„Ja, ik ben het
familietype
Jicent
|gh
hdelijk
K
I lis
IR. WILLEM VAN GOGH:
17 MAART 1973
PAGINA 17
j. bo,
GT°J
i Trim
)k|
3o1
!ad.
5*0,
Olyrt;
m. r-
20 p.
'gstge
-raatwq
tie in
open I
tel. 9
3 k.st.
yleerd,
inekap
934 (01
1710-41
It 1.2
>P pric
ii''--
I Leldi
Fiat 11
St. vet
levr. j
U. Ha:
rd 4 il-
it 850
)torEu
n 166
200 I.|É
ltendijl
1. 121&
IV lbw
l ultst.
ivr. Oc
'orus,
Vincent van Gogh is eindelijk thuis.
De tijdens zijn leven zo gekwelde,
geïsoleerde en genegeerde schilder
chjj verkocht nooit wat) krijgt 83
jaar na zijn dood als eerste Neder
landse kunstenaar een eigen rijks
museum. Het Vincent van Gogh-
museum.
Het staat in Amsterdam naast het
Stedelijk Museum. Van buiten ziet
het er uit als een modern godshuis.
Een kerk van beton, staal en glas.
Kosten ruim elf miljoen gulden, een
fractie van wat er in komt te han
gen. Zaterdag 2 juni zal het in bij
zijn van koningin Juliana officieel
worden geopend. In mei zal er al
worden proefgedraaid.
Wij werden er deze week rondgeleid
door Vincents oom ir. Vincent Wil
lem van Gogh (83) aan wie de we
reld te danken heeft dat de be
roemde collectie Theo van Gogh
(.200 schilderijen, 400 tekeningen en
70 schilderijen van tijdgenoten)als
geheel behouden blijft. Ir. van
Gogh stond de collectie in perma
nent bruikleen af aan het rijk dat
daarvoor dn ruil het Van Gogh-mu
seum bouwde en gaat exploiteren.
Buitenlanders (Amerikanen voorop)
staan er ail voor in de rij, boekten
reeds op speciale Van Gogh-char
tervluchten. Het müseum belooft
een toeristische trekpleister van de
eerste orde te worden.
Een bussen-museum.
Als Vincent, de armoedzaaier, de
officiële opening van wat al zijn
„mausoleum" is genoemd, zou kun
nen meemaken, zou hij vermoede
lijk gillend op de loop slaan. In
zijn brieven aan broer Theo stak
hij meer dan eens de draak met
musea die gebouwd worden voor
kunstenaars die een moeilijk leven
gehad hebben.
Toch gelooft ir. Van Gogh niet dat
neef Vincent zich op 2 juni in z'n
graf zal omdraaien. „Hrj voorspelde
immers óók dat de mensen later
van hem zouden spreken".
Ook waar het de veiligheid betreft
is het Vincent van Goghmuseum up
to date. Alle moderne middelen om
kunstschatten tegen diefstal en be
schadiging te beschermen zijn aan
gewend.
Niettemin zou de beveiliging van
het splinternieuwe museum, waar in
mei voor honderden miljoen guldens
wordt opgehangen, beter kunnen,
meent ir. Van Gogh. Hoe dan?.
„Je kunt nog zulke dure middelen
gebruiken, maar een afdoende be
veiliging staat of valt met het in
zetten van voldoende personeel. Dat
is ook in het Van Gogh-museum
het probleem. We zouden meer sup
poosten moeten hebben. Je vraagt
je af hoe ze die verantwoording op
het ministerie durven nemen
Dyckl
31.01H
:e<J Of V
J ERDAM In het nog akelig lege Vincent van Gogh-
i in Amsterdam het gebouw is klaar, maar de doeken
lingen van de meester hangen op het ogenblik nog op
ositie in Bern staan we toch al oog in oog met een
:ent echte Van Gogh. Met Vincents 83-jarige, nog opval-
se oom, ir. Vincent Willem van Gogh, voorzitter van de
die dit museum mogelijk maakte. Hij lijkt inderdaad
dop Vincent. „Ja, ik ben het familietype".
Ju ngenieur", zoals ook museum-directeur Emil Rudolf
i2) hem aanspreekt, neemt zelf het initiatief. „Wat wou
we dupliceringen gaan maken? Nee, dat zijn we niet
Zijn bejaarde lach stuitert tegen de kale muren waar-
ïden spijkers die straks de Van Gogh-miljoenen zullen
tg geslagen moeten worden.
gebouw, hè? Elf miljoen gulden heeft het gekost. Dat is
dg, vindt u niet? Zeker wanneer men in aanmerking
t hier binnenkort komt te hangen. Niet dat dat nou zo
Ljjk is. Je zegt toch ook niet wat de Nachtwacht waard is.
