jiremlin onberekenbaar in politiek
gens Joden
Geschil Perzische
kan consequenties
Golf
hebben
TIMIDAT lEPOLITIEK VAN RUSSEN WERKT AVERECHTS
Geld nodig!
Het geschil tussen Irak en Koeweit over de grens tussen
beide landen aan de Perzische Golf is in de politieke aandacht
gekomen na het gevecht van vorige maandwaarbij Iraakse
troepen een politiepost van Koeweit veroverden. Egypte, Syrië
en de Arabische Liga hebben hun bemiddeling aangeboden en
volgens berichten uit Koeweit hebben Iraakse troepen zich
uit het betwiste gebied teruggetrokken.
De pogingen van andere Arabische
landen om de crisis te bezweren la
ten niet alleen zien hoe geïsoleerd
heft ïraakóe regime in de Arabische
wereld staat en in welke mate het
geld, dat Koeweit voor zijn olie
ontvangt, in staat is geweest poli
tieke goodwill te kopen. (Sinds de
oorlog van 1967 tussen Israël en
Arabieren heeft Koeweit voor 3,2
miljard gulden aan hulp gegeven
aan Egypte en Jordanië ter com
pensatie van de verliezen in de oor
log. Onlangs verstrekte Koeweit ook
aanzienlijke giften en leningen aan
Syrië.)
Ongerustheid
De pogingen geven ook blijk van
groeiende Arabische ongerustheid
dat een instabiele toestand in het
gebied van de Golfstaten een ex
cuus zou kunnen zijn voor inter
ventie van andere, niet-Arabische
landen.
De Arabieren bezien met toenemen
de vrees en achterdocht het grote
bewapeningsprogramma van Iran
(Perzië,) vooral de recente grote or
ders voor Amerikaanse wapens,
waaronder Phantom-Jachtbommen
werpers, die ook de kern vormen
van Israels formidabele aanvals-
macht. Veel Arabieren zien het
nieuwe Perzische arsenaal als een
middel om daarmee de toekomst
van de Arabische staten aan de
Golf te beheersen, net zoals zij Is
raël zien als een Amerikaans in
strument om Egypte en Syrië te
overheersen. Behalve misschien in
Saoedi-Arabië neemt men deze hy
pothese veel serieuzer dan de vrees
voor Russische penetratie inde Golf,
hetzij direct hetzij via Russische
steun aan het Iraakse regime of
voor plaatselijke Arabische revolu
tionaire bewegingen in de Golfsta
ten.
De betekenis van het grensconflict
tussen Irak en Koeweit lijkt Sterker
te zijn geworden door de geschiede
nis vod conflicten tussen beide lan
den. Irak maakt allang aanspraak
op souvereiniteit over Koeweit, hoe
wel deze aanspraak in de ijskast is
gebleven toen Koeweit nog onder
Britse bescherming stond.
De aanspraak werd tot nieuw leven
gewekt in 1961 door Irak's revolu
tionaire leider, generaal Kassim,
nadat de Engelsen een eind ge
maakt hadden aan hun bescher
ming en Koeweit's onafhankelijk
heid hadden erkend. In de crisis die
daaruit voortkwam snelden troepen
van Engeland en van de Arabische
Liga, waaronder detachementen van
Egypte en Saoedi-Arabië, Koeweit
te hulp. De crisis werd tenslotte op
gelost op basis van Koeweits onaf
hankelijkheid en het lidmaatschap
van de Arabische Liga.
Na de val van Kassim werd een
overeenkomst gesloten waarbij Irak
zijn aansprak opgaf en de souverei
niteit van Koeweit erkende, een
proces dat gemakkelijker werd ge-
onze
indent in
riv
Wezel
teh
- t
9 PJJZALEM Wie Russische diplomaten naar het lot van
«den in Rusland vraagt, krijgt het antwoord dat er in Rus-
het geheel geen Joods vraagstuk bestaat. Kosigin zei
onlangs op een persconferentie in Stockholm. De Jo-
sjn gelukkige Sow jet-burgers. Dat zij hun belangstelling
Joodse zaken verliezen is alleen maar vanzelfsprekend,
zij immers het goed van het socialisme zijn gaan leren
en. Zo wordt als vanzelfsprekend verklaard dat synagoges
gesloten Jiddische en Hebreeuwse literatuur niet of
elijks wordt uitgegeven, en Joodse leerscholen niet be
korden. De werkelijkheid leert anders.
