jaar
korter dan
Liever ieef ik tien
dit werk te
moeten opgeven
Majoor schrijft boek
Kennedy interesseert
zich voor werk van
majoor Eva den Hartog
Majoor Eva den Hartog „even" terug in Nederland...
ALPHEN AAN DEN RIJN -
Eva den Hartog gaat haar er
varingen, die zij in haar Leger
des Heils-loopbaan ver over on
ze landsgrenzen heeft opgedaan,
samenbrengen in een boekwerk.
Het betekent echter niet dat zij
nu acuut aan de slag gaat. Inte
gendeel zelfs want ze heeft geen
plannen om het wat rustiger
aan te gaan doen.
"Als ik zo blijf", zegt zij, "kan
ik zeker nog wel een Jaar of zes
meedraaien. In die periode kan
ik meer materiaal verzamelen
om in het boek te verwerken".
Er zijn veel mensen, die er
bij haar op hebben aangedron
gen alle gegevens op te tekenen,
hetgeen zij tot nu toe heeft ge
daan, om die later in een defi
nitief werk samen te vatten.
Van al hetgeen zij van dichtbij
heeft meegemaakt, heeft ze een
prachtige verzameling foto's.
Zelf geschoten.
De laatste jaren, die zij bij het
Leger in dienst is, wil zij in Ne
derland doorbrengen. "Ik wil
geen vreemde in mijn eigen
land worden", vertelt ze. "Wan
neer het zo ver is, hoop ik ech
ter wel, dat het Leger werk voor
mij kan vinden 1
tief kan zijn voor onderontwik
kelde gebieden".
Als majoor Den Hartog (50)
voor goed terug in Nederland is.
wil zij ook aan haar boek gaan
werken. "De laatste Jaren hoop
ik tevens wat aan public rela
tion te doen".
VRIJDAG 1 JUNI 1973
ALPHEN AAN DEN RIJN Senator Edward Kennedy is
één van de Amerikanen, die hevig geïnteresseerd is in het werk,
dat majoor Den Hartog doet. Tijdens de vorige onderneming
van het medisch team, toen Eva den Hartog de leiding van
een veldhospitaal had, kwam hij de situatie persoonlijk bekij
ken, omdat hij niet kon geloven hoe erbarmelijk de mensen
er leden. Toen Kennedy haar verliet drukte hij haar op het
hart wanneer er hulp nodig was, een beroep op hem te doen.
Voor het team liet hij toen een geldbedrag achter. Ook deze
keer heeft hij zijn belangstelling getoond voor het werk, dat
Eva den Hartog in Bangladesj heeft gedaan. Hoewel hij niet
in eigen persoon kwam, stuurde hij een dikke brief en herin
nerde daarin aan zijn dat jaar daarvoor gedane belofte. Ma
joor Den Hartog is kort als zij een oordeel over de senator
geeft: "Hij is een mens".
Linksboven: Dit is de bron
van infectie. Niet alleen de koeien
worden in het water schoonge
maakt, ook de uitwerpselen van
de mensen verdwijnen er in. Het
water dient tevens als wasgele
genheid
Rechtsboven: Deze vrouw
heeft zo'n honger, dat zij het meel
direct na ontvangst opeet. Zij
gunt zich geen tijd er iets "lek
kers" van te maken.
Hierboven: Deze menigte
wacht "rustig" tot zij aan de
beurt is voor een medische be
handeling. Dagelijks kwamen er
ongeveer duizend mensen naar
het medisch team.
Links: Een blinde moeder
wordt geleerd hoe zij haar kind
moet voeden. Met de vinger wordt
het mondje van de baby geopend.
Hiernaast: Majoor Den Har
tog in de jungle. Er moest een
kokosnoot worden stukgeslagen
om de dorst te lessen. Het water
was op.
Bij de foto's
ALPHEN AAN DEN RIJN „Liever leef ik tien jaar korter, dan dat ilk dit werk
zou moeten opgeven. Nu heb ik het gevoel, dat i'k mijn leven nuttig heb gemaakt. Het
Leger des Heils zie ik hier als een middel waar ik me kwijt kon".
