risis in
ielgië kan
el eens
mg duren
\a n king Ja nglse-brug, symbool van Chinees kunnen
Trakteer op pannekoeken
Da's feest aan tafel.
Het China van nu,
een impressie van
drs. Fr. van der Meer
Koopmans
Vlug eierpannekoekmeel
B-52 in Vietnam
neergeschoten
Veiligheidsraad
wil dat Portugal
praat over Afrika
Lanusse: Peron
levert goede
bijdrage voor
vrede in land
DERDAG2S NOVEMBER IS"»
u trein naar Nanking vertrekt
18.55 uur. De afstand Peking-
üng is ongeveer 1500 km. Pe-
'de hoofdstad van het Noor-
Nanking, "de hoofdstad van
Zuiden." Nanking was de
van de republiek prak-
van de stiohtingsdag van de
ijliek af, van 1912 tot 1949, met
onderbreking ten tijde van de
panse bezetting, toen Tejang
naar het in het binne.i-
gelegen Tsjoengking vlucht
te reizen een hele nacht en
pas de volgende ochtend
reren om 12.15 uur in Nanking,
[et land waar we door rijden is
nat. Karbouwen liggen heerlijk
•et vuil-gele water niets te
Het zijn de enige die niets
Overall langs het traject zijn
5ien aan het werik, met grote
Hoeden tegen de zon, op hun
i Overal ook zijn kunstwer-
!e zien die de overvloed aan
enigszins proberen te rege-
krljgen een idee van het be
dijken en andere wa
aien hebben voor een goede
Elven over 12 uur rijden we
de Nanking Jangtse Brug.
brug die we al vele malen op
klingen hadden gezien en nog
a zien, het symbool van het
kunnen van het hui-
China. Het werk aan de brug
begonnen, nadat de Rus-
il] hun vertrek uit China ook
Seningen van de brug hadden
enomen. Alles hebben de
sen zelf gedaan. Voor 420
ien gulden hebben ze in de
Jangtse een brug
met een lengte, boven
«ter, van 1177 meter. Een
sMeksbrug. Boven is de auto
totaal 4% km. lang en on-
de spoorlijn met een lengte
f,8 km. 8 Jaar is er aan ge
it en het is terecht dat het
ese volk trots is op deze gi-
ische geheel eigen prestatie.
bacht
Nanking brengen we, behalve
ie brug, een bezoek aan een
iblnefabriek en een vraoht-
ibriek. Wanneer we in de
ig naar de gasturbinefabrlek
i,zlen we onderweg een twin-
Chinezen die een paar beton-
lalen voorttrekken, met ban-
xn him schouders, zoals bij
roeger de trekschuiten wer-
letrokken. Dit beeld staat niet
ch. Praktisch overal in China
menselijke trekkracht
lebruikt. uit pure noodzaak,
er te weinig mechanische
is en omdat er, vooral in
nreken een tekort aan dierlij-
idhtkracht is. Wij voelen ons
wat gegeneerd dat wij in
een ruime autobus rondrijden en
deze de gehele dag tot onze be
schikking hebben, terwijl het Chi
nese volk zo hard om "paarde-
krachten" verlegen zit.
Salaris
Het is bovendSui erg warm, te
gen de 40 graden C. In de fabriek
horen we dat de arbeiders bij een
temperatuur boven de 36 graden
ééïi uur per dag minder hoeven te
werken. Normaal werken ze 8
uren per dag gedurende 6 dagen
per week. De salarissen van de ar
beiders liggen gemiddeld rond de
75,- tot 90,- per maand. Er is
een schaal met acht klassen en
naarmate men langer in de fa
briek werkt verdient men meer.
