dr. Arntzenius:
on trol e noodzakelijk
Tegen angst na een hartinfarct
Klinische
opleiding
adspirant-
artsen in
7 geding
Poppenkast voor een asfaltlaag
Dierenbescherming
reageert op 'asyF
Ds. Toornvliet
spreekt via
Radio Caroline
ZATERDAG 9 JUNI 1973
Wie leeft niet in angst na een
hartinfarct? Angst zonder iets aan
een ander te laten merken voor
1 een tweede infarct dat misschien
komt. Mensen met een hartin
farct blijven doorgaans enkele we
ken in het ziekenhuis. Weer thuis
zijn ze patiënt-af. Ze willen weer
gaan werken, maar zijn vaak nog
niet in staat om hele dagen ac
tief bezig te zijn. Of, als ze het
na een tijd wel aan kunnen, is er
geen werk meer. De
Maatschappij neemt liever geen
„hartpatiënt" in dienst.
Door deze en andere problemen
tunnen mensen zo gefrustreerd
raken, dat ze zich onterecht inva-
gaan voelen. Een goede be-
van die mensen die ziek
«zijn geweest, kan daar een stuk
verbetering in brengen.
R<le ine Roumen
Iedereen die voor korte of lange
tijd op non-actief heeft gestaan
door ziekte, heeft recht op nazorg.
Er is in Nederland niemand die
na een hartinfarct helemaal aan
zijn lot wordt overgelaten. De huis
arts en de specialist proberen de
patiënt zo goed mogelijk te bege
leiden. De dokter behoort al met
voorlichting te beginnen als de
patiënt nog maar net in het zie
kenhuis ligt.
Al bestaat die nazorg wel, tot
nog toe was er geen centraal
punt, waar mensen die een hart
infarct hebben gehad als 't ware
opnieuw worden klaar gemaakt
voor het gewone alledaagse leven.
Leiden heeft op dit gebied de
primeur. Zoals gemeld wordt vol
gende week vrijdag in het
Academisch Ziekenhuis een poli
kliniek geopend voor mensen die
een hartinfarct hebben gehad.
Voor deze mensen is een begelei
dingsprogramma samengesteld.
Een team van werkers (arts,
psycholoog, maatschappelijk
werkster, diëtiste e.a.) zal de pa
tiënt medische en sociaal-psycho
logische adviezen verstrekken. Een
poliklinische begeleiding die nieuw
is voor Nederland en die het
Zweedse Gotenburg al vier Jaar
kent.
Het is de bedoeling dat mensen
een keer in de zes weken voor kor
te of langere tijd terugkomen na
de polikliniek. Op het programma
staat ook hartrevalidatie: de pa
tiënt bezoekt dan gedurende en
kele weken enkele keren het Rot
terdamse Zeehospitium in Kat
wijk a. Zee. Voor het slikken van
medicijnen, voor eet-en rookge
woonten en beweging (bijvoor
beeld wandelen en fietsen) krijgt
men ook richtlijnen mee naar
huis.
Iedere patiënt zal de begelei
ding krijgen die hij vraagt. Op
basis van informatie over rook
gewoonten, lichamelijke activitei
ten, sociale omstandigheden, door
gemaakte ziekten, klachten en fa
miliekwalen wordt 'n stuk nazorg
samengesteld. Loopt iemand risi
co door bijvoorbeeld mee te doen
aan de bewegingsoefeningen, dan
is het beter dat hij niet naar
het Zeehospitium gaat voor reva
lidatie. Maar in principe gaat
iedere patiënt daar naar toe.
LEZERS SCHRIJVEN
Opnemen van brieven in
deze rubriek behoeft niet te
betekenen dat de redactie
het met de inhoud eens is
De redactie behoudt zich
daarenboven het recht voor
om bijdragen te weigeren dan
wel in te korten.
