u
Rome vroeger en nu
Gaulle gekraaktin scherpe Franse film
14
16
17
Ir moet een bezem
5 ioor het stof van
iet Filmmuseum
Fellini moeilijk als altijd
Filmhuis
voor
Leiden?
Chaplin onvergetelijk
in „Modern times'
KLETS
BOEM
PANG
VUISTEN" MINDER STERK
TOTUTU
PAG 13 APRIL 1973
PARIJS "Smart en mede
lijden", de Franse documentaire
die verleden Jaar een Oscar won
heeft een nog boosaardiger ver
volg gekregen. In de eerste film
fferd de draak gestoken met de
nationele mythe van heldhaftig
verzet tegen de Duitse bezetter,
in de tweede, die de titel: "Fran
sen, als jullie eens wisten" heeft
meegekregen, wordt wijlen gene
raal Charles de Gaulle afgeschil
derd als een leugenaar, en het
Franse volk als schaapachtig en
misleid. Het Franse publiek komt
massaal kijken naar 'deze uit
drie delen van drie uur bestaan
de film. Ondanks de intense bit
terheid die hij ademt, ondanks
de kritische pers die hij heeft
gekregen.
Het negen uur durende ma
sochistische spektakel is ge
maakt door het team André Har-
ris en ALain de Sedouy. André
Harris kreeg, samen met Marcel
Ophuls, in 1972 een Academy
Award voor zijn "Smart en me
delijden", een vier en een half
uur durende documentaire over
de bezetting. De film was ge
maakt in opdracht van en met
fondsen van de RTF. Maar de
Franse regeringstelevisie weiger
de de vertoning.
Fransen, als Jullie eens wisten
is gemaakt volgens het zelfde
proces als Harris eerdere film:
documentaire beeld.en worden
afgewisseld door fragmenten uit
interviews. Cutting en montage
zijn weer meedogenloos, keiharde
filmbeelden worden afgezet te
gen de haperende of onwillige
geheugens van de betrokkenen.
Alleen bestrijkt deze tweede do-
kumentaire een veel groter ter
rein: van de eerste wereldoorlog
tot en met het einde van het
tijdperk De Gaulle.
Harris en De Sedouy slaan
het hardst toe nadat ze hebben
laten zien hoe de Franse rege
ring in gebreke bleef bij de
voorbereiding van het land op de
tweede wereldoorlog.
Er zijn beelden, geput uit
Duitse archieven, die laten zien
hoe het volk in het oosten van
Frankrijk bloemen aanbiedt aan
de Duitse troepen en hoe Franse
mannen en vrouwen in Parijs
neergeschoten Britse en Ameri
kaanse vliegers die geboeid door
de straten worden geleid, be
schimpen en bespuwen.
Opnamen van miljoenen Parij-
zenaars die maarschalk Pétain
op het bordes van l'Hotel de Vil-
le toejuichen worden gevolgd
door beelden van miljoenen Parij-
zenaars die Charles de Gaulle op
precies dezelfde plek toejuichen.,
tijdsverschil vier maanden. Een
Gaullistische officier levert als
cynisch commentaar: tenzij de
PariJse bevolking in vier maan
den is verdubbeld, zijn het dezelf-
Persoonlijke macht
De Gaulle wqrdt afgeschilderd
als een man die reeds vanaf het
begin van zijn Lonclense periode
persoonlijke macht heeft nage
streefd. Eenmaal terug in Frank
rijk, aldus de Jonge maquisaan-
voerder van Toulouse, heeft De
Gaulle geen enkele poging ge
daan om de ondergrondse te in
tegreren in de naoorlogse rege
ring. Integendeel, de macht bleef
berusten bij dezelfde politieke en
sociale klasse die ook voor de
oorlog de lakens uitdeelde.
Oud-premier Pièrre Mendes-
France oefent kritiek op De
Gaulle omdat de generaal geen
enkele poging heeft gedaan tot
het instellen van een naoorlogs
regime van uiterste soberheid.
