HISTOKRANT
DE GESCHIEDENIS ALS AKTUALITEIT
„Ook topmensen moeten denken voor ze doei
NAPOLEON
VERSLAGEN
Als je
wat wil
bereiken
met de
muziek
meelopen
,DE MENSEN BEREIKEN.
.AL 40.000 ABONNEES.
MAANDAG 9 OK
ïrlnp I') juni IHJ5
DE GESCHIEDENIS ALS AKTUALITEIT
een uitgave van
knippenbergs uitgeverij
veiscliijnt 30 x per jaar
redaktie:
R. van Eyck/E. de Winter
wetenschappelijk begeleidme
Or. M. J. H. Post
Dr. D. Kohnstamm
Qpm n r.s_FraJisc troepen
bij Waterloo gestuit
Het gebied ten zuiden van Waterloo, tussen de Blüchcr.
Mont St Jcan, het kasteel van Mougoümont en Enkele r
de hofstede I-a Haye Sainte, is giiteren, zohdag
18 juni 1815, liet toneel geweest van een beslis
sende veldslag tussen de legers van Keizer Napo
leon cn maarschalk Ncy en de troepen van de
Hertog van Wellington en de Pruisische generaal staf de vlucht genoi
■tegenactie
de achter ons de deze laatste hachelijke aanval
liggende dagen is gisteren dan einde-
lijk de volledig- ineenstorting, van
Napoleons rijk gekomen.
Terwijl de troepen van Reille" de
aanval richtten op tie rechtervleugel
iiddag'he-
Half twaalf gi
gon dc bloedige strijd met een aanval van de
Franse infanterie van Generaal Reille op het kas
teel van Hougoumqnt. Om half negen 's avonds
was het pleit beslecht cn had de Keizer met zijn
dc zijde der Verbnn
a voor nieuwe ramp behoed
-* duidelijke voorstelling
'c nuJt.cn: in ieder geval zouden
-er jaren ran strijd gevolgd zijn.
c La Hjyc S iinic. Kngelsc er.
.daar niel. de f ranwir j/y*tn j>lji
Theo Knippenberg
Patty Knippenberg
UTRECHT Het is Theo en Patty Knippenberg (25 en
22) om „communicatie" te doen. Ze willen informatie en
cultuur overdragen, doorgeven. En ze slagen daar nu al
enkele jaren zeer behoorlijk in. Hun uitgeverij draait bij
kans over zijn toeren. Het Utrechtse echtpaar waar
schijnlijk de jongste uitgeverijdirectie van Nederland is
gelukkig.
Dezer dagen verschenen bij Uit
geverij Knippenberg de eerste vijf
afleveringen van de 'Histokrant'.
Dat is een blad, waarin de wereld
geschiedenis journalistiek beschre
ven wordt, alsof de feiten gisteren
hebben plaatsgevonden. 'De begrafe
nis van Pharao Toet Anch Amon',
zo luidt de openingskop van de eer
ste krant.
Het voorpagina-artikel begint met:
.Gisteren heeft de bijzetting plaats
gevonden van het stoffelijk omhul
sel van onze zo Jong gestorven Pha
rao Toet Anch Amon, in zijn graf
buiten Thebe.
De dag daarop had het volk af
scheid van zijn beminde Pharao,
die de oude Goden in hun rechten
herstelde, kunnen nemen tijdens de
lange tocht van de begrafenisstoet
door de stad. Velen zullen daarbij
met ons, de mysterieuze sfeer rond
de dood van deze Jonge Pharao
hebben aangevoeld....'
De geschiedenis als aktualiteit
aldus duiden Theo en Patty Knip
penberg hun Histokrant aan. Hij
richt zich voornamelijk op de mid
delbare school. Gedurende drie Jaar,
waarin steeds dertig afleveringen
van de krant, zullen zij het ge
schiedenisleerprogramma van de
school begeleiden.
De belangstelling van de geschiede
nisleerkrachten is zeer groot: na
met een proef krant je (Napoleon bij
Waterloo verslagen) de markt te
hebben afgetast, durven Theo en
Patty Knippenberg met een oplage
Door
Aad Wagenaar
van 20.000 ex. te starten. Ze streven
echter naar 40 tot 50.000 abonne
menten. De Histokrant kan ook
door particulieren worden betrok
ken.
