oegoslavische boeren
oen aan naieve kunst
X
De
plastic
walvis
Kooktip
- YSDAG 7 AUGUSTUS 1973
(ordat hij me uit pure hartelijk-
id gaat voeren, proef ik maar
ig wat van de gebakken vis op
d bord. Opnieuw vult hij mijn
\s. Zijn woorden zijn donkere,
jg ditjes raspende klanken, maar
lp n gulle grijns is duidelijk. Broe-
rs zij" we, zolang dit dorpsfeest
[if"1
is dan Hlebine, het Kroatische
waar onder de boeren het
iilderen epidemisch lijkt te zijn.
je open lucht wordt vlees en
gebraden voor drie busladin-
k n professoren, museummensen en
nstcritici uit vijf werelddelen en
landen. We zitten aan lange,
tafels bij een uitspanning
het meer.
i [co Scheepmaker, die de meeste
c egoslavische .naïeven' persoonlijk
ut, wijst me de schilders en
iel ddhouwers, die met ons tafelen
beroemdste is Ivan Generalic.
een glunderende gastheer, of
vader van de bruid, loopt hij
it een glas in de hand langs de
ifels.
'eek Engels", zegt de vrouw
nn de boer en schilder, die zijn
met me deelt. Ook vrouwen
n andere naïeven hebben die
geleerd, om de zaken te be-
gen. In de stille wintermaan-
n, wanneer het boerenbedrijf
it veel omhanden geeft, schilde-
i sommige mannen van Hlebine
flinke oogst aan landschapjes
dorpstaferelen bijeen. Die
irdt door buitenlandse handela-
opgekocht.
lome zomermiddagen lijkt Hle-
ie een dorp als alle andere hier,
yn bij de Hongaarse grens. Maar
staat tegenwoordig wel een
lurig expositiegebouw met verga-
éi rzaal. De meest succesvolle schil-
14 rs laten een huis bouwen, groter
d dat van anderen: status jacht.
u acsh ter glasschilder ij van Ivan
ie ineralic brengt in Keulen, Lon-
n of New York tienduizenden op.
opkomst van deze seizoen-
industrie is het onverwacht
>lg vaai Hegedusics terugkeer
Aar het dorp van zijn jeugd. In
rijs had hij het begin meege-
lOiaakt van de artistieke malaise,
veel kunstenaars opnieuw
deed zoeken bij de traditie.
3ibk hij was ontevreden over de
el opeenvolgende moderne stro-
ngen, die naai- zijn gevoelen in
ofdzaak de eigentijdse intellec-
fel aanspraken en te weinig de
de Adam in ons allen. In Hlebi-
vond hij nieuwe inspiratie, in
orvallen uit het dagelijks leven.
|n werk uit die tijd doet denken
ii tafrelen van Pieter Breughel,
activist gaf hij in Hle-
"Vrouio aan de was", gesneden houten beeld van Dragica
Belovic. Beelden verkopen wat minder vlot.
bine enkele jonge boeren leiding
bij hun artistieke pogimgen.
Hat naïevenbedrijf woekert zonder
hem voort, mooi verdeeld over en
kele van de naties, die Joegoslavië
bevolken: de Kroaten in en nabij
Dr. Carel Blotkamp, die onlangs
in Utrecht promoveerde op een
studie over de Nederlandse schil
der Pyke Koch, betoogt in een
stelling dat „de kunst van de zo
genaamde naïeven of zondags
schilders verdient verlost te wor
den van het sentimentele proza
van haar huidige bewonderaars".
r entoonstellingen
le-blbllotheek Lulfelbaan (Was-
ar)Overzichtexpositie Bonies
m 9 augustus)
smuseum vhd Oudheden (Ra
re 28) Werkd 10 uur voorm.—
nam zond 15 uur nam
useum voor Volkenkunde Expositie
mse prentkunst uit eigen bezit.
105 uur zo 15 uur nam
Hand land zonder honger Dagel.
6 uur zo 15 uur nam (t.e.m.
lecember)
ib de Wlttstraat 40 Galerie Ka-
t Gaper Wisselende expositie dl.
za. 2630 uur nam do bo
llen 79 uur nam
sa Legermuseum. Geopend, op
ndag tot en met vrlldag 9 uur
m.—5 uur nam Zon en feestdag
i uur
llksmuseum voor de geschiedenis
natuurwetenschappen dag. 10
ir zondag 14 uur.
