BEWIJS VOOR
ECONFESSIONALISERING
DE BONDSREPUBLIEK
T WEDERZIJDSE GELOOF AAN EEN ONTSPANNING (ID
set (duf van Rivièra) naar Mozambique?
V oorwaardelijke
straffen voor
Belgische para's
die martelden
Pachman
dreigt
met
honger
staking
KISSINGERS
VERBLIJF
IN PARIJS
KAN WEL EENS
LANG DUREN
fl NOVEMBER 1972
p.; pp/Reuter) Brigitte
jde en Jacqueline Onas-
iSoraya zyn enkele van
jden (Jet Set) die een
organisator, Baron Ar-
gjay, mee Til nemen op
ioaar de Portugese kolo-
pie. De Europese "High
(Door onze correspondent)
Na de politieke aardverschuiving van zondag valt
de veranderde verhoudingen vast te stel-
interessant dat Bondskanselier Brandt een nog gro-
kkingskracht blijkt te hebben dan zelfs zijn bewon-
de partij in de gaten hadden. Toen de partij in de
Iran zondagavond louter en alleen aan Willy dacht,
Bondskanselier zelf echter een opmerking die tot
stemt. Hij bedankte nadrukkelijk de vele roomska-
svier stem hij had gekregen.
politiek hebben inder-
ioor de Bondsrepubliek
de deconfessionalise-
gebracht. Omdat zeker
il jongeren zich door de
leperkt voelen in him
en omdat er by vol-
iezingen nog meer jon-
zijn, is er alle reden
men dat deze ontwik-
voortzet. Voor de jon-
t (afgezien van
sar daar is dat dan ook
or) dat zij zich eerder
in de SPD dan in de
society" is uitgekeken op de Rivièra
en andere beroemde toeristische stre
ken. Ze zoekt nu streken die minder
druk zijn en nog niet aangetast door
de milieuverontreiniging, zo meent de
baron. Het reisje naar Mozambique
staat voor maart volgend Jaar op het
programma.
Strijd
In Mozambique voert het front voor
de bevrijding van Mozambique (Fre-
limo) al jaren strijd tegen de Portu
gese bezetters. Gisteren heeft het
front gezegd dat zijn strijdkrachten
op 9 november een aanval hebben
ondernomen op Te te, de hoofdstad
van de noordwestelijke provincie van
die naam in Mozambique.
Het centrum van de stad werd met
artillerie bestookt, waardoor ver
scheidene gebouwen zoals het Portu
gese hoofdkwartier en een gewoon
lijk door legerofficieren gebruikt ho
tel ernstig werden beschadigd.
Een andere groep vernielde alle
17 vliegtuigen en hef schroef vliegtui
gen die op het vliegveld van Tete
geparkeerd stonden en beschadigde
de landingsbaan, aldus Frelimo.
ieml
de versterkte regering
problemen te over. In
tt een sterke en rumoe-
rleugel in toom worden
tobt onver-
it economische moeilijk-
kan echter regeren met
meerderheid in de
is in staat om het
ader de lastige Karl
versterkt met de Beier-
Hans Joachim Vogel,
Indruk op de kiezers te
overziet, komt al gauw
lusie dat de sociaal-de-
neer dan 20 jaar de
de meeste leden, maar
de meeste kiezers, hun
1 kon gelukken, waar-
5e tijd zou kunnen do
de Westduitse politiek,
inter Allgemeine Zei-
ot dusver bepaald niet
van de rege-
kon worden gerekend,
situatie van de kant der
in een commen-
tan zich niet eens de
doven, dat ze niet die-
Hen"
bert namelijk in het ge-
te reactie op de neder-
g precies de ver-
Ze zal niet nog
te verkeerde kanseliers
tomen en Barzel slechts
andhaven als gewenst
idels is de altijd al ster-
Du ook nog de enige die
geboekt, namelijk via
te Beierse zusterpartij
DO. Strauss laat zijn
i ongebruikt en wat hij
toeft, is inderdaad een
Itematief voor de rege-
Met een conservatief alternatief pro
gramma „Miade in Beieren" en
met Strauss als sterke man kan
echter de regering-Brandt hoog
stens worden verslagen als het
economisch hopeloos uit de hand
loopt. De CDU is dan ook niet ge
diend met de man uit Beieren, die
namelijk in wezen samen met Bar
zel heeft gefaald in Beieren
was vorige keer de rechtsradikale
NPD nog 5,3 procent sterk, nu
bleef er een half procent van over
en wie daarvan profiteerde is ge
makkelijk te raden.
