„Leiden neemt
geen failliete
markt over"
V oor bi j ganger
Apartheid betekent
bloeiende economie99
hiswa
11ktn'
88
Rotterdamse veemarktdirecteur
enige
in de
Rand-
Markt en slachthuis:
lagere vleesprijzen
"Andere
Ruth First op boycot-congres:
te ver
fflAG
i m
-iani
trait
elfin
iirna »ld
5.15 c is-
T
17 MAART 1973
otities
Melkert en
van Dommelen
Jan Holvast
jEN De Groenoordhal
2" wtoarkt zijn volop in
eceti ie. De Leidse gemeente-
rm.- j[ binnenkort moeten be-
ffelke kant hij uit wil
hal. Er zijn op dit mo-
ïftwee richtingen, waaruit
eeai j kan worden:
meming van de Rot-
veemarktfunctie,
zeker een miljoen ge-
J^-d moet worden om een
'lethal te bouwen. Gemeen-
in zou deze hal hebben
srd op het terrein zon
de velden van korfbal
ing Noorderkwartier in
ling komen. Dit rapport
«meentewerken is één
bouwstenen voor het
en de raad om tot een
te komen.
mum «poorten niét openen
lotterdam en de vrij dag-
let, die wekelijks elf dui
dden kost, sluiten. De
wat dan? Zijn er zó
s PAenementen aan te trek-
»t de exploitatie van de
ter wordt? Dit alternatief
J t berekend.
IJl
H Iternatief
felto
bedenkt, dat Leiden mo-
I zit met twee grote pro-
bedenkt zo een alter
dat misschien waard is
iltzi^loeht te worden. Leiden
de Groenoordhal. Dat
Leiden moet een nieuwe
eerkazerne hebben,
meer dan tien mil-
oet worden uitgetrokken.
11. Dol
Spre, tff(
'ee.
die één en één kan één
Geef
a reer de Groenoordhal.
tstekende plaats om uit
met goede verbindin-
ar alle delen van de stad.
genoeg voor stalling,
"nAatsen en kantoren. Na-
zullen er verbouwings
zijn, maar die kunnen
verschrikkelijk hoog op-
I. 8
-12
Bport- en evenmenten-
scha; ts van de hal moeten
len, dat is duidelijk. Als
Bre« evenementen vergeten
irukk over, dat er ruimte
?roep de sport. Het terrein is
- lenóeg, te groot voor
reer. Er kunnen dus vel
banen worden aange-
er kunnen enige sport-
komen. De HeidemiJ.
i die handige "ander
gymnastieklokalen". Ze
m hout eti niet al
dit alternatief niet eens
uitgerekend?
H.M.
Eén van de bedenkingen tegen het doorgaan met de Leidse veemarkt die veelvuldig
te horen zijn houdt nauw verband met de Rotterdamse volksaard. „Nietwaar", wordt
er geredeneerd, „Rotterdam, stad van zakelijkheid en koopmansgeest, zou een florerend
bedrijf nooit van de hand doen. Met andere woorden: als Leiden de Rotterdamse markt
overneemt en dat is de voorwaarde waaronder de Werkgroep-Groenoordhal het voort
bestaan van de Leidse markt alleen nog redelijk vindt krijgt het een failliete boel in
handen, en zal. het nog veel slechter gaan met de markt, en dus met Leiden".
In de praktijk blijkt deze op het eerste gezicht zo voor de
hand liggende conclusie onjuist te zijn. De Rotterdamse markt
heejt namelijk geen nadelig saldo, vertelt directeur Nijland
van de Veemarkt en het Slachthuis uit de Maasstad. Wij hou
den hier nog zo'n 20.000 gulden per jaar over. Het is niet daarom
dat de markt hier weg moet. Dat heeft planologische redenen.
Een veemarkt is in het centrum van een stad een vreemde
plek, in de city hoort zij niet thuis. In Amerika bestaat er zelfs
een verbod om vee de stad in te voeren. Daarmee is de Rot
terdamse opvatting ongeveer te vergelijken.
„Wie „voorbijgangers" op de Leid
se veemarkt wil treffen, moet vroeg
op. Dat waren we gisteren om markt-
bezoekers naar hun mening te vra
gen over de Leidse problematiek. Ze
waren daarvan bijzonder goed op de
hoogte, waaruit blijkt, dat de zaak
hun ter harte gaat. We laten vijf
geïnteresseerde „voorbijgangers"
hierbij aan het woord.
