fietsen
Skylab
eel meer
EN VETERAAN EN
WEE DEBUTANTEN
ploeg 2
woede
voor 8 weken naar ruimte
START EN
LANDING
erstel na terugkeer
al an gr ijk vraagstuk
[ERDAG 21 JULI
EXTRA
PAGINA 13
De Saturnus-1B raket, die de
Apollo met de tweede be
manning naar Skylab lan
ceert, moet volgens het hui
dige schema van Kaap Ken
nedy vertrekken op zaterdag
28 juli om 13.08 uur Neder
landse tijd. -Tot op het laat
ste moment kan daarin nog
verandering komen.
De landing wordt volgens dit
oorspronkelijke schema uit
gevoerd in de Stille Oceaan
op zondagochtend 22 septem
ber om 02.38 uur. Op de lan
dingsplaats is het dan nog 22
september.
De duur van de vlucht zal bij
handhaving van dit vlucht-
schema dan 56 etmalen13
uur en 20 minuten hebben
geduurd, ofivel 1344 uur en 20
minuten. De vorige record
vlucht Skylab-1) duurde 672
uur en 49 minuten.
Weltz had eigenlijk, w^t het fiet
sen betreft, geluierd. Het kostte hem
na terugkeer op aarde vele dagen,
om weer geheel de oude te zijn.
De leider van het medische team
in Houston, dat het gehele Skylab -
project begeleidt dr. William Royce
Hawkins heeft maar aanleiding varn
deze ervaringen dan ook bepaald, dat
de leden varn de tweede bemanmiing
zich veel strikter aan een intensiever
fiets-programma moeten houdien, op
z'n minst een verdubbeling. Dat wil
zeggen een of anderhal uur per et
maal per man. Misschien krijgt één
hunner nog de opdracht het kalmer
aan te doen, om ook in dit geval
weer controle-materiaal te hebben.
Het is nog niet bekend, of derge
lijke lichaamsoefeningen, die hart en
spieren in conditie te kunnen hou
den ook een gunstige invloed kun
nen hebben op één van de andere
fysieke gevolgen van langdurige ge
wichtsloosheid: de ontregeling van
het evenwichtsorgaan-.
Op aarde werkt dit orgaan razend
snel. In een fractie van een seconde
geven de hersenen de waarnemingen
van dit orgaan door naar spieren,
waardoor wij bij lopen, fietsen en
alle andere wankele operaties in het
goede spoor blijven. Maar wanneer
dit evenwichtsorgaan lange tijd zijn
werk niet heeft behoeven te doen
(er is in de ruimte onder deze om
standigheden geen „boven" en „on
der" dan blijk het na terugkomst
op aarde merkwaardig lange tijd
nodig te hebben om weer accuraat
en snel te werken. Dit kan wel eens
de grootste handicap blijken voor
langdurige ruimtereizen bij een toe
stand van gewichtsloosheid.
Een ander gevolg van deze onge
wone ruimte-omstandigheden is het
kalk-verlies van het beendergestel.
Daarover heeft men nog geen defi
nitieve gegevens met betrekking tot
de eerste Skylab-bemanning. Men
weet ook nog niet of dit euvel on
dervangen kan worden door het nut
tigen van kalkrijker voedsel. Dat gaat
men zowel' tijdens de tweede als
tijdens de derde bemande Skylab-
vluclut onderzoeken.
De eerste ploeg van Skylab, die
nu alweer een maand thuis is, had
tot voornaamste taak biomedische
experimenten uit te voeren, om wel
ke reden dan ook de arts Kerwin
meeging. Deze astronauten hebben
Vroegere ruimtevaarders (vooral
de Russische maar ook wel de Ame
rikaanse) hadden na een langdurige
vlucht, eenmaal op aarde terugge
keerd, voornamelijk last van drie
lichamelijke klachten, die wij in het
kort willen vermeiden.
De schijnbare gewichtsloosheid,
die in vele opzichten lichamelijke
arbeid lichter maakt, heeft tot ge
volg dait het hart went aan luieren.
Bovendien gaat het vermogen van
de spieren achteruit. Op zichzelf is
dit niet erg, maar eenmaal op aarde
terug moeten hart en spieren weer
als vanouds stevig aan de slag. Het
blijkt, dart deze her-oriëntaitie van
aardse omstandigheden geruime tijd
vergt, een tijd die langer wordt
naanmaite de vlucht langer heeft
geduurd.
Wanneer dit al het geval ds na
een ruimte verblijf van enkele weken
(vier wat tot dusver het maximum)
dan moet worden gevreesd, dat aan-
durige vlucht wel eens bijzonder
moeilijk zo niet onmogelijk zou wor
den. En toch overweegt men derge
lijke veel langdurige vluchten ,b.v.
een jaar terug nodig zou^ijn. Bij
terugkeer op aarde zou een langdu
rige herstelperiode geen probleem
opleveren,' maar na een jaar zou een
revalidatie op het onherbergzame
Mars nauwelijks mogelijk zijn.
