Bouwen aan 'n treurige zaak: 90.000 huizen staan al leeg luim 7000 Chinezen legaal in ons land Hoofdredacteur Ariadne voor rechtbank gedaagd 5Apekool Ondernemings raad Frijado treedt af Begrotingsmarathon begint medio juni ge nieuwbouw bij woningbouw is misdadig", zo protesteert een spandoek op een ge- n de Nijmeegse nieuwbouwwijk Tolhuis. De woning stond vele maanden leeg omdat in Nijmegen een van de afschuwelijke aspecten van de woningnood zijn terreur-ka- ;i is: demensen wier bestaan vergiftigd wordt, omdat ze geen fatsoenlijk huis heb- zijn vaak dezelfde mensen die niet de prijzen van de huidige nieuwbouw kunnen len. Ijmeegse woning werd gekraakt de drempel van deze op de gnood veroverde trofee staat "van Zomeren, de jeugdige Jassies tter van de 15.000 leden tel- van Huurders en Wo ekerden. Van Zomeren zegt: wii incidentele actie willen aandacht vestigen op de mis- dat onbetaalbare huizen leeg- ln een stad waar mensen Ikke gek worden van ellende ze geen huis hebben". «hoeft natuurlijk niet uitge- naar Nijmegen te trekken het met het sociale karakter woningbouw spottende de leegstand te signale- tet drastisch om zich heen de verschijnsel van lege hui een land waar woningnood Nijmegen telt alleen aan 100 te dure huizen nog nimmer iemand gewoon itt verschijnsel is natuurlijk idelyke aard, een structureel dat weer eens aangeeft 'de nieuwbouw in Nederland voorbij is gedraafd en zich tan het begin van het drijf- ïvindt. „Er dreigt", zegt het m Verbond Bouwbedrijven", tastrofe wanneer men de ge- JageriJ in de woningbouw ühouden". A. Hendriks, de directeur Economisch Instituut voor imijverheid zegt: „De wo- Jd had al in 1971 opgelost rijn. Wanneer men tenmin- ral op die plaatsen had ge waar het meest nodig was. ar Jaar geleden had ik niet we daar zouden gaan waar Juist géén tekorten wa- van prof. Hendriks staat niet alleen in de gevoelens van ver bijstering die de toenemende leeg stand nu ook in de bouwwereld zelf oproept. Mr. C. M. van de Hoff, de directeur van de Nationale Woning raad de overkoepelende organi satie van de woningbouwcorporaties erkent: ,De bouw heeft tot nu toe alleen maar achter de nieuw bouw aangehold. We hebben boven dien gebouwd zonder de behoeften in de plaatselijke of regionale wo ningmarkt te peilen. Veel woningen zijn daardoor op de verkeerde plaatsen terechtgekomen". In het maandblad van de Woning raad dat de volgende week ver schijnt sohrijft mr. Van de Hoff: „Door onze gebiologeerdheid aan de nieuwbouw hebben wij de twee an dere componenten van het volks- huls vestings vraagstuk de krot opruiming en de woningverbetering schromelijk verwaarloosd. Zo en niet anders is het te veklaren dat er in ons land ondanks de toene mende leegstad nog 400.000 bewoon de krotten en 1.200.000 noodzakelijk te verbeteren woningen staan". Van. de Hoff acht het illustratie materiaal, dat voor krotopruiming en woningverbetering wordt gehanteerd, is gebaseerd op een onderzoek uit 1961. De laatste paar Jaar is in Neder land een sterke verandering geko men in het denken over het wonen. Er is vooral bij vele jongeren een hernieuwde en grote belangstelling voor de oude woning en de oude stadswijk. Maar het was alleen de nieuwbouw die in kille en steriele voorsteden van de grond kwam. En ondertussen was en is er van regio nale, laat staan landelijke, planning of coördinatie geen sprake. Er werd maar op los gebouwd. Woningen kwamen waar ze het minst nodig waren. De situatie in Nederland is op het ogenblik benauwend: vele gemeen ten kunnen de woningen die wor den opgeleverd nog niet aan de straatstenen kwijt. De huren begin nen meestal bij de 325,- per maand. Uit sporadische onderzoeken (Haarlem en Arnhem) is gebleken