ELM.
MÉM
Als het terrein van de markt,
waar nu al een aantal markt ge
bouwen verdwenen zijn, helemaal
kaal is, gaat erop gebouwd worden.
Wij hadden echter geen ander stuk
grond binnen de stadsgrenzen waar
op we de markt kwijt zouden kun
nen. Daarom moest zij verdwijnen".
De Rotterdamse directeur ziet
de toekomst voor Leiden dus niet
zeer somber in als het "zijn" vee
markt over kan nemen. Hij maakt
daarbij echter wel twee voorbehou
den: de tarieven zullen aangepast
moeten zijn aan wat er uitgegeven
wordt, en er moeten geen grote in
vesteringen worden gedaan. "Kijk
maar naar Leeuwarden", aldus di
recteur Nijland.
Een weinig bemoedigend verhaal
voor Leiden. De Werkgroep-Groen
oordhal namelijk ziet als enige mo
gelijkheid om de Rotterdamse markt
te kunnen bergen de bouw van een
extra loods raison van pakweg een
miljoen.
Leeuwarden geeft moed
Wie Nijlands raad opvolgt en naar
Leeuwarden kijkt vindt volgens de
Leeuwardse veemarkt-directeur J.
de Vries een markt die zo langza
merhand Juist wel uit de kosten
gaat komen. Een Jaar of tien gele
den bouwde de Friese hoofdstad
een grote veehal, en de eerste tien
jaren hebben daardoor inderdaad
geen winst opgeleverd. "Maar nu
mogen we niet klagen", aldus De
Vries.
"Het is dus wel mogelijk om een
veemarkt goed draadend te krijgen
als Je eerste een fikse duik in de
geldbuidel neemt".
Dat lijtot de Leidse burger wat
moed te geven. Leeuwarder direc
teur De Vries waarschuwt echter
tegen al te groot optimisme: "Het
hangt er natuurlijk wel van af, of
de veehandel zich op Leiden zal
gaan concentreren. Daarover kan
tik van hieruit niets zeggen. In
Leeuwarden hebben we wat dit be
treft geen problemen, want de vee
handel 'bloeit hier welig".
B.V.D.
Kort maar krachtig is de mening
van voorzitter G. P. Bergers van de
Leidse slagerspatroonsvereniging:
„Leiden moet een markt houden".
Hjj zegt: „Zet de deur open voor Rot
terdam en je hebt een wereldmarkt.
De slagers in dit gebied moeten een
markt en een slachthuis houden. Ge
beurt dat niet, dan wordt het werken
verschrikkelijk moeilijk, zo niet on
mogelijk".
Vee-inkoper J. A. Stolk (foto
links) uit Rotterdam is op de markt
een beweeglijk man. Hij moet in en
kele uren veel koeien kopen. Hij
handelt n.l. in het groot 500 ton
koeien voor die, 1000 ton voor een
ander". De hele week bezoekt hij vee
markten en dan heeft hij vaak nog
te weinig vee, zodat hij in het week
einde naar Engeland gaat.
Hij geeft Leiden alle kans als de
minister besluit andere plaatsen als
Utrecht geen rechten te geven.
Maar ook zonder die garantie zou
hij Leiden adviseren de poorten open
te zetten. Als zakenman begrijpt hij,
dat investeren nodig zal zijn, hoe
wel dat natuurlijk Jammer is.
"Amsterdam, Noord-Holland, de
Rotterdamse aanvoer, het komt al
lemaal hierheen, daar kan men van
overtuigd zijn", aldus Stolk die
graag op de Leidse veemarkt komt
en koopt. "Ik kom ook in Rotterdam
en zal zeker hier blijven komen als
de Rotterdamse markt hierheen gaat.
Daar ken ik mijn mensen", aldus
Stolk.
Hü Wijst nog op één punt van belang
voor de Leidse bevolking. "Veemarkt
en slachthuis betekenen voor een stad
lagere vleesprijzen. Dat komt nau
welijks door de transportkosten dat
tikt niet zo door maar door het
z.g. artikel 8, waarbij men keurings
rechten moet betalen. Als er hier
geen enkel slachthuis meer is en
dat zit erin zonder veemarkt zal
een staf van keurmeesters nodig zijn
om de slagerijen rond te gaan. Dat
kost zeker drie, vier stuiver per
kilo. Die betaalt de consument".