Grote opgave
De CDU tobt nu met een grote op
gave. In de provincie zitten een
paar mannen klaar om Barzel af
te lossen, maar de vriendelijke
„zwarte reus" Helmuth Kohl uit
Rijnland-Palts bijvoorvoorbeeld is
ondanks zijn formidabele lengte al
lerminst een gelijkwaardige tegen
stander voor Strauss. Hetzelfde
geldt voor Heonrich Köppler uit
Noordrijnland1-Westfalen, De man
met wie Strauss het meest reke
ning moet houden, is Gerhard
Steltenberg, premier van Sleeswijk-
Holstein, maar die heeft net zo
weinig het voorkomen van een
staatsman als Rainer Barzel.
Nee, de trotse partij van Konrad
Adenauer is op het ogenblik een
hoopje ellende. Als een schrale
troost voor het verloren gaan van
het laatste staatsambt het pre
sidentschap van de Bonsdag
mag ze volgende maand een uur
lang de zogenaamde „Alterpresi
dent" leveren. Het plechtig openen
van de nieuwe Bondsdag gebeurt
in dit keizerloze Duitsland door het
oudste lid en dat blijkt de 73-ja
rige oud-kanselier Ludwig Brtiard
te zijn.
De tevredenheid der SPD wordt,
naar men weet, zo mogelijk nog
overtroffen door die van de klei
nere coalitiepartner FDP. Het ver
trouwen in de toekomst kan echter
bij de FDP zo groot niet zijn. Met
de populariteit van Walter Scheel
heeft ze winst geboekt. Daarnaast
moet echter vooal het aanprijzen
van de party als een correctief op
de wat gauw tot experimenten en
avonturen geneigde SPD van in
vloed zyn geweest. Een groep na
denkende kiezers is er door Scheel
en zijn mannen van overtuigd dat
de derde kracht naast de twee
grote partyen een verryking is van
de democratie.
Eigen positie
De FDP zal echter, samenwerkend
met de grote en zelfverzekerde
SPD, een eigen positie moeten ont
wikkelen, waardoor ze zich over
PRAAG (Reuter) Schaak-
grootmeester Ludek Pachman
heeft gedreigd in hongerstaking
fce gaan als de Tsjechosflowaak-
se autoriteiten hem op 28 no
vember niet zouden laten ver
trekken.
Pachman, die maandag vla
West - Duitsland naar Nederland
zou reizen, mocht op het laat
ste moment zijn land niet ver
laten. Hij kreeg, hoewel in het
bezit van een uitreisvisum, geen
toestemming de grens te over
schrijden. De autoriteiten deelde
hem mee dat hy niet mocht ver-:
trekken omdat in West-
Duitsland in verband met zijn
aankomst daar „provocaties" op
touw waren gezet
Pachman, die zich in Neder
land wil vestigen, is terug
gekeerd naar zijn woning in
Praag die hi'j al ontruimd
en verkocht had. In het bijzijn
van 'n advocaat kreeg Pachman
later in Praag de verzekering dat
hy, zyn echtgenote en zyn 70-
jarige schoonmoeder definitief,
op 28 november mogen vertrek
ken. „Persoonlijk heb ik er nu
weinig vertrouwen meer in", zei
schaakgrootmeester in een tele
foongesprek met de correspon
dent van Reuter in Bonn. Hij
zei van plan te zyn in honger
staking te gaan als men hem op
de beloofde datum niet laat ver-
Pacbman heeft gisterochtend,
urenlang aan die grens moeten
wachten terwijl de grenspoli
tie overleg met Praag pleegde.
Men vertelde hem tenslotte dat
hij „in zijn eigen belang" de
grens niet over mocht.
Nederlandse vrienden wachtten
op mij aan de Duitse kant van
de grens om mij naar Haarlem
te vergezellen, waar wy ons
willen vestigen aldus Pachman,
die tenslotte meedeelde dat zijn
schoonmoeder door de hele af
faire een zenuwinzinking heeft
en nu onder medische behan
deling is.
vier jaar niet nog eens eenvoudig
als „rem op de sociaal-democraten"
behoeft aan te bevelen. Of een mo
dern liberalisme iets is dat kiezers
duidelyk kunnen onderscheiden
van een moderne sociaal-democra
tie, valt in de Bondsrepubliek al
lerminst te voorspellen.