dat 85 procent van de woningzoe kenden niet meer dan 250,- kan betalen. Het gevolg is dat steeds meer nieu we woningen leeg blijven staan. Het CBS schatte een Jaar geleden dat het in deze belabberde affaire in totaal om 50.000 tot 60.000 wo ningen gaat. Volgens de directeur van de Nationale Woningraad be vinden we ons inmiddels al in de buurt van de 90.000 lege huizen. De toename zit vooral in de nog nooit bewoonde woningen, waarvan het totaal volgens anders deskundigen al boven de 20.000 ligt. Het getallenj agerij -principe van de bouwwereld bewijst in vele van zijn mislukte resultaten dat deze be drijfstak meer aan bouwen dan aan wonen heeft gedacht. „We bouwen om het bouwen, om onze werkgele genheid", zo geeft een grote aanne mer toe. Van gericht onderzoek of van marktprogramma's is echter geen sprake geweest: tenslotte richtte deze bedrijfsroes zich tegen zich zelf. Mr. Van de Hoff zegt: „Er is zelfs niet gezien dat juist door het steeds grotere aanbod de consument steeds kritischer werd op de prijs, de kwaliteit en de ligging". Ook prof. Hendriks zegt het beleid, dat tot nu toe gevoerd is, te betreu ren. ,3ovendien vinden de bewoners him buurt vaak aantrekkelijk. Ze willen niet meer weg". Hendriks is ondertussen een van de hoofdperso nen in het onverkwikkelijke drama dat zich al langer dan een jaar af speelt over aard en samenstelling van een landelijk structuuronder zoek de autoriteiten die elkaar vol prestige-nijd in de haren zitten terwijl het aantal krepeergevallen toeneemt, huren te hoog worden een een werkeloosheidscatastrofe in de bouw in aantocht is: Nederland bouwt. Van de Hoff: „Van de mythe van het aantal, die na de oorlog ont stond, zijn we niet meer afgekomen. Alle regerings- en oppositie-partijen hebben tot nu toe alleen maar ach ter de getallen aangejaagd. Er is dus alleen maar aan nieuw bouw gedacht: het Hollandse huis moest een nieuw huis zijn. Het is opvallend dat die keiharde groei strategie, dwars tegen een snel ver anderde mentaliteit van de bevol king in, vooral de laatste jaren steeds sterker opgeld deed. In 1968 werd de nieuwbouwproduktie voor de eerstvolgende vijf jaar op 125.000 per jaar gesteld. Maar in 1971 wer den er al 136.595 woningen opgele verd, in 1972 waren het er al 152.272 en dit Jaar zal het aantal rond de 150.000 schommelen. Maar terwijl het produktieniveau dus aanzienlijk werd opgevoerd, ging het met de vervanging van de krot ten in precies de tegenovergestelde richting mis. Het aantal af te bre ken woningen zou oplopen van 19.000 in 1968 tot 42.000 nu. Maar de eerste vier jaar lag het cijfer maar net boven de 18.000 en vorig jaar slonk het al naar de 16.600. Een uit de hand gelopen bouw programma dus: de slechte woningen bleven en de nieuwe werden juist voor hen onbetaalbaar die het drin gendst geholpen moesten worden. De bouw zelf beroept zich op de stijgingen van de bouw- en grond- kosten en de personeelslasten. In feite zijn de stijgingen van de bouwkosten de laatste 20 jaar twee keer zo hoog geweest als de kosten van levensonderhoud. En het einde is nog niet in zicht: de prijzen van het in te kopen Scandinavisch hout bijv. zijn het laatste jaar met 35 procent gestegen, die van hardboard met 60 procent en die van betonijzer met 50 procent. Deze ontwikkelingen waren niet te gen te houden. Toch is duidelijk dat de bouw te duur is geweest en dat een groot aantal grondspeculan- ten en andere randfiguren goed aan de woningnood heeft verdiend. Een van de merkwaardigste aspec ten van het leegstaan-drama is bo vendien dat er naar hartelust maar zonder visie gebouwd is. Het komt erop neer dat met name in Gronin gen, Friesland en Zeeland duizenden nieuwe huizen uit de woningwet- en