visten toestemming verleend naar
Israël te emigreren. Niet aan allen
natuurlijk, want de emigratie moet
niet worden aangemoedigd. Maar de
politiek blijkt verder te gaan: tus
sen 1947 en 1970 bedroeg het. totaal
aantal Joodse emigranten 6000 in
1971 waren het er 13.000 en in 1972
30.000. In het eerste kwartaal van
1973 kwamen er 7000 Russische Jo
den naar Israël en er lopen nog on
geveer 100.000 emigratieverzoeken.
Het gemakkelijkst verloopt de emi
gratie in de nieuwe nog niet gerussi
ficeerde gebieden: de Baltische sta
ten en Georgië. Gedeeltelijk zijn zij
pas na de tweede wereldoorlog bij
Rusland gevoegd. Vrijwel iedereen,
die daar een emigratievisum indient,
mag binnen twee maanden weg,
tenzij hij van bijzonder belang is
voor de staat. Veel moeilijker is het
te emigreren uit Moskou en omstre
ken en Leningrad. Daar kan het
soms Jaren duren. Soms is emigratie
in het geheel niet mogelijk. Dat de
regering Joden uit de „nieuwe" Rus
sische gebieden gemakkelijker laat
gaan heeft twee redenen. Zij zijn
economische niet zo belangrijk voor
de Sowjet-Unie, daar er weinig we
tenschapsmensen ondeT hen zijn, en
bij de regering bestaat de angst dat
het locale nationalisme in die gebie
den aangewakkerd zal worden. De
Russische emigratiepolitiek heeft be
halve een binnenlandse functie ook
nog een buitenlands politiek doel.
Blunder
De Russische regering maakte in
1967 een kapitale blunder door de
diplomatieke betrekkingen met Is
raël te verbreken. Daarmee heeft
Rusland zijn kans om als bemidde
laar in het Midden-Oosten te kun
nen optreden verspeeld. In het open
en dichtdraaien van de emigratie-
kraan zien de Russen nu een middel
om althans enige invloed op Jeruza
lem te kunnen uitoefenen. Anderzijds
is het een dreigmiddel aan het adres
van de Arabische staten. Moskou
heeft geen zichtbare invloed op Je
ruzalem gekregen wat zich achter
de schermen afspeelt weet men na
tuurlijk niet en in de Arabische
wereld is de Russische invloed dalen
de. Tenslotte blijkt de Russische re
gering bilzonder gevoelig te zijn voor
kritiek uit het Westen. De Russische
emigratiepolitiek is dan ook alleen te
verklaren als een combinatie van
binnenlandse en de buitenlandse be
weegredenen, waarbij de nadruk dui
delijk op de binnenlandse factoren
ligt.
Er valt geen zinnige prognose te
maken over de omvang van de
Joodse emigratie. Op het ogenblik
zijn 100.000 aanvragen in behande
ling en de totale Joodse bevolking in
Rusland wordt geschat op drie mil
joen. Het meest kenmerkende voor
de Russische politiek is dat zij on
berekenbaar is. De emigratie kan
vandaag op morgen worden gestopt,
en het kan evengoed gebeuren dat
jaar 1928 werd in Birobed-
stadje in Oost-Siberië het
emaakt met een "autonoom
üstrict". Duizenden Russi-
rfen trokken naar Birobed-
volgens het plan van Sta-
Sowjet-Russisohe Joods-na-
tehuis moest worden. Het
•project werd een fias
ten gronde aan de in-
tegenst/rijdigheid van de
istische sowjet-ideologie. die
het door het communisme
reerde internationalisme al-
mogelijk is als nationale
Hingen zijn opgelost. Daar-
ten ationale minderheden
xrjet-Unie in het overgangs-
•rkend worden.
irpelijk
de Joden. De ongeveer 3.5
Joden in de Sowjet-Unie
ideologen echter voor nog
>!eem dat niet in de theorie
Joden zijn niet alleen een
doch ook een religieuze
Heeft het Marxisme tegen
ile gedachte onder be-
msbandigheden geen be-
religie wordt gezien als
voor het volk" en is onder
«nstondigheid verwerpelijk.