Mendes-France stelt - filmbeel
den ondersteunen zijn these - dat
de Franse natie geen enkel nood
zakelijk offer heeft willen bren
gen tijdens de zware naoorlogse
Jaren van herbouw. Nog harder
wordt De Gaulle aangepakt van
wege zijn houding tijdens de Al
gerijnse oorlog: hij belooft eerst
instandhouding van een Algérie
Francaise, komt aan de macht
en geeft vervolgens het land prijs.
Martelingen
De film besohuldig-t hem zon
der omwegen te hebben gelogen
en stélt hem verantwoordelijk
voor de mantelingen die politie
en leger in Algerije hebben be
dreven.
En de film spaant niemand:
niet de communisten die worden
getoond terwijl ze cadeaus aan
het inzamelen zijn voor vader
tje Stalin, niet de Gaullisten en
zeker niet de gemiddelde Frans-
de
hoogleraar geschiedenis aan
de universiteit van Nanterre:
Als Je vroeger iemand kon ver
oordelen op vijf zinnen van een
publikatie, dan kim Je 't van nu
af aan op grond van enkele zorg
vuldig uit hun context losge
maakte filmbeelden.
De hooggeleerde noemde de
film voorts zander twijfel interes
sant, hoewel de kwaliteit van het
materiaal ongelijk is. Soms is
het bruut verhaspeld, soms sub
tiel gemanipuleerd alles uitmon
dend in de conclusie dat de
Fransen politiek onvolwassen
zijn en een vader figuur behoe
ven, zoals Pétain of De Gaulle.
Gevraagd naar het waarom
van hun meedogenloze aanval
op de - Fransen antwoordde Har-
ris: "We zijn niet meedogenloos
integendeel, onze houding ten
opzichte van onze medeburgers
is eerder menslievend en oprecht.
We wensen alleen dat ze zich be
wuster worden van h,un verant
woordelijkheid. En zachte heel
meesters maken stinkende won
den.
De Sedouy zei dat de film zich
hoofdzakelijk bezig houdt met
geïnstitutionaliseerde leugen
als kenmerk van de verhouding
tussen de staat en zijn burgers
Het is geen onderwijsfilm, we
komen immers niet met paskla
re antwoorden. We willen de
mensen alleen laten zien wat ze
nog niet wisten of hebben ver
drongen.
Ze moeten daaruit zelf hun
conclusies kunnen trekken.
En als de film pijn doet, De
Sedoy geeft toe dat dat zo is,
doet hij dat alleen om de Franse
zelfingenomenheid te doorbre
ken. Een verwatenheid die be
rust op leugens en mythen, van
onze geschiedenisboekjes tot on
ze televisieprogramma's.
Het Nederlands Filmmu-
enige tijd geleden verhuisd
het Stedelijk Museum in Am-
(waar de voorstellingen
nog worden gegeven) naar
ondelpark Paviljoen vormt al
in zijn weinig soepele beleid
leen des aanstoots. Men is in
filmprofessionals
de gewone geïnte-
i >rden opgetogen over de mede-
die dit instituut verleent
filmactiviteiten. En dat zou
een taak moeten zijn voor
instelling, die in zijn naam
nationale ambitie claimt en
ook voor acht ton op de begro-
ran CRM genoteerd staat.
kenmerk van film is zijn ge
melijke verbreiding, er behoeven
dure verhuizingen mee ge-
te gaan zoals in de sector
toneel of muziek. Maar van die
reiding komt niets terecht,
speelt liever op een stugge
tiviteit: er worden fraaie, in-
itfeve boekjes vervaardigd en
elatle, die de lezer daarmee
m kan is één enkele voorstel-
i een Amsterdams zaaltje. Dat
belachelijke situatie.
maanden geleden ging er
etrospectieve van hier niet be-
"Turks fruit" voor de echt-
eek, Wat moet Je diaar nog aan
egen? Paul Verhoevens verfil-
van Ihet boek van Jan Wolkers
een bewogen liefdesrelatie ds
igen als een bom.
Jermatinee
kende Eisenstein-films, maar die
waren niet te verwerven voor voor
stellingen buiten Amsterdam. Van
de Amerikaanse films uit de stom
me periode waaronder een mijlpaal
als „Intolerance" van Griffith) is
niet anders te melden.
