ERT HAANSTRA IN HET WILD
Bgjji
kfl t
I
Regel uw bankzaken
tijdig vóór de Kerst.
jen-
meet
vier
Grappen en grollen
om voor weg te hollen
15 DECEMBER 1972
FILM
PAGINA
instra tekent, terwijl hij
nieuwe film praat in zijn
jjo in Laren, een aapje op
papier. Onder zijn hand
steeds melancholieker kij-
(en reclameert een haan.
pstra's hals bungelt aan
1 een metaalplastiekje met
orische dierpoten.
heeft bezit genomen van
Neerlands meest vooraan-
cineasten, die zich drie jaar
een veel vergend karwei
-u
Image
livenkamp
de beesten af" is nu
in de laatste week van dit
weten hoe het resul-
iijn uitgevallen. Eén ding
al vast, hij zal nooit meer
jtscheeps werk aanvatten.
geleden begon hij in sa-
1 met Anton Koolhaas al
i aan een film, die dieren
heel anders zou laten zien.
Doment is er in dierenfilms
nadruk gelegd op de ver-
isen mens en dier, „Bij
af" houdt zich voor het
hg met gedragsparallellen
lens en dier en wie weet
film bij sommige toe-
wel een soortgelijke
de theorie van Darwin
teweeg bracht toen die een
happelijke afstamming te
cht.
geleden na het Tati-
met „Traffic" ging de
de kerk." „Dat was wel
lit hoor. Je moet je toch
eren wat een geweldige in-
Daarbij komt dat ik toen
inhalf Jaar had ik ge-
van mijn leven ging beste-
ian en dat is een hele hap
Je zegt: nu ga ik beginnen
ikom ik terug."
Haanstra heeft sinds „De spiegel
van Holland" het image opgebouwd
van een mild-ironische observator,
die met veel beeldhumor en een on
verbeterlijk knappe montage een
miljoenenpubliek aan zich wist te
binden.
Betekent de terugkeer na lange tijd
uit onder meer de dierenparadijzen
van onze aarde een transformatie
bij de filmer Haanstra?
Hij meent van niet. Wel zullen
vooral die toeschouwers, die „Zoo"
sterk voor ogen hebben, de Artis-
film, waarbij mens en dier achter
de tralies werden geplaatst, teleur
gesteld kunnen zijn.
Haanstra verdedigt met klem de
hardere aanpak, die zijn jongste
werk te zien zal geven. Mensen, die
de film al konden zien zeiden soms
„Dit hadden we heelmaal niet van
Je verwacht" „Maar Je bent toch
bezig als filmer?" Als het onder
werp geen humor verdraagt komt
die er ook niet in. Wat niet wil
zeggen dat „Bij de beesten af" het
zonder humor zal moeten doen.
Techniek
De montage is Bert Haanstra nog
steeds heilig. Het is ook het onder
deel van het filmproces, waarbij hij
zich het meest in zijn element
voelt.
Er zijn moderne stromingen, die de
techniek naar achteren willen
schuiven en dus ook de montage
minder nadruk willen geven. Maar
men behoeft bij de Larense cineast
toch niet aan manipulatie te den
ken voorzover film dat niet altijd
is. Het blijft altijd een subjectieve
greep uit de werkelijkheid en daar
bij kan een hoog ontwikkelde tech
niek de werking verhogen.
Een voorbeeld: na vele maanden
filmen was er zoveel materiaal ge
schoten dat er enige ordening moest
komen, wilde men niet geheel be
graven raken onder alle opnamen,
i I A
die tenslotte op een strook van
veertig kilometer lengte kwamen te
staan. Haanstra kon zelf niet mee
met een Zuidpoolexpeditie. Voor het
stukje film over het Albatroseiland
en omgeving, dat in „Bij de beesten
af" ruim acht minuten zou krijgen.
Cameraman Anton van Munster
kreeg een scenariootje van twintig
punten mee, een verlanglijstje met
52 onderwerpen, waar er naar
schatting zo'n 35 van zouden kun
nen worden verwezenlijkt. Ruim
Haanstra in een komische
scène
vier maanden waren gepland voor
die acht minuten. Met drie uur ma
teriaal kwam Van Munster terug.
