Quercia uit de schaduw
an Donatello gehaald
W tyUe
m
Y Am
Kooktip
)NDERDAG
1 AUGUSTUS 1973
groene hel van Midden-Amerikaanse oerwouden is minder ongenadig voor oude beeld-
wkunst dan de giftige lucht in industrielanden met autoverkeer. In Italië vergaan
jsterwerken uit de Renaissance. En dat is niet eens een publiek schandaal, want het
Hek heeft er in de regel lak aan. De oude beeldhouwkunst heeft geen publieke ster-
zoals de schilderkunst. Zelfs Michelangelo is voornamelijk algemeen bekend als
!der.
studie van oude beeldhouw-
it is al sterk bemoeilijkt door
jlechte staat, waarin nu veel
den verkeren die in het begin
deze eeuw nog vrijwel gaaf
m. Sommige worden gelukkig
en gehaald. In de kerk
St. Johannes te Siena staat
doopvont, waar de beroemdste
iters van de 15de eeuw aan
en gewerkt: Donatello, Ghi-
Turini en Querela. Alleen
telleschi ontbreekt aan dit
Donatello beheerste de
kunst van die eeuw, zoals een
eeuw later Michelangelo domi
neerde. Maar Michelangelo was
meer verwant aan Querela, wiens
betekenis tijdens de Hoge Renais
sance duidelijker werd dan tijdens
zijn leven.
Tastzin
Donatello componeerde reliëfs van
één gezichtspunt uit. Hij was een
visueel genie. Jacopo della Quercia
richtte zich meer tot de tastzin.
Hij had een sterk gevoel voor de
c|)e hoogste kerktoren ter wereld, de Munster van Ulm, wordt
\erestaureerd om er tijdens de viering van het 600-jarig
istaan in de zomer van 1977 zo ongeschonden mogelijk uit
j zien. (Foto: stadsarchief Ulm)
in Taka-Tukaland". a.l., dag. 2.30 uur,
behalve zondag. Nachtvoorstelling: „Ik
geef me aan iedere man". 18 Jr. vry.
en zat. 11.30 uur.
STUDIO: „Samen uit. samen thuis",
a.l., dag. 2.30, 7.00. 9.15 uur; zo. ook
4.45 uur. Kinderfilm: „Circus op stel
ten", dag. 10.30 uur. behalve zondag.
TRIANON„Dolle liefdesavonturen
van drie apothekersdochters". 18 Ir.,
dag. 2.30. 7.00, 9.15 uur; zo. 2.15, 4.30,
7.00, 9.15 uur.
k»y
Tentoonstellingen
iiuseum van Oudheden (Ra-
1 281 Werkd 10 uur vootm.—
iet am ZOnd 15 uur nam
i 1 un voor Volkenkunde Expositie
^>rentkunst uit eigen bezit.
uur zo 1—6 uur nam
land zonder honger Dagel.
ur zo 15 uur nam (t.e.m.
x)
dfae Wlttstraat 40 Galerie Ka-
aper Wisselende expositie dl.
26.30 uur nam do. bo-
7—9 uur nam
Legermuseum. Geopend, op
tot en met vrildag 9 uur
uur nam Zon en feestdag
uit r
7{; nuseum voor de geschiedenis
'°'tourwetenschappen: dag. 10—
jradag 14 uur.
"f" kenhal: dag 105 uur Zondag
.rh aaxieaeD van bt*p reuurem,
ni 'eD van Karei Wlggers Hessel
Mleke Kemmlng. brons
in Vincent Dame (tot en
•ueustus)
De Bink. RoosevelC-
Be kroonde laarverslagen
enders
1 laar Kunstzaal Heuff (Hof-
schllderllen en aquarellen
aas de Brauw en bronsplastie-
i Onkenhout Dagelllks van 10
bovendien op dlnsdagavon-
20-22 uur (t.m 11 augustus).
ïfK luseum voor de Geschiedenis
u uurwetenschappen (Steenstr.):
i steen gesneden", historisch
-kr. el van blaassteensnijden. Van
4 uur, op zondag van 1 tot 6 uur
september.
P
Ier
a a RA: „The wild bunch", 18
8.00 uur; Kindermatinee:
en de slokoladefabriek"
X zo. 2.00, 4.15 uur. Nacht-
'omen in love", 18 jr., vrij. en
'uur.
„Goldfinger". 14 Jr., dag. 2.30,
'iur; zo. ook 4.45 uur.
„The Valachi papers", 18 jr.,
7.00. 9.30 uur; zo. 2.15, 4.30,
ïur.
