Iyer marxisme, Suriname en
ntillen en „kolonialisme"
Op de bres voor het bedrijf van jhr. H. v.
Nispen tot Sevenaer
Anders dan andere
zers schrijven
ierdag 29 maart 1973
was zo vriendelijk mij
ipsel uit „Time" van begin
te sturen, dat mij, hoewel
Amerikaanse weekblad gere-
eeg te lezen, toch was ont-
let relaas uit „Time" vormt
ilzeggende aanvulling op wat
week te dezer plaatse
?r de gebreken van de
ussische economie, met name
ndbouw. In dit geval gaat het
ervaringen Van Italiaanse
„Fiat" bouwt namelijk, in
van de regering in Moskou,
isachtige autofabriek, die de
Iraagt van Togliatti, de in
(verleden secretaris-generaal
communistische partij in I-
'elnu, de bussen die de Sow-
sche arbeiders 's ochtends elf
verderop van huis halen,
op de een of andere manier
afstandje anderhalf uur no-
:hts weinig arbeiders verschij-
tien uur 's ochtends op hun
om de bus niet te missen,
soms een half uur te vroeg
jek weer uit.
de Italiaanse technici stel-
teker ogenblik vast, dat een
twee weken lang twintig li-
per dag had gelekt, omdat de
russische arbeiders vergeten
om reparatie te vragen. „On-
ittingen over onderhoud zijn
lkomen onbekend", aldus de
Met de produktie van ban
de fabriek van Jaroslaw is
jkbaar ook niet hemaal in
waren na vijftien (jawel,
kilometer proefrijden ver-
;n van de Italiaanse tech-
Satte, dat de helft van de on-
die door Sowjetrussische le-
s worden verstrekt, moet
afgedankt.
en dergelijke feiten ze kun-
deloos vermeerderd worden
vraag rijzen hoe lang het
ondanks de overduidelijke
van het collectieve-plan-
lal blijven vasthouden aan een
tengevolge van zü<n mon-
tige bureaucratie en het daar-
imenhangend gebrek aan be-
'an de individuële ar
de economie onnoemelijk veel,
toebrengt. Maar wat wil men?
Sowjet-Unie is „de leer" nu
sterker dan „het leven". Bo-
i schept dit centralistische stel-
mogelijkheid van scherpe po-
controle. En voor die politieke
neemt het Kremlin allerlei
lisohe uitwassen, die onder
kapitalisme" ten enenmale
baar zijn, op de koop toe.
komt dan nog, dat die cen
tralistische plannenmakerij al veer
tig jaar functioneert, waardoor zo
als prof. Alec Nove, hoogleraar aan
de universiteit van Glasgow en direc
teur van het daar gevestigde Insti
tuut voor Oosteuropese studie, dezer
dagen in de Londense „Times"
scshreef een traditie is ontstaan
met sterke weerstanden tegen radi
cale verandering.
Nog even een tweede aanvulling,
namelijk op de in deze kolommen al
eerder behandelde Delftse affaire.
Namens de Technische Hogeschool
waren advertenties geplaats waarin
een politiek econoom werd gevraagd
voor de afdeling bouwkunde. Die
functionaris zou moeten "werken
vanuit het historisch en dialektisch
materialisme", wat betekende dat
alleen een overtuigde marxist voor
deze post in aanmerking zou komen.
De Leidse hoogleraar in de Slavis
tiek prof. dr. K. van het Reve liet on-
vraagstukken aan marxistische fana
tici voor te behouden. In "Het Pa
rool" keerde Paul van 't Veer zich in
het bijzonder tegen de opmerking
van prof. Prak, dat de faculteit
(bouwkunde) wel zou kunnen bepa
len wie eigenlijk een erkend mar
xist is. "Hij weet niet wat hij in huis
haalt", aldus Van 't Veer. "Zolang
het marxisme bestaat wordt al fel
gestreden over de vraag wie zich
marxist mag noemen. Marx had er
tijdens zijn leven al de grootste
moeite mee zich de marxisten van
het lijf te houden. De discussie is
juist de laatste Jaren weer feller
dan ooit".