Majoor Evan den Hartog (50), nog
maar enkele dagen terug uit het
hongerende Bangladesj, neemt een
hap van een stuk gemberkoek. Spoelt
dit even later met een slok koffie weg
en vervolgt dan: "Ik geloof trouwens,
dat ik niet meer in dit kader pas. Ik
zou me er opgeblazen voelen. Al
tijd ben ik gewend om zelf beslissin
gen te nemen zonder dat er een arts
bij kwam. Als ik in een ziekenhuis
zou gaan werken, zou ik op diezelf
de basis blijven doorgaan en dan
krijg je moeilijkheden".
Maar dit is niet het punt van ma
joor Den Hartog. "Ik vraag me af",
zegt zij, of het wel verantwoord zou
zijn om met mijn kennis in dit ge
makkelijke Nederland te gaan zitten.
Er is een groot tekort aan mensen
met ervaring. Je kunt gemakkelijk
met een team op stap gaan waarvan
een aantal mensen niet op de hoogte
is van de gang van zaken. Maar de
leider moet wel degelijk ervaring heb
ben. Ons succes is het geheim van
het teamwerk. Als eenling had dit
nooit kunnen bereiken".
Een jaar
Waarom is het medisch team maar
één jaar in het rampgebied geble-
"Het was een project van één Jaar",
vertelt Eva den Hartog. "En als Je in
het tempo werkt zoals wij dat heb
ben gedaan, kun Je het beslist niet
langer volhouden. In de schaduw
was het soms veertig graden waar
door we ontzettend veel aan gewicht
verloren. Maar we moesten er uitha
len wat er uit te halen was. Er
moest dus hard worden gewerkt. We
hadden voor een Jaar eten, medicij
nen en andere benodigheden meege
nomen. Alles is opgegaan".
De grootste problemen waarmee
het medisch te kampen had, waren
de ziekten zoals tuberculose, huid-
infecties, leverziekten, pokken, cho
lera enz. Deze laatste ziekte steekt
nu weer zijn kop op door de overstro
mingen in het land.
"Aan die leverziekten kun Je heel
moeilijk wat doen. We gaven de
mensen veel vitaminen en leverin
jecties. En het gebeurde vrij regel
matig, dat we er mensen, die ten do
de waren opgeschreven, doorheen
haalden. Het waren echt niet de
mensen met de "dikke" portemon
nee, die we hielpen. Arm en rijk wa
ren voor ons gelijk".
Vergiftigd
De ziekten ontstonden veelal door
het eten van vergiftigd voedsel, dat
soms erg oud was. Veel mensen en
kinderen leden aan ondervoeding.
Het sterftecijfer was dan ook erg
hoog. Aangezien het geboortecijfer
nog hoger is, groeit de bevolking
steeds. "Mensen worden in Bangla
desj niet ouder dan een jaar of vijf
enveertig. Dan zijn ze uitgeleefd en
versleten".
Fel haalt ze plotseling uit: "Hier
klagen de mensen, dat ze te weinig
AOW krijgen. Maar als Je dan ziet
hoe ze er uit zien..Het wordt hoog
normale loon. We konden ons overi
gens goed behelpen. Iedere avond
studeerde ik in de medische boeken
om mijn kennis te verrijken. Het ge
beurde zelfs wel, dat een hoofdarts
van een naburig ziekenhuis mij belde
om over een bepaalde ziekte te spre
ken."
Cycloon
Leverde de cycloon, die in april
woedde, geen grote problemen op?
"De ernstigste gevallen werden
per helikopter naar ziekenhuizen
overgebracht. Maar het spalken van
armen en benen en het hechten van
wonden, deden we zelf. Veel huizen
waren weggevaagd, bomen omge
waaid en in het midden van de
nacht lagen de gewonden op straat
op hulp te wachten."
Moeilijke dagen had het medisch
team ook tijdens de bevrijdingsda
gen. Biharis vermoordden veel Jon
ge mensen en verkrachtten vrouwen.
