Je hoeft een Surinamer
niets over Nederland te
vertellenhij kent het...
!rs
•SMARIBO "Het emigratie-
eem is de tol, die wij moeten
se- Nederlandse op-
ng", hoor je in Paramaribo
een sociaal werkster. "Het
eigenlijk bij je geboorte al
dat je naar Nederland gaat,
i het wanneer is nog niet vast-
ld". Die Nederlandse opvoeding
niet het uitgesproken mo-
waarachter de Nederlandgan-
hun aftocht dekken, maar wel
de motoren, die de volks-
uizing met een eenparig ver-
ie beweging op gang houdt,
el meer dan de Nederlandse
len is Suriname een Neder-
bastion in Zuid-Amerika,
de Nederlandse taal en cul-
door de grote massa als een
elfsprekendheid wordt aan-
Xn Suriname wonen semi-
rlandèrs, die er pas achter ko-
at ze Surinamer zijn als zij
Haag of Amsterdam niet
dancing worden toegelaten"*
beft een Surinamer niets over
irland te vertellen, want hij
het land uit zijn schoolboeken
it de brieven van f amilieleden,
derland is het land, waar alles
waar alles optimaal geregeld,
vaar alles op tijd gebeurt en
de welvaart uit de fabrieken
Een land waar je al'les kunt
a, met steden zonder krotten,
warenhuizen, schouwburgen,
falteerde wegen en treinen, die
recies op tijd van Den Helder
Maastricht brengen. Ieder
i&lkind tot ver buiten Paramari-
weet je precies te vertellen wei
steden en rivieren Je dan pas
foto's in het aardrijkskunde
tonen een wereld waarvan de
namer droomt. Iedere school
feite een wervingsbureau voor
jranten. De blik van Suriname
Muitend op Nederland gericht,
taoten met Zuid-Amerika en het
libisch gebied zijn zeldzaam en
i in de sfeer van buren, die
belangstelling voor elkaar heb-
maar die zo nu en dan maar
naar elkaar glimlachen om
e te voorkomen.
aliteit
igenover het droombeeld. dat
Surinamer zich van Nederland
ft gevormd, staat de realiteit
het Suriname van vandaag en
wordt het "waarom" van de
gratie ook voor een bultenstaan-
al iets duidelijker,
iehonderdduizend Surinamers
t. relatief bezien, meer na-
lijke rijkdommen tot hun be-
kking dan 13 miljoen Nederlan-
hun land. Toch is Suriname
meest hulpbehoevende deel van
koninkrijk.Veel armoediger nog
de Nederlandse Antillen, die wat
natuurlijke hulpbronnen betreft
verder komen dan water en
mogelijkheden, die Suriname
op het gebied van de mijnbouw,
>uw en landbouw worden of niet
maal benut of zijn in handen
buitenlandse ondernemingen,
iname, een land in ontwikkeling,
dt langzaam af naar het absolute
punt, ondanks de ruim 400 mil-
gulden, die Nederland in het
r van de meerjarenplannen,
Paramaribo heeft overgemaakt,
irme bedragen zijn besteed aan
astructurele werken, maar verde-
naatregelen die de infrastructuur
zeker rendement zouden moe
geven, bleven achterwege.
Vijftigduizend emigranten, vor-
de rekening, die Nederland nu
resenteerd krijgt voor het falen
ontwikkelingshulp.
itzichtloos
gemiddelde Surinamer heeft
enkel vertrouwen in de toe-
i van zijn land. Het is de meest
iste ervaring, die Je in Paramari-
opdoet en zonder enige twijfel ook
hoofdoorzaak achter het emigra-
raagstuk. Het zijn niet de sociale
irzieningen die als de grote mag-
werken. Deze dienen hooguit
valscherm, waardoor de emigrant
sprong over de oceaan zonder
risico kan wagen. Werkloosheid
ge salariëring zijn dikwijls een
ileiding, maar de diepere oor-
schuilt in de uitzichtloze toe
ast.
Twee tegenstanders tegen
over elkaar. Links premier
Jules Sedney. Zijn slogan is:
"De moeilijkheden rond de
emigratie zijn een Neder
lands probleem"Rechts een
foto van oppositieleider 01-
ton van Gender en. Hij zegt:
"Suriname bevindt zich in
een ernstige gezagscrisis. Het
beleid van de regering heeft
de samenleving aan de rand
van de afgrond gebracht
Hoe ernstig deze gezags
crisis is tonen de drie foto's
bovenin deze pagina. Het zijn
opnamen van ongeregeldhe
denwélke.in november 1970
en deze maand in Paramari
bo plaatsvonden.