onberekenbare Joden-po-
htakt daarom voortdurend
dubbele gedachte: enerzijds
van nationale minderhe-
mover de stelling dat er
Sowjetrussisch volk is,
rzijds worden de Joden ge-
aanhangers van een religie,
sste categorie hebben de Jo-
ieperkte mate recht op na-
rkemning, in de tweede ca-
iet, evenmin als andere
Het verschil is dat andere
het onder strenge over-
irole, geduld worden,
begint de exodus van Jo-
Israël Voorafgegaan door
sties tegen het gezag, die
geen precedent kennen,
bij de regering, gevolgd
maatregelen van de re-
intimidatieprocessen (men
de vl iegtuigkap ing - pro -
Leningrad eind 1970), con-
ipen in Siberië. Al is het
niet gewoon fouten en mis
te erkennen, de regering
ijk tot de conclusie geko-
haar Joodse integratiepoli-
Sterker nog: de vrees
dit het verzet van Joodse
besmettelijk zal werken
nationale minderheden,
na de tweede wereld-
geannexeerd.
aan de Joodse acti-
er van vandaag op morgen 100.000
Joden weg mogen. De politiek van
onzekerheid is voor de Russische Jo
den een verschrikking en dat is ook
de bedoeling.
Op alle mogelijke manieren wordt
de emigratie onaantrekkelijk ge
maakt. Formeel kan men alleen een
emigratieverzoek indienen in het ka
der van familiehereniging. Veel Jo
den in Rusland hebben, en krijgen
steeds meer familie in Israël, zodat
zo een verzoek in het algemeen
geen problemen oplevert. Vaak is
trouwens dezelfde naam al voldoen
de: de Russische autoriteiten nemen
de familieband niet zo nauw. Dan
begint het proces van lopen naar
instanties: de logge Russiche bureau
cratie, treiteren, intimidatie, verne
dering, soms ook arrestatie.
Om te beginnen: de uitnodiging
uit Israël komt vaak niet aan. Zij
wordt onderschept door de KGB.
Aldus vertelt in Tel Aviv mevrouw
Michaels, dcchter van de beroemde
acteur Shlomo Michaels, in 1948
door Stalin vermoord. Hij was de
grote man van het Jiddische thea
ter in Moskou. "Vanuit Israël zijn
er vier uitnodigingen gestuurd, geen
enkele is aangekomen. Uiteindelijk
hebben wij de uitnodiging toch ge
kregen per diplomatieke post via de
Nederlandse ambassade. Wij hebben
twee Jaar geleden besloten naar Is
raël te gaan. Wij, dat is mijn zus
ter, mijn dochter en mijn schoon
zoon. Mijn man is in Moskou geble
ven. Wij hebben er lang over ge
droomd en nagedacht, wel acht of
tien Jaar".
Met de uitnodiging in de hand, ga
je naar het ministerie van Binnen
landse Zaken om een uitreisvisum
aan te vragen. Dat is het moment
van de definitieve beslissing, waar
van meestal geen weg terug is. Van
dat moment af kom Je terecht in de
molen van onzekerheid, plagerij, in
timidatie en werkloosheid. Geen
wonder, dat families uitvoerig be
raad plegen of zij wel tot deze stap
zullen overgaan. De Russen hebben
de procedure vergezeld doen gaan
van een hele reeks voorwaarden, die
het individu moeten afschrikken.
HU moet een brief produceren,
waaruit blijkt dat de familieleden
toestemming geven, waardoor na
tuurlijk ook zij bang worden.
Afgetuigd
Dan moet hij een getuigschrift
openleggen van zijn werkgever. Zo'n
getuigschrift wordt opgesteld op een
algemene vergadering van het be
drijf in aanwezigheid van het vol
tallige personeel (kan het democra
tischer?). Op zo'n vergadering wordt
de potentiële emigrant uitgemaakt
voor verrader van het Sowjet-vader-
land, soms wordt hij na afloop van
de vergadering door zijn college-ar
beiders ook afgetuigd. Een flinke do
sis antisemitisme zal daar niet
vreemd aan zijn. Het getuigschrift
moet ondertekend zijn door de di
recteur van het bedrijf, de plaatse
lijke secretaris van de partij en de
plaatselijke secretaris van de vak
bond. Tegelijkertijd wordt de poten
tiële emigrant in 90 procent van de
gevallen ontslagen. Hij heeft geen
enkele zekerheid. Het kan twee Jaar
duren. Het verzoek kan worden af
gewezen en hij kan gearresteerd
worden.