)EN In een gesprek met prof. dr. A. C. Arntzenius,
1 cardiologie in Leiden, blijkt dat regelmatige controle
mensen die een hartinfarct hebben gehad noodzakelijk
il men afwijkingen vroegtijdig kunnen opsporen. In
'ijaktijk is al gebleken dat het gros van de mensen reva-
na een periode van ziek-zijn gunstig ondervindt.
men dit soort nazorg door intensieve begeleiding voor de toe-
uitbreiden, dan zal de dokter in en buiten het ziekenhuis
moeten gaan samenwerken met onder andere de maatschap-
werkster, de wijkverpleegster, diëtiste en de psycholoog. Men-
zeer geschikt zijn voor dit werk en die op dat punt bijscholing
hebben.
roken, te vet eten en te weinig be
weging vaak een oorzaak.
Om de hart- en vaatziekten te be
strijden is het nodig mensen die ver
hoogd risico lopen te begeleiden.
Dat gebeurt nu bij consultatiebu
reaus in Rotterdam, Tilburg en Doe-
tinchem. Gebleken is dat eenderde
van de mensen tussen de dertig en
veertig Jaar die daar komen, advies
gn begeleiding nodig hebben. De
overheid zal voor eind volgend Jaar
moeten beslissen of de rest van de
bureaus in Nederland, de vroege
re consultatiebureaus voor t.b.c. ook
omgeschoold moeten worden voor
de bestrijding van hartziekten.
Nederland, dat in de wereld dik
meetelt als het gaat om projecten
op het gebied van de hart- en vaat
ziekten, wil meer aan preventie doen
door ook de Jeugd bij onderzoeken
te betrekken. Een dezer dagen wordt
in Naaldwijk een onderzoek onder
ongeveer drieduizend kinderen uit
het Westland afgesloten. De resul
taten daarvan zullen waarschijnlijk
in september bekend worden ge
maakt.
De opkomst van schoolkinderen
was groots: 96 procent van de kin
deren die waren opgeroepen.
"Als we weten dat aan het hartin
farct een ziekteproces vooraf gaat,
moeten we kinderen ook onderzoe
ken", zegt prof. Arntzenius. "Op die
manier kun Je de ziekte zelf probe-
Ja, iemand schreef het reeds: we
zijn weer een autoweg rijker. Zo'n
ding waarlangs een nieuw soort de-
generatietoestand raast: de kroon der
schepping in blik.
Als de bewoners van de flats langs
deze nieuwbakken Flesmanlaan (op
foto) dachten dat ze in een rustoord
waren neergestreken, hadden ze het
goed mis. Onze gemeente, hoewel arm
bruist immers van energie; het ene
doorstromingsplan na het andere
wordt gelanceerd. Allemaal lapmid
deltjes natuurlijk maar dat is het
gevolg van een papieren kijk op de
problemen en niet van een prak
tische.
Daarom moeten nu ook de bewoners
van de Muiderkring angstvallig him
kinderen, die toch al zoveel moge
lijkheden tot ontplooiing moeten ont
beren, binnenhouden net zoals de
miljoenen elders in dit land. Het lijkt
erop alsof voor bovengenoemde de-
generatietoestand alles moet wijken
onder de leuze: leve de ballade der
Nu maar wachten op het eerste
slachtoffer als de één of andere idioot
die niet alleen te bedonderd is om
zich op eigen kracht voort te bewegen
maar ook om op zijn rem te trap
pen, nog net even dat oranje stop
licht probeert te halen.
Had dat nu niet anders gekund,
die autoweg? Over een Jaar staat
daar immers toch ook weer een ron
kende, stinkende file. Ook als heel
Nederland met een grote asfalt
laag zou worden bedekt, blijft die
toestand bestaan. Als Je al die ach
ter vooruitgang aanhollende ge
meentebesturen hun gang laat gaan,
dan komt die asfaltlaag er ook! Maar
Arntzenius verwacht dat de
elke week zo'i
leJeuwe patiënten zal krijgen.