Men kan wel het eenen ander hu
ren bij het Nederlands Filmmuseum
maar dan vaak nog tegen tarieven,
die die van het commercieel bedrijf
te boven gaan. Om dan maar niet
te spreken van de kwaliteit, waarin
het uitgeleende zich bevindt.
Het is een bekend feit, dat de wei
nig plooibare houding, die dit insti
tuut (onder leiding van directeur
Jan de Vaal) aanneemt bijvoorbeeld
al heel wat gemakkelijk te verwer
ven aanwinsten heeft gekost.
Soms krijgt men meer deindruk
dat het Nederlands Filmmuseum er
meer op uit is de verbreiding van
de filmkunst te beknotten tot een
elitair genoegen dan dat er een sti
mulans aan wordt gegeven.
Gezien de veel ruimere mogelijkhe
den, die het Nederlands Filmmu
seum met zijn financiële middelen
zeker heeft, is het hard nodig dat
er een bezem wordt gehaald door
deze stoffige situatie.
PIET RUIVENKAMP
dag 9.S0, 11.30, 1.30, 3.30 u
„Jeremiah Johnson,"
7.30, 9.30 uur.
„Azen zijn troef," 14 Jr. dag.
8.15 uur; zat. 2.00, 7.00, 9.1"
i. 2.00, 4.15, 7.00, 9.15 i -
Titel: Roma Regie: Frederico van deze film. Na zijn eerste kennis- uit 'het heden plaatst hij beelden uit
LEIDEN Er bestaan plannen om
ook in Leiden een zg. filmhuls op te
richten. De plannen daarvoor zijn
echter nog niet in een vergevorderd
stadium. Zo weet bijvoorbeeld de
Leidse wethouder van CRM - die als
er een filmhuis komt waarschijnlijk
zal worden benaderd, zoals dat ook
in Utrecht en in Rotterdam, waar
filmhuizen zijn opgericht is ge
beurd - nog niets van dergelijke
plannen.
Behalve in Leiden bestaan er ook
in Groningen, Delft, Nijmegen.
Amersfoort, Breda en Maastricht
minder of meer vastomlijnde plan
nen. Zeker is, dat Amsterdam. Den
Haag en Eindhoven dit Jaar een
filmhuis zullen openen.
De bedoeling van filmhuizen is om
ook films te draaien die niet in
aanmerkingk omen voor voorstel
lingen in de "gewone" bioscopen.
Het huis in Rotterdam, dat in sep
tember gaat draaien, zal ook een
filmmafliifestatie organiseren waar
op in de aanwezigheid van regis
seurs en spelers films zullen wor
den gepresenteerd. De Rotterdamse
raad heeft voor 1973 voor het
filmhuis een subsidie van f 49.000 ge
voteerd- Het ministerie van CRM en
het gemeentelijk fonds "Rotterdam
Promotion" hebben bijgedragen van
resp. f 25.000 en f 20.000 toegezegd.
Fellini Theater: Studio.
„Liefde tn gemeenschap". 18 J
making met de sitad aa/n het begin het verleden. Eén
de moeilijkste van de tweede wereldoorlog laat ringen uit Fellini's Jeugd is waar'
Fellini
filmmakers van deze eeuw. Hoe hij beelden zien van het Rome van schijnlijk het sterkste gedeelte
Kriteiion:^ „Cabaret," 18 Jr. dag. 3.00, moeilijk zijn films vaak zijn blijkt vandaag. Fellini filmt zijn aankomst de film. Het Is
ook uit zijn allernieuwste: Roma. De °P het station, waar het wemelt vai
deze film willen de de kruiers, die niet alleen hun dien-
De paasvakantie vie-
schooljeugd kan deze week le-
oaar vooral vermaak vinden
theater aan de Hogewoerd.
en zijn grote vriend Obelix
terecht in het land van de
"mét dat geweldige meus-
beJeven daar veel avonturen,
assant worden ook de piraten
elk Astenix-verhaal optre-
r maal vernietigend ver-
Tales." 18 Jr. dag. 2.00, 7.00, 9.30 i
k 4.15 uur.
