een koppelverkoop op de ansels en de katheders ndamentele feiten her Oost-Europa „Filosofie'. arm en naakt Zaterdag retour Doe,, verstandig. ZERS SCHRIJVEN enkele reis plus een piek TBC ONDERZOEK DAG 15 FEBRUARI 1973 PAGINA U der tijden heeft de in Nederland binnen n het karakter opgedrukt hbs met ordeproblemen", geruchtmakende zinsnede jagbrief, die prof. dr. J. onlangs deed toekomen lestuur van de Utrechtse Deze hoogleraar in de ntropologie (voordien van gouverneur van Ndeuw- n zijn laatste werkzame een paar dingen afmaken ahinderd te worden door li en pesterijen van stu- al het nutteloos vergade- arbij hoort". Om die reden augustus het bijltje er die bittere uitspraak van jaal niet wat overdreven? rt hij niet met zijn aan- n ,.de" universiteiten van Het antwoord luidt: ja omdat grote delen van sitaire onderwijs in ons een toonbeeld zijn van ie, de zafken lopen er vrij negatieve gevolgen emocratisering" zijn be- h óók: nee! Want prof. staat allerminst alleen nklacht. n de Amsterdamse hoog- politicologie prof. dr. H. rijf van zijn wetenschap- kerkers eind vorig jaar opgeschort „na drie ebatten, collegeverstorin- bezettingen, ver- igen en bestuurlijke mani- de Amsterdamse prof. mr. A. D. Belinfanite, toeilijk van conservatisme ken, is eervol ontslag ver- ewoon hoogleraar in het lef recht en het staats- gezondheidsredenen", lveisitaire kringen en ook iten wordt aangenomen, zoals NRC Handelsblad eerde „als een teleur - niet meer verder wilde rersiteit". Itvoerig artikel in laatst- ad vroeg prof. Van Baal jijden af. of het in Utrecht in andere sociale facul- conclusie is te optdmis- veel jongere collega aan telt van Nijmegen ligt al I met een hartinfarct in uis, naar vrij algemeen lenomen als gevolg van op het instituut voor tropologie aldaar*. In Am- eft men in deze studie- propaedeutisch examen praktisch afgeschaft, ondanks het verzet van de hoogleraar Kobben. Een gewaardeerd hoofdmedewerker vluchtte weg naar het Tropen-Insti tuut. Dezer dagen nam de lector me vrouw Vreedede Stuers haar ont slag om .gezondheidsredenen". Deze en dergelijke feiten wijzen dus niet op toevallige moeilijkheden van persoonlijke aard, maar veeleer op „universitair verval", zoals prof. Van Baal het omschreef. „Het revo lutionair programma van de rebellen van vier jaar geleden wordt resoluut uitgevoerd: breek eerst de universi teiten af, dan volgt de maatschappij vanzelf". En dat gebeurt dan door het scheppen van een sfeer van ter reur, waardoor het mogelijk was dat het Instituut van prof. Van Baal maandenlang bezet werd door „stu denten" van het soort, dat al lang geen kans meer ziet ooit het kandi- daartsexamen te halen. De bezetters „verletten weinig of niets, zijn vast beraden him revolutionaire ideologie door te zetten en bezitten in hoge opdringende revolutie, met alle ver schillen in methoden en doeleinden toen. Toen net als nu: een vastbera den minderheid, die door gestage druk overal infiltreert. „Natuurlijk zijn de nu in Nederland gebruikte middelen tot intimidatie subtieler dan die van Hitier en zijn kornuiten. Toch zijn ze effectief genoeg op plaatsen, waarop zij zich richt. Daar toe behoren in de eerste plaats de sociale faculteiten, als zodanig de meest weerloze tegen dit opdringen der revolutie. Al wat revolutionair denkt, gaat sociale wetenschappen studeren, al dus nog steeds prof. Van Baal. Men vergist zich echter als men meent, dat het daar alleen is. Ook de publi citeitsmedia zijn in hoge mate geïn filtreerd door partijgangers (en voor al fellow-travellers en sympathisan ten) van de sociale revolutie. Tal van programma's hebben een politieke kleur, die