Dat is tekenend voor de werkwijze,
de integriteit van Haanstra. Buiten
de welbewuste proeven is de natuur,
zijn de dieren argeloos en met
oneindig geduld geregistreerd. Daar
in zal „Bij de beesten af" zich ook
onderscheiden van Disney-films als
SmÊCèm 'jUtku
„De woestijn leeft": dieren werden
door Walt vaak in bakken tegen
over elkaar geplaatst om de reacties
filmisch vast te kunnen leggen. Nog
verder is Haanstra verwijderd ge
bleven van de arrangering, die Ja-
copetti vrij cynisch in „Mondo
cane" beproefde.
Wetenschap
Aan het hele proces van filmen is
een uitgebreide studie voorafgegaan.
In Nederland is de ethologie, de stu
die van het diergedrag ver ontwik
keld. Lorenz en Tinbergen waren er
de grondleggers van ,prof. dr. G. P.
Baerends, een wetenschapsman van
internationale faam, werd adviseur
voor de film. „Bij de beesten af"
bevat geen vrije veronderstellingen
van de filmers, het zijn de illustra
ties van wat na langjarige studies
is ontdekt.
Het eerst trok de filmploeg naar
Afrika, waar de fauna het rijkst
vertegenwoordigd is. Een project als
dit kent natuurlijk zijn ups en
downs, zijn momenten van twijfel
De grote crisis kwam na terugkeer:
het voortdurend naast elkaar plaat
sen van mens en dier zou een stro-
meloze reeks vergelijkingen opleve
ren en de moeilijkheid werd dan
ook de dramatische opzet, de vorm
van het verhaal.
Om die te vinden kwam een twee
miljoen Jaren oude schedel uit Tan
zania te hulp. Daar begint „Bij de
beesten af" dan ook mee. Een kluis
gaat open en biedt een uitzicht op
een lange menselijke ontwikkeling.
De documentarist heeft het in zeke
re zin moeilijker dan de speelfilm
regisseur, omdat de eerste niet naar
een reeds bij voorbaat vaststaande
montage kan toewerken. Men moet
afwachten welk materiaal er komt.
Het gaat Je zelfs in een bepaalde
richting dwingen.
Langzaam ontwikkelde zich een op
zet met de schedel als uitgangspunt.
Een hoofdstuksgewijze indeling in
diergroepen verviel. In de vermen
ging kan nu een plotselinge aan
dacht worden opgeroepen voor een
zelfde gedrag bij mens en dier.
Kardinaal
Twee momenten zijn kardinaal in
het filmproces van een documentai
re. De opname zelf en de eerste
keer dat de beelden op de viewer
verschijnen. Die eerste indruk voor
al moet worden vastgehouden, om
dat men de beelden daarna nooit
meer met dezelfde ogen ziet.
Het is nodig om zeer vaak de opna
men te zien en goed te onthouden
wat men heeft. Het is nodig om al
tijdens de opnamewerkzaamheden
te beginnen met de montage. Er
wordt dan een eerste keuze, een
tweede keuze en een derde keuze
gemaakt, die als reserve achter de
hand blijft.
Voor bij „De beesten af" is een
speciaal systeem ontwikkeld voor de
boekhouding van de opnamen. Om
dat het in het front van alle moge
lijke dieren bezwaarlijk is om met
een filmklap in het beeld te sprin
gen werd een bandrecordertje met
de camera verbonden om het vast
gelegde te beschrijven.
De idee van de film is ons duide
lijk te maken dat we in een tijd,
dat de techniek ons dreigt te over
woekeren, er ook veel te leren valt
van dieren. Psychologie en socilo-
gie zijn niet de enige wetenschap
pen, die het raadsel mens verder
kunnen onthullen.
Bert Haanstra wil daar echter
niet zo ver mee gaan, dat hij ons
terug wil sturen naar de natuur.
Maar dat we veel van de dieren
kunnen leren, staat voor hem vast.