Het eerste verzoek wordt in het al
gemeen afgewezen. Sommigen
dienen 20 verzoeken in eer zij weg
mogen. Lev Leraer, een 36-Jarige in
genieur uit Leningrad vertelt: "Be
gin 1971 heb ik een aanvraag inge
diend. Ik kreeg geen toestemming
omdat ik elektronisch ingenieur ben.
Ik kreeg te horen dat ik belangrijk
was voor de staat en dat mijn werk
geheim was. Ik werd ontslagen. Ne
gentien maal is mijn verzoek afge
wezen. Ik heb een beroep gedaan op
de secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties. Breznjew, president
Podgorni en premier Kosigin. In ok
tober 1972 kreeg ik eindelijk toe
stemming. Wel moest ik de diploma
belasting betalen, 16.500 roebel (on
geveer 50.000 gulden). Nog ander
halve maand heb ik gevochten tegen
de diplomabelasting. Uiteindelijk heb
ik maar betaald. Hoe? Geleend van
vrienden, gedeeltelijk in Leningrad,
gedeeltelijk in Israël".
Een uitreisvisum naar Israël kost
900 roebel (ongeveer 3.000 gulden).
Sinds augustus 1972 komt daar voor
academici de diplomabelasting bij.
De gedachte, die daar achter zit, is
dat de emigrant moet terugbetalen
wat de overheid in hem heeft geïn
vesteerd. In de Sowjetrussische ge-
dachtengang is een burger een soort
staatseigendom, die zich dienstbaar
maakt aan de staat. Met dat doel in
vesteert de staat in hem en als de
staat geen profijt van haar investe
ring meer kan trekken, dan moet het
geld worden terugbetaald. De diplo
mabelasting is dan ook bijzonder
hoog. Zij is afhankelijk van het aan
tal studiejaren. Je betaalt tussen de
700 en 800 roebel voor ieder Jaar,
dat je aan de universiteit hebt gestu
deerd. Een arts betaalt 18.400 roebel
(55.000 gulden), een doctorandus
12.000 roebel (ongeveer 30.000 gul
den) en een doctor in de wetenschap
19.000 roebel (ongeveer 58.000 gulden),
den).
De wet op de diplomabelasting is
zoals de meeste Russische wetten
zo ruim gesteld, dat de uitvoerende
macht grote vrijheid heeft hem al
of niet toe te passen. Ook hier dus
weer plaats voor chicanes en onze
kerheid. Onder buitenlandse druk,
met name het Amerikaans-Russi
sche handelsakkoord schijnen de
Russische autoriteiten de wet nu
buiten toepassing te laten, zonder
hem formeel af te schaffen. De Is
raëlische regering heeft zich op het
standpunt gesteld, dat de belasting
niet moet worden betaald.
Als het doen van een emigratie
verzoek zoveel onzekerheid en risi
co's met zich meebrengt, hoe is het
dan te verklaren dat zoveel Russische
Joden toch tot deze stap overgaan?
Dat komt omdat het paradoxale van
de situatie is, dat de Sowjet-autori-
teiten door hun intimidatiepolitie, die
afschrikkend moet werken juist het
tegenovergestelde bereiken. Wie wil
emigreren wordt ontslagen. Door
zijn mede-arbeiders wordt hij veel
al als verrader beschouwd. Hij is
een uitgestotene geworden. Dan
komt hij in een situatie, dat hij niets
meer te verliezen heeft. Hij wordt
heldhaftig en gaat protesteren en de
monstreren. Zo creëren de Russen
zelf de activisten. Maar het proces
gaat nog verder.
Door de Jood die wil emigreren
als verrader te bestempelen, groeit
er onder de bevolking, waar het an
tisemitisme toch al een vruchtbare
voedingsbodem bezit, een algemeen
wantrouwen tegen de Joden. Ook zij
die (nog) niet willen emigreren wor
den als potentiële verraders gezien.