De Histokrant is bepaald niet het
eerste opvallende initiatief van het
jonge echtpaar. Aan de geschiede
niskrant ging een reeks even aan
dacht trekkende publikaties vooraf:
acht series overdrukken van histori
sche kranten onder meer.
Theo en Patty Knippenberg leerden
elkaar vier jaar geleden kennen op
de Utrechtse School voor de Jour
nalistiek. Ze studeerden daar niet
met het oogmerk journalist te wor
den. Patty: ,Ik wilde een zo breed
mogelijke studie bedrijven' .Theo „Ik
zocht naar communicatieleer".
Langer dan zo'n anderhalf jaar zijn
ze niet op de school geweest, want
ze hadden het inmiddels te druk
met andere dingen. Ze waren bezig
aan hun eerste uitgave.
Theo: ,In 1969 hadden we hier in
Utrecht de Motion Weeks; dat is
een manifestatie waarbij de kunst
op straat gebracht wordt en een
voorproefje wordt gegeven van wat
het seizoen op cultureel gebied zal
brengen. Patty en ik ontdekten toen
opeens dat één cultuurvorm vergeten
was: de litteratuur. Toen hebben we
gezegd: dat zullen wij dan voor
onze rekening nemen".
We hebben een aantal auteurs opge
beld om te vragen of ze bereid wa
ren voor een zeer goedkoop boekje
een brokje van hun werk af te
staan. Nou, de meesten vonden het
wel een sympathieke onderneming.
Mulish, Campert, Buddingh, Louis-
Paul Boon, Hermans.... in totaal
kregen we tien schrijvers zo ver".
„We hebben toen tien mini-pockets
samengeteld en voor 35 cent op
straat gebracht Ze vlogen weg; we
hebben er 110.000 van moeten laten
drukken'.
De boekhandel moest met 27 pro
cent handelskorting genoegen ne
men (normaal 40%) en sputterde
tegen. Maar ze moesten door de
knieën toen bleek dat het Knippen
berg-boekje in de straathandel een
bestseller was. Ook boekhandels ver
buiten Utrecht moesten het in hun
assortiment opnemen.
,Dat was een geweldig succes voor
ons als je bedenkt dat de boekhan
del redeneert in termen van: één
kubieke decimeter boek kost ons zo
veel gulden winkelruimte', zegt
Theo Knippenberg voldaan.
Theo en Patty gingen door. Littera
tuur moet voor iedereen betaalbaar
zijn zeiden ze. Dus gingen ze over
tot het vervaardigen van het zoge
naamde .bulboek'. Een wegwerpboek
Het is een bundel krantepapier op
half dagbladformaat, dat een com
plete roman bevat. Prijs: ƒ1,50
Scholen konden zich voor 5,- op
tien titels abonneren. Tot dusver
kwamen bulboeken van Jef Ge-
raerts, Heere Heeresma, Cees Bud
dingh', Louis-Paul Boon en een
bundeling van Nederlandse collum-
nisten uit.
,We beginnen met een oplage van
25.000, maar we hebben nu al meer
dan 40.000 abonnees', meldt Patty
trots, ,we gaan nu door met vijf ti
tels per jaar'.
Ondertussen had het actieve echt
paar Knippenberg zich gestort op
de herdruk van historische kranten.
Op alweer, half dagbladformaat
brachten zij de kranten terug, die
feiten meldden waar de wereld des
tijds even van stil stond.
De eerste serie van vier kranten
betroffen oorlogen: Frans-Duit
se oorlog (1870) en de 2e Wereld
oorlog (1914), de Troelstra-revolu
tiepoging (1918) en de 2e Wereld
oorlog (1940).
Daarna kwam de serie „Rampen"
met o.a. de ondergang van de Ti
tanic (1912) en de wervelstorm bij
Borculo (1925).
Toen volgden de series Neder-
landsch-Indië (met de aankomst
van de Pelikaan in Batavia
1933), .Europese Vorstenhuizen'
(met de dood van koningin Astrid
van België-1935). Theo: .Uit de res
pons, die we krijgen blijkt dat dit
feit ook in Nederland als het meest
schokkende van deze eeuw is erva
ren. „Olympische Spelen" (met
.Vier keer goud voor Fanny Blan-
kers-Koen-1948), een serie over
drukken van het dagblad De Stan
daard en tenslotte .Crisistijd', zijnde
32 krantepagina's uit de crisisjaren
.Met die historische kranten zouden
we ons hele leven wel kunnen
doorgaan, zoveel interessants ligt er
nog in de krantenkelders", zegt Theo.