^validatie, adviezen en
voorlichting wordt het
onderzoek naar bloeddruk
esterolgehalte telkens
aandacht voor de maat-
zokyke problemen van de pa-
gint meestal op de derde
and met een hartinfarct in
ap^enhuis ligt. In het Acade-
liekenliuis komt de maat-
apéijk werkster aan bed van
pt.
worden meer dan hon-
Insen in het ziekenhuis opge-
vö )mdat zij iets aan hun hart
n. De hart- en vaatziekten
rich ontwikkeld tot een epi-
aarlijks sterven ongeveer
ederlanders aan een hartin-
jiim de helft van hen over-
Sfseling.
bas,
1 ten
w*f in hartinfarct gaat een ziek-
111 van vele jaren vooraf, zon-
iemand zich daardoor echt
te voelen. Voor het plotse-
■ase «rschijn komen van hartaf -
zijn de risicofactoren zoals
Prof. Arntzenius bij de hartbewakingsapparatuur in het Aca~
demisch Ziekenhuis. (Foto Jan Holvast)
ren te voorkomen. Het risico en ver- grote adviezen voor de hele bevol-
loop in kleine bevolkingsonderzoe- king te komen. Als Je dan met voe-
kingen opspeuren geeft Je mate- dingsadviezen komt, moeten die ook
riaal in handen om naderhand met goed zijn".
Naar aanleiding van een ingezon
den schrijven in dit dagblad van
maandag J.l. en een eensluidende
circulaire van de stichting Nieuw
Leids Dierenasyl, wenst het bestuur
van de Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Dieren, afdeling
Leiden, op te merken:
le. De frauduleuze handelingen, ge
noemd in bovengenoemd schrijven
en circulaire, zijn verricht door de
destijds voorzitter wnd. penning
meester is in de ledenvergadering
van 13 maart 1973 geschorst wegens
gerezen argwaan en gebleken be-
stuursonbekwaamheid. Deze schor
sing heeft op aandrang van een aan
tal leden van het huidige bestuur
van de afdeling plaatsgehad. Ook is
door het huidige bestuur van de af
deling een strafklacht ingediend, het
geen inmiddels heeft geleid tot een
veroordeling van de geschorste voor
zittertot 8 weken gevangenisstraf.
2e. Wat het legaat van mejuffrouw
van Leeuwen (bruto f 50.000,-) be
treft, merkt het bestuur van ge
noemde afdeling op, dat dit legaat
vermaakt is aan de Nederlandse Ver
eniging tot Bescherming van Dieren,
afdeling Leiden, en in het geheel niet
aan de stichting Nieuw Leids Die
renasyl. Ook naar de opvatting van
het bestuur van het Nieuw Leids
Dierenasyl, dat haar dit legaat toe
komt, wordt een onderzoek inge
steld.
3e. Het bestuur kan het niet eens
zijn met de opvatting, dat de stich-
tings-acte van het Nieuw Leids Die
renasyl "enigszins" gewijzigd is. De
strekking van de wijziging is n.l., dat
de leden van 't bestuur van de stich
ting voortaan niet tevens lid behoe
ven te zijn van de plaatselijke vereni
ging tot bescherming van dieren,
dat de voorzitter voortaan niet meer
een bestuurslid van de plaatselijke
vereniging is duidelijk in strijd met
de bedoeling van de oprichter van de
Stichting, wijlen mr. dr. W. Hugen-
holtz.
De lezer oordele zelf: wat vindt
hij er van dat het bestuur van de
stichting voortaan zelf zorgt voor
zijn uitbreiding, vervanging en op
volging!!
Het bestuur van de Nederlandse
Vereniging tot Bescherming var
Dieren, afd. Leiden, wenst tenslotte
op te merken, dat hangende het on
derzoek naar bovengenoemde zaken
zij verder niet in discussie kan tre
den. Opening van zaken zal door het
bestuur van de afdeling t.z-t. In r
ledenvergadering worden gegeven.
Bestuur afdeling Leiden
Ned. Vereniging tot
Bescherming van Dieren
daar denken die mensen die die kin
derachtige Sinterklazenoptocht met
dat walsje bij de opening van die
grauwe weg niet aan. Dat stadium
hebben zij namelijk nog niet bereikt
want hun gedachten zijn weer bij de
volgende beton-kolos of asfaltstrook.
