Roofvogel-rage
Concurrent
voör de
kanarie
NOG NOOIT WAS
VERBODEN JACHT
OP ROOFVOGELS
ZO WREED...
dieren hebben altijd
?en grote aantrekkingskracht
?ehad op het mensdom. Waar
van de commercie zich graag
meester heeft gemaakt, in
Wiesbaden heeft een klokken-
winkelier twee houten deurtjes
in zijn etalagefront laten ma
ken, die zich om de 30 minu
ten openen. Er komt dan een
bonte vogel naar buiten kijken
die luid verkondigt hoe laat
het is. Volgens de eigenaar is
het de grootste koekkoekklok
ter wereld. De toeristen zijn er
niet van weg te slaan, in het
bijzonder die uit de Angelsak
sische landen, die erg onder de
Indruk zijn van het drie bij
vier meter grote superexem
plaar van de Duitse klokken
makerskunst. Voor de Britten
is ook de welkomstgroet boven
de machtige hertenkop be
doeld
een kettinkje of een nylondraad
aan het nest vastgebonden: het
wrede kluisteken. De stropers rijden
verder naar nieuwe nesten en nieu
we pas geboren Jongen, terwijl de
ouders het verankerde vogeljong
natuurlijk wel blijven voeden tot
het groot is.
Tenminste zo lang dat goed gaa*
De stropers zijn niet zelden zo on
deskundig dat ze de vogel niet aa
twee poten kluisteren, maar aan
één. De heftig tegen zijn boeien
de vogel, de gevederde vriend van de Hollandse huis-
at aft er zijn nieuwste concurrent bij sedert de roofvogel-
IS :en storm over de velden trekt. Het behoort tot de
en onnavolgbare modegrillen van 1972 om een roof-
d
üstalleren naast de poster van een mooie negerin en
nstallatie. Dood of levend, dat is het parool waaronder
rs-gilde dit seizoen de meedogenloze jacht op de nes-
ft. Honderden roofvogels van een toch al drastisch
ït e familie zijn, dood of levend het eerste is het po-
- de laatste maanden tussen het meubilair van de
ise huiskamers opgeslagen. De lucht boven de velden
ten ongeveer gelocaliseerd worden.
Zo moeilijk is dat nou ook weer
niet: iedereen die iets van vogels
afweet kent diens voprkeuren. Eer
torenvalk bijv. prefereert een oud
kraaienest, een buizerd huist hoog
in het naaldhout.
Per auto trekken de bendes velder
en bossen af. De lenigste jagers
klimmen de bomen in, waarin het
nest ontdekt is en waarin zich jon
gen moeten bevinden. Deze worden
onmiddellijk met een ijzer draad,
vechtende Jonge vogel slaat vaak
over de rand van het nest heen
Met twee vastgebonden poten slaagt
hij erin terug te krabbelen, met
maar één vast is hij ten dode opge
schreven: het arme dier hangt
zichzelf op. Het is een beeld dat in
de zuidelijke bossen vaker en vaker
terugkeert. Andere Jongen worden
uit het nest gehaald en op de
grond vastgebonden: katten, wezels
of kraaien komen hier de dood dan
wel een handje helpen.
Volwassen
De stroper keert niet bij de levende
oogst terug totdat hij weet dat zijn
gevangene zo goed als volwassen is
Daarna volgt in de meeste gevallen
de genadeloze dood per knuppel o
verdrinking en is het volgende
woord aan de man die met de stro
per in de opbrengst van Nederlands
nieuwste commerciële produkt mee
deelt: de klandestiene preparateur
Tonderden Jonge roofvogels zijn d
laatste maanden uit de geheime
verkplaatsen van de preparat
weer te voorschijn gekomen als de
opgezette vogel voor de huiskamer
de modegril van het seizoen, die
steeds meer in zwang komt er
waarover in Arnhem de heer Foeks
op bittere toon zegt:
„Voor steeds meer mensen is het
kennelijk belangrijker een beest
voor zichzelf opgezet thuis te zien,
dan vrij en los in de natuur waai
het hoort. Maar u weet hoe het er
verder mee gaat. Hij staat een tijd
je op een kast, een kind trekt er
een vleugel uit, niemand vindt er
nog wat aan en dan eindigt die
prachtige vogel al heel gauw in een
donker hoekje boven op de zolder.