Fysiek bijvoorbeeld haalt de
mens voor hem maar een zesje.
Ons verstand moet ons verder hel
pen.
Achtentwintighonderdvijfentwin-
tig meter film, met bloed, zweet
en tranen samengebracht, zullen
het ons vertellen.
Titel: De apen grijpen de macht.
Regie: J. Lee Thomson. Voornaam
ste rollen: Roddy McDowall en Ar
thur P. Jacons.
Jaren geleden voerde dn het strdp-
wezen een uiterst intelligente aap 'n
ontzaggelijk stuk op. Zijn naam was
Jimmy Brown en hij stond bekend
om zijn voetbaltalent en geweldige
kracht .De aanspreekbaarheid van
Jimmy Brown (het spiegelbeeld
van een Tarzan-verhaal) vind je ook
terug in de sprookjes van duizend-
en-meer-afleveringen dat zo lang
zamerhand groeit uit Pierre Boulles
middelmatige science-fictionverhaal.
De aap als familielid van de mens
schijnt bijna niet meer vergeten te
kunnen worden en bij de verbaste
ring van de logika (in welke vorm
dan ook) wordt die vertoning *n ont
zaggelijk vervelende opvoering.
Hollywood had al lang revolutio
naire uitgangspunten ontdekt. In al
lerlei andere vormen was dat al tot
ons kleine hoekje wereld doorgedron
gen: denk maar eens aan Dr. ZJi-
wago.Easy Rider maar ook Mash. In
de „Opstand van de Apen" wordt (nr.
vier uit deze serie) wordt Mao Tse-
toengs geweldtheorie nog eens een
keertje op humanistische wijze uit
gebeend om de beurzen van de film-
bosses te spekken.
Het voorafgaande bevatte:
de terugkeer van de mensen die
de ontdekking deden met enkele ver
tegenwoordigers van het apenras
de onthulling dat de apen het ras
waren dat de mensen in hun „be-
schavingstaak" zou opvolgen
dit vier de deel uit de serie gaat
over de knechting en van de opstand
van de apen.
De hele story volgt het gebruike
lijke patroon van intelligentie en ge
weld tot in de details nauwkeurig op
gehangen aan historische gegevens
vanuit Black Power en nazisme. In
feite echter zo weinig consequent
het wrange beelden oproept.
De Apenplannet wordt door eer.
ontzaggelijk huichelachtig stuk film
werk maar voor de makers
waarschijnlijk veel erger is de kwali
ficatie gebrekkig. De massascenes
en de trucages ziijn gewoonweg lach
wekkend.
HEIN ELBRINK
Apenguerrilla in de stad.
en de mooie meid in een slaapzakmaar goed dat er politie is.
Titel: Dreigement van een moor
denaar. Regisseur: Richard A. Col-
la. Voornaamste spelers: Burt Rey
nolds, Jack Weston, Raquel Welch.
Theater: Lido.
Politiefilms worden al heel lang
gemaakt. Steeds weer wordt de
bioscoopbezoeker iets voorgescho
teld, dat of spannend, of humoris
tisch is. Of er zijn in ieder geval
pogingen in een van beide richtin
gen gedaan. Een ander kenmerk
van moderne politiefilms is, dat de
makers steeds maar proberen origi
neel te zijn en als ze er de gaven
voor hebben lukt dat ook wel eens.
Het is Richard Colla in ieder geval
niet gelukt met zijn Fuzz (in Neder
land voorzien van de titel Dreige
ment van een moordenaar), omdat
hij spannend en toch humoristisch
wilde zijn. Hij heeft het Juiste gevoel
voor humor niet om leuke grappen
in een film te brengen en omdat die
grappen zo enorm vervelend en
voorspelbaar zijn is er ook geen
spoor van spanning te bekennen.