Ie is nul, waarde heeft iets als je iets verkoopt. En ver-
S uilen we alleen reprodukties. U kunt het maar beter niet
aarde hebben van de werken die we hier gaan expo-
at schrikt de mensen af en het daagt anderen juist weer
iets in een museum hangt dan spreek je alleen van de
die je er voor voelt".
gebouw? Wijlen architect
die overleed vóór zijn
rerp tot een definite!
worden uitgewerkt, zou
r L?ifunen hebben met wat zijn
Van Tricht er tenslotte
ak heeft: een 'clean' za-
iuw. Een modern museum,
uiten eerderaan een kerk
Door
Kees Haak
bevr.
Leldeü
Austtt
Vraag?
derijen in het vier verdie-
gebouw bieden aan-
ïéér ruimte dan men bui-
bevroeden. „Een gebouw
oespas", constateert direc-
|er die zo'n drie maanden
jpenstelling nagenoeg opge-
dt door problemen („Trek-
•c.'s wel door?") die weinig
roet Van Gogh te maken
c; de zalen waarin de sdhilde-
iiji leningen en brieven uit de
lectie Theo van Gogh zul-
en ondergebracht, is er ook
oor wisselende tentoonstel-
ran tijdgenoten) en voor
zelfwerkzaamheid
togh hangt erg aan die af-
Tje expressie" waarvoor op
ie grond een flinke lap li-
fferd gelegd. „Hier kunnen
ro naar hartelust knoeien
onder deskundige lei-
het Vincent van Gogh-
zo'n doe-het-zelf'-afdeling
het aan het bezoek
deur en zijn vrouw Ja-
brachten aan een mp-
San Francisco. „We ver-
od een afdeling waar
i volwassenen een stilleven
schilderen. Mijn vrouw
onmiddellijk ook proberen
K klaar was zei ze: nu Jij.
ik. op 68-jarige leeftijd
•te tekening gemaakt".
®>gh die nooit werd opge-
Misschien gebeurt dat nog
■kent bleef tijdens zijn le-
roiskend.
Van Gogh sindsdien méér
rust had. als ik niets an-
'°en had. dan zou ik erg
^n voor mijn plezier. Na
tossen de bedrijven door
wel eens ets, maar sinds
"Wen van mijr vrouw heb
andere dingen aan mijn
Md. ik kom er niet toe",
taaks weer. na 2 Juni, als
ook eigen creatieve hoek open gaat.
Ir. van Gogh is de zoon van Vin
cents broer Theo, de kunsthande
laar die goede zaken deed maar
niet met de doeken van de hem zo
toegewijde Vincent.
Vincent (zelfmoord) en Theo stier
ven beiden in 1890. het Jaar waarin
Theo's zoon Vincent Willem werd
geboren Vincent Willem groeide op
tussen de schilderijen, maar ging
werktuigbouw studeren. Als raadge
vend ingenieur stortte zich hij in
eerste instantie in de bedrijfsorga-
nisate („ik was wat Je noemt een
pionier op dat gebied"); later ont
wikkelde hij zich tot projectleider
in industriële sferen. Behalve die
anderhalve tekening die hij als 65-
plusser maakte, verraadt zijn werk
zame leven geen artistieke aspira
ties.
Van onschatbare kunstwaarde is ui-
Gogh-verzameling bijeen te houden.
Hoe is dat precies gegaan?
„Op een goeie dag is het rijk bij
mij gekomen. Ze deden me het
voorstel om alles onder te brengen
ter aard wel zijn instemming met in een stidhting en dan zouden zij
het rijksvoorstel om de Theo van een museum bouwen en het exploi
teren. Als ik nee had
zouden mijn drie kinderen bij mijn
overlijden succesierechten hebben
moeten betalen en dan was de col
lectie in drieën verdeeld, dan zou
de boel dus verspreid zijn".
Zijn carrière als raadgevend inge
nieur werd door de bejaarde Van
Gogh tijdens de bouw van het mu
seum niet verloochend. Zijn benoe
ming tot lid van de adviescommissie
van rijksgebouwendienst maakte het
'm praktisch mogelijk zich met de
uitwerking van het bouwplan te be
moeien. Hij heeft van die mogelijk
heid druk gebruik gemaakt. De eer
der genoemde linoleumvloer is daar
slechts één resultaat van.