De Histokrant vraagt op het mo
ment meer aandacht. Hoe het be
gon: .Mensen, die onze herdrukken
kenden, belden wel eens op met de
vraag of we de krant, die een ge
beurtenis uit zestien-zoveel be-
sohreef niet eens konden herdruk
ken', vertelt Patty. .We moesten
toen antwoorden; sorry, maar toen
waren er nog geen kranten. En
toen kregen we opeens het idee: als
ze er niet zijn, laten we ze dan als
nog maken!'.
Het bleek een ambitieus project.
,Het is niet zo moeilijk om door een
paar journalisten een slimme streek
van bijvoorbeeld Bismarck in eigen-
tijdse taal, met veel kleur, te laten
beschrijven, maar in ons geval
moest ieder feit wetenschappelijk
verantwoord zijn".
„We hebben toen een team gevormd
van twee wetenschapsjournalisten,
een historicus en dr. Dolph Kohn
stamm, die een onderwijsexpert Is.
Die vier zijn zeer enthousiast aan
de slag gegaan, maar ze hebben al
laten weten dat het verrekt moei
lijk werk is', aldus Theo Knippen
berg.
Net als in een echte krant bevat
Histokrant ook commentaren, ach
tergrondverhalen, uiteraard illustra
ties, behalve het harde nieuws ook
sfeerreportages, intervieuws en ge
mengde berichten. Als voorbeeld
van dat laatste: „Linnen wordt
duurder" en „Gevecht tussen schip
pers".
„Concurrentiestrijd schijnt de oor
zaak te zijn van de grote vechtpar
tij, die zich gisteren heeft voorge
daan tussen twee groepen van
schippers, die de Nijl bevaren.
„Sommige söholen hebben onze His
tokrant op de lijst van verplichte
fi
studieboeken gezet", zegt io
penberg trots, „dat is epi
idee".
Theo en Patty komen i
telligent, idealistisch
(,we verdienen zeer goaf?
uitgeverij..."). Die comlp
drie komt men niet
Over hun intelligentie
twee, bescheiden, niet pralm
Patty: „we laten ons dole
andere dingen, idealism 11
lijkheid niet verblinden,
groot idealisme is dat he
raakt, slechts in Jezelf
dat geval zouden
wat we willen: de i
Te veel zakelijkheid zou
weer teveel concessies dqm
nen".
Theo zegt: „Inderdaad;
bereiken, dat willen
doorgeven. En we doen P
een systeem, dat ik
een spreuk zag aangegev
wat wilt bereiken, zul
muziek mee moeten lopen£
„Ik leg die spreuk zo
fanfare marcheert en
hij naar links afslaat
tegenover staan en na
zen, lopen de muzikantje
heen. Als Je nou zelf ook
fare gaat lopen, voorop
naar links af. gaat de
Op die manier lopen
fanfare mee".
DEN HAAG „De meeste cursussen leiden de mens alleen op
tot het toepassen van bepaalde technieken, dresseren van de
mens tot het geven van antwoorden zonder dat er vragen zijn
gesteld. Moet er een probleem worden opgelost dan grijpt men
naar een oplossing, die men net in een boekje heeft gelezen. Er
wordt niet gedacht of er misschien een betere oplossing is dan
die direct voor de hand liggen". M. L. Wijvekate uit Den Haag
stelt dit en het is hem een doorn in het oog. Daarom start hij in
november een cursus „training denkvaardigheid".
Als methodologisch adviseur geeft
de heer Wijvekate al vele jaren tal
van cursussen op wijd organisato
risch gebied: organisatietechniek,
kwaliteitscontrole, arbeidsanalyse,
statistiek-toepassing.
Steeds stuit hij dan op dit prakti
sche probleem: „De mensen hebben
een bepaalde techniek aangeleerd
en zitten daardoor vast aan een
aanpak, die zij niet op hun proble
men kunnen toepassen: hun tech
niek blijkt in de praktijk onbruik
baar".
Hetzelfde probleem kleeft naar oor
deel van de heer Wijvekate het hele
Nederlandse onderwijs aan. De leer
ling leert sommetjes maken, hij
leert nooit een probleem oplossen.
Bij al zijn cursussen richtte de
Haagse methodoloog zijn leerlingen
op het denken van het probleem
uit, dus niet op het denken van de
techniek uit.