De hele film is eigenlijk ook zo
opgezet als je van een dergelijke
film verwacht: vol karikaturen. Het
verhaal draait om een politiebureau
dat vol zit met prototypen van re
chercheurs uit Amerikaanse politie
films: De vlotte jongen, de sufferd,
de toch echt wel sympathieke neger,
de vrouwenversierder, de mooie
meid. Al die mensen treden steeds
in groepjes van twee of drie op en
maken dan kleine Johnny en Rijk
achtige showtjes met elkaar. In de
trant van: twee agenten zie hoe twee
groepen boeven die allebei zeggen
dat ze politie zijn, elkaar beschieten.
Agent 1: Wie schiet daar? agent 2:
de politie, agent 1: maar wij zijn
toch de politie? Je verwacht er nog
wat van dat ingeblikte tv-gelach
achteraan, maar dat wordt ons be
spaard.
Het verhaal is bovendien zo inge
wikkeld met allerlei niet ter zake
doende zijwegen die de spanning
moeten opvoeren, dat niets behoor
lijk uit de verf komt. Jammer dat
de bioscoopbezoeker het zich alle
maal laat welgevallen.
RONNY VINK
'IJKESEKS-
nONWG
Titel: "Mijn tante is een sexbom". haar genre misschien wel de beste
Voornaamste rollen: Ole Seltoft, en aardigste is van de laatste ja-
Birte Tove. Regie: John Hilbard. ren. Geen overmaat aan bloot,
Theater: Rex. maar dat is geen bezwaar, want
(j Achter de wat flodderige titel daar raakte het netvlies zo langza-
"MiJn tante is een sexbom" gaat merhand toch al danig vermoeid een geweldig concern en als enig goed zakenman. Er worden in
een seks-komedie schuil, die in door. familielid rest haar nog een verre
Nee, in dit werk aangenaam ge- neef, die voor tandarts studeert. geheim enkele steekproeven met achtig leeft. Hij sleurt alle door
doseerde prikkelingen temidden van Zij wil hem als opvolger in de neef op dit gebied gedaan, maar die tantes toedoen aangereikte m-M^es
amusante verwikkelingen. zaak zien, mits hij goed met drank lopen falikant verkeerd af, omdat prompt weer van neef vandaan. Al
en vrouwen kan omgaan, want wie een in het komplot betrokken stu- leen de slotscène is het bezoek aan
Tante staat aan het hoofd van dat niet kan is in haar ogen geen diegenoot van neefje in de mening deze film al ruimschoots waard
verkeert dat tante als opvolger Juist
iemand wil hebben die celibaat- RUUD PAAUW
jek(
35 Htuelc
iprt
■ce. P-
adering
ifomanie
Pof
breekt
Titel: „Ik ben een nimfomane".
Hoofdrol: Sandra Jullien. Regie:
Max Pecas. Theater: Luxor.
In haar ouderlijk huis begint de
groei van het nimfomanische karak
ter dat het meisje Carole in toe
nemende mate zal gaan besturen.
Ze wordt door vader het huis uit
gestuurd nadat ze is betrapt met de
neef van de directeur van het kan
toor waar ze werkt. Via bemiddeling
van haar directeur belandt ze in
Parijs, waar ze de strijd tegen haar
nimfomanie zal uitvechten.
Als deze film een probleemstelling
zou suggereren en tot uitgangspunt
zou hebben dat een „minderheids-
verschijnsel" moet worden ontman
teld, dan is de benadering verbazend
oppervlakkig. Carole, die de haar
toebedachte rol voornamelijk met
haar fraaie vormen gestalte geeft,
openbaart eigenlijk niet veel meer
dan een etalage vol bloot, hart
stocht en hijgende toegeeflijkheid.
Pas als de etalage een kermis is ge
worden, plaatst de regisseur een
uiterst zwak spotje op het spirituele
probleem van de nimfomanie.
De film zou dan ook slechts in één
opzicht kunnen bevredigen: in dat
van het bloot. Op dat gebied treden
geen versluieringen op, of dan wel
wanneer de zinnen weer eens driftig
zouden moeten worden geprikkeld.
