
aan recepten. Luitingh siert dat op
met tekeningetjes, tips en uitspraken
bij Van Dishoeck moet Je het doen
met vier kleurenfoto's. De recepten
staan in beide overzichtelijk aange
geven. Erg belangrijk is het voor vis-
liefhebbers een speciale pot aan te
schaffen, iets waarop beide dames
gelukkig wijzen. Het model is iets an
ders (wat platter), maar belangrijker
is dat het poreuze aardewerk de vis-
geur opneemt en dat die er niet meer
uit is te krijgen.
de paar bladzijden dat hij geen
genezer is, dat hij allemaal erg
eenvoudige dingen doet, dat hij
er nooit iets voor heeft geleerd en
dat het eigenlijk alleen maar is
gekomen omdat z'n vader zo'n in-
en-in goed mens was.
Als Je als lezer die stukken ge
woon beschouwt als lariekoek,
wordt het een erg lezenswaardig
boek. Ik vond het in ieder geval
interessant om te lezen hij de
Fransman allerhande beroemde
personen onder handen (figuur
lijk dan, lichamelijk onderzoek
was er niet bij) nam. Frappant is
dan te constateren, dat Messé
qué zich nog bijkans woordelijk
weet te herinneren wat die groot
heden en hij hebben gezegd. Dat
gaat er bij mij moeilijk ip, maar
de sfeerbeschrijving komt in ieder
geval fijn over.
Het wantrouwen dat vele art
sen in hem hadden, bracht hem
menigmaal voor de rechter. Op
zulke momenten waren duizen
den patiënten bereid voor hem in
de bres te springen en ze deden
dat ook. Tot wanhoop van de
rechterlijke macht: volgens de
bond van dokters of hoe dat pre
cies mag heten oefende hij zon
der papieren de geneeskunst uit
en dat is nu eenmaal verboden.
Er volgde dan ook altijd een ver
oordeling (in de vorm van een
boete) maar dat had slechts een
tegengesteld resultaat: hij kwam
er meer door in de publiciteit en
de mensen die hulp van hem wil
den werden nog groter in aantal.
Ook die rechtbankverslagen vor
men leuke onderbrekingen in het
geheel van de goede daden
waarmee Messéqué Je overstelpt.
In bijlagen wordt ook nog uit
de doeken gedaan welke kruiden
waar goed tegen zijn. Maar denk
eraan: altijd ver weg van wegen
(uitlaatgassen) en van in cultuur
gebrachte grond (bespuitingen
met gif) naar de kruiden zoeken.
Als we Messéqué mogen geloven
is succes dan verzekerd.
PIETER TAFFIJN.