De mensen die sinds de oprichting
van de fabriek, in 1958, hier wer
ken verdienen nu 100,- tot 120,-
per maand. De voorzitter van het
revolutionair comité, te vergelijken
met de directeur bij ons - een di
recteur van 2600 arbeiders, ver
dient hier 135,-. Een aparte sa
larisschaal is er voor de mensen
die werktuigbouwkunde hebben
gestudeerd (ingenieurs). Voor hen
is er een schaal met 9 graden, 9
is het laagst (wanneer je begint)
en 1 is het hoogst. Een 9de graads
verdient echter al direkt 135,-.
terwijl een 1ste graads 425,-
verdient. Verschil in inkomen is
er dus wel. Er is echter wel een
gelijke salariëring van mannen en
vrouwen.
Ontvangst
De ontvangst is altijd in een
aparte ruimte, versierd met de
portretten van Marx, Engels, Le
nin en Stalin, vaak met z'n vieren
hangend tegenover een iets groter
portret van voorzitter Mao. Er
wordt thee geschonken, maar we
kunnen eventueel ook een flesje
prikllmonade krijgen. Er zijn ook
Ijsjes.
De arbeiders maken het ijs zelf
en op warme dagen, waarvan dit
er - ook volgens de Chinese begrip
pen - een is krijgen de arbeiders er
vier per dag. Het hoofd van 't Re
volutionair Comité begint met een
klein historisch overzicht van de
fabriek en daarna volgt een rond
gang. We bezoeken twee van de
vijf fabriekshallen en bij iedere in
gang staat er een bord met een
welkomsgroet aan de Hollandse
vrienden. Er komen echter vaker
buitenlanders, want als we goed
kijken dan zien we dat ze alleen
het karaktertëken voor Holland op
het bord hebben ingeplakt. Overal
worden we hartelijk verwelkomd
en tijdens de rondgang hebben we
gelegenheid aan de ons begelei
dende mensen allerlei zaken te vra
gen. Met tussenkomst van een tolk
uiteraard, maar ook daarvan heb
ben we er drie bij ons.
We maakten diverse keren mee
dat de mensen die ons ontvingen
zelf ook Engels spraken. Dan is
tijdens de rondgang een direkt
kontakt mogelijk. Tijdens de offi
ciële diskussies zal men steeds via
de tolk tot ons spreken. Bij ons be
zoek aan de Tsing Hua Universiteit
in Peking maakten we de merk
waardige situatie mee dat de vice-
voorzitter van het revolutionair co
mité ons in het Chinees iets uitleg
de, dat onze tolk in het Engels ver
taalde en dat de vice-voorzitter er
Drs. Fr. van der Meer uit Hazerswoude "bracht de afgelopen zomer,
van 28 juni tot 29 juli een bezoek aan de Volksrepubliek China. Hij
vroeg daarvoor een visum aan omdat hij op doorreis naar het
Internationale Psychologie Congres in Tokio kennis wilde ne
men van de ontwikkeling en toepassing van de sociale wetenschap
pen in China, en daarnaast geïnteresseerd was in het sociale en
culturele leven in Cihna in het algemeen. Hij bezocht China in
groepsverband tezamen met 7 andere Nederlanders.
Drs. Fr. van der Meer legde in 1967 zijn doctoraal examen in de
psychologie af en is sindsdien als medewerker verbonden aan de
Rijksuniversiteit van Leiden, vakgroep sociale psychologie.
Revolutionair Comité
De fabrieken worden meestal
bestuurd door een revolutionair
comité. De werkelijke besluiten
worden echter genomen door het
partij-comité. De Communistische
Partij oefent de leiding over alles
uit en dat gebeurt hier door het
Partij comité in de fabriek. Het
partij-comité wordt gekozen door
de arbeiders in de fabriek die te
vens partijlid zijn.
In de gasturbinefabrlek met
2600 arbeiders zijn er ongeveer
300 partijlid. Het revolutionair co
mité is een uitvoerend orgaan, het
ziet toe op de uitvoering van de
besluiten van het partijcomité.
Verschillende leden van het revo
lutionair comité zijn tevens lid
van het partijcomité. Het revolu
tionair comité van de gasturbine-
fabriek bestaat uit 19 leden: 11
vertegenwoordigers van de ar
beiders (geen hiervan is ingenieur,
alhoewel dat eventueel zou kun
nen), 2 vertegenwoordigers van
het volksbevrijdingsleger, en 6
vertegenwoordigers van het revo
lutionair kader van de partij, die
ook in de fabriek werken.