Men kan een groot deel van de
problemen der gewichtsloosheid on
dervangen door in de ruimte kunst
matige zwaartekracht te scheppen
bijvoorbeel door grote cirkelvormige
stations die roteren waarbij de cen
trifugale krachten de zwaartekracht
imiteren. Maar düt vereist bijzonder
gecompliceerde en kostbare tech-
onderdelen van het ruimtevaartuig
in de ruimte, omdat het enorme ge
heel niet als één stuk kan worden
gelanceerd. Voorlopig zijn we daar
nog niet aan toe. Bovendien wor
den in Skylab experimenten uitge
voerd, op biomedisch, fysisch en
chemisch gebied, fiist vanwege de
toestand van gewichtsloosheid
De eerste Skylab-bemannong heeft
enkele experimenten uitgevoerd om
te zien, hoe de nadelige gevolgen
van langdurige gewichtsloosheid
voorkomen kunnen worden. Eén van
die experimenten was het oefenen
op een ergometer, een soort stil
staande trainingsfiets met verstel
bare weerstand. Zo'n „home-trainer"
houden ook vele aardse stervelingen
er op na, om conditie te blijven
wanneer zij niét veel aan sport
(kunnen) doen en een nogal zittend
leven hebben.
De ervaringen van de eerste Sky
lab-bemanning met deze ergometer
zijn zeer leerzaam geweest.
Conrad, de commandant van de
missie, heeft bijzonder ijverig het
voorgeschreven fietsprogramma (een
half uur per dag) uitgevoerd. Hij
was na terugkeer op aarde het eerste
„boven Jan", d.w.z. na enkele uren.
Daarbij moeit echter miiiet worden ver
geten, dat dit zijn vierde ruimte-
vlucht was, dat dat ook de ervaring
hem misschien in een gunstiger po
sitie plaatste tegenover Kerwin en
Weitz, die debutanten waren. Maar-
er was toch nog meer. De arts Ker
win had zich met toestemming van
Houston minder aan het schema
gehouden en het duurde voor hem
wat langer (twee dagen) voordat hij
de verschijnselen van hart- en spier
zwakte te boven was. Hij had aan
vankelijk last van bloedstuwing naar
de benen en te geringe bloedaanvoer
naar de hersenen waardoor bijvoor
beeld gevoelens van duizeligheid op
traden. Het derde bemanningslid
ook vele andere wetenschappelijke en
technische experimenten uitgevoerd
benevens een hele reeks inspan
nende niet voorziene reparatiewerk
zaamheden.
Tijdens de onbemande vlucht van
Skylab in de laatste maand hebben
de telescopen van het ruimtestation
nog radiografisch bestuurd van
af de aarde waarnemingen gedaan
mat betrekking tot de recente zons
verduistering. De fotografische re
sultaten daarvan zullen door de
tweede bemanning in september
mee naar huis worden genomen.
De tweede ploeg, die thans ver
trekt, heeft in hoofdzaak astronomi
sche taken -toebedeeld gekregen,
voornamelijk met betrekking tot de
zon. De derde ploeg (eind dit en be
gin volgend jaar) gaat zich in het
bijzonder toeleggen op waarnemin
gen met betrekking tot de aarde
vanuit de ruimte.
Voor beide komende ploegen (elk
twee maanden) staan ook experi
menten op allerlei andere terreinen
op het programma.
De tweede bemanning brengt in de
Apollo-capsulie enkele brandstofcel
len mee om de energievoorziening
van Skylab (die nog niet honderd
procent is door het ontbreken van
een paneel met zonnecellen) nog
enigszins op te voeren. Bovendien zal
waarschijnlijk een poging worden
ondernomen om het overigens uitste
kend werkende provisorische zonne
scherm nog iets te verbeteren.
Zo zagen de eerste bewoners
van Skylab hun ruimtevoer
tuig nadat ze het definitief
hadden verlaten voor hun te
rugkeer naar de aarde, die
gegarneerd met lichte beivol-
king, op de achtergrond van
deze foto te zien is. Links aan
Skylab de op molenwieken
lijkende zonnepanelen van
het astronomische observa
torium van het ruimtelabo
ratorium. Naar boven ste
kend het enige van de twee
panelen met zonnecellen
voor de energievoorziening
van Skylab zelf. Over de
romp van Skylab als een
ogenschijnlijk wat slordig
uitgevouwen zakdoek het
provisorische zonnescherm,
dat door de eerste Skylab-
bemanning werd aange
bracht.
Wetenschap en
technologie
door P. Bok
De Saturnus-1B raket, waarmee de Apollo met de tweede Sky-
labploeg volgende week ibordt gelanceerd, op weg van de as
semblagehal naar de startplaats op Kaap Kennedy. De start
toren is gelijk aan die voor een Saturnus-V maanraket, maar
de eerste trap onderzijdeontbreekt omdat voor deze missie
veel minder stuwkracht nodig is dan voor een maanlandinqs-
vlucht.
