OOSTEUROPEANEN WERKEN
AAN TOP CONFERENTIE
Gevolgen Euf raat-dam onze keil
Bonn onderzoekl
omkoopschandaal;:
HEVIGE RELLEN NA
GEVANGENISOPSTAND
Je weet van bollen niets tot je ze in de mand hebt
Als bekroning van Helsinki
Al ruim 80
ontvoeringen
in Argentinië
Franse camping
weggespoeld
STAKINGEN
IN URUGUAY
GAAN DOOR
FELLE STRIJD
Benzinetekort IN CAMBODJA
Italië
in
ri§t!ïvi:'«
ECHTPAAR m
117 DAGEN
OP ZEE GEREI
ENGELAND
VRAAGT
VRIJLATING
VAN HESS
Russisch prestige-object in Syrië nadert voltooiing
BUITENLAND
ADVERTENTIE
thstrouwbaremii
iddel b\i darmstoomissen
HELSINKI De Oosteuropese landen voeren in Helsinki
een gecoördineerde actie om de conferentie over Europese vei
ligheid en samenwerking zo snel mogelijk met een topconfe
rentie bekronen, en in de huidige eerste fase de ministers
conferentie die waarschijnlijk zaterdag zal eindigen maxi
mum propaganda-effect te behalen.
Nadat de Russische minister van
Buitenlandse Zaken Andrei Gromy-
ko al op de .eerste dag een ontwerp
voor een verklaring over de beginse
len van veiligheid en de betrekkin
gen tussen staten ter tafel had ge
bracht, kondigde de Poolse minister
van Buitenlandse Zaken Stefan Ols-
zowski een Pools-Bulgaars ontwerp
voor een verklaring over het derde
agendapunt, de ontwikkeling van cul
turele samenwerking, contacten en
de uitwisseling van informatie aan.
Zijn Oostduitse ambtgenoot Otto
Winzer diende woensdag, mede na
mens Hongarije, een ontwerp in
voor de plechtige verklaring die aan
het slot van de derde fase over het
tweede, resterende agendapunt zou
moeten worden aangenomen, samen
werking op economisch, handels-,
wetenschappelijk, technologisch en
milieuhygiënisch gebied.
Deze ontwerpen, evenals de vier
ontwerp-verklaringen die de West-
duitse minister Walter Scheel woens
dag ter tafel bracht, zullen, zoals mi
nister Van der Stoel opmerkte, pas
worden besproken in de tweede fa
se .wanneer in commissies de eigen
lijke onderhandelingen plaats vin
den. Zij zullen deze week in Helsinki
niet. aan de orde komen, en zonder
meer worden doorverwezen naar de
commissies die niet voor 18 septem
ber zullen bijeenkomen.
Kort
De Oosteuropese landen willen dui
delijk een zo kort mogelijke tweede
fase: minister Gromyko sprak over
de mogelijkheid de derde fase - be
krachtiging van de resultaten van
het werk in de commissies - nog
voor het einde van het Jaar te hou
den. Uit dit voor Nederland moeilijk
te aanvaarden tijdschema blijkt de
wens, aldus minister Van der Stoel,
voornamelijk over algemene begin
selen te spreken in plaats van over
concrete stappen. Deze indruk werd
nog versterkt door de Russische ont-
werp-verklaring ,die in feite een kor
te samenvatting van de rede van
minister Gromyko is.
Niet los
Naar Nederlandse opvatting be
hoort de conferentie zich niet te be
perken tot het formuleren, in alge
mene termen, van beginselen, maar
moeten concrete maatregelen wor
den genomen om de barrières tussen
de volkeren te slechten.
Bovendien, er van uitgaande dat
politiek veiligheid niet los kan wor
den gezien van militaire, streeft Ne
derland met andere Westeurope-
se landen naar paralleliteit tussen de
veiligheidsconferentie en de onder-
BUENOS AIRES —Gisteren zijn
twee Argentijnse zakenlieden op weg
naar hun werk ontvoerd. Zij brach
ten het aantal ontvoeringen sinds
het begin van dit jaar op meer dan
tachtig.