veel feller is dan van de gemiddelde kijker of luisteraar. Nog sterker spreekt de parallel met de Door C. J. Rotteveel mate de „democratische vaardighe den", die de gemiddelde student als terrein* ervaart en ontwijkt, omdat hij, door niemand gesteund, de dupe niet wil worden". Dit laatste is belangrijk. De vraag rijst namelijk of de andere studenten dan niets doen? „Zij zijn immers de gedupeerden", aldus prof. Van Baal. „Tentamens en examens, ook die welke lang tevoren waren afgespro ken, kunnen niet worden afgenomen, scripties worden niet besproken, col leges worden niet gegeven en de bi bliotheek is op slot Veront waardigde vaders bellen op, verzeke rend dat hun zoon zich afzijdig hield. Dan zeg ik: dat had hij juist niet moeten doen Op de op 22 januari gehouden „plenaire" verga dering werd het voorstel tot ophef fing van de bezetting afgestemd met 61 tegen 38 stemmen. Uit het totaal blijkt, dat er 140 studenten afwezig waren op deze vergadering, de zwij gende meredertieid. Waarom? „Ik heb een fysieke afkeer te overwinnen om met die bezetters te praten", ver zekert mij een ouderejaars". Prof. Van Baal plaatst tenslotte bepaalde ontwikkelingen in een rui mer verband en trekt dan een ver gelijking tussen de weerloosheid van onze democratie vandaag en die van de Duitse rond 1930 tegen een zich oude Duitse republiek uit de toestan den in het leger, het machtapparaat der regering als de nood aan de man komt. Het is juist dan onbetrouw baar, in Duitsland rond 1930 omdat de officieren onbetrouwbaar waren, hier vandaag omdat de manschappen het zijn. Onze regering van vandaag maakt het intussen nog veel erger dan de Duitse toen. Wij hébben niet eens een regering, wel een aantal partijen die op onheilige wijze aan het touwtrekken zajn om de macht. Het grote publiek intussen reageert hier precies als daar toen. Het wacht maar af in het vertrouwen, dat door wat toegeven, wat plooien en begrip tonen, de wagen wel weer in het rechte spoor zal komen. Prof Van Baal is echter van mening, dat er geen enkele grond is voor dat geloof, omdat ook het onderwijs op de mid delbare school is geïnfecteerd. „Velen zullen mij willen toegeven, dat wanneer er niets aan gedaan wordt verscheidene sociale faculteiten binnen enkele jaren alle wetenschap pelijke waard verloren zullen hebben. Maar men blijft alsnog geloven, dat de wal het schip wel keren zal en men in dit opzicht enig vertrouwen en veel begrip moet tonen". „Ik heb dat vertrouwen niet en weiger dus dat begrip. De wal is aan gevreten door ijverige, vastberaden ratten, die zich verzekerd houden dat alles kapot moet, maar nog nim mer duidelijk hebben gemaakt, wat er na de voltooide vernieling komen moet. Ik heb er op gewezen, dat velen voor die ratten beducht zijn. Beducht ben ik ook, maar niet voor de ratten. Wel voor de morele on macht van het Nederlandse volk tot terugkeer tot althans die elementaire discipline, zonder welke samenleving noch moraliteit mogelijk is". Tot zover enkele punten uit de uiteenzetting van prof. Van Baal, een uiteenzetting, die aan duidelijk heid weinig te wensen overlaat. Dat zijn mening over de onmacht aller minst overdreven is, blijkt uit de be handeling, die zijn Amsterdamse col lega Daudt ten deel ls gevallen. Prof. Daudt en de vijf medewerkers, die met hem in staking waren gegaan (uit verzet tegen een studieprogram ma van de subfaculteitsraad, waarin naar hun mening aan het hoofdvak politicologie binnen de doctoraal studie te weinig recht werd gedaan) ontvingen namelijk een brief van het universiteitsbestuur, waarin zij ge sommeerd werden hun werk te her vatten, hetgeen intussen