De frusterende ervaringen, die hij
daarbij steeds opdeed, inspireerden
tot de idee om deze te bundelen en
een cursus te beginnen uitsluitend
gericht op het trainen van het den
ken.
Op een „brainstormbijeenkomst",
waarin hij dit plan introduceerde.
bleek de belangstelling zeer groot te
zijn. Tal van grote industrieën
(AKZOM, Heineken, Honeywell,
Hoogovens, Unilever, Rank Xerox)
en ook de overheid (defensie)
stuurden hun opleidingsdeskundigen
om de mogelijkheden van zo'n
denkcursus door te praten.
Het leek een schot in de roos:
steeds weer bleek dat als het bij
deze bedrijven of instellingen ergens
wrong de oorzaak was terug te voe
ren naar een manco in de denk
vaardigheid van de mensen in de
staffuncties.
Uitgebreid is er toen van gedachten
gewisseld over de aanpak van een
mogelijke cursus. Eensgezind kwam
men tot het oordeel, dat er moest
worden gezocht naar een vorm van
een „éducation permanente", een
training, die voortdurend wordt bij-
Op die basis heeft de heer Wijve
kate nu een cursus opgezet, die in
totaal tien dagen gaat duren. Het
zijn vijf series van twee dagen.
Tussen eerste en tweede dag ligt
telkens een periode van een maand.
Od de eerste dag worden de cursis
ten met startoefeningen in een on-
M. L. Wijvekater
leren denhen
derwerp ingeleid. Stel als onderwerp
„het geven van instructies". Waar
om loopt iets niet in het bedrijf,
waarom komen de instructies niet
over?
De cursisten gaan dat een maand
in hun eigen bedrijf observeren,
zoeken waar het kan schorten. Ze
beschouwen een maand lang de za
ken van het probleem zelf uit en
niet van de geijkte techniek, die al
Jaren niet tot de juiste oplossing
blijkt te leiden.
„Dat is de oefening en na die
maand komen ze vertellen hoe het
in praktijk is gelopen. De cursisten
brengen zo zelf hun oefenstof mee,
ze maken in feite de cursus zelf. Ik
ben alleen de starter, de begeleider,
die probeert een spiegel voor te
houden en een beetje bij te sturen",
zegt de heer Wijvekate.
Hij probeert zijn methoden, die
voor een deel ook oorsprong vinden
in de oude Boeddhistische denk
scholen. nu uit met een groep stu
denten. Als het allemaal gelukt wil
de heer Wijvekate zijn denkvaar-
digheidstraining ook op grotere
schaal in toepassing zien te krijgen.
Er is belangstelling van de zijde
van de universiteiten, hij wil ook
het onderwijs benaderen.
„Het onderwijs moet de leerlingen
natuurlijk wel leren zich snel van
nieuwe technieken op de hoogte te
stellen. Maar die nieuwe technieken
zijn na vijf Jaar al weer verouderd.
Daarom moet het onderwijs ophou
den met de leerling vol te pompen
met technisch kunnen, waarvan hij
99 procent nooit gebruikt en dat
ene overgebleven procent maar ge
durende één procent van zijn le-
(Foto Henk van Westering) De heer Wijvekate is ervan over
tuigd, dat al die speci
problemen niet optimaa
lossen. „Zij geven de sp,^
leen de kans zijn techniq
juiste toe te p
Bij fundamenteel denkef;
niet alleen om logica. Va
mens langs een andere
logische tot ideeën komenj
„Als Je een wiskundeprc
met het antwoord kan
gische weg bewijzen da
woord de go
daar train je geen denken
Wat de cursi
kate beoogt is de mens
ken hoe hij van het vi
het antwoord moet koi
dat ieder probleem me_
singen heeft moet dit
inventieve procedure
snel aftasten van de mo
het uitschakelen van
goede om tenslotte bij
lossing te belanden.
„Dat alles heeft naast
sche ook een mentale
ziet hoe Je problemen
en dat in praktijk breni
lerlei dingen heel
dan Je gewend was
Het zal dan soms moei
erkennen, dat Je het
daarvoor eigenlijk fout h L
Een prestigeverlies tegel
en anderen. Het zal ookp
gemakkelijk zijn die
te overtuigen dat het
komst anders moet gaan.
De heer Wijvekate vim
moeilijkheden dan ma
worden overwonnen.
„Als Je dat niet zou kui71
in Je hele leven alles v 1
blijven doen als Je het d
tien jaar was".
►elli li