De familieleden van de twee za
kenlieden wilden niet zeggen of los
geld is geeist. Verscheidene ontvoer
den worden nog vermist. Onder hen
bevinden zich een Amerikaan, een
Brit en een Italiaan.
handelingen over troepenverminde
ring in Midden-Eruopa. Deze paral
leliteit wordt ten dele bereikt wan
neer de onderhandelingen althans
gedurende een bepaalde periode sa
menvallen.
De onderhandelingen over troepen-
vermindering beginnen 31 oktober in
Wenen en zullen vermoedelijk Jaren
duren. Zij zouden enigszins op gang
kunnen zijn gekomen wanneer, bij
voorbeeld in mei. de slotfase van de
velllgheidsconferentie wordt gehou
den.
Begrijpelijk
De Oostduitse minister van Bui
tenlandse Zaken Winzer sprak, ge
heel aan het einde van zijn rede,
slechts enkele woorden over wat
vooral West-Europa als een der be
langrijkste doelstellingen van de
conferentie beschouwt: vrijer ver
keer van personen, ideeën en infor
matie. „Het elkaar beter leren ken
nen", aldus Winzer, „begrip voor de
mentaliteit van andere volken, kan
een belangrijke bijdrage vormen
svoor het bereiken van hoge morele
standaarden, vooral bij de opgroei
ende generatie.
In Nederlandse delegatie-kringen
werd de Oostduitse terughoudenheid
op dit punt wel begrijpelijk ge
noemd: de Duitse Democratische
Republiek is, gezien de verhouding
met West-Duitsland, meer dan enig
ander Oosteuropees land, gekant te
gen vrijer verkeer.
PARIJS Vannacht zijn in de
Noordfranse kustplaats Saint Brieuc
twee mensen om het leven geko
men toen tijdens een hevig onweer
in korte tijd een camping weg
spoelde. Ook verscheidene huizen in
Saint Brieuc en in een nabijgele
gen plaats moesten ontruimd wor
den. De mensen van de overstroom
de camping zijn voorlopig in een
schoolgebouw ondergebracht.
MONTEVIDEO President Bor-
daberry van Urugauay heeft giste
ren nieuwe maatregelen getroffen
tegen stakers en arbeiders die stipt
heidsacties voeren, maar de werkne
mers zetten hun acties tegen zijn
machtsgreep onverminderd voort. De
president gaf de werkgevers het
recht actievoerende werknemers te
ontslaan.
De werknemers bezetten woensdag
weer verscheidene fabrieken en kan
toren waaruit zij tijdens het week
einde door de politie en militairen
waren verjaagd.
In Montevideo gebruikte de poli
tie traangas en wapenstokken om
een menigte vrouwen uiteen te Ja
gen die tegen Bordaberry's bewind
demonstreerden. Het was het eerste
felle treffen tussen de politie en de
burgerij sedert de president een
week geleden het parlement ont
bond.
MUNCHEN Veel benzinepomp
stations in Italië hebben een tekort
aan superbenzine, zo heeft de West-
duitse vereniging van automobilis
ten ADAC meegedeeld. De ADAC
waarschuwt vakantiegangers naar
Italië niet hun benzinetank leeg te
rijden, maar tijdig uit te kijken naar
een benzinepomp.
s ui
Een soldaat bewaakt de uitgebrande resten van de bus waarin zeven mensen gewond raakten
toen gewapende mannen het voertuig in brand staken zonder de passagiers uit te laten stappen.
Ierse extremisten kaapten bussen
BONN Gisteren is hier de eer
ste openbare hoorzitting gehouden,
over de "zaak-Steiner". Het be
treft hier het kopen van een parle
mentaire stem en in de zaak zijn
al tal van namen genoemd.