Als Je de film hebt gezien kun Je er
in elk geval niet meer onderuit dat
de titel (wederom) als argument
heeft gediend om de argeloze toe
schouwer onder het motto: gedurfde
belichting van een stil probleem, de
bioscoop binnen te sleuren. Veel wij
zer word je er niet van. Maar voor
wie van bloot houdt
ADVERTENTIE
hL
i uur.
ie gj jfe the cat'. 18 Jr. 2.00, 7.30,
-'St .',5?' 00k 4.15 uur.
mi ."Midnight cowboy", 18 Jr.,
'5> 7-00, 9.15 u; zo. ook 4.30
,W°°dy Woodpeckerfestival
Dag. 9.30, 11.30. 1.30 nn
a 11.30 uur.
f5nn5): »De inbreker",
to. 9.30 uur
r1* gevangene", 18 Jr., dag.
W uur; Zat. 2.00. 7.15, 9.30
"af 2.00, 4.15, 7.15, 9.30 uur.
g» .Rosemarys baby", 18 Jr.,
mS *'5 uur; zat. en zo. 7.00, 9.30
1.30 u
14 Jr..
..Ben- Hur", a.l. dag.
uur; zat. zo., woe. 3.45,
7.45 u; do. en vrij. geen matinee.
Flora: „Wat vaders van him zonen
niet weten". 18 Jr.. dag. 2.00, 9.15
uur; zo. ook 4.30 uur.
Kriterlon: „Cabaret", 18 Jr. dag 300,
700, 9.30 uur.
Metropole- Tuschinski: „De peetva
der 14 Jr., dag. 2.00, 8.15 uur.
Odeon: „Heksen en bezemstelen", a.l.
dag. 2.00, 6.45, 9.15 uur; zo. 1.30,
4.15, 7.00, 9.30 uur.
Olympia: „Valdez", 18 Jr. dag. 2.00,
8.00 uur.
Passage: „Een handgranaat staat op
scherp", 14 Jr., dag. 2.30, 7.00, 9.30
uur; zat. en zo. 1.30, 4.00, 7.00, 9.30
Rex: „Kogels voor een vreemdeling",
14 Jr.. dag. 9.30, 11.30, 1.30, 3.30,
5.30 7.30, 9.30 uur; zo. vanaf 1.30
uur.
Roxy: „Vlucht 502 antwoordt niet",
14 jr.. dag. 2.00, 8.15 u; vrij. alleen
2.00 uur; zat. 2.00, 7.00, 9.15 uur;
zo. 7.00, 9.15 uur.
Studio de luxe „A man Called Horse"
18 Jr.. dag. 2.15, 7.15, 9.30 uur:
zo. 1.30, 4.00, 7.15 9.30 uur.
Studio 2000: „Stawdogs", 18 Jr., dag.
7.15, 9.45 u, dl- av. besloten voor
stelling.
De Uitkijk „Slaughterhouse five", 14
Jr., dag. 2.30. 7.16, 9.30 u; zo. 1.45,
4.00, 7.15, 9.30 uur.
A'dam Leidsepleiwtheater, Den
Haag Bijou, R'dam Lijnbaantheater
Mash (Altman) A'dam Hallen.
Midnight Cowboy (Schlesinger) A'
dam Alhambra, Den Haag Came-
Goede films
ergens anders
Cabaret (Fosse) A'dam Calypso,
Den Haag Kriterion, R'dam Krite-
rion.
Carnal Knowledge (Nixon) A'dam
De Uitkijk.
Citizen Kane (Welles) A'dam Ci
ne D.
Family Life (Loach) A'dam Studio
K.
Fritz the cat (Krantz en Bakshi)
Russische filmweek, A'dam the Mo
vies za. White Sun of the desert
(M^tyl) vanaf zo. King Lear (Ko
zintsew).
Slaughterhouse Five (Roy Hill)
Den Haag De Uitkijk.
Dr. Strangelove (Kubrick) A'dam.
Kriterion.
What's up doc? (Bogdanovich)
A'dam Roxy.
De laatste dagen van het jaar
zijn razend drukke dagen voor uw bank.
Vooral nu er zoveel vrije dagen
tussen zitten.
Daarom deze goede raad:
regel uw bankzaken die niet tot 1973
kunnen wachten, begin volgende week.
De gezamenlijke banken in Nederland.
