Chryssoula: "Vader is
zeker seen dictator"
IOLLANDER PIETS
KLEINE OORLOG"
Éh
Dochter van Papadopoulos in Nederland
l-Spanje-strijder vecht nog steeds tegenFranco
Begin volgende week
een avondje uit eten^
met de kinderen.
Laat ze maar smullen
voor één gulden
AMSTERDAM Niemand heeft
deze week op de Amsterdamse bloe
menmarkt in een charmante vrouw,
die samen met haar man een bos
tulpen kwam kopen, Chryssoula
herkend.
Chryssoula de 28-jarige dochter van
de Griekse premier en onderkoning
George Papadopoulos.
Ze was even in Nederland
om met haar man, die advertentie-
manager van Olympic Airways is,
de opening van het Grieks Natio
naal Verkeersbureau in de Amster
damse Leidsestraat bij te wonen. Ze
maakte er meteen een dagje winke
len van, want in Athene heeft de
oudste dochter van George Papado
poulos weinig gelegenheid om bood
schappen te doen. Na de staats
greep van 1967 heeft ze samen met
haar moeder langzaam maar zeker
alle sociale functies van koningin
Anne Maria en koningin Frederica
overgenomen.
Ze opent scholen, bezoekt weeshui
zen, ontvangt bejaarden en komt
naar vrijwel iedere bazaar. Maar in
plaats van een soort koningin te
zijn, was Chryssoula liever schoon
heidsspecialiste gebleven. Want ei
genlijk is ze dodelijk verlegen.
Dat komt doordat ze pas kort gele
den van polio is hersteld en jaren
lang een nogal geisoleerd leven
heeft geleid. Chryssoula, die een
groot deel van haar jeugd in een
rolstoel doorbracht, moest in eens
in glanzende limousines stappen en
bij de opening van kinderziekenhui
zen in de voetsporen van de erva
ren koningin Frederica treden.
Het viel niet mee, en aanvankelijk
werd ze soms nog wel eens gereser
veerd ontvangen. Maar in Grieken
land kregen voor- en tegenstanders
van het kolonelsregiem toch bewon
dering voor het doorzettingsvermo
gen waarmee ze zich aan haar re
presentatieve taak is gaan wijden.
Chryssoula heeft er echter, net als
haar 18-jarige zusje Machi, nooit
een geheim van gemaakt dat ze de
publiciteit schuwt. Maar na enig
aarzelen stemde zij toch toe in een
openhartig gesprek, het eerste in
terview in haar leven, en dat omdat
ze het eerlijk en oprecht betreurt
dat zo veel Nederlanders een naar
haar idee volkomen verkeerde in
druk van haar vader hebben.
„Mijn vader is geen dictator" zei ze
geëmotioneerd na een lang gesprek
over Griekenland en de Grieken.
„Zijn regime is een medicijn, maar
om dat te kunnen begrijpen moet
je ons land, de geschiedenis en de
sociale omstandigheden door en
door kennen. Wat mij zo verbaasd
is dait de leden van allerlei buiten
landse actiegroepen altijd direkt
met een negatief oordeel over de
Griekse regering klaar staan, terwijl
velen van hen nooit in Griekenland
zijn geweest.
Ik geloof dat het het beste zou zijn
wanneer alle mensen die zich zo
veel zorgen over ons maken zelf
eens met vakantie naar Grieken
land zouden gaan. Zo maar om er
rond te kijken en met de mensen
te praten dan zouden zij zelf wel
tot de conclusie komen dat de Ne
derlandse regeling van een bepaald
probleem nog geen pasklare oplos
sing voor Griekenland is. En ik ben
er zeker van dat wanneer men daar
oog voor heeft veel mensen anders
over ons regime zouden gaan den
ken".
Chryssoula, die alleen Grieks
spreekt, voegt er zelfverzekerd aan
toe „Uiteindelijk zal mijn vader
door de liefde van het volk worden
beoordeeld!"
Bedoelt ze dat er binnen afzienbare
tijd in Griekenland algemene ver
kiezingen zullen worden gehouden?
De dochter van Papadopoulos glim
lacht mysterieus. „Dat weet alleen
de regering" antwoordt ze diploma
tiek.
Als ik haar uitleg dat veel Neder
landers bezorgd zijn over het lot
van de politieke gevangenen in
Griekenland luistert ze aandachtig.