Zij blijven, dwars tegen alle des
kundige adviezen en waarschuwin
gen in, doorgaan met de projectie
van wegen waarmee zij hun eigen
stompzinnige gedachten slechts pro
jecteren. Zij hebben slechts één ge
dachte: Nederland wordt één grote
metropool met flats van vijftig-hoog,
tienbaanswegen en dan drie, nee, vijf
boven elkaar, geweldige klaverbla
den en enorme luchthavens in welk,
hopelijk utopisch, tijdperk, fabri
kanten van spanning verminderen
de pillen, drankjes, poeders, cachets
en tabletten, schatten verdienen.
En de kinderen. Wel, die houden we
dan zoet met vreterij, radio's cassette
recorders en krijsende kleuren-TV-
programma's. De kinderen die daar
feestelijk voor bedanken, worden dan
wel als de onbegrepen generatie be
stempeld. Klaar zrijn we
Ja, dat heb je met een beleid dat
door dorre geesten op papier wordt
gevoerd. Dat krijg Je als belangrijke
posities worden ingenomen door per
sonen wier milieubewustzijn evenveel
is ontwikkeld als de wiskundeknob
bel van een baby. Him politiek, kin
derachtig maar rampzalig, is gericht
op een Nederland dat uit één grote
flatzee bestaat, met brakende schoor
stenen en een stinkende, ronkende
wirwar van wegen. In het midden
van die flatzee ligt dan een groot
stuk, bosrijk landgoed. Daar wonen
nu de veroorzakers van dit alles, om.
geven door het statussymbool van de
toekomst: een stukje groen bij Je
huis. Kijk maar naar de „heren" van
het grote stankconcern Rotterdam.
Allemaal „handige Jongens".
Beste mensen, het behoeft geen be
toog dat we hier voor op moeten pas
sen. Het is de taak van de nu op
groeiende generatie om de verwrongen
denkbeelden van tegenwoordig de nek
om te draaien. Het is hard nodig.
Het feit dat men hoe langer hoe
kritischer tegenover de middeleeuw
se ideeën komt te staan, mag een
lichtpunt in de duisternis heten.
Maar nog steeds omgeven de ver
kondigers van die ideeën zich door
een papieren netwerk van wetjes, die
hen vrijheid van handelen geeft in
dingen waar levensbelang mee ge
moeid is.
De kinderen zullen hen dankbaar
zijn.
B. APELDOORN,
Jacob Catslaan 93,
Leiden.
De klinische opleiding
ssistenten (praktische oplei-
toekomstige artsen in het
05is) dreigt in Leiden ernstig
voi «drang te komen nu de stu-
iagt reenkomstig de nieuwe, zes-
gavi leiding al in het vijfde in
in het zesde Jaar met z'n
ie vorming begint. Hierdoor
de (overgangs) situatie dat
sed^oude-stijl" nog driftig met
teche opleiding bezig zijn als
e co's al in horden voor de
tan om tot diezelfde opled-
orden toegelaten,
rayon van het academisch
5 v, Is (ook in dit opzicht kent
z'n rayons) zijn te weinig
om de gevolgen van die ex-
co-assistenten op een re-
manier te verwerken. Er
vreesd voor onaanvaardbaar
[Chttljden en kwaliteitsver-
lge plaatsruimte zal in niet-
aire ziekenhuizen moeten
eeocht, omdat het acade-
L eken huis tot de laatste
«nut. Tot nog toe is de fa-
geneeskunde erin geslaagd
plaatsen te verwerven in
•rwei^n waarmee het acade-
ikenhuis een zg. affiliatie-
treffen (een regeling
gifllt dat het ziekenhuis waar-
"■facademisch ziekenhuis "ge-
is, plaats inruimt voor
üge of gedeeltelijke, klini-
küng van de co-assistent).
speurtocht naar nieuwe,
affiliatieplaatsen lijkt ver-
5 61 le
resu taten te gaan ople-
echt, waar zich ongeveer
situatie voordoet als in
*0"* om de decaan van de fa-
Mui geneeskunde in de pen om
situatie in de klinische
1EN
Ir. Bestemam: eigenlijk
geen ruimte meer.