onder pro test is geschied. Hoe vreemd dit dienstbevel wel is blijkt uit de verontwaardigde reactie van de Amsterdamse hoogleraar prof. dr. A. Heertje in een open brief aan rector magnificus prof. De Froe. „Opnieuw zijn", aldus prof. Heertje (hoogleraar staatshuishoudkunde") „elementaire waarden als vrijheid van meningsuiting, rechtvaardigheid en redelijkheid in het geding". Hij dringt erop aan, niet een situatie te scheppen, „die voor velen in de uni versitaire gemeenschap herinnerin gen oproept aan tijden waarin fy sieke en geestelijke terreur sterker waren dan het recht". In het week blad „Accent" heeft prof. Heertje er in een artikel nog op gewezen, dat de sommatiebrief is geschreven door .hetzelfde college, dat de bezettin gen van studenten, waardoor het on derwijs wordt gestaakt, niet afwijst". Met andere woorden: hier is, tegen over studenten enerzijds en prof. Daudt en zijn medewerkers ander zijds, weer eens met twee maten ge meten. Tussen haakjes: van die vijf mede werkers van prof. Daudt is er intus sen één vertrokken: drs. U. Rosen thal heeft ontslag gevraagd in ver band met het aanvaarden van een functie aan de Ned. Eeconomische Hogeschool in Rotterdam. En dat is dan het zoveelste symptoom van wat prof. Heertje in „Accent" als volgt omschreef,Het gaat in tal van sec toren al lang niet meer om de kwa liteit van het onderwijs en het niveau van het wetenschappelijk onderzoek. Vele bekwame krachten zijn reeds vertrokken of staan op het punt dit te doen". Tot zover enkele verontrustende feiten uit de jongste geschiedenis van het universitair onderwijs in be paalde vakken en in bepaalde ste den. De moeilijkheid is aldus een ironische opmerking van de schrijver Robert Ardrey in een recent gesprek met het blad „To the Point" dat sommige sociologen zich een nieuwe wereld dromen. En als die nieuwe wereld niet „werkt" dromen zij van nieuwe mensen, die leven moeten in hun niet-functionerende wereld. Vreemd genoeg, aldus Ardrey. ..zijn het de oudere geleerden, die bereid zijn zich open te stellen voor nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen, ter wijl juist de jongeren steeds dogma tischer worden". Die dogmatiek vertoont een zeer eenzijdig karakter, gericht als ze is op geforceerde .maatschappijveran dering". Terecht zegt prof. Heertje, dat „de vrijheid van meningsuiting, de onbelemmerde universitaire dis cussie, het zuiver wetenschappelijke debat en het onbevangen onderwijs worden bedreigd door een kleine groep van fanatici, wier oogmerk niet alleen het behalen van het diploma op minimale voorwaarden is. doch ook het ondergeschikt maken van de wetenschap en de universiteit aan een bepaalde politieke ideologie". Hoe vreemd is eigenlijk die hou ding van de politieke doordrammers. Men gilt om „vrijheid" (die overi gens, om de dichter Jacques Perk te citeren, .luistert naar de wetten") en wil onder geen beding klakkeloos het inzicht van anderen aanvaarden. Prachtig! Maar men vergeet dan wel heel systematisch de stelregel: wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook aan een ander niet. Mij dunkt en daarmee breid ik dit punt wat verder uit dat hier de reden ligt waarom de kei-ken steeds leger wor den en bepaalde delen van het hoger onderwijs naar de ondergang snellen. Op menige kansel kunnen dominee en pastoor het maar niet laten de verkondiging van het evangelie aan te vullen met de politieke inzichten, die zijzelf op grond van dat evan gelie (of een zeer beperkt deel daar van) menen te moeten huldigen. Iets dergelijks ziet men in de uni versitaire wereld: daar geldt voor sommigen de leus, dat de wetenschap altijd