Gisteren kwam er een nieuwe bij,
toen de onderstaatssecretaris van
Buitenlandse Zaken, Karl Moersch
moest gaan getuigen nadat een an
dere getuige had gezegd dat Moersch
iemand, die een Oost-Duitse com
munistische spion zou zijn, in con
tact had gebracht met Julius Stei-
ner, aan wie de zaak zijn naam ont-
leent. Moersch zei onmiddellijk tot
de uit negen mannen bestaande, en
van alle politieke partijen afkomsti
ge commissie, dat hier niets van
De commissie onderzoekt de bewe
ringen van Steiner, een 49-Jarige,
vroegere parlementslid van de oppo
sitie, dat hij zijn stem had ver
kocht, voor 50.000 Mark, aan de so
cialistische partij van Bondskanse
lier Brandt. Dit was in april 1972.
Door de daad van Steiner zou de
oppositie een motie van wantrouwen
die de regering-Brandt had kunnen
doen vallen, niet hebben kunnen win-
De commissie onderzoekt ook of
omkoopsom die Steiner zou t
ontvangen op de een of
manier te maken had met de
bewering dat hij had opgetredi
als een "dubbele spion", iemand
die "werkte" voor twee zijden.
Steiner had gezegd dat hij
Oostduitse agenten geld had
vangen om zijn eigen partij, de CD
te bespioneren, zulks met volkome
medeweten van de Westduitse coi
traspionage.
BELFAST (AP> Gillende pas
sagiers van een bus in Belfast wer
den gisteren door guerrillastrijders
gedwongen in een bus te blijven,
terwijl zij deze in brand staken. Ze
ven personen liepen brandwonden op
waarbij twee van hen ernstig wer
den gewond, terwijl zij uit de bran
dende bus ontsnapten. In totaal wer
den zeven bussen gekaapt en in
brand gestoken in westelijk Belfast.
De kaping waarbij de mensen
werden gewond vond plaats in de
Antrim straat en was vermoedelijk
het werk van leden van het Ierse
Republikeinse Leger. Een van hen
sprenkelde benzine op de vloer van
de bus en wierp daarna een bran
dende lucifer op de vloer. De bus
vloog onmiddellijk in brand.
De aanvallen op het openbaar ver
voer brachten vrijwel het gehele
verkeer in westelijk Belfast tot stil
stand. Alle andere bussen werden
onder bescherming van het leger
naar de garages teruggebracht.
De buskapingen waren een onder
deel van de hevigste rellen van dit
Jaar in Belfast. De rellen ontston
den na geruchten dat twee gevange
nen door Britse militairen zouden
zijn gedood bij het neerslaan van
een muiterij.
Rebellerende gevangenen, gewa
pend met stoelpoten en brandbom
men, die waren gemaakt van kran
tenpapier gedrenkt in boenwas, heb
ben veiligheidstroepen aangeval
len in de Noordierse gevangenis
Maze, waar personen gevangen zit
ten die verdacht worden van gueril
la activiteiten.
De ongeregeldheden braken uit in
drie gevangenisbarakken nabij Bel
fast en het heeft tien minuten ge
duurd voordat bewakers en soldaten
de rust weer konden herstellen.
In Belfast zijn ook twee bommen
ontploft. De eerste bom vernielde
een reisbureau in het centrum van
de stad en beschadigde een nabijge
legen bank en schoonheidssalon. De
andere bom, die in een lege kinder
wagen lag, vernielde een pompsta
tion in een van de buitenwijken van
Belfast.
Inmiddels heeft de premier van de
Ierse republiek, Liam Cosgrave, in
Dublin een korte uiteenzetting ge
geven aan het parlement over
het resultaat van zijn besprekingen
die hij afgelopen maandag in Lon
den heeft gevoerd met de Britse pre
mier Edward Heath.
De leider van de oppositie Jack
Lynch, die afgelopen maart door
Cosgrave als premier werd ver
drongen, heeft beloofd dat zijn par
tij de Fianna Fail de politiek van
Cosgrave, zoals die werd omschre
ven tegen Britse parlementsleden zal
steunen.
Olievondst Het Shell-Esso con
sortium heeft gisteren bekend ge
maakt, dat er opnieuw een belang
rijke olievondst is gedaan onder het
woelige water van de Noordzee uit de
kust van de Shetland eilanden. „De
eerste berichten wijzen op een hoe
veelheid die commercieel kan wor
den geexploiteerd", aldus een verkla
ring van Shell.