[..Karate kolos Lee Keung", 18
1,7.00, 9.15 uur; zo. 2.15, 4.30,
uur; Kindermatinee: „Pippi
Bezoekuren Ziekenhuizen
Dlaconessenhuls: le fcl. dagelijks van
11.00-1200 uur van 13 16-14.00 uur va
18.45-19.30 uur 2e klas dagelijks van
13.15-14 00 uur en van 18 45 19 30 uur
3e klas dagelllks van 13 16-14 00 uur
en van 18.45-19.30 uur Kinderafdeling
dagelllks van 14.00-19.00 uur
St. Ellsabeth-zlekenhuls klasseafde-
llngen Volwassenen: dee. v 11.15 tot
12.00 uur v 14 tot 14.45 uur en van
1<*.45 tot 19.45 uur. kraamafdellng:
dag. v 11.15 tot 12 uur (alleen voor
echtg.) v 15 tot 16 uur en van 18.45
tot 19 45 uur kinderafdeling: dag v
16 tot 18.30 uurr 3e klasse: dag. v. 14
tot 14.45 uur en v 18.45 tot 19.45 u.
Kraamafdellng: dag v 15 tot 16 uur,
en van 18.45 tot 19.45 uur, kinderaf
deling dag v 15 tot 18.30 uur
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13—
14.30 '8 zondags 11-12 en 14—15 u eer
ste klasse- de gehele dag
Annakllnlek: dag 1350-14.30 en 18-19 u
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (bebalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag-
Leidse bioscopen
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag t/m vrijdag:
18.30-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
1550-15.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer v.oor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken
Alphen aan den Rijn
RJJnoord: le en 2e klasse 10.30
11.00. L4.00-rl4.46 en 18.00—19.00 U.
3e klasse 14.00—14.46 en 18.00—19.00
uur Kraamafdellng 16.00—17.00 uur,
alleen voor echtgenoten 19.0020.00
uur Kinderafdeling 16.0016.30 uur.
alleen voor ouders 18.0018.30 uur
concrete, plastische massa. Karak
teristiek voor zijn beelden is een
grootse, ietwat bovenwerkelijke
eenvoud. Vandaar dat Pope-Hen -
nesy, een kenner van de Renai-
sance-sculptuur, bij Quercia in
vloed vermoedt van onze landge
noot Claus Sluter (van de be
roemde Mozesput te Champmol).
Dart. is begrijpelijk als we kijken
naar Sluters klaagfiguren, de
pleurants. Het geldt niet voor de
karakterkoppen bij Sluter; die
zijn vreemd aan de trant van
Quercia. In een nieuwe studie
over de Italiaanse beeldhouwer
komt Sluter er niet aan te pas.
De Engelsman John Ruskin
schreef, dat het zien in 1845 van
een grafmonument van Quercia in
Lucca zijn levensloop opeens ver
anderde. Ruskins landgenoot
Charles Seymour jr. heeft nu bij
de Yale University Press pn Lon
den de eerste grote, niet-Italiaan
se monografie over Quercia gepu
bliceerd (9,50 pomdl). Dit boek zal
misschien geen levensloop veran
deren, maar het is wel een prach
tige les in het appriciëren van
beeldhouwkunst. Nog daargelaten
de betekenis ervan voor de vak
man.
Renovatie
Quercia komt uit zijn oeuvre naar
voren als een eigenzinnige artis
tieke persoonlijkheid die zich niet
bindt aan een bepaalde stijl. In
de bouwkunst geldt het tegen
woordig volgens sommigen als ka
rakterloos, wanneer een architect
zijn ontwerp stilistisch aanpast
aan de oude, omgevende bebou
wing. De karaktervolle Quercia
achtte het niet beneden zich, uit
te gaan van een ouder, geschil
derd altaar toen hij voor de San
Frediano te Lucca zijn gebeeld
houwde altaar ontwierp.
Voor Italianen van de 15de eeuw
was de Renaissance aldus Sey
mour een Renovatioeen ver
nieuwing niet respect voor het ou
dere dat vervangen werd. Het is
geen teken van kracht ,als de ar
chitectuur zoli taak uit de weg
gaat en gevoel mist voor stede
bouwkundig decorum.