b Lakenhaldag 105 uur Zondag
i uur
l ileria Van der Vllst (Botermarkt
Wandkleden van Bep Roorda,
laerllPD van Karei Wlggers Hesse)
Boei en Mleke Kemmlng. brons-
tleken van Vincent Dame (tot en
'0 augustus)
rukkerll De Bink. Roosevelt-
"aat 3 - Bekroonde laarverslagen
kalenders
assenaar Kunstzaal Heuff (Hof-
1 an 7.)schllderllen en aquarellen
Klaas de Brauw en bronsplastie-
Nlco Onkenhout. Dagel Mks van 10
uur. bovendien op dlnsdagavon-
van 20-22 uur (t.m 11 augustus),
ilksmuseum voor de Geschiedenis
I Natuurwetenschappen Steenstr.
j, b de steeD gesneden", historisch
pectlef van blaassteensnijden. Van
1 ot 5 uur, op zondag van 1 tot 5 uur
bi- 9 september.
Leidse bioscopen
AMERA: "Als adelaars vielen ze
1 14 jr, dag 8.00 uur; Kinderma-
ie: "Tarzans avonturen", a.l., dag
jUur; zo 2.00 en 4.15 uur. Nacht-
1 k "Woodstock" 18 jr. vrij en zat
0 uur.
STUDIO: "Samen uit. samen thuis"
a.l. dag 2.30, 7.00, 9.15 uur; zo ook
4.45 uur. Kindermatinee: "Circus op
stelten" a.l. dag 10.30 uur
TRIANON: "De non van Monza",
18 Jr. dag 7.15 9.15 uur; zo 4.30. 7 en
9.15 uur. Kindermatinee: "Pippi Lang.
kous", a.l., dag 2.30 uur; zo 2.15 uur.
REX: "Kara/te kolos Lee Keung", 18
Jr, dag 2.30. 7 en 9.15 uur: zo 2.15. 4.30,
7 en 9 15 uur; nachtvoorstelling: "Love
and life". 18 jr. vr en za 11.30
!°?is
KOR: "Ivanhoe". 14 Jr. dag 2.30,
9-15 uur; zo ook 4.45 uiir. Kinder.
,,'t Varkentje" a.l. dag 1.30,
Bezoekuren Ziekenhuizen
Dlaconessenbuisle kl dageiyks van
11 00-1200 uur van 13 15-14.00 uur va
18 45-19.30 uur 2e klas dagelijks van
13 15-14 00 uur en vaD 18 45 19 30 uur
3e klas dagelllkP vhd 13 15-14 00 uur
en van 18.45 19.30 uur Kinderafdeling
dagelijks van 14.00-19.00 uur
St. Ellsabeth-zlekenhuls' klasseafde-
llngen Volwassenen: deg. v 11.16 tot
12 00 uur v 14 tot 14.45 uur en van
lq.45 tot 19.45 uur kraamafdeling:
dag v 11.15 tot 12 uur (alleen voor
echtg.) v 15 tot 16 uur en van 18.45
tot 19 45 uur kinderafdeling: dag v
15 tot 18.30 uurr 3e klasse: dag v, 14
tot 14 45 uur en v 18 45 tot 19.45 u.
Kraamafdeling- dag v 15 tot 16 uur.
en van 18.45 tot 19.45 uur. kinderaf
deling dag v 15 tot 18.30 uur
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13
14.30 's zondags 11-12 en 1415 u eer
ste klasse- de gehele dag
Annakllnlek' dag 13.30-14.30 en 18-19 u
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren al9 volgt:
Elke dag*
15.00-16.00 uur
18.30-20.00 uur
Voor de prematurenafdellng gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag t/ra vrijdag:
18.30-18.45 uur
Zaterdag en zondag:
16.30-15.45 uur
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
cial? kaarten verstrekken
Alphen aan den Rijn
Rljnoord: le en 2e klasse 10.30
11.00. 14 00—14.45 en 18 00—19.00 u.
3e klasse 14 00—14.45 en 18.00—19.00
uur Kraamafdeling 16.0017.00 uur,
alleen voor echtgenoten 19.0020 00
uur Kinderafdeling 16 0015.80 uur
alleeD voor ouders 18 0018.30 uur
ÉW ?fiteuws
7 augustus 1973.
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Met het gisteren naar Ja
va vertrokken stoomschip „De
Prins van Oranje" is weder
eene groote hoeveelheid patro
nen en Beaumontgeweren ver
zonden. In het laatste halfjaar
zijn ruim 4000 zoodanige ge
weren naar Indië verzonden.
In Spanje heeft het krach
tig optreden van het Gouver
nement indruk gemaakt. Se
dert de onderwerping van Se-
villa strijd het leger met geest
drift. De aanval op Valencia
wordt krachtig voortgezet en
men hoopt de stad weldra bin
nen te rukken. Onder de op
standelingen te Carthagena
heerscht verdeeldheid.