"Groningen is bij mijn weten", al
dus gaat Van 't Veer verder, "de eer
ste universiteit in Nederland, die
een leerstoel in "dialektische filoso
fie" (weer een ander woord voor
marxisme) heeft ingesteld. Be
noemd is zonder dat hij overigens
aan levenbeschouwelijke voorwaar-
Door C. J. Rotteveel
middellijk een scherp protest horen
en het resultaat was, dat het college
van bestuur van de Delftse TH bak
zeil haalde: de advertentie zal op
nieuw word engeplaatot zonder de
kwalijke toevoeging van "werken
vanuit" het marxisme.
Dit geval was daarom alleen al te
dol, omdat bedoelde eis rechtstreeks
in strijd was met de Grondwet. Die
bepaalt immers in artikel 5, dat "ie
dere Nederlander tot elke landsbe
diening benoembaar is". In hoge
mate vreemd was ook, dat de ad
vertentie geplaatst kon worden zon
der dat de hoogste instanties van de
TH er weet van hadden, waardoor
een radicale ommekeer in het be
noemingsbeleid buiten die TH-top
om kon plaatsvinden. "Mooie boel
en misschien wel een janboel", al
dus het "Algemeen Dagblad". "Scho
len en universiteiten zijn er in Oost-
Europa mede om Jongelui tot mar
xisten om te vormen. In ons land
zijn ze er om mondige burgers te
vormen die zelf een weg zullen moe
ten kiezen".
Interessant is nog, dat een zekere
prof. ir. N. L. Prak, Delfts hoogle
raar in de bouwkunde, na het pro
test van prof. Van het Reve een po
ging deed die advertentie goed te
praten. De moderne bouwkundige,
aldus de heer Prak, heeft immers
met maatschappelijke problemen te
maken. Op zichzelf juist, maar geen
reden om het uiteenzetten van die
den behoefde te voldoen! de be
kende, om niet te zeggen gerenom
meerde marxist dr. Ger Harmsen.
Is nu alles in orde, daar in Gronin
gen? Welnee. Een week geleden
kreeg prof. Harmsen nog een pak op
zijn donder van "De Waarheid"
(dagblad van de CPN, C.J.R.) die
hem in een hoofdartikel een vulgaire
en laag-by -de-grondse verdraaier
van het marxisme noemde, een van
degenen "die zich ten doel stellen
de arbeidersbeweging te schaden en
zich daarbij links voordoen". Zo
gaat dat als Je van het marxisme
een levensbeschouwing maakt. Dan
heeft elke ketter zijn letter en zijn
ideologie en theologie niet meer te
scheiden".
In "Elseviers Magazine" opperde
H. Borghgraef Cs-Hertogenbosch)
een denkbeeld dat. Juist met het
oog op de nog altijd toenemende,
ergerlijke, ja schandelijke inflatie,
wellicht de aandacht verdient. "De
winstcijfers van diverse grote be
drijven over 1972 komen weer in
het nieuws: Unilever, Heineken,
ABN, Amro enz. Bijna zou ik
zeggen", aldus de inzender, "helaas
dat ze winst hebben gemaakt. Want
winst betekent voor de vakbonden
het zoveelste wapen in handen om
te zeggen: zie Je wel, het gaat best
met onze economie, al die sombere
verhalen zijn overdreven, wij eisen
ons deel van die winst. Ik wil er
even aan voorbijgaan dat bovenver
melde voorbeelden niet helemaal
maatgevend zijn voor looneisen,
maar ook in sectoren van het be
drijfsleven waar het minder riant
gaat (havens, textiel, bouwvakken)
eisen de bonden hun deel van een
winst die er niet of nauwelijk is. En
nadat in enkele bedrijven of secto
ren de buit is binnengehaald, gaan
de anderen voor de bijl. Het let niet
of daar dank zij stijgende arbeids-
produktiviteit ruimte is voor loon
eisen of niet. En daar loopt onze in
flatiemotor weer in de vierde ver
snelling. Ik zou de vakbondsbestuur