Naar een fontein die Quercia voor
Sieua ontwierp werd hij bekend
als Jacopo della Fonte. Er is me
ningsverschil over de vraag, of hij
bij de uitvoering werd geholpen
door Valdambrino, een vooraan
staande beeldhouwer van wie het
Rijksmuseum te Amsterdam een
houten groep bezit. Seymour wijst
op verschillen tussen twee figuren
van de fontein: de Rhea Silvia en
de Acca Larentia. Bij het eerste
beeld krijgt men de indruk, dat
de vormen niet geheel vrij zijn
gekomen uüt het blok. Er is een
opeenhoping van details met ge
lijk vóórplan. De Acca Larentia is
in plastisch opzicht veel vrijer.
Quercia nam te veel hooi op zijn
vork. In het laatst van zijn leven
was hij zowel hoofdarchiteot voor
de dom van Siena als voor het
hoofdportaal van de San Petronio
te Bologna. Hij had in beide ste
den werkplaatsen met assistenten
en raakte volkomen overwerkt.
Veiel projekten heeft hij onvol
tooid achtergelaten. Seymour ziet
treffende overeenkomsten met Mi
chelangelo. die precies een eeuw
later werd geboren. Het oeuvre
van Michelangelo is uiteraard on
vergelijkelijk veel groter.
Seymours studie is ook een be
langrijke bijdrage tot het inzicht
in de Renaissance in het alge
meen. 250 Fotografische illustra
ties steunen het betoog. Defcailop-
n a men maken onthutsend duide
lijk, hoezeer de beelden al geleden
hebben.
Dolf Welling
ADVERTENTIE
ieuw$
\D m
in Japan heerschte in den
atsten tijd eene zonderlinge
onie om konijnen te koopen.
•t deze knaagdieren werd
He speculatie bedreven, die
ei overeenkomst had met
kw( n befaamden tulpenhandel
liep izer vaderen. Door een hart-
diek ichtelijke liefhebber werden
eenigen tijd geleden niet
minder dan 5000 dollars be
steed voor eene collectie van
50 zoogenaamde hangoor-ko
nijnen uit Madagascar. Die
konijnen-zwendelarij heeft
thans het gewone einde geno
men, dat al dergelijke zwen-
delarijen wacht. De prijzen der
dieren zijn op eens ontzagge
lijk gedaald. Enorme sommen
zijn daardoor verloren en uit
ivanhoop hebben verscheidene
speculanten zich van kant ge
maakt.
Vijftig jaar geleden:
Naar wij vernemen kan
eerlang de benoeming van den
oud-minister den heer H. Co-
lijnlid der Tweede Kamer, tot
minister van Financiën wor
den verioacht, als opvolger van
den afgetreden functionaris
jhr. mr. D. J. de Geer.
Een fraai begin na de aan
neming in België van de wet
betreffende de vervlaamsching
der Gentsche hoogeschool:
de rector is afgetreden, ver
moedelijk als gevolg van een
soort sabotage-actie van
Franschgezinde hoogleeraren.
De düurtegolf in Duitsch-
land blijft aanhouden. Het
brood steeg tot 160.000 mark.
Met 1 september worden de
posttarieven vervijfvoudigd.
PANDA EN DE GEESTGROND
29121. Joris liep met de directeur van het Museum van
Oudheden, de heer Anno, het stuk land op.
„Het is ivel aardig, zo'n lapje grond vol antiek", sprak hij,
„maar het is hinderlijk voor de voeten wanneer men ivil dauw-
trappen. Immers: hoe licht stapt men daarbij op een scherf
„Vreselijk prevelde de directeur verblekend. „Wie weet hoe
veel onschatbaar aardewerk op die manier onherstelbaar be
schadigd is!"
„Oho! Niet alles!" riep Joris opgewekt. „Kijk, daar hebt u
bijvoorbeeld het kannetje ivaarvan ik u vertelde. Geheel gaaf,
vermoed ik".
De heer Anno boog zich met uitpuilende ogen over de plek
die hem gewezen werd, en maakte met voorzichtige vingers een
kruikje vrij dat daar gedeeltelijk zichtbaar ivas.
„Een puntgaaf exemplaarmompelde hij met trillende
stem van ontroering. „Een uniek modelHoe is het mogelijk!
Deze vindplaats werpt de theorie over de Derde Landverhui
zing geheel omver
„Ach, het is wel aardig, nietwaar?" sprak Joris geringschat
tend. ,J£n als er één zo'n voorwerpje over de brug komt, volgen
er meer om een vrije vertaling van het Klassieke spreek
woord te geven. Daarom intereseert het u misschien, dat deze
grond toevallig te koop is
Het zal in ieder
geval niet naast
de deur liggend
Naast de deur of niet naast de deur,
wij kunnen jammer genoeg niet mee!