„Pinochhio," a.l.
advertenties
bezoekers laten geloven, dat Rome sten aanbieden, maar ook reclame
een variété-show
Het gaat er toe ais op een veiling,
die herinne- De vrouwen in het midden en de
mannen (lees: kopers) er omheen.
Plotseling worden deze beelden on-
reconstruotie van derbroken door een kerkelijke mode-
de oorlog. Het show. Een schitterende parodie op
2.00, 6.45, 9.15
woe. 1.45, 4.15, 6.45, 9.15 uur.
Dlympia: „Strawdogs". 18 Jr. dag. 2.00,
best een aardig plekje Is om het ein
de van de wereld af te wachten.
Of die bezoeker dat. nog vindt na de
publiek bemoeit zich voortdurend de kerk en haar aankleding. Men
"t de acteurs en steekt zijn misnoe- ziet nonnen met grote vleugels aan
de chaotische toe-
Passage: „Turks Fruit," 18 Jr. dag. 2.30, vreemde beelden, die Fellini hem stand op de ringweg, die rond de
htfilms
Rex: „Viva Espana," a.l. dag. 9.30, 11.30
1.30,3.30, 5.30, 7.30. 9.30 u. zo vanaf
1.30 uur.
Smidto de Luxe: „Niet voor de poesen",
18 jr. dag." 2.15, 7.15, 9.30 uur; zo.
1.30, 4.00, 7.15. 9.30 uur.
Studio 2000: „dr. Strangelove," 18 jr.
dag. 7.30, 9.45 irur.di.-avond be
sloten voorstelling.
De Uitkijk: „Fat City," 14 Jr. dag. 2.30,
7.15, 9.30 uur; zo. 1.45, 4.00, 7.15.
worden betwijfeld.
Roma is het verhaal van Fellini's
Jeugd. Hij werd in 1920 geboren in
Rimini, maar hij heeft de herinne-
maken voor één van de vele borde- gen niet onder stoelen of banken. De de kappen „voor kloosters met slechte
len. die Rome rijk is. Daarna volgen show wordt plotseling onderbroken, ventilatie" en bisschoppenkledij met
aan- en ultflitsend© lichtjes.
Roma is qua film een schitterend
stukje werk, maar wel moeilijk om
gewelddadige dood. die ontstaat tussen de mensen op en te volgen. Moeilijk omdat het heden
heeft voorgeschoteld, moet ernstig stad loopt. Gillende mensen, loeiende gelsen hebben afgeslagen. De dialoog,
Kortom een brok pure ellende, dat voor het toneel, mondt uit in een
hij had naar Rome Is het onderwerp merse toestanden. Tegenover beelden ge rijen mannen voor de kassa staan.
het verleden voortdurend wordt
afgewisseld.
Op de foto: de traditionele vreet-
JAN VAN DER NAT
ERA De geweldige acteur
von Sydow en de knappe Gun-
todblom vervullen de hoofdrol-
een al wat oudere Bergman,
lenbron". Het Oamera-
una&kt er de laatste tijd een
gewoonte van om geregeld
ergman-fUms in de nacht-
tellingen te halen. "De maag-
weer een film waarmee
Goede films in
andere steden
Cabaret (Fosse)De Uitkijk, Prin-
Oudegracht, Utrecht Kriterion, West
einde Den Haag.
Canterbury tales (Pasolini: Roxy,
Kalverstra'at A'dam, Studio 62, Nwe.
Binnenweg Rotterdam, Metropole
de echte Bergman-liefhebber Tuschinski, Carnegiepleln. Den
doen.
h "Liefde in termijnen" heet
Rex deze week in de
en van vrijdag en zaterdag
Wie wil weten wat dat dan
3a3 zijn, begeve zich naar de
lemmerstraat.
gse
topen
„De vier vuisten de lucht i
lr' dag. 12.00, 2.30, 7.00, 9.30 i
en zo. ook 4.45 uur.
„Cesar en Rosalie," 14 Jr.
La Charme Discret de la Bour-
goisie (Bunuel)Calypso, Marnix-
straat Amsterdam, Bijou, Spui, Den
Haag.
Last Tango in Paris (Bertolucci)
Alhambra 1, Reg. Breestraat Amster
dam, Nöggerath, Reg. Breestraat
Amsterdam.