De tegenstelling tussen beide par
tyen zou kunnen blyken in de
voorgenomen hervorming van het
belastingstelsel, maar tot dusver
heeft het er op geleken dat men
heel gemakkelyk tot een akkoord
kon komen. En dan bestaat alleen
nog de gelegenheid om er op te
attenderen dat de SPD als party-
besluit een veel ingrijpender belas
tingherziening had geëist, hetgeen
die party zelf uiteraard met een
handbeweging zal afdoen. Een
soortgelyke situatie zal al gauw
ontstaan in de discussie over de
medezeggenschap, hetgeen pleit
voor de samenwerking in de coa
litie, maar de FDP belemmert in
het ontwikkelen van een duidelyk
eigen profiel.
Later
Het zyn, wat de FDP betreft, echter
zorgen van later. Intussen zyn
Scheel en Brandt begonnen aan de
voorbereidingen voor hun kabinets-
wyzigingen. Er wordt al gedokterd
aan een regeringsverklaring, die
deze keer vooral principiële uit
spraken zal bevatten en dus min
der plannen en beloften. De nieuwe
Bondsdag zal op 14 december by-
een komen, een dag later kan dan
de verkiezing van de Bondskanse
lier plaatshebben en nog voor de
kerst volgt de regeringsverklaring.
Nu de vrouwen in de Bondsdag nog
schaarser zullen zyn dan voorheen,
is de SPD van plan voor het eerst
een vrouw in de presidentsstoel te
benoemen. Brandt heeft de ver
slagen Barzel al een brief gestuurd
om hem voor het gelukstelegram
van zondag te bedanken en nog
eens de bereidheid tot zakelyke
samenwerking in de Bondsdag te
onderstrepen.
ADVERTENTIE
Voor een
- solide regering
- gezonder milieu
- rechtvaardiger
verdeling
van lasten
BRUSSEL (ANP) De krijgsraad
van het Belgische Luik heeft zes
Belgsche para-commando's veroor
deeld tot voorwaardelyke gevangenis
straffen, variërend van vyf maan
den tot 16 dagen. De proeftijd is
drie jaar. Een officier (een ludte-
(Door onze correspondent)
PARIJS Henry Kissinger heeft
voor het eerst in zyn carrière giste
ren zijn entree in Parijs als gehei
me boodschapper van presi
dent Nixon zonder enig mysterie
maar in volle openbaarheid ge
maakt. Hij legde onmiddellijk na
aankomst op het vliegveld zelfs een
officiële verklaring af, om te ver
zekeren dat hij Parijs niet zou ver
laten voor alle obstakels op de weg
naar de vrede in Vietnam zouden
zijn opgeruimd.
Kissinger zal weer uitsluitend met
de Noordvietnamese top-diplomaat
Le Duc-tho onderhandelen, maar
hij heeft tevens met enige nadruk
onderstreept dat hij zijn vrienden
dagelijks van de vorderingen op
de hoogte zal houden. Als onze ge
sprekspartners zich even redelijk
zullen tonen als in oktober, zegt
Kissinger, is een snelle regeling van
het conflict waarschijnlijk.
In de Noordvietnamese hoofdstad
Hanoi leek gisteren dat Amerikaan
se optimisme niet helemaal gedeeld
te worden. De Noordvietnamezen
beschouwen het akkoord, dat ln
oktober al tot stand kwam, maar
dat president Thioe van Zuid-Viet-
nam nog altijd blijft weigeren te
onderschrijven, als definitief en on
aantastbaar. Alleen over detailpun
ten inzake de procedure willen we,
aldus Hanoi, nog wel praten, maar
aan de hoofdzaken van het akkoord
kan nu niet meer worden getornd.
Gisteravond werd in diplomatieke
kringen in Parijs dan ook eerder
verwacht dat Kissinger de Franse
hoofdstad zeker niet binnen enkele
dagen zal kunnen verlaten.
nant) van 30 Jaar kreeg de zwaarste
straf: vijf maanden. Twee onderoffi
cieren en een korporaal kregen res
pectievelijk vier en drie maanden
en één maand, en twee korporaals
kregen zestien dagen.