Defect aan geyser De raadsman
van de Nederlandse ambassade in
Brazilië, Henri Mathon (43), is dins
dag thuis dood aangetrofen in zijn
badkamer,, zo heeft de Nederlandse
ambassadeur jhr. L. Quarles van Uf-
ford gisteren bevestigd. Het stoffelijk
overschot is intussen naar Amster
dam overgevlogen om in Den Haag te
worden begraven. De heer Van Uf-
ford zei dat de doodsoorzaak nog niet
is vastgesteld maar dat Mathon mo
gelijk is overleden als gevolg van een
defect aan de badkamergeyser. De
overledene laat een vrouw en vier
kinderen achter.
Turkse top gewijzigd Politieke en
legerleiders hebben gisteren een in
grijpende wijziging aangebracht in
de top van het leger waarbij ver-
scheidenen hoge militairen uit sleu
telposities zijn verdwenen. In totaal
zijn 35 opperofficieren, onder wie
viersterren generaals in andere func
ties benoemd. Onder hen zijn nauwe
relaties van generaal Frank Gurler,
de voormalige chef van de generale
staf die in maart zijn post opgaf
om zich verkiesbaar te stellen voor
het presidentschap, hetgeen hem
niet lukte.
SEOEL Een Zuidkoreaanse vieti
sersboot heeft een Britse echtpai e
gered dat 117 dagen in zijn redding
boot in de Stille Oceaan had gedfl 1
ven nadat het jacht waarmee het por
weg was van Southampton na re(
Nieuw Zeeland tijdens een ston
ter hoogte van Ecuador was J;-r
zonken.
De bemanning van de 650 ton mini
tende Wolmi-Ho ontdekte de rei
dingsboot zaterdag ter hoogte va
Guatemala. De geredden waren vo
komen uitgeput. Zij waren
maanden geleden uit Engeland veLoï
trokken.
HELSINKI Groot Brittan-
nië heeft de SowJ et-Unie in Hel
sinki officiëel gevraagd Rudolf
Hess vrij te laten. Hess,
tweede man na Hitler, zit in de
Spandau-gevangenis te West-
Berlijn. De Britse minister van
Buitenlandse Zaken Sir Alec
Douglas-Home zou tijdens
gesprek van 50 minuten zijn
Sowjet-collega Groymyko heb
ben verzocht Hess om
manitaire redenen los te laten.
De Sowjet-Unie is het enige
land dat niet wil dat Hess vrij
komt. De andere "grote drie"
zijn hier, en al geruime tijd,
wel voor. Hess had destijds le
venslang gekregen. Hij is nu 79
Jaar oud.
PHNOM PENH In Cambodja
zijn gisteren tien bataljongs Rode
Khmer-troepen, die ongeveer veer
tig kilometer ten westen van de
hoofdstad Phnom Penh waren gele
gerd, plotseling in de aanval gegaan.
Zij hebben drie regeringsposities
bezet tussen Phnom Penh en de pro
vinciale hoofdstad Kompong Speu.
Verkeersweg nummer 4 is afgesne
den. De Amerikaanse en Thaise tac
tische luchtmachten hebben de te
genaanval ingezet.
(Van onze correspondent)
BEIROET In het noorden van
Syrië nadert een tweede Russisch
prestige-project in de Arabische we
reld zijn voltooiing. Vandaag wordt
de eerste fase in de bouw van de
dam in de Eufraat opgeleverd. Het
twintig meter brede gat in het mid
den van de dam zal met veel cere
monieel worden dichtgespoten.
Maar ondanks het grote enthousias
me in Noord-Syrië is er, evenals bij
de bouw van de Asoeandam in Egyp
te, onzekerheid over het uiteindelij
ke resultaat. Er bestaat een kort
sluiting in de planning tussen het
voltooien van de dam en het optima
le gebruik van de energie die er
door zal worden opgewekt.