Dat werkt ook op een andere ma
nier. Er heerst een gevoel van:
eerst hebben de Joden ons met de
revolutie opgescheept - het aantal
Joodse revolutionairen was in 1917
bijzonder groot - en nu smeren ze
hem. Maar niet iedereen ziet de Jo
den als verraders. Met name in in
tellectuele kringen zijn de Joden
„in", daar heeft de Jood het image
van „progressief" en „democra
tisch". Bij Russische meisjes zijn
Joodse Jongens vaak populair: zij
hebben vaak een hoger ontwikke
lingspeil, drinken niet en slaan niet
zoals veel Russische mannen.
Hoe sterk is 50 jaar revolutie nog
het Joodse bewustzijn? Joods onder
wijs en Joodse cultuur hebben de
Russische autoriteiten tot een mini
mum beperkt. Daarom is bU de mees
te Russische Joden uit het „werkelij
ke" Rusland Jood-zijn een emotio
neel gevoel zonder inhoud. Het is
zich gaan uiten in identificatie met
Israël, vooral na de zesdaagse oorlog
in 1967. In de „nieuwe" gebieden ligt
dat anders: daar is de moedertaal
vooral bU de ouderen nog Jiddisch
en niet Russisch, en bestaat een ze
kere binding met de Joodse traditie
en cultuur. Bij de kinderen, die een
Russische opvoeding hebben gekre
gen is dit minder. Een hoofdstuk
apart zijn de Aziatische Joden, in het
bijzonder de Georgiërs. In Georgië
waren ongeveer 60.000 Joden, van
wie nu al bijna de helft naar Israël is
geëmigreerd.
Georgië
In tegenstelling tot de rest van
Rusland hebben de georgische Jo
den onder het communistische be
wind een grote mate van religieuze
vrijheid gehad. De invloed van de
centrale regering is in Georgië be
langrijk kleiner dan in andere Rus
sische staten. Dat is voor een groot
deel te danken aan het trotse en kop
pige karakter van de Georgiërs. Dat
geldt ook voor de Joden, die nauwe
lijks van de andere Georgiërs zijn te
onderscheiden. Anti-semitisme komt
hi Georgië nauwelijks voor en de
Joden vormen dan ook een van de
best geïntegreerde en minst gediscri
mineerde bevolkingsgroepen. Zij heb
ben in Georgië een traditie van 2.000
Jaar. Na de verovering van Palesti
na door de Romeinen kwamen zij
niet naar Europa, maar zij vlucht
ten naar Perzië en de Kaukasus.
Russisch spreken ze nauwelijks, wel
Georgisch, een taal die niets met
het Russisch gemeen heeft.
Economisch gaat het de Georgi
sche Joden goed: het zijn voorname
lijk kleine handelaren, vaak werk
zaam in de wijnhandel. Waarom gaat
plotseling deze welvarende en niet
gediscrimineerde groep massaal naar
Israël? Uitsluitend om religieuze re
denen. De Georgische Joden zijn
vrijwel zonder uitzondering zeer re
ligieus, en zien in Israël de vervul
ling van hun religieuze droom: de
terugkeer naar Zion.
De politiek, dat in weinig gesowje-
tiseerde gebieden de emigratie wordt
vergemakkelijkt, blijkt ook in Geor
gië op te gaan: zes weken na het
aanvragen van een emigratievisum
kunnen ze vrijwel zonder uitzonde
ring vertrekken.
Volgende week: De problematiek
van de Russische Joden in Israël.
Kosigin spreekt tot zijn
partijgenoten. Volgens de
Russische premier bestaat
er in de Sowjet-Unie in het
geheel geen Joods vraag
stuk.
maakt door een lening van 200 mil
joen gulden aan de regering van
Irak uit Koeweits olie-inkomsten.
Kalm
Sedertdien waren Koeweits betrek
kingen met Irak betrekkelijk kalm
hoewel er momenten van spanning
waren die verscherpt werden door
achterdocht van Koeweit Jegens
Iraakse politieke intriges in Koeweit
en in de Golfstaten in T algemeen.