We spraken tijdens ons ver
blijf in China elders met een
vertegenwoordigster van de arbei
ders in het revolutionair comité,
een arbeidster dus die zich bezig
houdt met de leiding van een fa
briek (in dit geval 3500 arbeiders).
Hoe ervaart ze dat? Ze is zich erg
van bewust dat ze de erva
ring mist om volledig aan de
leiding deel te nemen. Ze komt bij
belangrijke vergaderingen en
heeft dan allerlei suggesties bij
zich die haar door mede-arbeiders
zijn ingefluisterd. Ze is zelf niet
full-time met de leiding bezig,
doch werkt voor 30% van de tijd
gewoon in de fabriek. De werke
lijke leiding wordt toch maar uit
geoefend door professionele mana
gers, kaderleden die praktisch al
le tijd aan de leiding besteden.
Voorzitter Mao heeft wel de zin
uitgesproken dat het. kader aan
de produktie deel moet nemen en
de arbeiders aan de leiding, maar
in de praktijk is dit nog niet ge
heel gerealiseerd. Wel is het stre
ven dat de "beroepsmanagers"
zich vaker in de fabriek laten zien
en deelnemen aan de produktie.
Dit moeten ze minstens één dag
per week doen. In ieder geval zijn
de lonen van managers en arbei
ders minder uiteenlopend dan bij
ons. En ook moet er voor een Juist
beeld bij verteld worden dat in
een fabriek iedere afdeling op
nieuw zijn eigen revolutionair co
mité heeft en dat op dit niveau
De fabriekspoort van de zijdefabriek in Soochow. Nu mogen alle arbeiders door de hoofdpoort.
Voor 1949 moesten ze door het kleine poortje rechts. Men grijpt iedere gelegenheid aan het
verschil tussen vroeger en nu te illustreren.
Vrouwen
De vrouwen die in de fabrieken
werken, krijgen bij een bevalling
56 dagen zwangerschapsverlof,
met handhaving van hun salaris.
Na die tijd wordt in normale ge
vallen verwacht dat ze weer aan
het werk gaan. Hun kind kunnen
ze thuis laten waar de grootouders
er op letten, ze kunnen het ook
meenemen naar het werk, omdat
iedere fabriek een eigen baby-af
deling en crèche heeft.
Voor de baby-afdeling betaalt
men f. 6,- per maand, waarvan de
fabriek f 4,50 vergoed. Dit bedrag
is inclusief eten; voor de crèche be
taalt men f 12,- per maand, waar
van f 6,- vergoed wordt. De fabriek
heeft uitgebreide sociale voorzienin
gen voor haar arbeiders. Ze heeft
eigen huizen, zowel voor gezinnen
als voor vrijgezellen. De huur die
men betaalt is ongeveer f. 7,- per
maand. Woont men in de stad dan
betaalt de fabriek een aanzienlijk
deel van 't reisgeld. Vaak heeft een
fabriek ook slaapruimten, zodat
mensen die niet naar huis willen
door de week, op de fabriek kun
nen slapen. De fabriek zorgt ook
zelf voor de ziektekostenverzekering
(men betaalt een heel klein bedrag
aan administratiekosten)
hoeft men niet bang te zijn. De
werkgelegenheid wordt door over
heidsorganen geregeld. Kinderen
die de Middelbare School hebben
doorlopen kunnen hun wensen ken
baar maken ten aanzien van hun
werkkring, maar de beslissing
wordt door de overheid genomen.
Door dit systeem is de Chinese re
gering in staat welbewust de urba
nisatie van het land tegen te gaan.
Er ligt een rem op de geografische
mobiliteit van het volk. Opvallend
is het geringe ziekteverzuim in Chi
na: in geen van de fabrieken die
we bezochten, kwam dit boven de 5
pet. Het gemiddelde ligt rond de
3 pet., dat wil zeggen ongeveer 1/3
van het verzuimd in Nederland.