betekenis heeft voor de samen- Prof. dr. H. Daudt leving. Akkoord, maar mag ik alstu blieft mijn eigen conclusies trekken en wilt u voor den donder zo vriendelijk zijn mij niet aan uw kle verige handje mee te nemen! Vol wassen toehoorders onder kansel en katheder kunnen hun eigen ge volgtrekkingen maken uit evangelie verkondiging en wetenschappelijke uiteenzetting. Zij bedanken er fees telijk voor, voor-gekauwde en met politieke ketchup overdekte conclusies voorgeschoteld te krijgen. Maar hier ligt m.L de diepste kern van deze botsing tussen vele gemeen teleden en bepaalde kerkelijke voor gangers enerzijds, en wetenschappe lijke „voorgangers" en politiek-ge- dx*iide studenten anderzijds: de niet te temmen minachting van bepaalde lieden voor het eigen inzicht van an deren. Men schreeuwt om „vrijheid", wég met het paternalisme, de gees telijke bevoogding. Maai* dat pater nalisme, dat zelfs de kleuterschool uitgeschopt wordt, komt via de ach terdeur ran kansels en, als bepaalde studenten hun zin krijgen, via de ka theders weer terug. Het wordt hoog tijd, dat de .zwij gende meerderheid" die verzetslieden als de Utrechtse en Amsterdamse hoogleraren in de kou laat staan of zich in het beste geval beperkt tot passieve tegenstand, eindelijk in op stand komt. Het is al eens eerder ge zegd: tegenover de angry young men", de boze jongelieden, dienen de angry old men", de boze oude man nen, revolutionair op te staan, om dat zij er meer dan genoeg van heb ben als intellectueel-impotente snot jongens te worden behandeld. Bij zo'n revolutie hoort een slagzin. Wel nu, die staat boven dit artikel: geen koppelverkoop op kansel en katheder. ADVERTENTIE ngezonden stuk, geplaatst van 29 januari J.l. schrijft ju der Waals onder meer ik er even op attende- Jprelië, de Baltische staten, i en Bessarabië tot 1918 behoorden, maar hun na ag werden ontnomen. Na Inning, in 1945, hebben zij weer bij de Sowjet- |fd. Dit kan men moeilijk iperialisme noemen. Sinds westerse „beschaafde" schillende malen Rusland Hen bijzonder vind ik de laat- I. Zelfs na een diep- erzoek kon ik er niet ach- welke Westerse be nacht Rusland is binnen- de heer Van der slechts bij bena- gebruiken en eigenlijk aan d.w.z. aan de Eerste We- dan wil ik wel mijn ver- uitspreken over de vereen- üstorische visie, waarmee eldoorlog te lijf gaat! .nee, dat Rusland in 1914 L ië, hetwelk toendertijd aan behoorde, bezet had en tot aTannenberg ook een aan- van Oost-Pruisen, kan mi a's een onbelangrijk de- L r worden, dat blijkbaar op ieuwe grootse historische verstoren. itste geciteerde zin is het in de humoristische 3ÏL sfeer getrokken. De voorafgaande zinnen wekken geheel andere gevoe lens. In zijn befaamde declaratie van november 1917 heeft Lenin aan alle volkeren van Rusland het zelfbe schikkingsrecht, inhoudend het recht om het Russische Rijk te verlaten met grote plechtigheid toegezegd. De tekst van de verklaring staat de heer V. d. Waals ter beschikking. Dat de ze declaratie, zoals ook de hele natio nale politiek van Lenin, een met voorbedachte rade verkondigde leugen was, acht de heer V. d. Waals mis schien onbelangrijk. Zeker is echter, dat de volkeren van Rusland, tot wie de declaratie gericht was, deze au sé- rieux mochten nemen. 