Door
Gerard Habraken
Voor de jeugd die daar de hele dag
rondhangt staan twee wegen open:
via straatroof of inbraak naar de ge
vangenis in Santa Boma of naar
Nederland. Een normale ontplooiing
is in Suriname praktisch onmogelijk.
De ondernemende Surinamer loopt
Z!ch te pletter tegen een log rege
ringsapparaat, dat aan de lopende
band plannen maakt en vervolgens
de grootste sta-in-de-weg is bij de
uitvoering van die plannen.
Als iets toch nog moeizaam van
de grond komt, loop het dood op het
groeiend onderling wantrouwen tus
sen de Creolen en Hindoestanen. Een
carrière bij de overheid is niet af
hankelijk van bekwaamheid of ge
leverde prestaties, maar uitsluitend
van politieke hand- en spandiensten.
Corruptie op grote schaal komt
niet aan de oppervlakte, maar cor-
ruptief ritselwerk is een dagelijks
voorkomend verschijnsel waar ieder
zich aan ergert, tot men zelf de kans
krijgt om een graantje mee te pik
ken.
"Het is niet het geld, dat de Suri
namer naar Nederland drijft, maar
de verwachting op een betere toe
komst. Ze kijken hier tegen een
muur. "In feite zijn het geen emi
granten maar evacués", stelt een
psycholoog, die zich met het emi-
gratievraagstuk bezighoudt.
"Voor Nederland waren 1943 en
1944 uitzichtloze Jaren. Hoeveel Ne
derlanders zouden hun land in die
tijd niet verlaten hebben, als zij
daartoe in de gelegenheid waren ge
weest? In dezelfde situatie verkeren
wij in Suriname nu. U moet de ge
moedstoestand van de Nederlandse
bevolking voor de invasie in Nor
mandie overplanten op de Suri-
naamste bevolking van vandaag. Ze
willen wel, maar ze zien het niet
meer".
Oorlogsfrustratie
"De Surinamer, die naar Nederland
gaat, leeft üi een soort oorlogsfrus
tratie. De excessen die zich nu voor
doen in Nederland, moet u terugvoe
ren als u daar beelden van wilt heb
ben, naar de excessen die zich
in Nederland voordeden vlak na de
bevrijding. Het zijn dezelfde ver
schijnselen: mensen in spanning die
van de "bevrijding" ontzettend veel
verwachten en die dan een enorme
klap krijgen als die verwachtingen
geen werkelijkheid worden".
"Het zijn niet de misdadigers die
wegtrekken. Het percentage uit de
zelfkant afkomstig, is zeer klein. Ze
zijn beslist bereid om te werken als
ze in Nederland aankomen, want
met dat voornemen gaan ze weg.
Maar de kilheid, die zij niet ken
nen en de zakelijkheid waarmee ze
ontvangen worden, geeft hun een
met alle respect voor hun opleiding.
Het is een taak voor sociaal psycho
logen. Het is geen kwestie van woon
gelegenheid of sociale begeleiding,
maar het is een kwestie van de vol
ledige herstructurering van de man
zijn geest".
De uittocht concentreert zich rond
de zondagmiddag en -avond. Er ver
trekken dan twee vliegtuigen naar
Nederland: 'n jumbo en een DC 8:
meestal volgeboekt. Met busladin
gen tegelijk komen de passagiers en
afduwers naar. het vliegveld Zande
rij: 40 'km van Paramaribo. Aan de
loketten een zenuwachtig gedrang:
de KLM heeft in Suriname de repu
tatie meer plaatsen te verkopen dan
beschikbaar zijn. Er hebben zich in
de vertrekhal al hele veldslagen af-
gemene ontwikkeling. „Maar ik heb
een brief van een professor in Ne
derland, waarin staat, dat ik de cur
sus Nederlands M.O. kan volgen".
Die brief blijkt dan een getuig
schrift van een schriftelijk-onderwijs
instelling in Nederland, waarin
staat, dat de kandidaat de cursus
algemene ontwikkeling trouw heeft
gevolgd en dat hij voor het vak Ne
derlands gemiddeld een zes heeft be
haald. Onder aan het getuigschrift
de naam van de professor als voor
zitter van het instituut voor schrifte
lijk onderwijs.