Het zestal behoort tot het derde
bataljon para-commando's, dat vo
rig jaar november betrokken was
bij internationale oefeningen in de
buurt van Spa en Elsenborn. Bij die
oefeningen werden "krijgsgevange
nen" gemaaikt en om van de gevan-
Igengenon^en "vijanden" (eveneens
Belgische militairen) inlichtingen
los te krijgen ging het zestal over
tot het toepassen van folteringen.
Groepje
De "gevangenen", een groepje
van een luitenant en vier man, wer
den gekneveld, aan handen en voe
ten opgehangen, geslagen en met
behulp van een veldtelefoon met
electrisahe stroom bewerkt. Ook zet
ten de para's hun gevangenen een
emmer op het hoofd waarop ze een
half uur lang met stokken sloegen.
De krijgsraad overwoog dat deze
behandeling buiten iedere training
viel die een militair moet ontvan
gen, dat ze een inbreuk betekende
op de rechten van de mens en een
"aanslag op de menselijke waardig
heid". Omdat het zestal echter goe
de antecedenten had en nooit eerder
veroordelingen had opgelopen werd
het voorwaardelijke straffen opge
legd. Een van de slachtoffers werd
een symbolische schadevergoeding
van 1 frank (ongeveer zeven cent)
toegewezen.
Verliefd Een tot twintig jaar
gevangenisstraf veroordeelde Pales
tijnse commandostrijder heeft de Is
raëlische minister van Defensie
Mosje Dajan verzocht te mogen
trouwen met een Arabisch meisje
dat levenslange gevangenisstraf
heeft gekregen wegens haar aan
deel in de kaping van een Belgisch
passagiersvliegtuig op het vliegveld
van Lydda in mei van dit Jaar. De
man, de 35-jarige Mohammed Se-
lim Moegrabi, is al gehuwd. Zijn
vrouw en acht kinderen wonen in
Beiroet. Moegrabi, die maandag
voor een rechtbank in Haifa als
getuige in een moordzaak optrad,
zei dat hij besloten had de Joodse
godsdienst aan te nemen. Hij had
het meisje, de 19-jarige Herese Ha-
lasse op de televisie gezien en was
op haar verliefd geworden. De Pa
lestijn zei te weten dat ook het
meisje Joods wilde worden. Belden
zouden ze dan tegen de Palestijns®
guerrillabeweging El Fatach kun
nen strijden.
ADVERTENTIE
- De Finnen heb-
soeite gespaard om de
een Europese veilig-
fc-Sie, die morgen in
"Stot en in diplomatiek
3 „salon des ambassa-
genoemd, van allerlei
te voorzien. In Helsinki
to duizend hotelkamers
'i voor 35 delegaties van
oor af- en aanrij-
todigen honderden jour-
11 vele andere ter zijde
het gebeuren betrok -
de veiligheids-
zeer omvangrijk:
nog vers in het ge
nder onder andere:
T^ir en vergaderruim
tes voor de nieuws-
40 telexapparaten en
200 telefoontoestellen zijn aange
sloten.
Studenten van de technische ho
geschool die het gebouw ,Dipoli"
normaal in gebruk hebben, krij
gen tijdelijk ander onderdak. Men
weet alleen nog niet precies hoe
het moet wanneer de zittingen zich
tot in de avond uitstrekken en In
middels een van Dipoh's attracties
in werking zou treden: de „Sexy
bar" met van boven nagenoeg ont
blote damesbediening als ontspan
nende byzonderheid.
Enfin, Finland wenst zich luid
ruchtig te presenteren als een soe
pel draaiend scharnier waaraan
nieuwe Oost-Westrelaties kunnen
worden opgehangen zonder dat de
landen die uit vrije wil neutraal
zijn of daar door politieke omstan
digheden toe worden gedwongen
zich slecht op hun gemak hoeven tf
voelen. Het Finse streven naar eer
bemiddelende rol is dan ook voor
alsnog enigzins in strijd met de be
doelingen van het Westen dat in
eerste aanleg de nadruk wil leggen
op de tegenstellingen tussen de
machtsblokken.
Wanneer morgen de vergadering
eenmaal is begonnen moet de ge
hele procedure nog worden uitge
werkt. Een agenda bestaat nog niet.
Men weet slechts dat de onderhan
delingen in vier talen mogen wor
den gevoerd (Engels, Duits, Rus
sisch en Frans), maar het is on
bekend of de 35 delegaties mis
schien eerst elk een beginselver
klaring gaan afleggen.