Voor de onvermijdelijke sociale en
economische veranderingen door de
bouw van de dam en de vorming
van het stuwmeer bestaan onvol
doende voorzieningen. Bovendien is
de vraag op welk politiek systeem de
toekomst van het noorden van Sy
rië zal worden gebouwd nog onbe
antwoord. De Russische techniek,
heeft de mensen nog voor een
groot blok geplaatst.
De dam in de Eufraat bij Tabka,
neemt qua grootte de vierde of vijf
de plaats in op de wereldranglijst.
Hij is gebouwd in de engte tussen
twee bergen aan weeerszijden van
de rivier. Deze bergruggen zuilen de
"natuurlijke dijken" worden voor 't
meer. De lengte van de dam van
berg tot berg is 4,5 kilometer. Aan
de voet ls de dam 512 meter breed.
Elektriciteit
Achter de dam zal een stuwmeer
worden gevormd over een lengte,
van 80 kilometer. Met een opper
vlakte van maximaal 640 vierkante
kilometer kan daar dan 12 miljard
kubieke meter water in. Deze hoe
veelheid moet voldoende zijn, om
met acht generatoren een elektrici
teit van 800.000 kw op te wekken.
Bovendien zal het water worden ge
bruikt voor de irrigatie van 640.000
hectare bouwland. Deze cijfers be
tekenen dat de produktie van elektri
citeit in Syrië zal worden verdrievou
digd en de hoeveelheid voor land
bouw geschikte grond wordt ver
dubbeld.
Er is vijf Jaar gewerkt aan de
dam. Nadat de onderhandelingen met
West-Duitsland om politieke rede
nen waren vastgelopen, heeft het
toenmalige regiem van de links-so
cialistische baathpartij Russische
hulp ingeroepen. Vijf jaar geleden,
in 1968, naderde in Egypte de bouw
van de Aspeandam zijn voltooiing.
Voor de daar overtollig geworden
Russische ingenieurs betekende het
Syrische project nieuwe werkgele
genheid. Die 900 ingenieurs hebben
ervaring met de onderontwikkelde
Arabische arbeiders. Anders, dan
bij de Asoeandam hebben de Rus
sen in Syrië eerst trainingscentra op
gezet waar de analfabetische boeren
en bedoïenen het werken met bull
dozers, baggermolens werd geleerd.
Dat verklaart ook dat de bouw van
de dam in de Eufraat een Jaar eer
der zal zijn voltooid dan oorspronke
lijk werd gedacht.
Ontevreden
De boeren die de komende winter
hun dopren moeten verlaten omdat
dan het stuwmeer gaat vollopen zijn
ontevreden over de nieuwe huizen
en de grond die hun wordt toegewe
zen. Een groot deel weigert zelfs,
naar de proefprojecten te gaan. De
landbouwproduktie zal de eerstko
mende Jaren minder zijn dan voor-
et
heen, want de nieuwe geïrrigeeri er.
grond zal pas later goede oogstee
kunnen dragen. Bovendien bestal «n
onenigheid over de verdeling
de grond tussen de coöperaties en T.«
boeren. Elke boer krijgt weliswa m
3,3 hectare toegewezen, maar daaii?
van mag hij slechts 0,3 hectare na hi
eigen inzicht gebruiken.
Bij Tabka is een groot aantal is jq
dustrieën gepland, om de goedkoj e
energie te consumeren, maar nli rt
mand weet welke er zullen komfl fc
of wat er moet gebeuren wanne v
de investeerders weg blijven. Mafn
deze problemen van de toekomst z
len de technische verworvenhede^»
niet doen verdwijnen. Het is
licht daarom dat in Tabka toch
housiasme blijft heersen, hoew
sommige critici die vorm van en!
housiasme met dromen vergelijke I
LAATGROEIENDE SOORTEN BLUVEN ACHTER, REGEN KAN NIETS MEER REDDEN
Door
André Gel jon
Terwijl de bloembollenkwekers en
vooral de tulpenkwekers zich druk
maakten over het voorstel van de
Bloembollenraad om tot een ver
plichte inlevering van plantgoed te
komen bleef de regen weg. De zon
schijnt al dagen en de tulpen heb
ben hun groe: gestaakt. "Van nu af
is de oogst niet best meer, we mo
gen blij zijn met normaal" vertelde
ons een kweker de vorige week. In
tussen beginnen de prijzen in de
zgn. voorhandel te sty gen. De Apel-
doorns zijn in één week tijd twee
cent per stuk inkoop geworden. In
de omgeving van de Egmonden is
men driftig bezig geweest om de
velden nat te houden, maar het heeft
niet veel geholpen. De oogst zal naar
wij vernemen beneden normaal blij
ven in die omgeving.