premiewetsector leeg staan terwijl in de Randstad nog schrikbarende tekorten zijn. Heel aardig tekent de mislukking van het woningbouwbeleid zich bijv. in de stad Groningen af. Van de 750 woningen in de nieuwe wijk Le- wenborg (prijzen 350-/ 375) staan er 500 leeg. In de wijk Vinkhuizen zijn van een complex van 600 hui zen 300-/ 325) er meer dan 200 niet verhuurd. Ook in Groningen is er maar op losgebouwd, zonder fei tenmateriaal en zonder maatschap pelijke gerichheid: de werkelijke woningzoekenden komen hier en el ders niet aan bod. In Eindhoven staan bijna 3000 wo ningen leeg, in de Haarlemse nieuwbouwwijk Meerwijk 395) komt voor de helft van de 220 wo ningen al geen huurder meer opda gen, in de Nijmeegse wijk Tolhuis 350-/ 450) staan 160 woningen al maandenlang leeg. Men kan zo een eindeloze opsomming geven van de onthutsende leegstand, het ziekte beeld van de bouw dat daarachter oprijst en de onveranderlijke groeiende kloof tussen de hoge mu ren en de lagere salarissan: huizen boven de 350 worden niet meer betrokken, de hogere salarissen ko pen natuurlijk liever een huis. Wat dat betreft verschaft de situa tie in Arnhem een aardig voorbeeld. Vierhonderd fraaie eensgezinswonin gen, die voor 400,- te huur wer den aangeboden, konden met geen mogelijkheid verhuurd worden. De panden staan nu voor 70.000,- te koop: ze vliegen weg. De laagst betaalden zijn de dupe van een op zo hoog mogelijke be drijfswinsten gerichte woningbouw meer aandacht als economisch goed dan als sociaal aspect. Het is na tuurlijk gruwelijk dat zelfs in de Randstad, het gebied waar de wo- nlngproduktie nota bene is achter gebleven, het aantal lege nieuw bouwhuizen sterk aan het toenemen is. In Schiedam bijv. staat een com plex van 280 woningen 340» al zeer lang bijna geheel leeg, in de Bijlmer is het aantal lege woningen (f350,. en hoger) al opgelopen tot 500, woningbouwverenigingen in Zwijndrecht en Zoetermeer erken nen dat ze steeds grotere moeilijk heden ondervinden bij de verhuur van duurdere flats en de woning stichting Capelle a.d. Ussel heeft van een complex van 480 5-kamer- woningen 445,-) er slechts 115 kunnen verhuren. Capelle verschaft trouwens een mooi voorbeeld van het bouwen- om-het-bouwen-principe, ihaar lou ter groeistrevende gemeentebesturen en het ontbreken van een op sa menwerking en woningmarkt-kennis gericht beleid. „Toen wij op gingen leveren", aldus de genoemde stich ting, „kwam er in Capelle ook een projekt klaar van een andere wo ningvereniging. De keus was meteen veel te groot". „We gaan nu veel voorzichtiger bouwen", zeggen de woningbouwver enigingen. Het is natuurlijk inder daad zo dat de leegstand niet al leen de woningzoekenden ernstig benadeelt, maar ook de bouw zelf op een zeer nabij drama wijst: met de nieuwbouw is roofbouw gepleegd de op de oude visies geïnspireer de woningmarkt staat op instorten. De onmogelijkheid om de te hoge huren te betalen staat in verband met een groeiende aversie tegen de vaak meedogeloze uniformiteit en verplet terende kilheid van de nieuwbouw wijken. „Je zult maar Noord Hol land worden ingestuurd, in een flat van 12 hoog", zegt in Amsterdam prof. Hendriks, „een vraagstuk is dat wat wij nieuw hebben gebouwd ndet aanspoort daar ook in te trek ken. Directeur Van de Hoff van de Wo ningraad erkent: „Wij bouwinitia- tiefnemers negeren vaak nog zaken als voorkeur van woonconsumenten voor eensgezinsbouw boven flat- bouw". En ook hij schaart zich achter de sedert kort sterk groeien de tendens om het heil van de wo ningbouw veel meer in wijkverbete- ring te zoeken. "Er moet zo snel mo gelijk een stuk wetgeving op het gebied van de stadsvernieuwing tot stand komen". Van de Hoffs standpunt