Antiekbeurs Delft
,Links en rechts" in
et portretschilderij
NDERDAG 30 AUGUSTUS 1973
or drie gulden vijftig (op
.andagen vijf kwartjes) mag tot
scpi ember iedereen weer komen
jken naar de prachtige of le-
kostbare dingen, die
zich aanschaffen.
Antiekbeurs te
lfl is de 25ste en daarom
geluisterd met 21 stukken an~
k zilver uit koninklijk bezit. Er
ti urieuze stalen van uitne-
;iid vakmanschap bij.
mnige yan de 36 deelnemende
nae.aren beijveren zich, vooral
tl te laten zien en dat is aange-
im voor verzamelaars die graag
idee hebben, dat zij in dat vele
ontdekking doen. Anderen
iker» werk van een goede pre-
tal ie van een beperkt aanta.
ukken. In dat opzicht valt, in
a ite) kleine ruimte, de inzen-
g op van Charles van der Hey-
(Rotterdam). Deze omvat een
>ot wandtapijt uit Tournaa, in
trant maar omstreeks
10 geweven, alsmede een ge-
de Madonna van omstreeks
(0, vermoedelijk uit Ulm, met
de oorspronkelijke
lychiomie. Er is ook een inge-
laat Romaans Nederlands
co, afkomstig van een sarco-
Als steeds is nog het aanbod van
17de eeuwse schilderijen naar
aantc»; en kwaliteit verrassend. Op
het ogenblik zijn voortreffelijke
17de eeuwers dikwijls veel minder
duur dan vrij routineuze schilde
rijen uit de Romantische school.
Enige xeserve ten aanzien van de
Schelfhout-psychose lijkt dan ook
zeer raadzaam. De liefhebber van
Ro, .ar Uek komt bijvoorbeeld rij
kelijk aan zijn trekken met °en
aau Knijff toegeschreven land
schap dat ƒ45.000 kost. En voor
de nu5dige prijs van een Leickert
is ei in 17de eeuws werk een vrij
ruime keus.
Bij P de Boer (Amsterdam) waar
beicrJó landschap hangt, vindt
men vier Jan van Goyens op een
rijtje en daarmee tevens be
knopt de ontwikkeling in diens
weik Vooral van 1642 tot de mo-
noch. omie van het jaar daarop is
het een hele sprong. Na zo veel
beurzcr is men geneigd, vooral
het uitzonderlijke te onthouden.
NvaVO (Den Haag) heeft bijvoor
beeld een slavenhandelaar van de
GouQkust opgehangen, een fraai
poxtiec door A. Eckhout. In deze
stand ziet men ook een 17de
eeuws meisjesportretje (Haar
lems:) op marmer. Schüchte Ber
gen (Amsterdam) heeft een aan
trekkelijk Vlaams landschap met
een varkensslachting door een
rondreizende vleeshouwer, een
stuk an 74x100 op koper.
Houthakker (Amsterdam) toont
een topwerk van Weenix, een
groo» landschap, Cramer (Den
Haag) een "vette keuken" van Jan
Steen en een olieverfschets (Ecco
Home) van Rubens. Onder de
prenten van Laurentius (Zaltbom-
mei) zijn er van Rembrandt, Bal-
dung Grien en Hogarth. Naast
geïiliumineerde manuscripten
toont Meyer Elte (Den Haag) de
latijnse editie van het rupsen- en
bloemenboek van Maria Sybilla
Marum en het met 448 kleuren
drukken geïllustreerde lelieboek
van Redouté.
Houten beelden en beeldgroepen
zijn gemeten aan de prijzen van
schnaerijen en meubelen, nog
steeds niet zo duur. Behalve bij
Van üer Heyden vindt men er on
der -.iidere bij Dirven (Eindho
ven; en Peters (Tilburg). Onop-
valler'i hangt bij de kostbaarhe
den .-an Nystad (Amsterdam) een
schilderijtje van Hokusia. Zilver,
porselein en aardewerk vormen op
de beurs weer een mere boire
waa- al vóór de opening museum
deskundigen met begerige ogen in
ronde?