Het schijnt over de gehele linie
niet best te zijn, want ook de hya
cinten van goede, niet door geelziek
getroffen, kwekers groeien niet als
normaal. In normale Jaren kan men
bijna op de milimeter af de groei in
de breedte van de hyacinten voor
spellen. Een goede kweker kent zijn
soorten, weet wat hij heeft opgeplant
en bij een beetje normale groei weet
hij hoeveel hij oogsten zal. Verle
den Jaar is overigens iedereen ver
wend. Een hopeloos koud en nat
voorjaar was uitstekend voor de
bollen. Ze bleven "preigroen", maak
ten reservevoedsel alsof het niets
kostte, kortom, een beste oogst. Ver
gelijkingen met verleden Jaar vallen
dus slecht uit. De meeste bollen
hebben hun normale zes tot acht
weken groei niet gekregen.
Bij de narcissen lopen de prijzen
ook al op. Een teken, dat de export-
teurs meer willen hebben dan op
het ogenblik in aanbod is. Ze willen
zich zeker stellen voor de export, die
ongeveer augustus op toeren komt.
Ze willen dan zoveel mogelijk in
huis hebben.
Traditie
We weten, dat er nu mensen zijn,
die heel voorzichtig (nog in het
vuistje) lachen. Ze hebben de moei
lijke gesprekken gehoord, die men op
hoog niveau voerde om voor dit Jaar
tot een tulpenbeleid te komen. Het
ligt misschien aan ons, min of meer
berustend, dat de heren kunnen dok
teren wat ze willen, "Je weet van bol
len niks tot Je ze in de mand hebt"
Inleveringen van vaste hoeveelhe
den van een oppervlakte, zoals de
Bloembollenraad wil, zijn nog nooit
gelukt en ook dit Jaar zal er geen
spaan" van terecht komen. Een
paan is een klein bolletje bij een
hoofdbol. Aldus de oudere mensen,
waarvan we er deze week een een
beetje triomferend hoorden zeggen,
dat hij het wel voorspeld had. "Als
Je in april rekent, moet Je voor Juli
nog wel vijf keer opnieuw gaan re
kenen.
Er kwam een bedenkelijke reke
naar bij, die vertelde dat er verleden
Jaar 29 tulpen van de roe overble
ven. „En met zulk weer heb Je zo 50
van de roe minder. Als de export de
zelfde hoeveelheid heeft verkocht ga
Je toch wel mooi de boot in".
We zijn het gaan navragen. De
laat groeiende soorten, die dus water
te weinig en warmte te veel hebben
gehal, blijven ver achter bü de ver
wachtingen van een maand geleden.
Regen kan niets meer redden, de
bladeren zijn verdroogd, kunnen
geen energie meer opnemen, kortom
de oogst van bloembollen zal volko
men anders blijken te ziln dan eijl
Jaar daarvoor.
Land- en tuinbouwers krijgen ee
speciale belastingberekening,
mogen de resultaten van enkele J#v
ren als gemiddelde nemen. Dat mo^l
ten ze nooit laten vallen, meent
kweker, want verleden Jaar heeft 1
best verdiend. Hij verkocht tegi
goede prijzen en oogstte veel bolle
Dit Jaar waren de prijzen minder
zal hij minder kunnen leveren,
mag je als land- en tuinbouw
nooit rijk voelen, want je kimt ral i
klappen krijgen, waar niemand I
aan kan doen. Voor sommigen i
dit Jaar er zo een zijn.