ders een advies willen geven: laten
ze de zaken omdraaien en nu eens
eisen gaan stellen aan winstgeven
de bedrijven dat die hun prijzen
verlagen. Daarmee bewijzen ze niet
alleen hun eigen leden een dienst,
vooral de laagst betaalden met wie
ze het getuige de recente stakingen
zo erg goed menen, maar iedereen
profiteert hiervan, inclusief bejaar
den en kleine middenstanders. Ik
durf te denken dat de vakbonden
in eerste instantie waardering zul
len winnen bij het grote publiek,
vroeg of laat ook bij eigen leden en
dat 's lands economie er beter bij
zal varen dan bij overtrokken loon-
De kosten van radio en tv zijn al
lang een heet hangijzer. Vooral de
NOS heeft kritiek moeten incasse
ren wegens haar financieel (wan
beleid. "Wij zullen volgens de NOS
cultureel verarmen", aldus een in
gezonden stuk van mr. W. H. van
de Sande Bakhuyzen (Delden) in
"De Telegraaf", "indien wij niet
10 miljoen gulden per maand extra
beschikbaar stellen om Nederlandse
produkties uit te zenden in plaats
van buitenlandse. Nederlandse pro
dukties (alleen dramatische of ook
andere?) kosten volgens de NOS
dus dagelijks over de drie ton meer
dan buitenlandse. Een onvoorstel
baar hoog bedrag, zelfs indien de
Nederlandse produkties zich op
een draaglijk artistiek peil zouden
bewegen.
Zouden wij ons dit hoge bedrag
niet liever besparen en dan van bui
tenlandse programma's van een
veel betere allure genieten, zolang
de NOS nog niet geleerd heeft zelf
kwalitatief goede programma's te
brengen voor een prijs die er niet
uitziet alsof het geld over de balk
gesmeten wordt"?
Uit een Nipo-enquete blijkt, aldus
"Elsevier", dat 79 pet van de Ne
derlanders vindt dat Suriname on
afhankelijk van ons land moet wor
den. Van die 78 pet wilde 11 pet een
loswekingsproces op de lange duur:
32 pet wilde het laten verlopen bin
nen enkele jaren; 56 pet meende
echter dat de onafhankelijkheid niet
snel genoeg kon worden bewerkstel
ligd. Dit zijn harde cijfers. Voor een
deel ingegeven door veel onwetend
heid over Suriname bij de Neder
landse bevolking, anderzijds echter
door het aanvoelen van een abnor
male situatie tussen de drie rijks
delen. Het Koninkrijk-nieuwe-stijl
heeft nooit geleefd. De Nederlandse
regering heeft ook geen hand uitge
stoken om Suriname en de Ned.
Antillen bij de Nederlandse bevol
king bekendheid te geven. De Su-
rinamers en Antillianen zijn voor
de Nederlanders vreemdeling. Het
zijn in wezen nooit landgenoten ge
weest. De koninkrijkscommissie, die
thans op Aruba vergadert, zal uiter
aard met de gevoelens van de Ne
derlandse bevolking rekening moe-
tenhouden. Ook wij zijn voor een
spoedige onafhankelijkheid van
beide rijksdelen. Maar geleidelijk
heid is daarbij onvermijdelijk. Het
zou voor Nederland een te gemak
kelijke weg zijn de banden zonder
meer te verbreken. Anderzijds ma
ken de Antilliaanse en Surinaam
se regeringen het Nederland niet
altijd even gemakkelijk bij de Ne
derlandse bevolking een vertrou
wenwekkend beeld op te roepen".
De Journalist A. W. Abspoel heeft
in "Vrijheid en Democratie" (or
gaan van de VVD) enige aandacht
besteed aan het "Boekje van Nye-
rere", een uitgave van de Staats
drukkerij. Dat boekje bevat een
groot aantal citaten van president
Nyerere van Tanzania, waarin zijn
ontwikkelings filosofie en maat
schappij-opvattingen centraal
staan, met als ideaal het herstel van
de voor-koloniale dorpsgemeenschap.