Het regime in Irak heeft sympathie
uitgesproken voor linkse revolutio
naire bewegingen in het gebied van
de Golf, die thans vooral activitei
ten ontplooien in Oman.
Eygpte en Syrië zijn meer bezorgd
over de mogelijke bevestiging van
een Amerikaans- Perzische hegemo
nie over de Golfstaten niet alleen
vanwege de enorme rijkdommen,
die de olielanden in de komende
tien Jaar zullen weten te vergaren
en die, althans ten dele, beschik
baar zouden kunnen zijn voor ont
wikkeling van de Arabische landen
in het algemeen, maar ook wegens
de toenemende aandacht die de
Arabieren geven aan een olie stra
tegie als middel om Amerika ertoe
te dwingen om een uitweg te zoe
ken uit het Arabisch - Israëlisch
conflict.
Vroegere olieboycots van westelijke
landen, zoals tijdens de Suezcrisis
van 1956 en na de oorlog van 1967,
berokkenden meestal meer schade
aan de Arabieren dan aan de be
doelde slachtoffers.
Maar thans heeft men een meer
verfijnde vorm van druk op het
oog. Men zou niet meer, zoals bij
vorige boycots, de olietoevoer naar
bepaalde landen afsnijden, maar de
Arabische producenten zouden en
kel genoeg produceren voor hun
eigen behoeften voor de kosten van
ontwikkeling van hun landen en
voor lopende uitgaven, met inbegrip
van wapenaankopen. De rest van de
olie zou men in de grond laten
(zoals reeds in beperkte mate in Li
bië en Koeweit wordt gedaan) .Als
dan de vraag toeneemt en de prij
zen stijgen zouden de Arabieren
erop kunnen rekenen, dat de olie in
de grond meer waard zal zijn dan
wanneer die onmiddellijk op de
markt komt.
Wanneer het oliewapen effectief
zou zijn zouden zij die het toepas
sen zich moeten voorbereiden op
ernstige internationale consequen
ties. Als de westelijke maatschappij
werkelijk bedreigd wordt door een
langdurige belemmering van de
olietoevoer zou dat zelfs het risico
van een wereldoorlog kunnen in
houden. De Arabieren zouden moe
ten kunnen rekenen op de bereid
heid van de Sowjet-Unie om door
middel van dreigementen directe
westelijke militaire interventie te
voorkomen. Maar een indirect Ame
rikaans antwoord zou zijn om Per
zië aan te zetten tot interventie te
gen de Arabisohe olielanden, moge
lijk gecombineerd met een gelijktij
dige klap van Israël.
Veel Arabieren stellen zich een der
gelijk dramatisch scenario voor
ogen en zij geven dit als uitleg voor
Amerika's bewapening van zowel Is
raël als Perzië. Samen met Turkije
zou Washington deze landen zien
als Amerika's machtigste bondgeno
ten in het Midden-Oosten en asl
instrumenten om af te rekenen met
de Arabische wereld en met de
Russische invloed daarin, zonder
dat daar directe Amerikaanse inter
ventie voor nodig zou zijn.
Als de huidige patstelling in het Is-
raëlisch-Arabische conflict blijft be
staan zal de verleiding voor de
Arabieren toenemen om hun toe
vlucht te nemen tot een „oliestrate
gie".
Wanhopige keuze
De eerste die daaronder lijden zou
den de landen van West-Europa
zijn. De westelijke landen zouden
dan voor de wanhopige keuze kun
nen worden gesteld tussen economi
sche verlamming - althans tenmin
ste enorm gestegen oliekosten - en
tekorten aan de ene kant, of het
risico van een wereldoorlog aan de
andere kant.
Wilt u uw huis verbeteren of iets
doen aan het onderhoud? Kan
snel gebeuren met het NMB
woningkrediet. U krijgt contant
geld zodat arbeidsloon en
materialen direct betaald kunnen
worden. Bijvoorbeeld 4.000.-,
u lost af in 5 jaar en betaalt
89,- per maand. Of 8.000,-
die u in 8 jaar aflost, 130,-
per maand.
Stap eens binnen, we vertellen
u graag alles over woningkrediet
of een persoonlijke lening
voor welk doel dan ook.
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