Wanneer het ziekteverzuim een
aanwijzing is voor het plezier waar
mee de mensen werken, dan ver
baast het ons niet, daar wij voort
durend in de gesprekken getroffen
werden door de opgewektheid der
Chinezen, door de betrokkenheid
bij hun werk en door de overtui
ging waarmee ze hun werk verrich-
band over het gelezene gediskus-
sieerd. In een andere fabriek wor
den er iedere morgen 45 minuten
aan besteed: een half uur eigen
tijd en 15 minuten arbeidstijd.
Wanneer wij vragen of de fabriek
controleert of men de werken van
Mao, Marx, Lenin of Stalin leest,
krijgen we als antwoord: wij oefe
nen alleen leiding uit over de stu
die; geen kontrole.
Suggesties
W erkgelegenheid
Voor een verloop van personeel
Een laatste opmerking over het
arbeidsproces in China betreft de
bestudering van politieke werken
in arbeidstijd. In de gasturbine-
fabriek van Nanking wordt 2 3
uur per week hieraan besteed. Men
bestudeert niet alleen werken van
Mao Tse Toeng, maar ook van Le
nin. Vaak wordt er in groepsver
Ons bezoek aan de fabriek wordt
afgesloten met de opmerking van
onze gastheren de traditionele
opmerking die we overal horen
dat er sinds de Bevrijding een
grote vooruitgang is geboekt, maar
dat er nog vele tekortkomingen zijn.
Wanneer zQ dat zeggen, dan me
nen ze het ook inderdaad en ver
schillende van die tekortkomingen
geven ze zelf al aan. Ze vragen
echter ook steevast of wij nog sug
gesties hebben. En dat is geen be-
leefdheidsvraag. Opmerkingen van
onze kant over b.v. het licht in
een fabriekshal worden ijverig ge
noteerd en ik ben ervan overtuigd
dat ze na ons vertrek de suggesties
serieus hebben bestudeerd.
Wordt vervolgd
De eerste twee artikelen in de
ze serie van zes verschenen in ons
blad van dinsdag 14, en woensdag
15 november.
3EL Premier Eyskens
itermiddag in een zeer kor
ting kamer en senaat mee-
tat zijn katholiek socialisti-
Wing ontslag neemt. Als re-
tij op gebrek aan vertrou-
4e fracties van de meer-
Wrtijen.
had dinsdag zijn me
iers zo ver gekregen dat zij
?ingen met de laatste po-
'4e premier om de regering
1 Compromisvoorstellen, die
had ontwikkeld inzake de
j*Q terug te voeren op de
^nen, zou hij aan de frac-
regeringspartijen voor-
al wilde dit niet zeggen
Masters 't over die compro-
Klen eens waren. Doch in
zouden fracties voor hun
Ordelijkheid worden ge-
otievergaderingen zijn gis-
31(1 gehouden. Bij de VIaam-
gieken verliep het zeer
échten over die kwaüjice
1 raken kwamen bij de so-
Orecht. die toen oordeelden
jtoi zin meer had verder te
lot van het kabinet-Eys-
vijfde kabinet dat Eyskens
bevrijding heeft gepresl-
daarmee bezegeld.
ft&e kringen spreekt ieder-
®®n lange crisis. Dat ligt
band. Over de knelpunten
kndeld tijdens de herziening
frondwet. Vervolgens bij de
[•begin van dit jaar, van het
socialistische kabinet
Eyskens-Cools. De laatste weken
heeft men opnieuw overeenstemming
proberen te bereiken, eerst tussen
de partijen, daarna binnen de rege
ring, maar het is niet gelukt. Zou
het nu ineens gemakkelijker worden
nu vooral de jongere elementen on
der de Vlaamse en de Waalse katho
lieken een nieuwe ploeg aan het werk
willen zien? De problemen blij
ven dezelfde, de oplossingen blijven
even ver te halen.