Heeft een van zijn kinderen een
'artistieke inslag'?
„Dat heeft ieder mens, maar u be
doelt natuurlijk of ze er wat mee
doen. M'n dochter is op de kunst
nijverheidsschool geweest, keramiste
is ze, maar nu ze vier kinderen
heeft, is daar geen tijd meer voor.
Mijn zoons sloegen net als ik een
heel andere richting in. de een stu
deerde af in politieke wetenschap
pen en is werkzaam op het ministe
rie van Binnenlandse Zaken, de an
der is elektro-technisch ingenieur te
Rotterdam",
Er bestaat voor Vincent van Gogh
een nog steeds toenemende belang
stelling. Heeft ir. Van Gogh daar
een verklaring voor?
„Tja, hij slaat nu eenmaal aan bij
het publiek. Daarnaast heb ik daar
aan zelf natuurlijk ook het nodige
bijgedragen. Sinds 1930 is de Van
Gogh-collectie altijd in het Stedelijk
te zien geweest Vooral in het toe
ristenseizoen was dat een grote trek
pleister. Direct na de oorlog zijn we
in de wintermaanden de boer op
gegaan met Van Gogh, we begon
nen in Stockholm, waar al direct
enonne belangstelling was, daarna
zo'n twintig tentoonstellingen in
Europa en Amerika. Al die buiten
landse Van Gogh-exposities hebben
de belangstelling voor Vincent van
dan Gogh een enorme duw gegeven.
Daarvan gaat dit Van Gogh-mu
seum nu profiteren. Ik heb gehoord
dat er al zoveel buitenlandse aan
vragen voor groepsbezoeken zijn,
dat er al een wachtlijst moest wor
den aangelegd".
.5
li zon
si Jankt.
daar
deJ tb
Vóór zijn benoeming tot direc
teur van het Vincent van Gogh
museum was Emil Meijer hoofd
van de educatieve dienst van het
Rijksmuseum Amsterdam. Hoe
staat hij tegenover Vincent van
Gogh?
"Ik heb geen favoriete schilder.
Toevallig was mijn eerste kennis
making met kunst wel een schil
derij van Van Gogh, dat wil zeg
gen een reproduktie die op de la
gere school hing. Als directeur van
dit museum houd ik mij angstval
lig van Van Gogh verwijderd. Ik
vind dat een museumdirecteur
objectief moet blijven tegenover
de kunstenaar die hij voert. An
ders krijg Je die bezetenheid van
"ik heb de beste kunstenaar". Ik
vind dat Je Juist als directeur een
beetje met de ogen van het pu
bliek moet kijken". Andere uit
spraken van Emil Meijer: "Het
is niet zoals wel eens gezegd is
dat men ter ere van Van Gogh
een museum is gaan bouwen. Nee,
dit museum is er gekomen omdat
het de enige mogelijkheid was,
om de collectie Van Gogh bijeen
te houden. Als Je dan zo'n museum
bouwt, heb Je de taak om de col
lectie aan zoveel mogelijk men
sen te laten zien",
"Dat hier een beeld van Van
Gogh voor de deur staat, is toe
val. Van mij mogen ze het van
daag nog weghalen. Zet het ergens
anders neer, bij het concertge
bouw bijvoorbeeld, dan heeft het
nog de functie dat het mensen,
die wandelen vertelt diat vlak in
de buurt een Van Gogh-museum
is. Nu het hier staat, accentueert
het Juist die heldenverering die ik
verafschuw. Dit is géén Van Gogh
mausoleum".
"Dit is ook een studiemuseum.
Behalve het Van Gogh-archief,
krijgen we hier ook de Tral-
baut-documentatie over Van
Gogh. Tralbaut verzamelde alles
over Vincent, tot sigarebandjes,
en stropdassen toe. Maar ook be
langrijke documenten".
"De wisselende tentoonstellingen
die we gaan inrichten zullen in
bepaald stramien met Van Gogh-
verband houden. Waar ik mijzelf
erg veel van voorstel is een expo
sitie van een aantal tekenaars uit
de tijd van Van Gogh. Daarnaast
zijn er al vrij vast omlijnde plan
nen voor een tentoonstelling van
Jean Francois Milet, die zo door
Vincent bewonderd werd".
"We streven geen concentratie
van alle Van Goghs na, de Van
Goghs die in Kröller-Müller han
gen zullen daar gewoon blijven
hangen. Zou je de Van Goghs
dóar weghalen, dan zou je de
moderne kunstcollectie van Kröl
ler-Müller verminken. Zowel zij
als wij hebben een eigen functie.