lijkt al of ficieel bekrachtigd: de nieuwe rege ring is van plan de nieuwbouw, te rug te dringen en heeft al aange kondigd dat er wet op de stadsver nieuwing zal komen: een wet waar in de gemeenten het instrumenta rium krijgen aangereikt om hun oude stadswijken te verbeteren. Het is natuurlijk alleen nog wel af wachten hoe dat betaald moet wor den: een gemiddeld bedrag van 10.000,- per te verbeteren woning is zeker niet aan de hoge kant. Zeker nu de doorstromingsregeling maar bescheiden successen boekt, het invoeren van een huurbelasting op de tegenzin van de confessione len zal stuiten en elk nieuw leeg huis een volgend voorbeeld van so ciaal onrecht is, kan de aangekon digde nadruk op het herstel alleen maar toegejuicht worden. Maar er lijkt meer aanwezig dan alleen dan het alleen het financie ringsvraagstuk dat het nieuwe woonbeleid in de wielen kan rijden. De Groninger wethouder Max van den Berg is de woordvoerder van degenen die vrezen dat de bouw de renovatie niet eens aan zal kunnen. Hij zegt: „De bouwondernemingen zijn steeds minder in staat dit'werk uit te voeren. Door de overgang op bouwelementen die in de fabriek worden gemaakt raken de ortodoxe bouwmethoden, zoals het metselen van bakstenen, langzaam maar ze ker in onbruik. Straks wil Je een wfjk vernieuwen, maar Je kunt geen bouwbedrijf meer vinden ide het voor je kan uitvoeren. Een onheil spellende ontwikkeling". Een van de grootste aannemers in Nederland zegt: „Van den Berg heeft gelijk. De grote bouwbedrijven zijn hier niet op ingesteld. En de kleinere, die het zouden kunnen, verdwijnen". Tot nu toe is het in elk geval zo dat van een op vernieuwing van bestaande woningen gericht beleid nog geen enkele sprake is. En het is voorzitter A. Buys van de NVV- Bouwbond die voor de komende Ja ren niet alleen een enorme werk loosheid in de bouw voorspelt, maar die tevens vreest dat straks de mankracht zal ontbreken om da woning- en wijkverbetering goed ter hand te nemen. Buys: "Het gevaar dreigt dat de nieuwbouw gaat te rugvallen, terwijl door een gebrek aan plannen nog geen groot begin met de woning- en wijkverbetering kan worden gemaakt. Ze zoeken andere bedrijfstakken. Plannen, die voor utivoering gereed zijn, kunnen dan niet worden gerealiseerd we gens een tekort aan bouwvakarbei ders". De toekomst is weer eens onzeker, hoewel vanaf volgend Jaar een enorme werkloosheid in de bouw mag worden verwacht: een rampza lige situatie met een uiterst kostba re achtergrond: ln het produktieve jaar 1972 was er in de bouw aan werkloosheidsuitkeringen al een be drag van 234 miljoen nodig. Alleen al in Groningen is er rond het lege huizen-bestand sprake van een jaarlijkse huurder- ving van twee miljoen gulden. Zo blijven de problemen in elkaar grij pen: de woningcorporaties moeten de miljoenen- financiering van de leegstand zelf verzorgen: geld dat dan niet kan worden aangewend voor de sedert kort zo algemeen aangehangen woningverbetering. Van de Hoff: „Van vier miljoen Nederlanders zouden de woningen moeten worden verbeterd. Eén mil joen andere Nederlanders hebben huizen, waarvoor ik het woord „wo nen" niet durf te gebruiken. Wat Je ziet is dat de bouwcapaciteit weg ebt. alleen omdat wij niet het ge schikte instrumentarium hebben om de problemen aan te pakken. De trend van die lege nieuwbouwhuizen blijft zich voortzetten. Dat is nog verontrustender dan dat afschuwe lijke getal van 90.000 lege hulzen". HAAG De Chinezen die ons land binenkomen vor- n groot probleem. Dat zei de vocaat mr. E. Droogleever For Keren bij de behandeling van ^geding over de uitwijzing voor de Haagse ^gelopen vijf Jaar zijn 4600 officieel tot ons land toege- zyn er nog 1400 „ille wie het