Vijftig jaar
Werklieden, werkzaam in
Ned. Herv. kerk te Voorst, pre
senteerden elkaar op zeker oo-
genblik voor de grap een in de
kerk hangende collectezak. Een
der werklieden stak zijn hand
erin, alsof hij er iets in deed
en voelde op den bodem papier
zitten. Het bleken twee bank
biljetten te zijn, elk van hon
derd gulden. Diakenen werden
er mee in kennis gesteld. De
beide werklieden kregen ieder
een flinke belooning. Hoe lang
de briefjes in de zak hebben
gezeten- is niet bekend.
Voor de betrekking van ge
meenteveldwachter te IJssel-
monde hebben zich ruim 80
sollicitanten gemeld.
Hij pleit voor een serieus kunst
historisch onderzoek. De schilders
van Hlebine zelf doen allerminst
sentimenteel over hun produkten.
Het zijn de hier zo gul onthaalde
critici, die er zich problemen over
maken. Hoe is het te verklaren,
dat overal ter wereld „Naïeven" als
onkruid opschieten. En wat moe
ten we onder naïeve kunst ver
staan? In elk geval een onge
schoolde kunst, zou men zeggen.
Maar Josip, de zoon van Genera
lic, heeft een academische oplei
ding gehad. Toch zijn soms zijn
werken alleen door de handteke
ning te onderscheiden van die van
zijn vader. Is hij dan een onechte
naïef? Het ligt, geloof ik, anders.
Van tijd tot tijd doet zich in de
kunst het verschijnsel voor van
een geestelijke „emigratie", een
vlucht. Dan sluiten vele kunste
naars zich in hun werk af voor de
problematiek van hun tijd de
maatschappelijke èn de artistieke.
Het Biedermeier had zo'n emigra
tie-karakter.
Het werk van artistiek onge
schoolden, die op gevorderde leef
tijd opeens beginnen te schilderen,
heeft doorgaans iets van de Bie
dermeier-sfeer. Het is knus.
Bij speciale gelegenheden, zoals het
carnaval, lijkt iets van een sluime
rende volkskunst te ontwaken.
Het werk uit regionale „scholen"
van naïeve kunst heeft meer het
karakter van volkskunst. De schil
derijen van Generalic. Vecenaj en
enkele andere Joegoslaven steken
in kwaliteit ver uit boven het ge
middelde. Maar tientallen in hun
omgeving zijn er door aangesto-
ken.Zij putten er een soort groot
ste gemene deler uit en dat is de
regionale strijd geworden.
Grote individualisten als de
„douanier" Rousseau in Frankrijk
of de Amerikaan Morris Hirsch-
field zijn niet onder zo'n hoedje
te vangen. Waarschijnlijk moeten
we alleen zulke figuren tot de
„grote" kunst rekenen. Zo hebben
wij in Nederland thans Pierre
Schwartz en Delanjo. Nico
Scheepmaker, die als „invaller"
voor Dr. Louis Gans snel een Ne
derlandse inzending heeft bijeen
gebracht voor de triënnale van
naïeve kunst te Zagreb, hield zich
aan het huiselijke werk. Zijn per
soonlijke belangstelling voor zulke
lieve schilderijtjes is overigens al
lang bekoeld. Hij heeft gemerkt,
dat ze op het eerste gezicht inne
mend zijn, maar dat ze als het
ware „dood" gaan, vervelend wor
den, wanneer men ze een poosje
in huis heeft. Niettemin, één van
zijn exposanten is met een prijs
bekroond.
PANDA EN DE GEESTGROND
27121Omdat zijn meubelen weg waren gehaald, sliep Pan
da op de kale vloer. Daardoor zag de wereld er de volgende
ochtend nog somberder uit dan ze al was. Maar de bediende
Jollipop probeerde hem op te beuren.
Wij moeten het hoofd niet laten hangen", sprak hij. Mis
schien hebben wij een heel aardig bezit aan die grond vol oudhe
den. Want antiek is tegenwoordig veel waard, meneer Panda.
Er is een grote schaarste aan oude artikelen. Veel verdwijnt
naar het buitenland en bovendien wordt er veel gestolen
Hij toonde de voorpagina van het ochtendblad, en vervolg
de: Zelfs vannacht nog. Er is een drieduizend jaar oud potje
van Nebaknezar ontvreemd uit de particuliere verzameling.
Waar moet dat heen?" vraagt dit artikeltje zich af".
Ook Joris, die zijn intrek in een duur hotel had genomen, las
het ochtendblad.
„Waar moet dat heen?" prevelde hij hoofdschuddend. Welnu
het antwoord is eenvoudig: Naar ons stukske grond!"