Een van Nyerere's uitpsraken luidt:
"De ergste misdaad van het kolo
nialisme was het streven om ons te
laten geloven dat we geen eigen, in
heemse cultuur bezaten".
Naar aanleiding van deze zinsne
de merkt A. W. Abspoel op: "Het
kolonialisme is een afgesloten tijd
perk, waarover men slechts billijk
kan oordelen, wanneer men zich
verplaatst in de staatkundige en de
rechtsopvattingen van die tijd. In
dat kader kan het Nederlandse ko
loniale bewind van de tweede helft
der 19de en van de 20ste eeuw de
toets der vergelijkende historische
kritiek zeer wel doorstaan. Met na
me aan wat Nyerere de "ergste mis
daad" van het kolonialisme noemt
In het voormalig Nederlands-Indië werd de bevolking bestuur
lijk, rechterlijk en cultureel in belangrijke mate in haar
waarde gelaten. Foto: Indonesische danseressen tijdens feest
avond in Djakarta.
hebben wij ons weinig of niet be
zondigd. Juist in het voormalige
NederlandsIndië werd bestuurlijk,
rechterlijk (eerbied voor zover mo
gelijk voor de adat) en cultureel de
bevolking in belangrijke mate in
haar waarde gelaten. Zi1 had naast
het Nederlandse centrale bestuur
haar eigen regenten en dessahoof-
den. De adat speelde bij de rechts
pleging een belangrijke rol. Alle
godsdiensten (en dat waren er vele)
genoten er gelijke bescherming en
niet voor niets was het een Neder
lander prof. Snouck Hurgronje
die een wereldnaam had op het
gebied van de kennis van de Ooster
se talen en het Mohammedaanse
recht. Indische kunst en cultuur
werd in Nederland zeker niet als
minderwaardig gezien.
Natuurlijk zijn in het koloniale
tijdperk achteraf gezien ook door
ons wel fouten gemaakt of de Juiste
beslissingen te laat genomen. Maar
te midden van de koloniale mogend
heden van die tijd heeft Nederland
en het Nederlands-Indische bestuur
met zijn integere korps bestuurs
ambtenaren zeker geen slecht fi
guur geslagen".
Tot zover A. W. Abspoel. De
schrijver had er aan toe kunnen
voegen, dat het. als men de critici
zou geloven, eigenlilk nooit goed
zou zijn geweest. Had Nederland
een keihard Westers stempel op de
Indische samenleving gezet, dan
zou het achteraf te horen hebben
gekregen, dat er geen respect voor
de inheemse cultuur was geweest.
Nu Nederland in zijn koloniale tijd
die inheemse cultuur zoveel moge
lijk ontzien heeft zie boven
moet het nog altijd het verwijt ho
ren dat het "niet genoeg gedaan"
heeft Terecht verwerp Abspoel dan
ook de uitspraak van Nyerere als
algo^en geldend. De presidentiële
woorden gelden zeker niet voor het
Nederlandse bestuur in het voor
malige NederlandsIndië.
Opnemen van brieven in redactie behoudt zich daar-
deze rubriek behoeft niet te enboven het recht voor om
betekenen dat de redactie bijdragen te weigeren dan
het met de inhoud eens is. De wel in te korten.
n uitlaatgassen
ir mooi
iitsoen
louder Kret zegt dat hij het
vindt van deze prachtige ge-
het St. Elisabeth Gasthuis
die verloren gaat als daar in
ikomst gebouwd zal worden,
die toekomst zal nog wel vele
duren. Want hij praat nu
estraten en dan daarna sub
van CRM, over speeltuig
de jeugd en auto-parkeer-
De heer Kret maakt er even-
en zonde van om voor die-
oude gevel en ziekenverple-
huis, auto's te zetten met
uitlaat gassen en benzi-
rom die mensen geen mooie
ivond gegeven door daar een
ilantsoen van te maken met
en daarom heen wat bloem-
een oase van rust in deze
binnenstad"?
louder Kret zegt dat hij zijn
nakomt voor de Jeugd. Waar
de gemeente nu met haar be-
ian veel groen en herstel van
geving van de "Camp", enige
eleden gedaan op de Leidato
Iroenoordhal te Leiden?