Modern Times (Chaplin): Calyp
so, onder Rijnhotel Rotterdam.
Roma (Fellini): Studio K, Roe-
tersstraat Amsterdam. Metro, Wol-
phearsbocht Rotterdam.
Dr. Strangelove (Kubrick)Stu
dio 2000, Congresgebouw Den Haag.
Strawdogs iPeckingpah)Olympia
Prins Hendrikplein, Den Haag.
Turks Fruit (Verhoeven)Tus
chinski, Reg. Breestraat Amsterdam eens in wat een paradijs een fabriek
Grand Nwe. Binnenweg Rotter- voor zo'5n man moet zijn. Al die ma
dam, Rembrandt, Oudegracht chines waar Je gevaarlijke dingen
Utrecht. Passage Den Haag. mee kunt doen,
Titel: Modern Times; scenario, pro
ductie, regie en voornaamste rol:
Charlie Chaplin; theater: Trianon.
Ik voel me erg goed en dat kan ook
bijna niet anders na zo'n hartver
warmende film als Modern times
gezien te hebben. Charlie Chaplin op
z'n best en dat in een meer dan een
uur durende film. Het is of Je een
verjaardagscadeautje krijgt dat Je de beelden uit
altijd al had willen hebben.
Charlie Chaplin, de eeuwige en on
verwoestbare underdog is natuurlijk
uitermate geschikt om het slachtof-
v>
kunt laten vallen die er even zo vro
lijk weer briesend van woede uit ko
men draaien. Alleen Chaplin wordt
niet boos als hij in een enge machi
ne valt. Hij kijkt wel verbaasd,
maar boos wordt hij alleen als orde
bewakers zijn vriendinnetje, een
weesmeisje vol levensvreugde, be
dreigen.
De scènes die in de fabriek spelen,
warenhuis waar
hij tot nachtwaker is aangesteld en
de taferelen in een café-dansant
waar hij zowel kelner als zanger is
zijn onvergetelijk. Chaplin is en
Het filmdozijn
is weer gevuld
Titel: "The dirty dozen". Regie:
Robert Aldrich. Voornaamste rollen:
Lee Marvin, Ernest Borngine, Char
les Bronson. Theater: Camera.
Een "duivels dozijn" noemt de ser
geant de twaalf min of meer tegen
liun zin in het leger geroepen zware
jongens, die bijna allemaal de dood
straf of levenslang hebben. Wanneer
je dan wat verwacht, kom je bedro
gen uit.
De twaalf moeten
dens de laatste wereldoorlog een bij
zonder zwaar karwei klaren. Ken
nelijk een rotklus, want er zijn geen
"gewone" soldaten voor handen.
Over en weer worden de bevelen
van de sergeant en de majoor ge
hoord. De laatste is een man van de
daad. Bü zijn meeirderen is hij dan
ook niet bepaald een geliefd persoon.
Wanneer dat middels een bezoek aan
de generaal aan het kamp van de
twaalf naar voren komt, merkt men
meteen een "band" tussen de solda
ten (lees: gevangenen; zo worden ze
namelijk behandeld) en hun chef.
Al met al kan de theorie dat een
dozijn dertien exemplaren bevat als
juist worden gezien. 'The dirty do
zen' is een film, zoals er al zoveel
bestaan. Echt spannende of pakken
de momenten komen niet voor. De
mensen die gezellig uit willen gaan,
komen, wanneer zij naar deze film
gaan, niet enthousiast terug. Het is
een langdradig verhaal dat op aller
lei manieren de laatste tijd in de
Europa tij- bioscopen valt te zien.
De dertiende in een dozijn kén na
tuurlijk een uitschieter zijn. Laten we
in dit geval maar zeggen dat we de
twaalfde hebben gezien. De eerste
voorstelling dan wel te verstaan.
PAUL WOLFSWINKEL
Titel: "Meisjes die graag naar bed
willen" (Frühreife Schlafzimmerh5-
schen). Theater: Rex.