En zegt dan „Wist u dat er in
Griekenland op het ogenblik minder
politieke gevangenen zijn dan voor
1967, maar daar wordt in de bui
tenlandse kranten nooit over ge
schreven"
Haar echtgenoot Wassll Zappas, die
toen hij drie jaar geleden met
Chryssoula trouwde, zijn baantje bij
het Grieks Nationaal Verkeersbu
reau, een staatsbedrijf, verwisselde
voor een functie bij de particuliere
onderneming Olympic Airways valt
haar bij. „Het is toch logisch dat
mannen die ergens een bom hebben
geplaatst waarvan tientallen men
sen het slachtoffer hadden kunnen
worden daarvoor worden gestrafd,
zegt hij, want stel Je voor dat ie
dereen dat ging doen dan was je
nergens meer veilig"
Chryssoula's 18-jarige zusje Machi
studeert rechter in Athene maar ze
heeft aan de jongste studentenbeto
gingen niet meegedaan. ook
haar broer, die tot voorkort aan de
polytechnische school in de Griekse
hoofdstad studeerde en op het
ogenblik in Chicago zijn studie voor
chemisch ingenieur voltooid, heeft
zich nooit in akties gemengd.
„De politiek laten wij maar aan
onze vader over" glimlacht Chrys
soula verlegen. „Hij heeft het er
druk genoeg mee, want voor 1967
had hij maar voor vijf mensen te
zorgen en nu voor acht miljoen.
Toch houdt hij nog altijd tijd over
om even langs te wippen o*v» ons
één jaar oude dochtertje Despina
goeiendag te zeggen. Ze wordt
schandalig door hem verwend want
hij is helemaal weg van haar.
Hoe ik mijn vader zie? Gewoon als
een aardige man óie verschrikkelijk
aan zijn gezin hangt, maar als er
belangrijke zaken aan de orde zijn
dan gaat het land toch voor.en laat
hij een verjaardagsfeestje schieten.
Hij heeft eigenlijk maar een hart
stochtelijke hobby en dat is Jagen.
Jagen bij Alexandropoulos in het
noorden van Griekenland op wilde
zwijnen en ander wild.
Als ik afscheid van Chryssoula
neem, die in het Nederlands „Mijn
brokje goud" zou heten, vraagt ze
„Weet u hier misschien een goede
sigarenwinkel in de buurt, want
mijn vader is dol op Nederlandse
sigaren. En ik heb hem beloofd om
een doos mee te nemen".
„Ik heb", zegt Hollander
eravond weer eens voor de
gesproken. Ik heb gezegd:
t Spaanse zon is mooi en
muziek is prachtig, maar
daar verder afspeelt, dat
schrikkelijk, daar hebben
Muur
ijn
idee van. Ik zeg het op
weekbeurtenwe gaan met
inden toeristen naar
ir weten jullie wel hoe
die miljoenen guldens in
gaan? Het is ons geld
Franco het apparaat fi-
raarmee hij het volk van
ïderdrukL Ik heb gevoch-
panje; toen we verloren
ascisme heb ik een belofte
Ie Franco-terreur mag niet
voor altijd zal ik tegen
ehten".
Hollander Piet balt zijn
gezicht is onder het
lurood van opwinding ge
in stem trilt de 72-jari-
<aros krijgt het bijna te
zijn Utrechtse flatje; het
schut/tersnest ver van
vaar vandaan Lairos zijn
rlog voert tegen Franco's
gime.
ijgt moeilijk en steekt een
Hij is een vriendelijke,
an die deze morgen een
rui draagt en die in de
en van de vaderlandse ac-
tot de minst opvallende
t^st bewogen verschijningen
Laros is de leidende kracht
rganisatie van oud-
rijders, een groepering die
maar zeker bezig is uit te
>en met 780 Nederlanders
front gestaan om voor de
Democratische Republiek
i". zegt in zijn huiskamer
ilige commandant van de
tovinciën-compagnie. „280
neuveld. Van de rest is
een handjevol over. We
mannen geworden. Ver-
si hebben ook geen moed
meer".
tee mensen is het zo dat
epaald ding
en beheerst, zolang het
t. Het hart van deze klei-
zo groot dat ze al 37
in je en zijn verloren
kan bevatten. Pas dit Jaar
Midheid van Hollander Piet
fader geworden dat hij zich
Br elke dag kan inzetten
belofte.
Gewond
Hij zegt zacht: „Ik ben 72. Ik hen
driemaal gewond geweest in Spanje.
Ik heb drie en een half jaar in Bu-
chenwald gezeten. Je gezondheid
kan niet eeuwig duren".
Dit voorjaar vraagt echter nieuwe
strijd van Piets uitgedunde vetera-
nen-pelotonnien. Ook zijn Accion
Fuego wil zijn Spanje-propaganda
bedrijven nu er een internationale
solidariteitsactie op gang komt rond
het proces no. 1001: het monster
proces van HET Franco-regime tegen
tien leiders van axbeiderscomité's.