A. CIERE,
Lijsbetihsteeg 12a,
Leiden
ADVERTENTIE
Jhr. H. van Nispen tot Sevenaer
heeft in de gemeente Zevenaar 90
hectare grond. De gemeente wil van
dit terrein 5 hectare onteigenen ten
gunste van nota bene leen sigaretten-
fabriek en 30 hectare voor een in
dustrieterrein. De eigenaar heeft hier
een gemengd landbouw-, tuinbouw-
en veeteeltbedrijf, waar onbe
spoten granen, groenten, krui
den en fruit worden geteeld. Vee
voer wordt op eigen terrein gewon
nen, koeien zijn er voor de stalmest,
compost is van eigen grond. Daar
om heeft de heer Van Nispen alle
grond nodig. Hij heeft rijke oogsten
van prima en gezonde kwaliteit. De
produkten worden door geheel Ne
derland verkocht, een deel gaat naar
het buitenland en verder is er de da
gelijkse verkoop vanuit het bedrijf.
Heel ons volk zou dan ook als één
man moeten protesteren tegen aan
tasting van deze waardevolle, eeu
wenoude cultuurgrond, waarbij dan
bovendien nog een singel met o.a.
meer dan 300 Jaar oude eiken te
loor zou moeten gaan. In feite zou
een dergelijk bedrijf niet alleen be
houden moeten worden ten behoeve
van volksgezondheid, milieuhygiëne
en recreatie, maar zelfs uitgebreid
moeten worden. Zou een deel van
deze grond inderdaad onteigend
worden, dan gaan niet alleen de
reeds genoemde oude eiken eraan,
maar ook het gehele bedrijf, omdat
de kwalijke industriedampen vernie
tigend zijn voor de gewassen. En
dan spreken we nog maar niet eens
over het feit, dat ook vele vogels
van hun "tehuis" beroofd worden.
De strijd tegen deze onteigening
duurtt al vele Jaren en kost deze boer
handen en handen vol geld aan ad-
vocatenkosten. Deze zaak is nu in be
handeling bij de Raad van State.
Wie tegen deze onteigening is, zende
daarom zo spoedig mogelijk (als het
kan voor 1 april a.s.) naar den heer
H. van Nispen tot Sevenaer, Huize
"Sevenaer" te Zevenaar een brief
of briefkaart met ongeveer de vol
gende inhoud: "Ik betuig mijn in
stemming met het werk van Jhr. H.
van Nispen tot Sevenaer en verzoek
de Raad van State af te zien van
onteigening van diens grond of een
gedeelte daarvan" en met daaron
der zijn of haar handtekening.
Het is nog maar kort dag, doet U
het daarom s.v.p. meteen. Wij dan
ken U bij voorbaat.
Mevr. N. E. M. BERGHUIS-
MULLER,
Wolvega
D. POSTUMA
Bordine 24
Sneek
IIDEN In tegenwoor-
van een groot aan-
l genodigden namens
et gemeentebestuur was
thouder Lijten aanwezig
heeft de heer B. J. Boer-
i, lid van de raad van
tstuur van de Informatie
Communicatie TJnie, gis-
rmiddag in het bedrijf
in Sijthoff aan de Doeza-
raat de zeer moderne pro-
Mie-eenheid voor tijd-
'hriften van Samsom-
jthoff in werking gesteld.
>p foto Jan Holvast v.l.n.r.
heren Boerma, Lijten en
directeur, de heer F.
vrtzema.
zonder..
Ed. Laurens Continental