Dirk Haring uit de .Boreftse Meye'
(foto boven) komt al sinds zijn
twaalfde en dus 44 Jaar op de Leidse
markt. „Die mag niet weg", zegt hij,
hoewel hU begrip heeft voor het Leid
se standpunt, dat een tekort op de
veemarkt voor een stad in last een
onhoudbare zaak is. Hij geeft toe, dat
Leiden als stad niet zoveel aan een
markt heeft, maar wijst op de cen
trumfunctie. „Leiden ligt in een ge
bied met een speciale veeslag (zwart-
blaar). Waar moeten we heen? Naar
Utrecht? Dat wordt niks".
Hij ziet „het wel zitten", dat de
Rotterdamse markt hierheen komt.
„Die mensen komen toch vanzelf
hierheen. De andere markten zijn te
ver weg. Leiden is toch de enige in
de Randstad", zegt de veehandelaar.
De uit Woerden afkomstige veetransporteur W. D. van Dommelen (foto boven) is een nuchtere
Hollander. %,Het is een gok", zegt hij eerlijk en hij heeft er begrip voor, dat Leiden niet graag
een miljoen vergokt. Hij ziet overigens wel, dat Leiden een flink stuk van de Rotterdamse handel
zal overnemen. ,J)e transporteurs willen dat ook wel. Waarom niet? Ik begrijp niet waar het won
derlijke verhaal vandaan komt, dat Leiden bij ons niet in trek zou zijn. Leiden is zo goed als elke
andere markt".
Van Dommelen brengt vooral vee uit Bodegraven, Zegveld, Waar der en omgeving. Hij ziet niet,
dat de veehouders uit dit gebied in de buurt van Utrecht zouden verkassen. ,Ze doen het nu
ook niet. ledereen heeft zijn eigen manier van handelen. Wij als transporteurs begrijpen het ook
niet altijd".
Van Dommelen is er tegen, dat Leiden zijn markt zou opheffen als het Rotterdam niet pro
beert over te nemen. Hij begrijpt dat als zakenman wel, maar acht het voor zijn eigen bedrijf
nadelig. ,J)e vrijdag eraf betekent een belangrijke markt minder voor ons", zegt hij.
LEIDEN In een overvolle collegezaal aan de Stationsweg
nummer 12 is gisteravond het drie dagen durende congres over
de bestrijding van de apartheidspolitiek in Zuid-Alrika begon
nen. „Pers geen Zuid-Afrikaan uit", is het motto van het con
gres. Daarmee wordt geduid op de enige boycotactie die op het
ogenblik in Nederland tegen het Zuidafrikaanse beleid gaande
is: de boycot van de met veel bloed en tranen gekweekte Out-
span sinaasappel.
"Opheffing van de Leidse vee
markt zou zonder meer een strop
zijn voor mij en anderen", zegt vee
handelaar C. P. Duineveld uit Lisse
(links op de foto) één van de groot
ste aanvoerders, die wekelijks tus
sen de 50 en 100 koeien in Leiden
brengt. "De mensen uit de grote
streek om Leiden komen hier om lu
xe beesten te kopen. Ze gaan niet
naar Utrecht of Den Bosch, dat is
gewoon te ver. En de transportkosten
lopen dan ook op".
Duineveld heeft goede hoop, dat de
.Rotterdamse kant" naar Leiden
komt als de markt op maandag en
dinsdag open gaat. "Ook de Amster
damse markt zal dan verdwijnen. Al
met al kan het een goede zaak wor
den".
Ruth First, blanke Zuidafrikaanse
sociologe en Journaliste, heeft aan
den lijve ondervonden wat de apart
heidspolitiek betekent, als redaktrice
van een aantal oppositionele kran
ten en tijdschriften, die de eisen
van de zwarte bevolking ondersteun
den en als oprichtster van verschil
lende organisaties tegen het apart-
heidsbeleid, werd ze aangeklaagd op
beschuldiging van verraad. Pas een
Jaar later, werd ze vrij gesproken.