Voorlichting
"Dat begrijpt die Nederlandse be
drijfsleider natuurlijk niet. Hij zit
met een evacué, die min of meer
in een shocktoestand verkeert als hij
aankomt. De meeste kneusjes vallen
dan ook in de eerste maanden. Ze
verwachten, dat ze anders behandeld
zullen woren dan in Suriname en
beslist niet minder. De emigrant
heeft dezelfde verwachtingen als de
Nederlander na de oorlog. Hij ver
wacht een zekere waardering voor
zijn werk en die waardering blijft
uit. Ze zijn teleurgesteld, maar kun
nen meestal niet zeggen waarover.
Aan hun verwachtingen is niet vol
daan, maar welke die verwachtingen
waren? De bevrijding de grote
mogelijkheden, die zij zelf niet kun
nen concretiseren".
Begeleiding
Veel koffers en een uitbundige en
zeer kleurrijke handbagage: vogel
tjes, bloemen en specifiek Surinaam
se groenten en vruchten: want die
kan Je in Nederland niet krijgen.
Opmerkelijk weinig tranen: bijna
een feestelijke stemming.
Als je aan de vertrekkende passa
giers vraagt, waarom ze naar Ne
derland gaan, is het antwoord in de
meeste gevallen: „voor studie". Het
is de meest gebruikte uitvlucht om
de aftocht voor zichzelf en voor de fa
milie te dekken. In een rapport lees
je dan ook, dat de meeste „studen
ten" niet de vooropleiding hebben
gehad die nodig is voor de door hen
opgegeven studierichting.
IJzerwarenwinkel
In de vertrekhal ontmoeten we een
student, die zijn passage heeft ver
diend achter de toonbank van een ij
zerwinkel. Hij gaat in Amsterdam
studeren voor de akte Nederlands
M.O. Vooropleiding: zes klassen lage
re school en 'n schriftelijke cursus al
Aan de voorlichting ontbreekt nog
wel het een en ander, of liever ge
zegd: er is praktisch geen voorlich
ting. Er is ook geen behoefte aan.
Zodra een Surinamer het besluit ge
nomen heeft om naar Nederland te
gaan, dan gaat hij. Van voorlichting
wil hij niets weten, want dat kan de
pret alleen maar bederven. De voor
lichting, die hij zoekt vindt hij in de
brieven van familieleden in Neder
land, die het daar „gemaakt" heb
ben.
Via advertenties en affiches wordt
de adspirant-emigrant voor Inlich
tingen verwezen naar een filiaal van
het departement van Sociale Zaken
in de Domineestraat. Er wordt zeer
weinig gebruik gemaakt van de
diensten van de sociale werkster,
die daar haar kantoortje heeft. „Wij
bereiken de mensen bijna niet. Er
is een enorme drempelvrees. De ad-
spirant-emigranten gaan er bij voor
baat van uit, dat wij hun zullen pf-
raden om naar Nederland te gaan.
Maar onze voorlichting heeft niets
te maken met het indammen van de
emigrantenstroom. Als ik echt objec
tief zou voorlichten, zou ik mis
schien bereiken, dat er nog meer
naar Nederland gaan".
"Ten behoeve van ons land zou ik
tegen de meesten moeten zeggen:
blijf hier, maar ten behoeve van de
persoon moet ik meestal zeggen:
ga. We moeten gewoon erkennen,
dat de omstandigheden in Nederland
beter zijn dan hier, al blijft het na
tuurlijk een trieste zaak, dat in dit
deel van het koninkrijk het leefkli
maat zoveel slechter is dan in Ne
derland".
Mevrouw
Bij het verbeteren van het leefkli
maat gaat het niet alleen om een be
tere salariëring of sociale voorzie
ningen. Er zijn andere aspecten die
voor een Surinamer misschien nog
wel zwaarder wegen: vrouw Paultje
is in de 70 en was tot enkele Jaren
geleden dienstbode bij een Surinaam
se familie a raison van f60,-- per
maand. Twee jaar geleden is ze
naar haar zoon in Nederland ver
trokken. Iedereen verklaarde haar
voor gek. Ze zou daar nooit kunnen
wennen.
Nu is ze terug in Paramaribo, op
vakantie. Het sloofje van twee Jaar
geleden is een dame geworden met
een pruikje op en beladen met He
me-juwelen. Als Je haar vraagt of
ze niet liever in Suriname wil blij
ven, begint ze enorm hard te lachen:
„Mijnheer, hier ben ik gewoon vrouw
Feultje, maar in Rotterdam ben ik
mevrouw. Iedere dag komt een wit
te melkboer bij mij de trap op om
een fles melk te brengen en als ik
epen doe zegt hij: dag mevrouw. Als
ik schoenen ga kopen doet een wit
winkelmeisje bij mij mijn schoenen
aan en nooit krijg ik in Holland vie
ze voeten, want ze hebben overal
teottoirs". Argumenten die een nudh-
tere Europeaan belachelijk voorko
men, maar vrouw Paultje leeft in
P otterdam in een wereld waarvan
ze in Suriname niet eens durfde te
di omen.