Hihihihi, porfréssor
Bolegijn-.JDat is
natuurlijk Professor
Gobelijn.
Wat mal! Je moet zo lang mogelijk
wegblijven... Waarom stuurt hij je
dan een telegram?
Niks mal. Het is
heel gewoon!
Koude visschotel - Bak 2
gesnipperde uien samen
met 3 kleingesneden ap
pelen in 4 a 5 eetlepels
zonnebloemolie niet lan
ger dan 10 min. Meng
appel en ui door elkaar
en schep de helft uit de
pan. Leg op het achter
gebleven ui en appel
mengsel 750 g visfilet, in
grote stukken gesneden,
daarop 3 blaadjes lau
rier, enkele takjes peter
selie, 2 theelepels ci
troensap, eventueel wat
paprika of cayenaie en
zout naar smaak op.
Schep de rest van het ui
en appelmengsel erop en
giet er een kopje warm
water bij. Leg een deksel
op de pan en laat het
gerecht 30 min. op een
zeer laag vuur stoven,
Controleer nu en dan of
het geheel niet te droog
komt te staan. Het beste
smaakt deze visschotel
koud, op een warme dag.
WINA BORN
FRED BASSET
I ZAAKJE ZEGT PATJE PWAMÖ VOELT JE )(AmZ KKAAKHËIBEE7
TF HOUDEN.FIJN, PATJE PWAN& VOOK JE V/EEKT!
\AK\\£lvez)
r IIC HAD HET
NlFT OVEK AM3N
DWAN&, MAAK DIE VAN J
MUN>0 EDEC.
✓OFVV. LA y^/tO-P
KLEINE VAART
Albert-V 4 te Rotterdam
Dutch Engineer 5 vn Rotterdam nr
Le Havre
Dutch Mate 5 vn Rotterdam nr Gon-
freville
Dutch Spirit 5 vn Rotterdam nr
Grangemouth
Mare Liberum 4 vn Rotterdam nr
Helsinki
Mare Sllentum 6 te Rotterdam
Nassauborg p 5 Brunsbüttel nr Am
sterdam
Neutron 6 25 ZO Humber nr Humber
GROTE VAART
Abida 4 v Manilla nr Bangkok
Acmaea 4 v Rotterdam nr Lissabon
Area 6 100 N Billiton nr Noumea
Ares 4 v Port of Spain nr Mantanzas
Aristoteles 5 te Freeport
Barok 4 v Rotterdam nr Alexandrlë
Batu 4 v Bordeaux nr Santander
Chevron Amsterdam 6 400 WZW Mid
way nr Honolulu
Dallia 5 te Rastanura verw.
Doslna 4 v Rotterdam nr Frederlcia
Eemland 5 te Rio de Janeiro verw
Eumaeus 4 t Penang
Heelsum 4 120 NNO Bermuda nr
Montreal
Hercules 5 v New York nr Aruba
Ittersum 5 te Rotterdam
Kelletia 6 v Sydney nr Geelong
Kryptos 4 v Hamburg nr Holmsuud
Kylix 5 v Rotterdam nr Gibraltar
Ladon 5 v Pto Cabezas nr Kingston
Leuve Lloyd 5 800 ZW Galapagos ur
Balboa
Machaon 5 te Rotterdam
Marathon 5 te Rotterdam
Moordrecht 6 v Duluth nr Port Car-
tier
Mijdrecht 8 te Montreal verw.
Nedlloyd Carwell 5 650 ZZO Lo6 An
geles nr Japan
Nedlloyd Dejlma 5 620 ZO A cap ul co
nr Rotterdam
Nedlloyd Klmberley 4 v Los Angeles
nr Portland
Nedlloyd Kingston 4 v San Francisco
nr Los Angeles
Parthenon 4 950 NO Antigua nr St.
Croix
Patro 4 70 ZW Oporto nr Teesport
Petra 4 v Ashkelon nr Augusta
Poeldijk 4 300 Z Cape Race nr Ant
werpen
Putten 5 1000 WNW Panama nr Chi
na
Schelde Lloyd 4 v Casablanca nr
Genua
Slnon 5 te Hamburg
Slnoutskerk 5 te Hamburg
Socrates 4 v Barbados nr San Fellze
Solon 3 v Paramaribo nr Amsterdam
Straat Rio 4 v Dar es Salaam nr
Tanga
Straat Talbot 6 150 NNW Calrns ur
Djakarta
Straat Towa 4 te Lagos verw.
Theron 5 te Baltimore
Vitrea 5 v Sydnev nr Clnta Termi
nal
Vlieland 4 te New York
Wlssekerk 6 te Hamburg
Zulderkerk 4 v Gelfe nr Mantyluoto