Ze reisde naar Zuid-West Afrika om
gegevens te verzamelen voor een
boek en werd daar tot eenzame op
sluiting veroordeeld op verdenking
van samenzwering. Later werd ze
vrijgesproken. Ze mag momenteel
niet meer naar Zuid-Afrika.
Ruth First hield gisteravond een
inleiding van bijna een uur over de
mensonterende toestanden in Zuid-
Af rika, over de technocratische or
ganisatie van de apartheidspolitiek
en over de rechteloze en machteloze
zwarte bevolking.
In een vergelijking tussen het
einde van de vorige eeuw, en nu
kwam ze tot de conclusie dat de
zwarte bevolking nauwelijks méér
verdient maar aanzienlijk meer moet
uitgeven aan levensonderhoud. Stem
recht hadden ze toen nog wel, maar
ook dat is hun nu volledig ontno
men. „De logica van de heerschap
pij van een blanke minderheid is,"
aldus Ruth First, „dat die gestadig
en meedogenloos naar rechts op
schuift".
Armzalig
In haar uiteenzetting wees de
Zuidafrikaanse erop, dat de apart
heid er alleen is om de economie op
een uiterst hoog peil te houden. Als
de blanken kans zien de zwarten in
hun armzalige positie te blijven
douwen zijn ze verzekerd van een
enorme hoeveelheid zeer goedkope
(28 gulden per week) ongeschoolde
arbeiders. Een reden voor buitenland
se fabrieken om gretig te investeren
in Zuid-Afrika. Stakingen worden
onmiddellijk onderdrukt door mas
sale ontslagen (er zijn genoeg werk
loze zwarten om het tekort aan te
vullen) en bovendien is er een zorg
vuldig georganiseerd, uiteraard
blank, politieapparaat. Iedere vorm
van protest die de afgelopen decen
nia opklonk werd beantwoord met
nog meer geweld en martelingen.
In een wat chaotische discussie die
op de inleiding van Ruth First volg
de gaven vijf forumleden, fractiele
den uit de tweedekam^r hun visie op
een aantal stellingen. De voornaam
ste punten uit die stellingen: enige
dialoog tussen de blanke minderheid
en de zwarte meerderheid is zinloos
als er geen sancties achter staan.
Bovendien wordt een dergelijke dis
cussie onmogelijk gemaakt door het
apartheidssysteem, afwijzen van
apartheidspolitiek en dan toch aller
lei economische en culturele betrek
kingen onderhouden is hypocriet.
Vanavond worden aan het Stati
onsplein films gedraaid, morgen
speelt het congres zich af in de Vre-
deskerk, met een kerkdienst en een
forumdiskussie met theologen.
Uit pacht
runderhal
financieren
Groenoordhalrestaurateur Joop
de Haas hoopt, dat Leiden de Rot
terdamse veemarktfunctie zal over
nemen. Hij had de knoop al eerder
doorgehakt willen zien, omdat ook hij
geen alternatieven ziet voor de grote
hal. "Gebleken is toch. dat evene
menten aantrekken een uiterst moei
lijke zaak is. De concurrentie van
beter geoutilleerde gelegenheden is
te groot".
Hij ziet twee pijlers, waarop de
Groenoordhal kan drijven: sport
"en dan vooral massasport als zaal
voetbal" en veemarkt. "Het over
nemen van de Rotterdamse markt
betekent, dat het aantal te exploite
ren marktdagen wordt verdubbeld,
tot ruim honderd. Daar heb ik be
lang bij en via via de gemeente
en dus de gemeenschap van Leiden
en een aantal zaken in de stad. De
gemeente krijgt een pachtsom, die
oploopt bij elke gulden, die hier
méér wordt uitgegeven. Met een be
hoorlijke omzet kan ik dat bedrag
rustig schatten op een ton per Jaar.
Daarmee kun Je toch de bouw van
een runderhal financieren. Daar
naast varen onze toeleveringsbe
drijven er wel bij".
De Haas heeft één wens: het ma
ken van een grotere, wel te schei
den, zaal als marktrestaurant. "Met
een eigen toegang en met eigen toi
letten, zodat het ook apart kan wor
den geëxploiteerd".
ADVERTENTIE
16t/m 25 maart
RAI-Amsterdam
Geopend: Kinderen
10-17en19-22uur;. tot 14jaarf2.-
zondagsl0-17uur. TT biljetten
Toegang f 4,- aan NS stations