Bereid
Niettemin hebben de oppositie
partijen al te verstaan gegeven dat
zij tot het nemen van regeringsver
antwoordelijkheid bereid zijn. Aan
Vlaamse kant is dat de federalis
tisch gezinde Volksunie, aan Waal
se kant de even federalistische Waal
se Volksbeweging. Hoe 't extremis
me van deze partijen te verenigen
is met de opvattingen van meer be
houdende katholieken en socialisten,
die België wel willen regionaliseren,
doch niet federaliseren, is voor het
ogenblik niemand duidelijk.
Bereid tot het aanvaarden van re
geringsverantwoordelijkheid zijn ook
de liberalen. Die zijn echter in drie
duidelijk te onderscheiden groepen
uiteen gevallen, Vlamingen, Wa
len en Brusselaars en de verschillen
tussen hen zijn dezelfde als die wel
ke in de katholiek-socialistische re
geringsmeerderheid de zaken lam leg
den.
Voor de vorming van een nieuwe
regering blijft het derhalve aanko
men op overeenstemming tussen ka-
ADVERTENTIE
PARIJS Een uitspraak van
de rechtbank in de Parijse voor
stad Bobigny, waarbij gisteren
een aborteuse en de moeder van
haar patiënteslechts symboli
sche straffen kregen, zal vermoe
delijk een einde maken aan de
Franse abortuswetten die uit 1920
dateren. Het 17-jarige meisje Ma-
rie-Claire Chevalier dat zich met
instemming van haar moeder had
laten aborteren was al eerder
van rechtsvervolging ontslagen.
Het proces was aanleiding tot
heftige emotionele taferelen. Gis
teren nog wierpen Dolle Mina's
stinkbommen in het gerechtsge
bouw.
Op de foto één van de Dolle
Mina's (links) met mevrouw Che
valier en dochter Marie-Claire.
tholieken en socialisten, ook al zijn
die twee partijen niet in staat in het
parlement de bijzondere meerderheid
op te brengen, die vereist is voor be
sluitvorming over een deel van de
conflictstof. Waar het werkelijk on
danks alle deelproblemen om gaat
is nog steeds de taalgrens, dat wil
zeggen de onderscheiding van homo
gene Vlaamse en Waalse gebieden
van een tweetalig gebied Brussel
gerespecteerd moet worden. Tien
Jaar geleden achtte men die taal
grenzen voor altijd vastgesteld. Op
het ogenblik echter willen de Walen
terugkomen op de afgesproken rege
lingen, wa„ ver-fransing van dat
Vlaamse gebied tot gevolg zal heb
ben.
Voor de Vlamingen betékent dit een
nieuwe dreiging om dat Walen en
ver-franste Brusselaars opnieuw
aan het Vlaamse land gaan knab
belen. Dit moet nu eens voor al uit
zijn, redeneert de Vlaamse vleugel
van de Christelijke Volkspartij, die
heel goed weet dat als zij als anders
zou denken.de federalstische Vlaam
se Volksunie het haar bij komende
verkiezingen gaat inpeperen.
NEW YORK (AFP, Reuter) De
Veiligheidsraad van de Verenigde
Naties heeft gisteravond met alge
mene stemmen Portugal gevraagd
onderhandelingen te beginnen over
het verlenen van het recht van
zelfbeschikking en onafhankelijkheid
voor voor zfjn Afrikaanse koloniën
In een door Guinee, Somali en
Soedan ingediende resolutie beves
tigden de vijftien leden nog eens het
"onvervreemdbare recht" van de
volkeren van Angola, Guinee (Bis
sau) en verdere Portugese gebie
den in Afrika op zelfbeschikking en
onafhankelijkheid, alsmede de
wettigheid van hun strijd voor dit
reoht.
De raad deed verder een beroep
Gevecht van studenten Groepen
uiterst-rechtse Griekse studenten
zijn gisteravond in Athene in felle
gevechten geraakt met studenten van
de polytechnische school die de wijze
veroordelen waarop maandagavond
de studentenverkiezingen waren ge
organiseerd. Er vielen enkele lichte
gewonden.