Kort
Waar de Russen streven naar
een korte voorbereiding voor een
korte veiligheidsconferentie mikt
het Westen op een zorgvuldige en
veel tijdrovende procedure, al was
het alleen maar om te voorkomen
dat het over druk van sommige
neutralen en haastiger broeders uit
iet Westerse kamp zoals de Fran-
;en en de Scandinaviërs naar eer
eiligheidsconfer en tie wordt ge
sleept voordat de verkennende be
sprekingen over troepenverminde
ring in Zwitserland resultaten
hebben opgeleverd.
Van de agenda stelt het Westen
zich meer voor dan de korte for
muleringen van het Russische ver
langlijstje, die moeten uitmonden
in zulke algemene aanduidingen
dat de resultaten eigenlijk slechts
beperkt betekenis kunnen hebben.
Wanneer de agendapunten zijn
vastgelegd volgt ongetwijfeld nog
een uitputtende slag over de be
woordingen ervan. Met name in de
eerste periode zal deze politieke
exegese het terrein beheersen.
Het Warschaupact suggereerde
aanvankelijk slechts twee agenda
punten: een verklaring omtrent de
betrekkingen tussen de landen on
derling en een hoofdstuk over sa
menwerking op het gebied van
handel, economie, wetenschap en
techniek.
Het Westen wil over deze onder
werpen uiteraard praten, maai
niet noodzakelijker op de voor
waarden die het Sowjet-blok daar
aan wil verbinden. Dus droeg de
NAVO toevoegingen aan: culture
le betrekkingen, milieuvraagstuk
ken, maar ook de militaire kanten
van de Europese veiligheid en een
grotere bewegingsvrijheid voor
mensen, informaties en gedachten.
Het valt te begrijpen dat de lan
den van het Warschaupact juist
wat dit laatste aangaat liever niets
willen zeggen. ZIJ beschouwen het
westelijk verlangen om over deze
kwesties te onderhandelen als
„een ideologische aanslag". Van
Russische kant werd dan ook de
oprichting van een soort perma
nent orgaan gesuggereerd als uit
vloeisel van de conferentie. Het
Westerse blok ziet daar niet veel
in, omdat zich dan elders de be
sprekingen eindeloos zouden kun
nen voortslepen zonder dat de ei
genlijke veiligheidsconferentie con
crete resultaten oplevert.
beweging
Oosteuropese landen, zoals Roe
menië en Joegoslavië, hebben ln
het westen laten weten juist van
een regeling voor de betrekkingen
tussen staten meer bewegingsvrij
heid te verwachten dan de
Brezjnew-doctrine van het beperk
te recht op zelfbeschikking binnen
de grenzen van de Russische in
vloedsfeer thans toelaten.
De vrije uitwisseling van perso
nen, gedachten en informaties
waarvoor de Russen een kennelij
ke vrees koesteren is voor het
Westen wat Helsinki betreft van
het allergrootste belang. Het is
overigens een zaak waarmee de
Fransen en de Engelsen tijdens de
voorbereidingen wat luchtiger zijn
omgesprongen dan bijvoorbeeld
Nederland en Duitsland. „Want
de Fransen", aldus een diplomaat,
.zullen zich noch van de NAVO
noch van de EEG iets aantrekken
als het er om gaat hun zin door te
drijven". En omdat er ongetwijfeld
van neutrale kant bemiddelingspo
gingen zullen worden ondernomen
vreest men dat het Westerse front
wel eens wat minder hecht kon
blijken dan men in de Brusselse
hoofdkwartieren soms wil doen ge
loven. In het bijzonder de Scandi
navische landen, die altijd al haast
hebben willen maken met het tot
stand brengen van de eigenlijke
veiligheidsconferentie worden
daarbij vanuit de Amerikaanse
hoek nauwlettend gadegeslagen.
De Sowjets zouden immers geen
beter resultaat kunnen verwachten
dan een gespleten Westerse allian
tie en een hopeloos verdeelde
groep EEG-landen die ontredderd
en politiek verzwakt aan de confe
rentietafel noch in de dageiykse
politiek tenslotte geen vuist meer
zouden kunnen ballen.
Uit die kwetsbaarheid put het
Westen angst voor de gesprekken
in Helsinki, maar ook uit de vrees
dat in sommige Westeuropese lid
staten van de alliantie ten onrech
te een vredeseuforie zal losbarsten.
Wordt vervolgd
Het eerste artikel in deze serie van
drie verscheen in ons blad van za
terdag J.L.