«e
[RECHT (ANP) Portretschil-
vereeuwigen hun modellen zei-
recht van voren, maar het is niet
lat zij hen dan maar zoals het
omt links of rechts en profiel
Ideren. Het is wel degelijk zo dat
bepaald systeem zit in de keu-
if de geportretteerde met zijn
of rechter wang zichtbaar op
doek wordt gezet.
althans de mening van twee
ilse onderzoekers, dr. Nick Hum-
Chris MacManus, die aan
■erschijnsel een artikel wijden in
ugelse blad New Scientist,
namen als voorbeelden Van
en Rembrandt en daarnaast
ierden zij nog vele honderden
portretten op "linkerwang"
li rechterwang". Van Van Gogh is
>*nd, dat hij ontevreden was over
door hemzelf gemaakte litho van
Aardappeleters", omdat dit
stuk spiegelverkeerd was. Aan-
jnd is dat met name kunste-
het algemeen kunnen zien
een schilderij het orignieel
zich hebben of het spiegelbeeld,
als zij het desbetreffende schil-
niet eerder hebben gezien,
bide onderzoekers bekeken 1474
llretten, gemaakt in West-Euro-
fussen de zestiende eeuw en nu
mstateerden dat 891 ervan de
trwang van de geportretteerde
ien en 583 de rechter wang, een
iuding 6040. Dit kan niet op
al berusten, maar de simpele op-
Png is misschien gelegen in de
ts of linkshandigheid van de
Rechtshandige schilders
vinden het misschien wat makkelij
ker een iets naar links gedraaid por
tret te schilderen.
Ook dit bleek niet juist, want toen
de 1474 portreten waren verdeeld in
mannen en vrouwen portretten
bleek dat 68 procent van de vrou
wen iets naar links waren gedraaid,
terwijl dat met 56 procent van de
mannen was gebeurd.
Onderzocht werd vervolgens of
links en rechts ook in de portret
schilderij symbolische betekenis had.
Zou het iets kunnen zeggen over het
karakter of de status van de gepor
tretteerde. Het verschijnsel is be
ken^ uit verschillende primitieve
kunstuitingen.
Hier komt Rembrandt op het to
neel. Van zijn zelfportretten zijn er
9 "Links" en 48 "rechts", dus 15,8
procent "links". Van de door hem
geschilderde mannelijke bloedver
wanten tonen in 61 gevallen de lin
kerwang en in 95 gevallen de rech
ter, dus 39,1 procent links. Vrouwe
lijke verwanten tonen 22 maal de
linkerwang en 17 maal de rechter
(56,2 links) en vrouwelijke niet-ver
wanten verschijnen 52 maal met
de linker en 14 maal met de rech
ter wang op het doek, dus 78,8 pro
cent links. Er is zo te zien een dui
delijke lijn waarbij opvalt dat af
gezien van het geslacht van de ge
portretteerde niet-verwanten meer
de linkerwang tonen dan verwanten.
Beide onderzoekers concluderen
hieruit dat Rembrandt zijn sociale
omgeving opbouwde volgens het pa
troon sociaal verwant en sociaal
niet-verwant, wat correspondeert
met de rechterwang afbeelden te
gen de linkerwang afbeelden. Op
die manier gaf Rembrandt in zijn
schilderij een indicatie van de socia
le distantie tussen hemzelf en zijn
onderwerp, menen zij.
Het meest verwant voelde hij zich
volgens deze theorie dan met zijn
mannelijke bloedverwanten daarna
met de andere door hem gepor
tretteerde mannen. Vervolgens ko
men dan de vrouwelijke verwanten
en tenslotte de vrouwelijke niet-ver
wanten.
Gaat deze hypothese ook op voor
de groepsportrettan van Rembrandt,
was de volgende vraag. In de anato
mische les van prof. Tulp zou Tulp
dan zijn linker wang moeten tonen,
en de studenten him rechter, want
Rembrandt zou zich meer verwant
moeten voelen met de studenten dan
met de hooggeleerde medicus om
dat hij liever leert van de wereld om
hem heen dan dat hij anderen on
derwijst. Het klopt inderdaad, con
stateren de onderzoekers, die overi
gens niet vermelden of zij him ver
onderstelling ook hebben getoetst op
"De nachtwacht".
Tenslotte bleek bij een onderzoek
van 1776 portretten van véle schil
ders dat 39 procent van de zelfpor
tretten de linkerwang toonden 56,2
procent van de mannenportretten,
en 67,7 procent van de vrouwen por
tretten toonden de linker wang. Ook
hier weer cijfers die volgens de on
derzoekers toeval vrijwel uitsluiten.
Nachtfilm: „Rebellion," 18 jr. do. vrij.
en zat. 11.30 uur.
Lido: „Scorpio," 18 jr. dag. 2.30, 7.00,
9.15 uur; zo. ook 4.45 uur.