Door
Wiin Wirtz
Prof. Zwaveling: theoreti
sche achtergrond.
(Foto's Jan Holvast)
ADVERTENTIE
KLOKKEN
staart en Stoeltjes,
e* en Sallanders. Echte
Franse en Comtoise
klokken, enz.
kclalist met vak-service
d. Water
unerstr. 181 - Lelden
opleiding onder de aandacht te bren
gen. Hij schreef o.a. dat zijn zorg
zich met name had toegespitst op de
opleiding van zesdejaars studenten.
Centrum, informatieblad van het
Leids universitair medisch centrum,
signaleerde kort daarop een uit
spraak van de sectie geneeskunde
van de Academische Raad die erop
neer kwam dat de praktische oplei
ding van de toekomstige arts achter
uit gaat.
Prof. dr. A. Zwaveling, voorzitter
van de affiliatiecommissie van de fa
culteit der geneeskunde, hoogleraar
heelkunde en chirurg in het AZL,
vindt dat moeilijk meetbaar. Hij be
vestigt dat als er geen plaatsen zijn
de duur van de opleiding moeten wor
den teruggedraaid. „Dat gebeurt ook.
Maar het behoeft geen kwaliteitver-
lies te betekenen. Want het hangt er
maar van af hoe Je de zaak benut.
Het is alleen zo dat er een factor
aanpassing inzit die voor mensen die
dat vak later nodig zullen hebben,
niet van voordeel is".
Die factor aanpassing is voor prof.
Zwaveling en ir. A. Beste man, di
recteur onderwijszaken van het uni
versitair medisch centrum, weliswaar
onverteerbaar, maar niet van direct
belang. Prof. Zwaveling: „In wezen
is de situatie na het doctoraal nu
nog precies hetzelfde als vroeger, al
leen is er nu vóór het doctoraal een
Jaar bijgekomen. En de grote moei
lijkheid is dus dat er twee groepen
door elkaar gaan lopen. Want dit
Jaar krijgen we de nieuwe co-assis
tenten, de zg. Junior-co's die volgend
Jaar senior-co worden, en de oude
groepen lopen dan nog door".
Ir. Besteman: „De wachttijden na
het doctoraal examen (of: na vijf
Jaar „theorie" ww) zijn momenteel
zo'n maand of vijf en dat zal waar
schijnlijk oplopen tot zo'n acht, ne
gen tien maanden, omdat aan het
eind van het Jaar de grote groep los
komt. Dat oplopen is weliswaar een
jaarlijks verschijnsel, maar niet tot
zo'n hoog niveau".
Het Academisch Ziekenhuis in Lei
den is geaffilieerd met de ziekenhui
zen Leijenburg, Westeinde, Bronovo,
Rode Kruis (alle in Den Haag) en
waarschijnlijk binnenkort met
het St. Elisabeth (Leiden) en twee
ziekenhuizen in Gouda. Er zijn nu
125 plaatsen beschikbaar. De be
hoefte wordt 275. Besteman: „Met de
affiliaties die nu op stapel staan
kunnen we dat welhaast bereiken.
Het probleem is alleen dat we het
volgend Jaar veel meer dan die kleine
driehonderd plaatsen nodig zullen
hebben om die grote aantallen die
we nu nog in huis hebben ook arts te
laten worden".
„Voor echt goede affiliaties is ei
genlijk geen ruimte meer. Maar als
we ons bij deze situatie zouden neer
leggen, dan zouden we Jaren lang,
enorme wachttijden blijven houden.
En het enige wat Je daarom kunt
doen is toch nog nagaan waar er in
de ziekenhuizen, voor mijn part in heel
Nederland, plaatsen zijn voor co-as-
sistenten, zonder het onderwijs wer
kelijk te kort te doen."