Van een film met deze titel ver
wacht je toch op zijn minst dat het
bed er centraal in staat. En dat is nu
juist het curieuze: er komt niet eens
een bed in voor! Maar liefhebbers,
laat u zich door deze ontmoedigende
regelen niet afschrikken, want de
meisjes verrichten wel degelijk mei
enthousiasme al die handelingen
waar het bed de aangewezen plaats
voor lijkt. Ze gaan gewoon "naar
bed" op héél andere plekken, daar
komt 't wel op neer. Zo wordt er ge
copuleerd in de telefooncel, op 't bil
jart, in de kruiwagen, half in zee
liggend, in de auto (achter het stuur».
Na kennis te hebben genomen van de
moeilijkheden die zich daarbij voor
doen, moet ik tot de conclusie ko
men dat deze seksuele standwerkelij
geen navolging verdient. Tenzij Je dc
beschikking hebt over de handigheid
van een goochelaar en de lenigheid
van een gymnastiekleraar.
"Meisjes die graag naar bed wil
len" is erg onbehouwen gemaakt. Er
zit nu werkelijk voor geen grein ero
tische subtiliteit is. De fragmenten
waaruit de film is opgebouwd, bevat
ten ook vrijwel geen redelijk lopend
verhaal.
Het is meteen klets-boem-pang
Om met Ton van Duinhoven te spre
ken: seks in de categorie stampen en
RUUD PAAUW
fer van de industrialisatie, van "het bllJ't een danser, mime-kunstenaar
kapitaal" en van z'n medeslachtof- "a in deze film blijkt, ook zanger,
ters te worden. Overal doet hij het van de eerste orde. Alle duigen die
bij
wel
fout gaan, gaan bij
hem tien keer zo erg fout en toch
verliest hij nooit z'n goede humeur.
Hij krijgt iedereen er onder. En zo
moet het ook.
RONNY VINK
ADVERTENTIE
milieu 73
j-
2e vakbeurs voor milieu-
beheersingstechniekert.
N°9 3 beursdagen
BERNHARDHAL-UTRECHT 9
Titel: "De vier vuisten de lucht
in" Regie: Guiseppe Colizzi
Voornaamste rollen: Terence Hill,
Bud Spencer, Cyril Cusack. Thea
ter: Luxor.
De formule die de eerste twee
"vier vuistenfilms" tot enorme kas
sasuccessen maakte, wordt in het
nieuwste werkstuk rond de mep-
grage heren Terence Hill en Bud
Spencer onverkort gehandhaafd.
Kolder en rake klappen waarbij ech
ter nooit bloed vloeit worden ook in
"De vier vuisten de lucht in" weer
nijver in de shaker gegoten en ge-
mixed. Je zou dus kunnen ver
wachten, dat deze film net zo aar
dig is geworden als zijn twee voor
gangers. Het pakt anders uit.
"De vier vuisten de lucht in"
maakt bijzonder duidelijk, dat een
goede formule één keer gebruikt
kan worden, als hij erg goed is
wellicht twee keer, maar bepaald
geen derde keer.
Je krijgt bij het kijken naar "De
vier vuisten de lucht in" voortdu
rend het idee dat de makers er zelf
ook niet meer zo in geloofden, maar
dat men toch maar weer aan de
slag is gégaan, omdat er nou een
maal vraag was naar een nieuwe
film rond Hill en Spencer, en om
dat er toch brood op de plank moest
verschijnen. Alle vindingrijkheid die
de vorige "vuistenfilms" zo aardig
maakte, is verdwenen, en zelfs Hill
en Spencer, die na het draaien van
de film tegenover Simon van Col-
lem wisten te verklaren dat ze d'r
zelf nog plezier in hadden, vertonen
een duidelijke matheid.
Mede daardoor komen de zwak
ke kanten van de "vuisten films"
extra goed naar voren. Vooral het
nogal hortend en stotend verlopen
de verhaal stoort af en toe zeer.
De film vertoont af en toe wel
een paar lichtpuntjes: er zijn sce
nes waarin de. oude kolder weer
hoogtij viert, en er is het spel van
Cyril Cusack. maar voldoende
om het oude niveau te halen is dat
allemaal bij lange na niet. De for
mule is versleten.
BERT VAN DOMMELEN.