Dat geeft niet, hoor meisjes. De professor,
heelt waarschijnlijk toch een gevaarlijke
opdracht voor mij...
jr
SJ-nfWjj vy
Gember-rozijnenpud
ding - Verkruimel 4
sneetjes oud brood zon
der korst en giet er 8
eetlepels warme melk
over. Roer ruim 50 g
zachte boter tot een
zalfje en meng er 50 g
suiker door. Meng het
goed geweekte broodkruim
met de melk door het
botermengsel en voeg 2
even losgeroerde eieren
toe. een mespunt zout, 1
theelepel gemberpoeder,
2 zeer fijn gehakte noot
jes gember, 1 eetlepel
van het gembersap, 1
theelepel kaneel en als
laatste 50 g geweekte ro
zijnen. Meng alles goed
door elkaar en schep het
mengsel in een beboterde
vorm. Dek af met alumi
niumfolie en zet de vorm
hoogstens 60 min in een
matig warme oven of
kook de pudding gaar in
een waterbad
WINA BORN
JU HEBT JE HOMD GOED QNDER
DE DUIM, HEl?
KWESTIE VAM
GEDULD...
GROTE VAART
Achilles 7 v Belize nr Pto Cortes
Acteon 7 v Colombo nr Singapore
Alcor 8 te Buenos Aires
Algol 7 v Paranagua nr Salvador
Amersfoort 8 te Hamburg
Amstelstad 8 te Qalveaton
A res 7 te Pto Ordas
Aristoteles 8 te Freeport
Asian Ensign 8 te Hongkong
Banggai 8 te Tandjong Manl
Bengalen 7 t.a. Madras
Bothnlaborg 8 te Amsterdam
Bovenkerk 7 v Freetown nr Rotter
dam
Capulonix 8t e Bombay
Choluteca 8 te Southampton
Dordrecht 8 100 mnno Brisbane nr
Sydney
Doslna 8 v Fredericia nr Perz Golf
Ganymedes 8 te Amsterdam
Gooiland 7 v Santos nr Vitorla
Grebbedijk 8 te Hamburg
Heelsum 7 vSingapore nr Port Ke-
lang
Hollandsburcht 9 te Dairen verw
Katelysia 9 te Montreal varw
Katwijk 7 te Corinto verw
Kerm la 7 v Port Harcourt nr Londen
Khaslella 7 te MUfordhaven
Koplonella 6 v Singapore nr Dam
pier
Korovlna 8t e Point Fortin verw
Kreon 7 v San Juan nr Belize
Lelykerk 7 625 m w Mossamedes nr
Le Havre
Macoma 7 30 m nw Daker nr Go
thenburg
Marathon 7 te Hamburg
Memnon 7 v Guanta nr Curacao
Neder Eerns 7 1100 mw Dakar nr
Kaapstad
Neder Rijn 7 v Tripoll nr Tunis
Nedlloyd Dajlma 7 v Cristobal nr
Rotterdam
Nljkerk 7 120 Lizzw Kp Blanc nr
Barcelona
Oostkerk 7 500 z Guarda Fui nr
Dubai
Pericles 6 v Port of Spain, nr Ma-
tanzas
Rljnborg 8 te Hamlna verw
Safocean Albany 7 v Durban nr Fre-
mantle
Sepia 8 te Portland verw
Socrates 7 v San Felix nr Parama
ribo
Spaarnekerk 7 v Colon nr Rotterdam
Statendam 7 450 m zo Hallfax nr
New York
Ulysses 7 1230 m no St Maarten nr
Tanamo 7 vManzanlllo nr Cork
Phllipsburg
Tltrea 8 225
Vltrea 8 225 m zo Townsvllle
New York
Vlieland 7 145 m o Kp Hatteras nr
Willemstad
Waalekerk 7 v Barcelona nr Marseil
le
Walcheren 7 350 m z Monrovia nr
Alexandrle
Wise?kerk 7 v Hamburg nr Antwer
pen.
KLEINE VAART
Anna Broere p 7 Brunsbüttel nr zee
Dutch Spirit p8 Flam borough Head
nr Rotterdam
Flducla 8 te Rotterdam
Nassau borg 7 v Amsterdam nr Del f
zijl
Humber nr
ILVA, ZE ZJ1N VAST
SEolUJRD DOOR
PLArJETBRS! ER ZIJN
NOe PLANETERSl
HEEFT ZE NIET ALLE
up#-
juist!
WAAROM LIETEN
ze MU NIET EERDEK
VkOMEN PAN HEM?