Prof. Zwaveling: "Als we vandaag
zouden uitgaan van numerus fixus
.(beperking van het aantal eerste
jaars studenten ww). en alleen die
studenten die van de aanmelding
overblijven zouden moeten opleiden,
dan zouden we met de huidige af
filiaties redelijk rondkomen. Maar
daar komt nu die oude groep boven
op. En daarvoor moeten verder plaat
sen worden gezocht".
Volgens prof. Zwaveling is men
daarbij helemaal afhankelijk van
wat andere ziekenhuizen over heb
ben. Krijgt men nul op request:
"Dan komen de wachttijden er
steeds bovenop en dan zul Je lange
wachttijden hebben als normaal al
les al afgelopen had kunnen zijn".
Zwaveling noemt dat normale geval
1976, maar voorziet nu 1980 voordat
de klinische opleiding uit de zorgen
valt. "Mits", zegt hij, "de numerus
fixus wordt gehandhaafd".
Junior-co-assistenten zijn in de
eerste fase van him klinische oplei
ding in principe aangewezen op het
Academisch Ziekenhuis. Hun oplei
ding voltrekt zich in groepen. Daar
voor is mankracht nodig een spe
cialist, enkele arts-assistenten en een
onderwijs-coördinator. Een Acade
misch Ziekenhuis kan daarover be
schikken. Die voorwaarde hangt
nauw samen met de keuze van affi
liaties. Want de senior-co's, die door
hun voorsprong minder arbeidsin
tensief en dus acceptabeler zijn voor
de specialist, zullen daardoor veel
eer op een affiliatieziekenhuis zijn
aangewezen.
Om de moeilijkheden nog enigs
zins te ondervangen moeten alle mo
gelijke middelen worden aangewend.
Ook in de bezetting, die volgens prof.
Zwaveling afhankelijk is van de
mankracht in het ziekenhuis. In
een ziekenhuis in de periferie, waar
de specialist het veelal zonder assis
tenten moet stellen en waar boven
dien geen onderwijscoördinator aan
wezig is, zal een bezetting van één
co-assistent op vijf patiënten een te
zware belasting geven: "Een man
kracht van één op vijf is voor de pa
tiënt echt wel het maximum. Want
het is niet zo dat de één kan begin
nen bij het hoofd als de ander bij de
voeten begint".
"Als Je zegt: één op vijf, dan moet
er een soort compensatie worden ge-
LEIDEN De omstreden predikant
ds. G. Toornvliet komt weer in de
ether. Eerste Pinksterdag is hij te
beluisteren op Radio Caroline en ver
der elke zondag van elf tot twaalf
uur. Ds. Toornvliet zal gebruik ma
ken van de 389 meterband op de
middengolf, één van de twee golf
lengtes van Radio Caroline. Deze
golflengte (in de buurt van Hilver
sum I) heeft een bereik tot ver buiten
Nederland.
vonden in een veel groter contact
tussen opleider en co-assistent over
de theoretische achtergrond. Dan
ziet die co-assistent wel wat minder
patiënten, maar de patiënten die hij
ziet, ziet hij intensiever. Dan heb
je een opvang voor het feit dat Je
eigenlijk te weinig patiënten hebt per
co-assistent".
Prof. Zwaveling vindt de vraag of
er eigenlijk wel zoveel artsen nodig
zijn irrelevant. Hij vindt dat je het
zo niet mag stellen. Zijn affiliatie-
commissie zit in het midden, krijgt
een aanbod van studenten en moet
ervoor zorgen dat die studenten wor
den geplaatst. "Lukt dat niet, dan
moeten sommige eisen omlaag", vindt
hij.
ADVERTENTIE
V
'WET 'PINKSTEREN
Terug naar
de natuur
Terug naar
de kinderjaren
Terug naar
de blijheid
Terug naar
de stoomcarrousel
Terug naar
de speeltuin
Terug naar
de sprookjes
Terug naar
de betovering
Terug naar
de wandelpaden
Terug naar
het pure plezier
Terug naar
de Efteling
i UaJUnd 20 kn. NJ*. lOt-r,