verblijfadres be en 6000 illegalen die niet bij faeid bekend zijn. beleid dat Chinezen zonder itspapieren in Nederland een verblijfsvergunning kregen n uitzetting toch een prak- onmogelijkheid was, is het jaar gewijzigd, aldus de lands advocaat. Ook Chinezen zonder pas poort krijgen nu geen verblijfsvergun nig, al blijft hun uitzetting een pro bleem. Officieel zijn zij hier illegaal. Elke Chinees die hier zonder ver blijfsvergunning wordt aangetroffen zal worden uitgezet zodra dat mo gelijk is. Na het indienen van een nieuwe officiële aanvraag krijgt hij in het algemeen geen verblijfsvergun ning. De landsadvocaat noemde het onaanvaardbaar dat de chinezen nu zelf bepalen wie hier binnen komt en hier werk krijgt. De Chinese bevolkingsgroep in ons land groeit de laatste Jaren snel. Gin gen in 1968 268 van hen met een officiële vergunning in ons land aan het werk, in 1972 waren dat er 1713. De groep staat geheel geïsoleerd in onze maatschappij en tracht zoveel mogelijk volgens eigen gewoonten en zeden te leven. Daartoe behoort een voorliefde voor gokspel, dat verboden is en bovendien een aantrekkende werking heeft op criminele figu ren, aldus de landsadvokaat. Volgens mr Fortuyn is een deel van de Chinezen georiënteerd op de Volksrepubliek China en staat dezen onder rechtstreekse invloed van de Chinese vertegenwoordiging in ons land. „Daarmee is een veiligheids aspect verbanden. De overheid wil weten wie dat zijn en waar zij ver blijven en werken", zei mr. Droog leever Fortuijn. Een andere reden om de illegale immigratie van Chinezen strak in de hand te houden noemde hü dat dezen zich niet onderwerpen aan de keu ring op tuberculose. Aangezien zij in restaurants werken ligt hier vol gens hem een groot gevaar. „Zij gaan zonder controle werken en by restauranthouders, die vaak zeer geringe lonen betalen en slecht huis vesten. Door de ongecontroleerde immigratie breidt het aantal Chinese restaurants zich snel uit, met onge veer vyftig per jaar, dat gaat ten koste van Nederlandse restaurants, aldus mr. Fortuyn. NEDERLANDS CONGRESGEBOUW laatste 'oorstellingen !n nederland maandag n l/m ZONDAG 17 JUNI DERE AVOND 20.15 UUR 'echts zeven dagen verrukkelijke musical joop doderer jacco v. renesse janneke lucardie karins larsen e.a. 30 medewerkenden solisten - koor - bellet Prijzen f 7.50-15.— b.l. Plaetsbespreken dagelijks van 10-18.30 uur; tel. 548.000 ven 11-18.30 u. voorts: bij Rabobanken, Posthoorn, Hesgsdhe Courant. Vaderland minister-president Den Uyl op de suggestie als zou het recente TV- optreden van minister Vorrink tot onenigheid in het kabinet hebben geleid. „Er is met geen woord over gesproken", zei Den Uyl na afloop van de wekeiykse vergadering van de ministerraad. Mevrouw Vorrink heeft voor de TV gepleit voor geiyke beloning van mannen en vrouwen in de confectie-industrie. zy onder steunde een kaartenactie, waar van de bedoeling is minister Boersma ertoe te brengen de confectie c.a.o. ongedaan te ma ken. In deze c.a.o. komen belo- ningsverschillen voor van dertig procent. Volgens Den Uyl heeft me vrouw Vorrink het beleid van haar collega Boersma alleen maar ondersteund. „Men zal eraan moeten wennen, dat de ministers wel meer aan een stukje publieke actie gaan doen", zei de minister president. UTRECHT (ANP) De gekozen leden van de ondernemingsraad van Frijado in Prinsenbeek (300 man per soneel, werkzaam inde koeltechniek, onderdeel in het Ogem-concern) zyn en bloc afgetreden omdat zy de in druk hebben gekregen dat de direc tie niet serieus is ingegaan op sug gesties en opmerkingen vanuit de ondernemingsraad met betrekking tot een reorganisatie. Zonder enig overleg met de ondernemingsraad heeft de directie een reorganisatie