'Hiermee zou eigenlijk mijn op merking afgesloten kunnen worden. Misschien interesseert het de heer V. d. Waals evenwel, dat Finland het welk tot 1815 door Zweden werd be heerd, bij gelegenheid van het Ween- se Congres als een lap biefstuk aan Rusland werd toegeworpen, om dan onder de naam van „Grootvorsten- dom Finland" als deel van het Rus sische Rijk voort te bestaan. Ik vraag mij af, of dit iets is dat met de term „ordinair imperialisme" geken schetst kan worden nog geheel af gezien van de gedeeltelijk succesvolle pogingen om, in strijd met de decla ratie van Lenin, Finlands positie als onafhankelijk staat aan te tasten. Ingewikkelder is de geschiedenis van de drie Baltische staten, die door de Russen reeds vroeger onder de voet gelopen en verkracht werden. Alle drie staten zijn echter nationale eth- nische eenheden gebleven, en dat zij van Lenins declaratie gebruik maak ten, hun zelfstandigheid met wapens moesten veroveren maar dan door Rusland in 1940, toen Europa met andere zaken bezig was, op de meest afschuwelijke wijze vertrapt werden (met deportatie van circa 200.000 mensen) is voor de heer v. d. Waals blijkbaar ook geen ordinair imperia lisme. Bessarabië werd inderdaad in 1918 door de Roemenen van de Russen af gepakt. Maar opnieuw vergeet de heer V. d. Waals dat Bessarabië, welk volk Roemeens spreekt en tot het noorde lijke Roemeense vorstendom heeft behoord, in 1812 door de Russen be zet werd, en dat de bevolking tot op heden haar Roemeens- ethnische ka rakter niet verloren heeft. Voor de toekomst zou ik de heer V. d. Waals willen adviseren vóór hij een brief instuurt, een encyclopedie in te kijken. Winkler Prins, Encyclo paedia Britannica en Larousse bij voorbeeld zijn zeker betrouwbare bronnen ten aanzien van fundamen tele feiten. Ook mijn Instituut, het Documentatiebureau van Oost-Euro- Tijdelijk Iets nieuws van NS: een zaterdagretour! Een retourtje voor de enkele-reisprijs plus een gulden. Een tijdelijk aanbod op de zaterdagen in maart en april. Profiteer ervan. voordelig uit met NS pees Recht, houdt zich bezig met de verspreiding van kennis. Telkens als de heer V. d. Waals een historisch gegeven betreffende Oost-Europa no dig heeft, moet hij maar zonder aar zelen opbellen. PROF. DR. Z. SZIRMAI, Warmonderweg 37, Leiden. Budo Bond en v. d. Kar fonds Het doet een beetje vreemd aan dat de B.B.N. zich het vuur uit de sloffen loopt om ex-wereld- en Olympisch kampioen Anton Geesink veroordeeld te krijgen omdat hij in een interview zeer oneerbiedig weliswaar gesproken heeft over een wanbeleid van de bond. Tegelijkertijd kan men in dit dag blad lezen dat de bond niet eens de moeite heeft genomen om te reage ren op de aanbieding van het Van der Karfonds. Als de bond kwaad wordt wanneer men haar beticht van een wanbeleid, hoe moet Je zo een beleid dan noe men zonder vervolgd te worden?. Zo lang de Budobond alleen nog maar de tijd schijnt te hebben voor het vullen van de potten ulevellen en tum-tum met onnozele akkefietjes gaat het er sterk op lijken dat Anton Geesink de plank nog niet eens zo ver heeft mis geslagen. LEO DE VRIES, Uiterstegracht 136, Leiden. ADVERTENTIE Sommige charmante diW-n J^VroeS5r4n cr nog steeds. ADVERTENTIE ADVERTENTIE In diiit blad van maandag las ik een artikel over het tbc-onderzoek, dat op 6 maart gaat beginnen. In het ar tikel las ik een toelichting, die werd gegeven door R. Bazuin, directeur G.G.en G.D. en dr. D. Ruiter, direc teur van het Consultatiebureau voor t.bc-bestrijdinig, namens het Leids Comité van Bevolkingsonderzoek. Uit deze toelichting citeer ik: Door geregeld onderzoeken op lagere scho len en bij het voortgezet onderwijs is vast komen te staan, dat het percen tage mensen beneden de dertig jaar dat besmet is, uiterst laag ligt. Daar om zal het onderzoek dit keer uit sluitend gericht zijn op mensen van dertig en ouder". Hiertegenover citeer ik een bericht uit het „Vrije Volk" van dinsdag: Tussen 1965 en 1971 zijn er in Ne derland 42 tbc-explosies geweest. Daarbij