■37 dagen onbemand om de aarde te hebben gewenteld
[ongeveer 500 kilometer hoogte krijgt het Amerikaanse
intestation Skylab zaterdag 28 juli weer een bemanning,
neer zich althans geen onvoorziene problemen voor-
bemanning bestaat uit Bean, Garriott en Lousma en zal
ns het programma niet minder dan acht weken in
ruimtestation vertoeven alvorens op 22 september weer
aarde terug te keren. Dat is een verdubbeling van het
ecord van een bemande vlucht, gevestigd door de eer-
Skylab-bemanning bestaande uit Conrad, Kerwin en
itz.
nieuwe bemanning vindt bij aankomst in Skylab waar-
tlem jnlijk haar bedje beter gespreid dan de eerste, die pas na
Win [impliceerde geïmproviseerde reparatiewerkzaamheden
intrek kon nemen in de eerste vierkamerflat met werk-
its in de ruimte. Zij hebben het complex in uitstekende
achtergelaten en er zijn geen aanwijzingen, dat er tij-
n. kfl i de onbemande interimperiode ongeregeldheden zijn
surd, zoals dat het geval kan zijn bij een flat, die enkele
en leegstaat tijdens een vakantie van de bewoners. In
ters zijn er bijvoorbeeld vooralsnog in de ruimte niet te
vachten.
zou veel voor te zeggen zyn
it, de tweede bemanning pas
a langere tyd dan ruim een
naar Skylab te laten gaan na
££3 :eer van de eerste ploeg. Dan
en meer gelegenheid hebben
de fysieke reacties van de
tuten op een lange vlucht te
gglleren en vooral het verloop
tun „herstel" op aarde. Want
ngduri'g verblyf onder de om-
122, igheid van schijnbare gewichts-
laat volgens de ervaring
Isporen achiter.
r tegen uitstel van de lan-
van een tweede ploeg beston-
uküisohe bezwaren. Ook in de
is van alles
derhevig. Ook de toch al moeizame
energievoorziening (door het onit-
brenken van een paneel met zonne
cellen) mag niet te lang op zware
proef worden gesteld.
Afgezien van het feit, dat de zon
necellen op de wieken van Skylab
niet .afgesloten" kunnen worden
moet ook tijdens een onbemande in
ter imperiode nog vrü veel energie
worden gebruikt om de juiste (uit
eenlopende) temperaturen te hand
haven in de verschillende delen van
het ruimtestation. De Wetenschap
pelijke apparatuur mag niet te koud
of warm worden, en vooral de voor
raden voedsel, water etc. voor de
achtereenvolgende bemanningen
gen moeten in goede staat blijven:
d.w.z. niet te warm en niet te koud.
Skylab nam bij de onbemande
lancering op 14 mei alle leeftocht,
water en zuurstof mee voor alle drie
bemanningen, dait wil zeggen voor
390 man/dagen. Even terzijde lotend
dat een deel van die voorraden door
recyling (b.v. water en zuurstof)
meermalen bruikbaar is, betekent
dit dait in Skylab voorraden waren
waarvan één mens op aarde langer
dan een jaar zou kunnen leven. Het
kost nogal wat energie om dat alles
in goede staat te houden in de ex
treme omstandigheden van de ruim-
te.
Hoewel derhalve de tweede be
manning sneller naar Skylalb gaat
don optimaal gewenst was, heeft het
onderzoek van de eerste ploeg gedu
rende de maand die sinds, hun te
rugkeer is verlopen al voldoende ge
gevens opgeleverd, om de tweede
ploeg in sommige opzichten met
nieuwe instructies over him gezond
heidszorg weg te sturen.
bemanning van Skylab bestaat, even-
eerste, uit één ervaren ruimtevaarder en
rot heeft weliswaar slechts één vlucht
naam staan, maar dit was dan ook een
een van de vijf maanlandingsvluch-
is Alan L. Bean, de commandant van de
In november 1969 wandelde hij als vierde
de maan rond, samen met Conrad, de
van de eerste Skylab-ploeg. Dit stel
tekomieken" maakte toen een precisielan-
>P de maan op slechts een paar honderd
afstand van de in 1967 gelande onbemande
lor. Bean maakte in die vlucht 244 uren
ervaring vol.
fcn van de debutanten is er nog iets bijzon
en de hand, althams voor ons Nederlanders,
grootouders waren namelijk onvervalste
n.
J emigreerde het Friese echtpaar Louwsma-
*s naar de Verenigde Staten. Dit echtpaar
had in totaal dertien kinderen. De jongste van
hen was de vader van de nu 37-jarige Jack Robert
Lousma, die deel zal uitmaken van de tweede
Sky lab-bemanning. In de jaren tussen emigratie
van de Louwsma's en de ruimtevlucht van Lous
ma heeft de familienaam kennelijk een letter ,W'
verloren.
Lousma werd in 1966 in het astronauten-team
opgenomen. Hij is technicus, gehuwd en vader
van twee kinderen.
Het derde bemanningslid is de icetenschapsman
met zeer brede opleiding en interesse dr. Owen
K. Garriott.
Op de foto van links naar rechtsBean, Garriott
en Lousma met het embleem van de komende
vlucht.
De derde Skylab-beman/nmgdie vermoedelijk
begin november wordt gelanceerd en pas in fe
bruari van het volgend jaar naar de aarde terug
keert, bestaat uitsluitend uit debutanten: Gerald
P. Carr, Edivard G. Gibson en William R. Pogue.