Van honderdzestig families werden
alle mannen boven de twaalf Jaar
gedood. Ongeveer twintig konden er
vluchten. Het medisch team werkte
echter ook voor de Biharis. Eenmaal
in de week werd er kliniek gehouden
en in de beginperiode liep dat alle
maal best. Maar toen men de bevol
king van Rajbari tegen kreeg moest
het team voor zijn eigen veiligheid
de werkzaamheden staken en naar
een andere oplossing zoeken. Vrou
wen kwamen later in groepen van
veertig naar de standplaats (Farid-
pur) om zo onopvallend mogelijk te
worden geholpen.
Het grote probleem in Bangladesj
is de bevolkingsexplosie. Wat kan
hier concreet tegen worden gedaan?
"Om hier iets aan te kunnen
doen," vertelt majoor Den Hartog,
"zal Je een massaalplan moeten
maken. Wordt dat niet gedaan, dan
is de populatie in twintig Jaar ver
dubbeld."
Meer teams
Dë enige mogelijkheid om hieraan
iets te doen is met meer teams naar
deze gebieden te trekken. "Als Je er
zo'n veertig tot vijftig hebt, kun Je
best wat doen. Nu zijn het alleen
maar de intelectuelen, die aan "fa
mily planning" doen. De armen
hebben geen geld om naar een arts
te gaan."
Maar er is toch wel meer dan één
werkzaam is?
"Ja", zucht Eva den Hartog, "die
zijn er wel. Maar ze houden zich
hoofdzakelijk op in de grote steden
waar de ellende lang niet zo groot is.
In gebieden waar wij ons bevonden,
zag Je hen niet".
Gaat Eva den Hartog weer terug?
Na een lichte aarzeling: "Ik ver
wacht wel, dat ze me zullen vragen.
Het is een zaak, dat er zo spoedig
mogelijk een team terug gaat om
de werkzaamheden voort te zetten.
Maar eerst ga ik eens heerlijk va
kantie houden. Waar? Ergens in En
geland. Alleen mijn vader en moe
der weten waar ik ben".
tijd, dat de mentaliteit eens veran
dert. Als we niets doen voor de on
derontwikkelde landen dreigt er een
grote catastrofe. Laten we de prak
tische kant van ons christelijk zijn
maar eens tonen en minder bidden.
Onze teamleden liepen ook niet met
onze Lieve Heer op hun lippen. Ik
houd wel van de generatie van deze
tijd, die praktisch iets wil doen".
Konden de ernstig zieke mensen
niet in ziekenhuizen worden behan
deld?
"In de ziekenhuizen is het zeer
droevig gesteld", aldus majoor Den
Hartog. "Er is geen medisch perso
neel. De mensen kwamen wel veer
tig kilometer lopen naar onze kliniek
om te worden behandeld. Soms la
gen ze anderhalve dag te wachten
voor ze aan de beurt waren. Dage
lijks hielpen wij zo'n duizend patiën
ten".
Kindertehuizen
Veel schaarloos lopende kinde
ren werden ondergebracht in tehui
zen. "Er waren tehuizen", zegt Eva
Den Hartog, "waar zeker vijfhon
derd kinderen zaten, die door zo'n
dertig ondeskundige mensen werden
verzorgd. Je kunt Je voorstellen, dat
het er een hopeloze bende was".
In de periode, dat het medisch
team in Bangladesj was, is er in Dac
ca ook een kindertehuis geopend.
Hier zijn reeds vijftig kinderen ge
huisvest, die door deskundige lei
ding worden verzorgd. Er zijn reeds
plannen gemaakt om het complex
uit te breiden. "De kinderen, die
hier zijn, zijn veelal het slachtoffer
van de laatste oorlog terwijl er ook
veel aan kinderverlamming lijden, 't
Is de bedoeling, dat zij een kans
krijgen gezond te worden of te le
ren leven met hun handicap. Wan
neer het noodzakelijk is. dat een
kind in Europa wordt behandeld, is
die mogelijkheid aanwezig".
Was het voor het medisch team
geen handicap, dat het geen arts in
zijn gelederen had?
"Het had wel fijn geweest als we
er één hadden gehad," vertelt Eva
den Hartog," maar ik vond het niet
nodig iemand aan te trekken, die
een groot salaris wilde verdienen.
Tenslotte kregen wij ook. maar ons