Beter dan krot
De Nederlandse tv-filmpjes over
de moeilijke omstandigheden waarin
\eel Surinamers in Nederland ver
keren, komen ook op de beeldbuis
in Paramaribo. Maar zij hebben geen
enkel afschrikkend effect. Het is na
tuurlijk minder prettig als een gezin
van tien of meer personen in 'n flat
in de Bijlmer zit samengepakt en de
l>and op moet houden bij sociale za
ken. Zo'n zelfde gezin woont echter
in Paramaribo in een eenkamerkrot
en krijgt geen enkele bijstand.
Zo'n tv-filmpje houdt de adspi-
runt-emigrant niet tegen: het is voor
hem het bewijs, dat zelfs een Surina
mer bii wie alles tegenzit, het in
Amsterdam toch nog beter heeft
dan in Paramaribo. Zolang de emi
grant nog in Paramaribo zit verge
lijkt hij zijn situatie met die van de
Surinamers in Nederland. Dan kan
hij alleen maar de conclusie trek n.
dat hij er beter op wordt. Als bij
et-nmaal in Nederland zit, ijkt hij
z-jn situatie op die van de overige
Nederlanders. Dan ontstaat de on
tevredenheid en valt het woord dis
criminatie.
Wat geldt voor de tv-filmpjes,
geldt evenzeer voor de alarmerende
artikelen, die de laatste tijd in de
Nederlandse dagbladen verschijnen.
D( lokale dagbladen in Paramaribo
rimen de stukken letterlijk over:
erg veel indruk maken ze niet. Men
reageert erop met: „die Nederlandse
kranten schrijven dat, om ons in
Suriname te houden, maar daar
trappen wij niet in". Tegenover vijf
tct tien negatieve krantenartiekelen,
slaan wekelijks meer dan 5000 op
getogen brieven van familieleden in
Nederland.
Apathisch
"De moeilijkheden rond de emi
gratie zijn een Nederlands pro
bleem", is de slogan van premier J.
Sedney. Een typisch voorbeeld van
de wijze waarop de Surinaamse re
gering de werkelijke problemen uit
de weg gaat. Evenals dit het geval
is bij de emigranten, moet de vlucht
uit de werkelijkheid de oplossing
brengen.
De opvang van de emigranten
mag dan een Nederlands probleem
zijn, het "waarom" van de volks
verhuizing ligt toch meer op het
terrein van de Surinaamse autori
teiten. Het moet de Surinaamse
overheid toch wel duidelijk zijn, dat
men op een bevolking van 300.000
zielen geen 50.000 jongeren kan
laten vertrekken, zonder dat dit
een vergaande terugslag heeft op
de toekomst van het land. Het elimi
neert iedere mogelijkheid tot econo
mische expansie. Hierbij komt dan
nog, dat de inzet van de achterblij
vers, die de grote stap niet kunnen
of durven wagen, er ook niet beter
op wordt.
Van de Surinaamse regering is
geen enkele maatregel te verwach
ten om de emigrantenstroom ook
maar enigszins in te dammen. Met
kennelijke tevredenheid, ziet men
apatisch toe hoe met een deel van
de bevolking ook een deel van de
problemen wordt geëxporteerd.
Indien Nederland ertoe zou over
gaan om de grens voor Surinamers
te sluiten, kan meriv rekenen op
een luide klacht van "discrimina
tie", zowel van de emigranten in
Nederland, als de would-be emi
granten in Paramaribo. Zelfs de
genen die zich een tegenstander to
nen van de emigratie, willen niets
weten van een door Nederland ge
proclameerde emigratiestop. Zi)
motiveren dit met de mening, dat
een dergelijke maatregel voor Suri
name niets oplost. De oplossing moet
gezocht worden in een volledige
herstructurering an het politieke,
economische en sociale klimaat in
Suriname. Geen oplossing op kor
te termijn, en van de huidige
machthebbers hoeft men op dit
punt niets te verwachten.
De emigratie is een hopeloze en
uitzichtloze zaak, zowel voor Su
riname als voor Nederland. Voor
lopig zal Nederland aan de Surina
mers moeten wennen, misschien
wennen deze dan ook nog wel eens
aan Nederland
Volgende week: "Surina
me: land van ongekende
mogelijkheden".