plan bekend gemaakt waardoor 14 personeelsleden zullen moeten af vloeien en anderen in functie zullen worden teruggeplaatst. De drie industriebonden en de Unie BLHP zyn het daarmee niet eens. Ze hebben opschorting van de ontslagvergunningen geëist in af wachting van een gesprek met de directie van het bedrijf en een af vaardiging van de Ogem DEN HAAG (ANP) Medio juni grotingsbeleid. begint voor het kabinet-Den Uyl de Grootste tegenvaller is wel de over- begrotingsmarathon. Tot 20 Juli zal schryding van de Nederlandse by- het kabinet zich beraden op het kader drage aan de EG met 400 miljoen, van de begroting-1974, daarby volgens maar er zyn nog een paar andere premier Den Uyl werkend in een ge- tegenvallers. Ook moet minister van forceerd tempo vanwege de grote Financiën prof. Duisenberg nog de achterstand die is ontstaan als ge- streefcyfernota '74 opstellen, een volg van de langdurige kabinetscrisis, werkstuk dat gewooniyk medio fe- „Een vry ambitieuze opzet", noemde bruari klaar is de premier dit karwei na afloop van de vrydagse ministervergadering. Van ongeveer 22 Juli tot 20 augustus bestaat er voor een aantal ministers „Maar toch hoop ik dat het mogelyk gelegenheid om wat vakantie te ne- is begroting en dekkingsplan in die men. „Maar in de laatste week van periode rond te krygen". augustus zyn er alweer belangryke zaken in de Kamer aan de orde. aldus Het kabinet zal in de week van premier Den Uyl 9 Juli om de andere dag en in de week van 16 Juli tot 20 Juli elke dag vergaderen. Voorafgaand aan deze arbeid zal eerst nog het tweede deel TERMUNTERZEIL De Zout- kampse mevrouw A. van Ooste- rom-Faber (32) mag zich wereld van de voorjaarsnota over de begro- kampioene garnalen pellen noe- ting 1973 uitkomen, met daarin een uiteenzetting over de wyze waarop het kabinet zich voorstelt de tegen vallers in deze begroting te verwer ken op basis van het stringente be- men. Zy won de internationale wedstrijd die in het vissersplaats- Je Termunterzyi werd gehouden ter verlevendiging van de opening van het Eemshavenproject. APELDOORN (ANP) Uitgevery „Three Castles" BV in Amsterdam spant een kort geding aan tegen de heer W. Schaper, hoofdredacteur van het reclamevakblad Ariadne", dat door Three Castles wordt uitgegeven. De redactie en advertentie-afdeling van Ariadne maakten onlangs be kend, gezameniyk te zullen overstap pen naar een nieuw reclameblad, dat ln het najaar door de uitgevery Samson zal worden uitgegeven. Three Castles eist, dat de recht bank in Haarlem, waar het geding 15 Juni zal dienen, de medewerkers van Ariadne verbiedt over te gaan naar 'n concurrerend tydschrift, op straf fe van een dwangsom van 30.000 gulden. Ook wil de uitgevery dat hoofdredacteur Schaper zyn mede werkers verzoekt hun taak voor Ariadne te biyven vervullen. Dit antwoordde president-direc teur G. Spanhaak van Wegener's Couranten NV in Apeldoorn vry dag op vragen van aandeelhouders Three Castles is eigendom van We gener. De heer Spanhaak zei dat hy het „overstappen" van de medewerkers van de uitgevery Samson waarin Wegener werd uitgenodigd met ICU te onderhandelen over een eventuele verkoop van Ariadne. In die brief 6tond ook het vertrek van Schaper en zyn mensen aangekondigd. „Dat was des te meer een verrassing voor ons", aldus de heer Spanhaak, „om dat wy met de heer Schaper en de redactie besprekingen voerden over redactiestatuut". In Ariadne van volgende week, zai een mededeling zyn opgenomen, dat het blad met een gewijzigde redactie wordt voortgezet. Verder willen de directies van Wegener en Three Castles voor de uitslag van het kort geding geen commentaar gevea.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1973 | | pagina 7