werden 1080 mensen besmet. Van hen waren er 948 jonger dan 30 jaar. Deze cijfers geeft de arts M. A. Baas in het blad van de Koninklijke Nederlandse Centrale Vereniging tot bestrijding van tuberculose." Het is duidelijk, dat een van beide fout zit. Dr. Bazuin en dr. Ruiten zeggen ouder dan 30 jaar zeer laag percentage en dr. Baas, ook een des kundige, zegt dat 88% van de be smetting onder de 30-Jarige leeftijd ligt. Geachte redactie, is het mogelijk dat de 2 Leidse artsen een commen taar kunnen leveren op deze grote verschillen van inzichten en cijfers? Sumatrastraat 22A - Leiden. C. BAART, Voorzitter van het Leids Onderling Ziekenfonds. Neem Davitamon 10. Davitamon 10 bevat 10 vitamines. Precies die vitamines die u juist nu broodnodig hebt. Davitamon 10. Het meest gebruikt Vorige week citeerde ik te de zer plaatse met instemming een ingezonden stuk van E. G. van Heusden in NRC Handelsblad tegen het lukraak gebruik van het woord „filosofie". Dat komt namelijk veelvuldig voor in de betekenis van mening, uitgangs punt, standpunt, basis, en der gelijke begrippen die niets met wijsbegeerte uitstaande hebben. Prof. dr. C. F. P. Stutterhedm, oud-hoogleraar in de Nederland se taalkunde in Leiden was zo vriendelijk mijn aandacht te vestigen op een artikel van zyn hand, dat hij reeds in 1966 in „Forum der Letteren" over het zelfde onderwerp schreef. „Een Jaar of zes geleden heeft een minister die zijn mond voorbij had gepraat", aldus prof. Stut- terheim in bedoeld artikel, „zich verontschuldigd met de opmer king, dat dat allemaal maar wat filosofie was geweest. Het ging toen met de filosofie blijkbaar al niet goed. Sindsdien is haar toestand er niet beter op gewor den. De N.R.C. van 21 september 1965 vermeldt: „Zowel professor Zijlstra als professor Witteveen waren blij dat minister Vonde ling de belangrijke grondslag voor een begroting, die der „ruimtefilosofie" dat ds het in acht nemen van de ruimte die door het nationale inkomen aan het budget wordt gelaten heeft gehandhaafd". Ik wil daar ook wel biy om zyn. Maar biy- fcens zijn „Philosophie der Raum -Zeit-Lehre" verstaat Raichen- bach onder „ruimte-filosofie" (naar het mij wil voorkomen, niet geheel ten onrechte) iets anders. Het „Algemeen Dagblad" heeft in dezelfde week van dezelfde maand van hetzelfde Jaar ons arme woord met de volgende taaluiting een flinke klap ver kocht: „Pikant zijn de filosofieën in de de Troonrede over de perso nenauto". Nu is er maar één zin in de Troonrede waarin „per sonenauto" voorkomt, nl. „De Regering zal voorstellen o.a. de belastingen op alcoholische dranken, tabak, personenauto's en minerale oliën te verhogen". Van Dale geeft als een der be tekenissen van „pikant" op: „de zinnen prikkelend". Dit zal hier wel niet de bedoeling zijn. Maar ik kan me toch nog eerder in denken, dat de zinnen van het .Algemeen Dagblad" door die zin geprikkeld worden dan dat die zin een meervoudige filosofie behelst. De „filosofie van de Morris" is er trouwens ook maar één. Het woord „wysbegeerte" is nog niet door een dergelijke -»nzin aangerand. Daarom raad ik de fi losofen aan, in het vervolg niet de filosofie maar de wijsbegeerte te beoefenen". Tot zover prof. Stutterheim, die dus reeds zeven Jaar geleden de aandacht vestigde op 'n taal- woekering, die helaas steeds ver der om zich heen grijpt. Terecht voorzag hij destijds zijn artlke' "an het opschrift ..Povern e nu- da vad, filosofla", hetgeen, voor zover mijn beperkte kennis van het Italiaans reikt, betekent: „Gij gaat arm en naakt, filo sofie". C. J. ROTTEVEEL

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1973 | | pagina 11