De tien mannen, die ijverden voor
democratische vrijheden voor de
Spaanse arbeidersmassa, zijn In een
voor-proces al veroordeeld tot ge
vangenisstraffen tussen 10 en 20
jaar. Waarschijnlijk volgt in sep
tember het hoofdproces.
Blikvanger
In een aantal Westeuropese landen
worden demonstratieve bijeenkom
sten georganiseerd tegen de jongste
blikvanger van de Franco-terreur.
Zo komt de Italiaanse vakbeweging
met een openbaar tribunaal over de
zaak 1001 en vindt in Nederland in
april een Spanjemaand van Cine-
club plaats.
Het is het nieuwste staaltje Fran
co-bewind dat het revolutionaire
élan weer helemaal aanwakkert in
het bewogen, gemoed van de oude
Spanjestrijder. Ruim 36 Jaar nadat
hij in de hel van de Spaanse fron
ten bekend werd als Hollander Piet
zegt Piet Laros met een stem die
weer klinkt als een klok: „Ons doel
is een vrij Spanje. Met deze zaak
willen we de hele wereld wakker
schudden".
Misschien dat alle publiciteit rond
het proces tegen de arbeiders een
nieuw rooksignaal boven de horizon
van een nieuw Spanje is. „Zolang
Europa besmet is met het fascisme
mag Nederland niet rusten", zegt
Piet Daros, „er moet in Spanje vrij
heid komen voor het individu, vije
verkiezingen en vrije vakverenigin
gen.
Optimistisch
En ik moet Je zeggen: ik ben opti
mistisch. Omdat de invloed van de
Commissiones Obreras, de arbei-
derscomité's, steeds meer toeneemt,
omdat de grote arbeidersmassa
steeds meer achter hen gaat staan.
Dat is zo. En dat komt vooral weer
omdat de lagere geestelijkheid zich
solidair verklaart met de strijd voor
de vrijheid".
Hollander Piet steekt de brand in
een volgende pijp, en deelt mee wat
het aandeel in de 6trijd is van de
nog 30 actieve leden omvatende
groep oud-Spanje-striJders.
„We geven bulletins uit en reizen
het land rond met films die we uit
Parijs krijgen en die clandestien in
Spanje zijn gemaakt. En we verza
melen geld. Vorig Jaar was het 60
mille. We sturen het naar de vrou
wen van de gevangenen. De brieven
die we terugkrijgen zijn hartver
scheurend
Verder sturen we voedselpakketjes
naar de gevangenen. Met Kerstmis
waren het er 1200. Hele lekkere,
met een kaasje en biscuitjes erin.
We kregen er 400 terug. De boycot
van de gevangnisdirecteur".
Zo dient Piet Laros nu de revolu
tie: kaas als hulp-uit-het-vuistje
voor de slachtoffers van een regime
dat hij in de loopgraven bestreed
toen hij nog in de kracht van zijn
leven was. Een zeldzame en bewon
derenswaardige strijder in die Hol
landse polders natuurlijk: toen kon
hij niet meer geven dan zijn bloed,
nu niet meer dan zijn kaasjes. Veel
meer is niet goed mogelijk.
Revolutionair
„Moet u luisteren. Ik ben een revo
lutionair", legde Hollander Piet uit
omdat dit type Nederlander nu
eenmaal dun gezaaid is en men bo
vendien weinig steun- of loontriêï-
kenden aantreft die de onvrijheid
van een ander land zó ter harte
gaat, laten we hem maar een tijd
lang aan het woord. We moeten er
nog bijzeggen dat naarmate het
verhaal vorderde het gemoed van
Hollander Pi'et steeds meer vol
schoot, totdat hij tenslotte zijn tra
nen moest terugdringen.
„Vader was overleden en daar zat
ik, 18 jaar oud, met een boerderijtje
van 3 ha. in Kaatsheuvel. Dat zinde
me weinig. Ik ging de vreemde in.
Maar pas op de Zuiderzeewerken
ben ik met de arbeidersmassa in
contact gekomen. Ik werd anarchist,
een vurig aanhanger van Domela
Nieuwenhuis, ik las Marx, Lenin en
Multafculi en ik kwam voor 14
maanden in de gevangenis toen ik in
Den Helder actie voerde voor de
bemanning van de Zeven Provin
ciën.
Gevangenis
Ik las in de gevangenis weer veel:
Tolstoi en Gorki. Het zette mijn
politieke overtuiging kracht bij. Toen
werd het juni 1936 en Franco met
zijn acht generaals ging rebelleren
tegen de vrije republiek van Spanje.
In augustus kwa ik ails eerste Ne
derlander in Spanje aan. Ik kon
niet anders. Ik was getrouwd, ik
had kinderen maar ik kon het on
recht niet aanzien. Ik heb afscheid
genomen, ik ben op de fiets ge
sprongen en ik ben naar Parijs ge
reden, een heel zware tooht.