Voor eeuwen opgeborgen Het
vonnis van Richard Speck, die ter
dood was veroordeeld wegens het in
1966 vermoorden in Chicago van
acht verpleegsters, is veranderd in
gevangenisstraf. Hij heeft nu 400 tot
1200 Jaar gekregen. Ais men in Ame-
rike wegens een misdrijf „levenslang"
krijgt wil daar nog wel eens iets af
gaan, bijv. wegens goed gedrag.
Speek zal daar wed geen profijt van
hebben. Zijn doodstraf was tot cel
straf veranderd omdat het Ameri
kaanse Opperste Gerechtshof de
eerstgenoemde straf had afgeschaft,
schaft.
op Portugal zijn militaire operaties
en alle daden van onderdrukking
tegen de volkeren van deze gebie
den onmiddellijk te staken.
SAIGON (AP, Reuter, AFP)
Een B-52-bommenwerper van de
Amerikaanse luchtmacht, die kenne-
BUENOS AIRES (Reuter)
President Alejandro Lanusse van
Argentinië heeft verklaard te ge
loven dat ex-president Juan Perron
na zijn terugkeer uit ballingschap
een positieve bijdrage heeft gele
verd voor het scheppen van vrede
ln het land. Hij zei dit in antwoord
op vragen op zijn eerste persconfe
rentie sedert de 77-Jarige ex-dicta
tor na 17 Jaar gedwongen verblijf
in het buitenland voet op Argen
tine bodem had gezet.
Generaal lanusse, die tijdens het
bewind van Perron tot levenslange
gevangenisstraf was veroordeeld en
vier Jaar had uitgezeten toen het
leger in 1955 Perron verdreef,
werd voorts gevraagd of hij hem de
hand zou drukken als hi hem in
een kamer zou ontmoeten. Hi ant
woordde dat hi iedere dag bad
„en vergeef ons onze schuld, zoals
ook wi aan anderen hun schuld
vergeven".
Voorts deelde hi mee, dat het
zeer waarschinlik ls, dat de staat
van beleg die sinds 1969 van kracht
ls, begin volgende maand zal wor
den Ingetrokken. Maar, zo voegde
hi eraan toe, dit zal afhangen van
de bidrage van de politieke krach
ten voor het vestigen van vrede.
De militaire gunta onder leiding van
generaal Lanusse heeft verkiezingen
in maart beloofd om het land te
doen terugkeren naar burgerbestuur.
lik tidens een actie boven Noord-
Vietnam door luchtafweergeschut
was getroffen, is gisteravond in Thai
land neergestort. De zee beman
ningsleden van het toestel konden
met hun parachutes uit het vlieg
tuig springen en werden gered. Dit
heeft het Amerikaanse opperbevel
meegedeeld. Het is de eerste maal
in de geschiedenis van de Vietna
mese oorlog dat een B-52-bom
men werper van de Amerikaanse
luchtmacht zo werd geraakt dat het
neerstortte.
ADVERTENTIE
KOM MAAR EENS KIJKEN
Leuk houten kistje gevuld met
Vx liter JONGE JENEVER
1 flesje PILS ENER
1 origineel BITTERGLAASJE
1 Bierglas en Bierviltjes en
schenkkurk.
Kompleet f 13,95
Orig. JENA BABYZUIGFLESSEN
gevuld met
Jonge Jenever - Citroen jenever of
Vieux, inklusief de speen,
per stuk f 4.25
BISSCHOPWIJN van Bordeaux,
per fles f 4^3
voor het gezellige avondje.
En ao is er nog veel meer.
STEENSTR 8 TEL 21361
HERENSTR 6 TEL 3 00 6»
HAARLSTR 204 TEL 21611
DONDERDAG-KOOPAVOND
tot 9 uur GEOPEND
en gratis thuisbezorgd in
Leiden en omgeving.