Je ziet ze ook wel in hotels hangen.
Een troepje veren aan de muur.
Niemand die er belangstelling voor
heeft."
Zo beleeft een vam Nederlands
meest unieke en onvervangbare dier
soorten zijn laatste levensjaren. In
de Brabantse bossen dalen de doods-
klappen overigens wel in getal: de
stropers bespeuren in hun afzetge
bied in de grote steden een stijgen
de neiging om tot de aanschaf van
een levende roofvogel over te gaan.
Wat er aan ontbrak was natuurlijk
nog een vliegend statussymbool
Gerritsen: „Het is heel gek, maar
roofvogels wennen gauw aan de
mens. Ze blijven rond je huis han
gen. En dan moet Je Je dat in zo'n
dure buurt voorstellen. Een zeilboot
heeft iedereen, twee kleurentelevi
sies heeft iedereen, maar een bui
zerd die ook nog rond je huis
vliegt? Daar kan toch niemand te
gen op!
Maar ondertussen heeft de clandes
tiene preparateur het drukker dan
ooit. Gerritsen: „Het zijn louche
lieden die de dode Jonge vogels met
formaline inspuiten. De ingewanden
worden als rubber zo hard. Het is
een pure winsthandel. Zo'n ding
dondert al na een paar Jaar onher
roepelijk weer uit elkaar."
Andere preparateurs werken met
een zalfje van aluin, pijpaarde en
arsenicumzeep. Kosten 2,50. Men
kan daar drie Jaar mee toe. Het
zalfje wordt aangebracht aan de
binnenkant van de afgestroopte
huid, die vervolgens over het kunst-
lichaam wordt getrokken. Het is de
moeilijkste opdracht in de geheime
werkplaats. Weinig van zijn beheer
ders brengen er maar iets van te
recht: er zijn reigers die als
spreeuwen de winkel weer verlaten.
De stropers en hun preparateur
blijven ondertussen hartelijk la
chend achter: de prijzen die de
laatste maanden voor deze verboden
handel zijn betaald, variëren per
exemplaar van vijftig tot driehon
derd gulden. „En omdat de vogels
steeds zeldzamer worden, stijgt de
belangstelling. En dus ook de prijs.
Een afschuwelijke vicieuse cirkel",
zegt Gerritsen.
Revalidatie
Zijn vogelbeschermingsvereniging
heeft in Groot Ammers een, al weer
te klein, revalidatiecentrum inge
richt voor roofvogels, die bij parti
culieren in beslag zijn genomen;
volgens de vogelwet is het al verbo
den om zelfs maar een poot of een
vleugel van sommmige roofvogels in
huis te hebben. Ruim 70 vogels, die
hun vliegvaardigheid hebben verlo
ren, de jachttechniek nooit hebben
geleerd en hun natuurlijke schuw
heid móeten terugwinnen, leren er
weer te leven op eigen wieken.
Verzorger Smits schuift ze door een
pijp onderin het hok levende mui
zen toe en rent vervolgens als een
bezetene langs het hok naar de
deur om door een gaatje de strijd
om de muizen gade te slaan. Bij
sommige vogels is het Jachtleven na
een week al weer voldoende ont
waakt om ze de vrijheid ver van
het hoekje in de zolder van de
meerdere lotgenoten terug te ge-
Het is in de groene stilte van Groot
Ammers een uniek experiment in
de bewogen internationale wereld
van de roofvogelhulp. Een nieuwig-
heidje om maar bescheiden het
zwijgen over te doen. „Jammer dat
er juist bij ons in Nederland nu zo
ontzettend veel roofvogels sneu
velen.