Ik gaf me als vrijwilliger op. Pas
toen ik die enorme geestdrift in
Parijs voor de zaak van de republi
keinen meemaakte, wist ik dat ik er
goed aan gedaan had. Op de fiets
naar Parijs had ik steeds zitten
denken: doe Je verstandig? Maar in
Parijs was ik niet meer te houden.
Ik wilde Spanje redden van het
fascisme.
Tegen Franco
Met 52 verschillende nationaliteiten
deden we mee tegen Franco. Na de
dood van de commandant werd ik
kapitein van een compagnie waarin
veel Oostenrijkers en Duitse anti
fascisten zaten. Het waren ver
schrikkelijke fronten, we hebben erg
veel mensen verloren.
Maar er was in ons een heilig vuur.
's Nachts lagen wij mannen uit zo
veel landen in de loopgraven te dis
cussiëren over Spanje en de vrij
heid. Als Je soms achter het front
was, zag Je het geweldige enthou
siasme van de republiek. Je voelde
daar iets van de coöperatie-gedach
te. Eindelijk waren de mensen vrij.
Je zag het aan hen. Iedereen voelde
de geest van de vrijheid. En Je ging
terug naar het front en Je voelde
maar één ding: de Franco-terreur
mag niet winnen. Nooit".
Piet Laros, die zelfs in een Pools
fotoboek over de slag aan de Ebro
Piet Laros, in 1936 op de fiets naar Parijs: Jk kon niet anders".
als de „oorlogsgewonde Hollander
Piet" te zien is, praatte door over
de gruwelen van de burgeroorlog en
het fascistische bewind dat de
macht in Spanje overnam aan
de vele emoties die zich op zijn ge
zicht weerspiegelden zag men hoe
eindeloos groot de afschuw van het
fascisme is die zich toen van hem
heeft meester gemaakt.
Afscheid
„Ik nam afscheid van de jongens",
zei hij, „ik heb hen gezegd: ik ga
naar huis, maar mijn strijd is niet
afgelopen. Ik blijf vechten tegen
het fascisme. In mijn eigen land".
Hollander Piet reisde terug naar Ne
derland, een enkele reis naar een
nieuw front. Ook zijn vaderland
werd vertrapt door de laars van het
fascisme: hij werd leider van een
verzetsgroep, raakte gewond in de
Wieringermeer en belandde voor drie
en een half Jaar in het concentra
tiekamp Buchenwald.
Nu is het bijna 28 Jaar later. En
Piet laros woont met zijn vrouw in
een Utrechts flatje en verzamelt
geld en voedselpaketten vor Spanje
en bestrijdt iin lezingen de dictatuur
van Franco: het zachte granaatvuur
uit de kleine oorlog van een oud
front-soldaat.
Maar natuurlijk mag men zijn
stryd geen oorlog noemen: Piet La
ros heeft alleen maar zijn idealen
als wapen. „Ik voel me nog steeds
revolutionair", zei hij, „ik heb niet
voor niks een grote eerbied voor
Mao Tse Toeng. Door het sturen
van pakjes voel ik me revolutionair
met de mensen verbonden.
De beelden van de oorlog, de af
schuw van het fascisme, laten me
niet meer los. Geen dag. Wat Ik
hoop is dat ik het beleven mag dat
de republikeinse vlag weer bov^n
Spanje waait. Maar een bloedige
oorlog mag het daar nooit meer
worden". Hij zweeg ontroerd.
We namen afscheid van Piet Laros.
Volgende maand komen er gast
sprekers uit het Spaanse verzet
naar Nederland, zei hij een
warm en plotseling optimisme
straalde uit de ogen van onze klei
ne gastheer: alsof de vrijheid in
Spanje alweer een stapje dichterbij
zou komen.
ADVERTENTIE
Gezellig en goedkoop
Ouders die hun kinderen (t/m 10 jaar)
mee uit eten nemen,
betalen in AC-Restaurants op
maandag-, dinsdag- en woensdagavond
(vanaf 17.00 uur) maar één gulden
voor elke kinderschotel!
En, laat ze zelf maar kiezen,
het is allemaal even goedkoop!
Kippebout* 4.20. Tijdelijk 1.-
Frankfurter worst'2,35. Tijdelijk 1.-
Kroket* 2,85. Tijdelijk 1.-
'Alle kinderschotels worden
geserveerd met patates frites,
mayonaise en appelmoes.
AC-Restaurants:
Leiderdorp,
aan de Rijksweg Amsterdam-
Rotterdam afslag Hoogmade.
Tel. 01710-3 00 66;
Leiden,
Stationsplein 24.
Tel. 01710-2 62 33.