Luxor: „De naakte gravin." 18 jr.
dag. 2.30, 7.00, 9.15 uur; zo. ook 4.45 u
Tentoonstellingen Rex: ,De blinde zwaardvechter." 18 jr.
dag. 2.30, 7.00. 9.15 uur; zo. 2.15. 4.30,
ksmuseum vaD Oudheden (Ra- 7 00 9 15 uur: woe Cineac Voorstellin-
urg 28) Werkd 10 uur voorm.— gen.
m zond l5 uur aam Nachtfilm: „Zij zijn naakt," 18 Jr.
q voul Volkenkunde Expositie vrij. en zat. 11.30 uur.
prentkunst uit eigen bezit. Trianon: „Frank en Eva." 18 Jr. dag.
uur zo 1—5 uur nam 2.30, 7.00, 9.15 uur; zo. 2.15, 4.30, 7.00,
land zonder honger Dagel. 9 15 uur
zo 1—6 uur nam (t.em
icember) Studio: „Niet elke nacht is een hu-
nrr„n ca welijksnacht." 14 jr. dag. 2.20, 7.00,9.15
de wlttstraat 40 Galerie Ka- uur. 4 4k .J.,.r
Gaper Wisselende expositie dl.
do. bo-
genschappen: dag.
Zondag
rukkerij De Bink, Rooseveltstr.
xpositie van Hab van der Wijn-
d, grafiek omvattende monoty-
t/m 28 augustus
temuseum voor de Geschiedenis
schappen (Steenstr):
gesneden" historisch
05 1
2—6.30
7—9 uur nam
Legermuseum.
Zon
Geopend,
vrijdag 9
feestdag
St. Elisabeth-ziekenhuis klasseafde-
llngen Volwassenen: dee. v 11.15 tot
12 00 uur v 14 tot 14.45 uur en van
1<*.45 tot 19.45 uur kraamafdellng:
dag v 11.16 tot 12 uur (alleen voor
klasse: dag v. 14
8.45 tot 19 45
deling dag v 15 tot 18.30 uur
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13
14.30 's zondags 11-12 en 14—15 u eer
ste klasse- de gehele dag
Annakllnlek- dag 13.30-14.30 en 18-19 u
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
patiënten (behalve klnde-
_r ■-*•*
Elke dag:
15.00-16.00 1
en) zl.jn de bezoekuren als volgt:
lO-
de geschiedenis
zondag 1—4
Lakenhal: dag 106
derlandse Operastichting met "Die
lng gelden de
9 sepéember
Leidse bioscopen
iera: „De nacht van de gene-
14 jr. dag. 8.00 uur; elke mid-
ïhalve zat. zo. en woe. ook 2.00
.Winnetou ln de do-
met "Peer Gynt"
Grote Kerk, 12.45—13.15 uur; Orgel
bespeling door Christiaan Ingelse.
Vrijdag 31 aug.
Theater aan de Haven, Westduin-
Margit Schramm
Nico Dostal.
Bezoekuren Ziekenhuizen
2e klas dagelijks
Maandag t/m vrijdag:
18.30-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
15.30-15.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
cials kaarten verstrekken
Alphen aan den Rijn
2e klasse 10.30
4.15 1
2.30 1
Kinderafdeling alleeD
Kraamafdellng 16.0017.0
1 voor echtgenoten 19.00
Kinderafdeling 15 00—163
due/ ^ïlte
teuws
30 augustus 1873.
Honderd jaar geleden
Vit de Fransche nederzet
tingen op de Afrïkaansche
Westkust bericht men het
overlijden van den Koning v.
Dahomey, ten gevolge van
het overdadig gebruik van ta
fia (een soort rum, getrokken
uit suikerriet, Red.), 't Welk
tot zijne hebbelijkheden be
hoorde. „Daar hij niet bemind
was", zegt een parijsch blad,
„is hij weinig getreurd. Er zijn
dan ook op zijn graf slechts 24
vrouwen geofferd, in de plaats
der duizenden slaven, die men
bij zoodanige gelegenheid
pleegt om te brengen".
Uit Duitschland wordt be
richt, dat bisschop Ledochoios-
ki door het „kreisgericht"
waarvoor hij niet was versche -
nen, toegens aanstelling van
geestelijken in strijd m et de
wet, veroordeeld is tot een
boete van 200 thaler of een
gevangenisstraf van vier
maanden. Het Openbaar Mi
nisterie had 500 thaler ge-
eischt wegens vijandige hou
ding jegens den Staat.
Vijftig jaar geleden:
Nadat vier leden van de
Italiaansche delegatie tot vast
stelling der Grieksch-Alba-
neesche grens op Maandag j.l.
door onbekenden, die in een
bosch bij de Albaneesche grens
in hinderlaag hadden gelegen,
waren vermoord, heeft de I-
taliaansche regeering Grieken
land een ultimatum gestuurd.
Rome is ervan overtuigd, dat
de Grieksche regeering zoowel
moreel als materieel voor den
moord aansprakelijk is en eist
de doodstraf voor alle schuldi-
en alsmede een schadeloos
stelling van vijftig millioen li
re. In verscheidene Italiaansch
steden zijn indrukwekkende
betoogingen gehouden. Te Mi
laan kwam het tot een hefti
ge demonstratie voor 't Griek
sche consulaat, waarvan hei
wapenschild werd afgerukt.