Iedereen wil een mijnheer de Uil
op de schoorsteen. De stropers doen
de rest", zegt verzorger Smits.
oude traditie het dat de mannelij
ke inwoners de jachtgeweren pak
ken zodra de oversteek van de hon
derdduizenden trekvogels uit Afrika
naar Europa begonnen is. De vogels
zijn na de tocht over de Middel
landse Zee zo moe dat ze al bijna
neerstrijken op de executiepelotons
zelf die voor hen klaar staan: bij
tienduizenden sneuvelen ze enkele
uren nadat ze Europa hebben be
reikt.
Italiaanse jagers doodden in het af
gelopen seizoen ongeveer 50 miljoen
vogels en 50 miljoen andere dieren
Het Werelddierenfonds heeft al
vastgesteld dat de laatste jaren i
Italië 32 soorten vogels en 14 soor
ten zoogdieren zijn uitgestorven.
Nederland loopt dus nog lang niet
voorop met de verdelging van het
vogelrijk. Maar het is natuurlijk
wel een behartenswaardige bijzon
derheid dat juist de roofvogels in
Nederland het dichtst naar hun on
dergang gevoerd zijn: de verboden
praktijken die nu steeds opvallender
plaatsvinden krijgen er wel de
wrange bijsmaak van het Italiaanse
soort door.
Complex
Er is natuurlijk een complex van
factoren dat tot de fatale situatie
voor de Nederlandse roofvogels
heeft geleid: het duister schurken-
gebroed van de stroperstroepen
loopt pas sedert kort mee in een
stoet die uit veel meer formaties is
opgebouwd en die al heel wat lan
ger over de Hollandse velden onder
weg is.
Er zijn natuurlijk de reusachtige
chemische fusillades. „En", zegt de
bekende Wageningse bioloog prof.
dr. D. de Vries dan, „het zijn voor
al de roofvogels die te lijden heb
ben gehad van de landbouwvergif
ten". Er is de recreatie, die de na
tuur met de onzalige stortvloed van
lawaai en vernieling overvalt. On
langs publiceerde de met het lot
van roofvogels zeer begane Eindho-
vense frater Simon Detour een rap
port waarin de massarecreatie als
de schuldige werd aangewezen.
De frater, die in de kloostertuin een
eigen revalidatie-therapie ontwierp
voor zieke roofvogel-gasten maar
die de schare nu heeft overgedaan
aan het officiële opvangst-centrum
in Groot-Ammers, had in korte tijd
76 roofvogels aangeboden gekregen
waar de bezitters geen raad meer
mee wisten: alle waren afkomstig
uit afgelegen Brabantse natuurge
bieden die voor massarecreatie wa
ren opengesteld.
Roofvogel-specialist Foeks van het
Rijksinstituut Natuurbeheer in Arn
hem wijst ook al op de moeilijke
positie van de roofvogel in een
land, dat het dichtstbevolkte ter we
reld is. „Op zondag trekken we er
met zijn allen in de auto op uit.
Geen plekje in Nederland blijft dan
ongemoeid. Ga daar als roofvogel
maar eens tegenaan staan. Alles is
bovendien in cultuur geLracht, ner
gens wordt hij met rust gelaten.
Voor zijn ontwikkeling en zijn
broedtijd heeft hij die rust Juist zo
hard nodig. Het wordt tijd dat we
in Nederland alle zeilen bijzetten
om deze vogels bescherming te ge
ven."
Vogelwet
Alsof dat in de verste verte maar
gebeurt. Er is natuurlijk de be
faamde vogelwet van 1936, die alles
over vogels regelt wat er maar te
regelen valt en die vele soorten een
bescherming geeft die op de begane
grond slechts aan ministers en hun
soortgenoten wordt gegarandeerd.
De roofvogels behoren tot de hoogst
beschermden: op overtredingen
kunnen hoge geldboetes en gevan
genisstraffen tot 14 dagen volgen.