We bijten elkaar niet".
"Alleen het rijksmuseum trekt al
een miljoen bezoekers per Jaar.
Daar moeten wij ook op rekenen.
De Amerikanen hingen twee Jaar
geleden al aan de telefoon. Wan
neer gaan jullie nu eindelijk eens
open, we willen groepsbezoeken
organiseren".
"Of we in de komende jaren nog
aankopen zullen doen? Werk van
tijdgenoten van Vincent bijvoor
beeld? Ach, als daar geld voor
is. waarom niet. Maar voorlopig
zie ik dat nog niet zo. Een aan
koopfonds zal het moeten hebben
van de baten uit de verkoop van
reprodukties".
Dat kan heel leuk oplopen. Kijk
maar eens een middagje op de
verkoopafdeling van het Kröller-
Müller!"
Ir. van Gogh kreeg in '53 een ere
doctoraat voor de uitgave van de
door hem verzamelde brieven van
Vincent van Gogh. Binnenkort komt
de tweede herdruk uit. Van Gog li
ke nner dr. Jan Hulsker voegt daar
een eveneens uit Vincents brieven
aan Theo samengesteld boek, ,Van
Gogh door Van Gogh", aan toe.
Als geen ander is ir. Van Gogh in
de gelegenheid gewees om via de
brieven door te dringen tot de ware
Vincent. Heeft hij de indruk dat
hij weet wie Vincent was?
„Ja, ik geloof van wel. Ik heb me
erg in hem verdiept, ook al omdat
ik door mijn werk altijd veel be
langstelling voor mensen heb gehad.
Nou zijn kunstenaars prachtige fi
guren. Als ik museumdirecteuren
wil plagen dan zeg ik altijd: „Jullie
musea zijn niets anders dan psy
chologische laboratoria, want uit al
die schilderijen kun Je afleiden wat
voor kerels ze gemaakt hebben".
Wat er allemaal over Vincent van
Gogh is geschreven door deskundi
gen en semi-deskundigen, moet de
witte haren van de ingenieur wel
eens te berge hebben doen rijzen?
„Ja, alle literatuur over Vincent is
gebaseerd op die brieven. Daar
komt alles vandaan. Later zijn er
wel geweest die zelf onderzoekingen
hebben gedaan, maar wat men dan
allemaal gepubliceerd heeft dat
klopt niet altijd, soms wel, meestal
niet. Niettemin moet men todh er
kennen dat ook daardoor Vincent
van Gogh populair is geworden".
Ir. Van Gogh en moet het Vincent
van Gogh een van de beste musea
van deze tijd Kent hij er een dat
nog beter is?
„Jazeker, het museum van Le Ha
vre, uitstekend. In ons museum
hebben we dezelfde flexabiliteit na
gestreefd die ze daar hebben, maar
verkeerd gebruiken. Ze hebben de
ruimte daar kapot gemaakt door er
allemaal schotten neer te zetten,
waardoor ze toch weer een heleboel
kleine kamertjes creëerden. Maar
kwa grondplan en dagverlichting is
Le Havre het beste. Tot een paar Jaar
geleden vind ik het Stedelijk in
Amsterdam een van de beste musea
en ook nu nog is het erg goed".
Hoe zou Vincent als hij nog leefde
tegenover dit Vincent van Gogh-
museum aankijken?
„Hij zou er wellicht moeite mee
hebben. Maar dat heb ik niet.
Trouwens, wat wil men? Ons doel
is zijn werk te laten zien. De men
sen vragen er om. Vincent geeft hen
iets, wat dan ook".
Als we na een rondgang langs de
gaanderijen (de „de muren hebben
we grijs gehouden, daar komt zijn
werk het beste op uit") weer terug
zijn bij de entree die straks wel
eens te klein zou kunnen blijken,
geeft de ingenieur toe dat hij die
laatste vraag ook zichzelf wel eens
heeft gesteld. „Als Vincent nu rond
zou lopen als armoedzaaier, dat zou
niet bij elkaar passen. Maar tets
anders is: ik geloof wel dat wij
misschien het einde van het be
staan van beroepskunstenaars mee
maken. Er is geen schilder die van
zijn kunst kan bestaan, uitzonderin
gen als Picasso natuurlijk daargela
ten, voor de rest doen ze er alle
maal wat bij De een geeft les. Je
ander heeft een baantje"
Of ze zitten in de 'contraprestatie'
Want kreperen zoals Vincent deed,
hoeft vandaag aan de dag niet
meer. Zelfs niet wanneer Je kunste
naar bent.