PANDA EN DE GEESTGROND
47121. Het liet Panda niet met mst, dat hij door de po
litie verdacht werd van diefstal van ten kannetje. En nadat
hij zich thuis wat had verfrist en leis had gegeten, begaf
"ij zich naar het terrein bij de Brakpiaats want hij had
"O het gevoel dat Joris daar wel in de buurt zou zijn En hij
kreec gelijk.
Zo' riep hij boos. „Nu heb ik je dan toch gevonden! Als
je maat niet denkt, dat ik je aardig vind. Je bent oneerlijk
- en ik heb de schuld gekregen
P-panda!" stamelde Joris geschokt. ,D-dus ge zijt op vrije
voeten Dat ivist ik niet. Nu doe ik al deze moeite voor niets
eh ik bedoel
..Het kan me niet schelen wat je oedoelt!" riep Panda. „Je
hebt een vaasje gestolen en hier verstoptom deze grond
duur te kunnen verkopen. En toen hen je mij de helft van de
winst gegeven, zodat de politie nu denkt dat ik medeplichtig ben.
Ik du' f niemand meer eerlijk aan te kij een!"
Rechercheur Snappers had Panda onbemerkt gevolgd, en hij
zocht nu een rustig plekje op om goed te kunnen luisteren
De
avonturen
van
Jommeke
De
plastic
walvis
Kooktip
Riblappen op Zwit-
Smelt 50 gr boter en 2
eetlepels die en fruit
daarin een grote, in plak
ken gesneden ui licht
goudgeel en gaar. Schep
de plakken uit de pan en
houd ze warm. Wrijf het
vlees in met rijkelijk vers
gemalen peper en een
snufje majoraan. Laat
de overgebleven boter en
olie goed heet worden en
bak hierin de riblap aan
elke zijde niet langer dan
in. Leg het vlees op
warme schaal. Roer
bekertje zure room
met een afgestreken eet
lepel bloem en een flinke
kop lauwe bouillon tot 'n
dun papje en meng dit
door de braadboter. Blijf
en op een zeer laag l
tot de saus bindt y
Leg de plakken ui op de
riblap en schep de saus
over.
WINA BORN.
(vyj?ln\V(iWMiK.
N/A/AR VE
VOGELWACHT,
3DF. HIJ ZEI PAT
HIJ VOOR FTEHSTI3P
^TERU6 ZOO ZIJN).
,\\Vf,.AVC,vVVc
28 Kp Finlsterre nr Ash Daliia 29 te Sydney
Grote vaart
Achilles 29 te Curacao
Salvador
vn Santo Domingo 1
rort au rrince
Amstelveen 28 120 zw Sardinië j
Doelwijk 28 540 NTO Belem nr. Perz.
Korovlna 29 te San Francisco
Dosina 28 100 Z Dakar nr Rotterdam Macoma 28 190 ZW Monrovia nr Me-
Eemhaven 28 te Rlo de Janeiro
Freetown 29 te Antwepen
Gaasterland 28 p Madeira nr Am-
Grotedijk 28 vn Le Havre nr Ham- Neder Waal 28 vn ManUa nr Los i
bane nr Keelung
Avedrecht 29 te Rastanura
Bogenkerk 29 te Bremen
Capisteria 28 vn Fort de France
Bonny
Chevron Madrid 28 vn Batangas nr
vn Rastanu-
Chevron Rotterdam 28 250 NW Kaap
stad nr New York
Chiriqui 29 te Baltin
Coral Maeandra 29 1
Gulf Hollander 28 vn Pto Miranda
nr Portland
Gulf Italian 28 vn Philadelphia nr
Bantry Bay
geles
xliloyd
Djibouti
Nedlloyd Kyoto 28 v Mombassa
Kabylia 30 te Sydney
Karakorum 28 vn Bandarshapur nr
Bombay
Katelysia 28 vn Tampico nr Curacao
Koplonella 29 60 ZO Mackay nr Syd-
Nleuw Holland 29 te Brisbane
Ommenkerk 28 vn Bremen nr Ant
werpen
Ondina 28 80 NO Okinawa nr K&no-
nelro nr Rosario
Phlllppla 28 550 W Kp Verd. Eil.
Mena al Ahmadi
Delfzijl nr Finland
Antwerp
Simonskerk 28 te Belra
Slnon 29 te Nassau
Sirara 28 200 N Madeira nr Hamburg
- 1 Hamburg nr Amsterdam
london
Tinto 28 vn Armuelles nr Balboa
Trident Amsterdam 28 vn Barrau-
qullla nr Cartagena
Uiysses 28 vn Philadelphia nr New
Veendam 29 te Malaga
Willemskerk 29 te Marseille
Wonosobo 28 p Flores nr Ballkpapan
Zwljndrecht 27 vn Nagoya nr Port