„Maar", verzucht directeur Gerrit
sen, „de zaak is alleen op papier
rond. De verkeerswet is ook op pa
pier rond. Hoeveel overtredingen
zijn er niet per dag. Zo is het bij
ons ook „De controleurs van de vo
gelwet en de politie staan machte
loos".
Ver van de ogen van de controleurs
en de stem van de wetsartikelen is
er natuurlijk ook nog de Jacht die
zijn projectielen op de roofvogel-
stand loslaat. „Waarom kopen die
heren geen diepvrieskip. Dat is be
slist goedkoper dan een jacht op
een fazant", sputtert in Arnhem
„onze roofvogelman" Foeks. „en het
is lariekoek en altijd hetzelfde ge
zeur om die ene havik zijn leven
niet te gunnen omdat hij die ene
fazant eens een keer slaat. Het ge
tuigt van meer sportiviteit om met
tien geweren zeven fazanten neer te
leggen dan zevenhonderd. Met die
zeven is het net als met een goalt-
je: ik heb er één. Het andere is
stomweg neerschieten".
Door al die oorzaken is Nederlands
roofvogel-leven snel tanende. Bin
nenkort komt het Anrhemse in
stituut met officiële cijfers over alle
veren die de Nederlandse natuur
heeft gelaten. Twee daarvan konden
we al achterhalen. De havik was 15
Jaar geleden met ruim 100 broedpa-
ren vertegenwoordigd, het zijn er
nu nog 20. Nog harder vlogen de
kerkuilen in aantal terug: 3000 tien
Jaar geleden, nu 300. Alle andere
soorten zullen hetzelfde beeld ver
strekken.
Over de meedogenloze stroperij die
sedert kort op de roofvogelnesten is
ingezet, wordt in het Arnhemse
rapport niet gerept. Laten wij het
er daarom eens over hebben en
vaststellen dat in Nederland de
agressiviteit tegenover roofvogels
de andere vogels vergeten we nu
maar altijd met name tot de
privileges heeft behoort van onze
zuidelijke gebiedsdelen. Daarom
verwekt het ook geen verwondering
dat de wrede opleving van de stro
perij uit Noord-Brabant en Limburg
komt: het volkskwaad daar heeft
door de eeuwen heen zijn voeling
met het dierenrijk gehad.
De huidige methoden zijn de vol
gende. Vele dorpen en stadjes bezit
ten hun stropersgroepen die dit
jaar nauwgezet de bewegingen van
valken, buizerds, sperwers en uilen
observeren. Al gauw kunn a de nes-
Jegens vogels en
fcens hen lijkt toe
'srmate men zuidelijker
Jlen we ook over Ne-
loren. Over de spreeu-
rematie in de Belgi-
I en de lijster-pasteitjes
1 e restaurants hebben
vogelaars al bewogen
i geproduceerd die in
1 hemel reiken. Voordat
1 landse roofvogel even
naar het einde zullen
daarom misschien wel
1 Igië met zijn nieuwe
fer te slaan en ons
1 a de bewering dat het
1 niet meer meevalt om
1 te moeten leven
1 iegeven.
etenswaardigheden in
jt Italië: de 9.575.000
Igens het laatste on-
iet Nederlandse gras-
leven hoeven er niet
In om te weten hoe
j Vooral in de districten
'hbrië wil een eeuwen-
in nieuw afzetge-
ontdekt zijn de roofvo-
eval hard bezig uit het
Ier te verdwijnen. Na-
Ie ongerustheid in de
de vogelliefhebbers
zo doorgaat duurt
heel lang meer of we
rland alle vogels, van
dl ill kwijt", zei met zijn
stem directeur J
de Nederlandse Ver-
escherming van Vogels
geen enkele oplossing-
beteugeling van de
op deze kleine
in het biologi-
I ht duchtig meetellende
De mentaliteit van de
i adert", probeerde hij
bijna elk woord klonk
iagteken Ger-
de mensen evengoed
