WAT IS ER MET GEREF.
KERKEN AAN DE HAND?
Wiegel: voor verkiezingen
praten met confessionelen
Leidse middenstand
houdt 'kleurenfoto9
Coningin en prins
»p buitenverblijf
(resident Tito
Voorhoede wijkt van vertrouwde smalle pad af
'Van den Heuvel krijgt
het niet gemakkelijk'
VEEL BIJBELS
VERDWENEN
INMUNCHEN
Voortzetting daling
werkloosheid in
de Bollenstreek
JJDAG 22 SEPTEMBER 1972
/at is er met de Gereformeerde Kerken aan de hand? Is het waar, dat er een (nieu-
re) scheuring dreigt? Een onbetwistbaar feit is, dat vele gereformeerden hun jongere
icademici niet meer kunnen en willen bijbenen. Vooral nu die voorhoede steeds verder
ran het vertrouwde .smalle pad" afwijkt, zoals uit recente onderzoeken onder het re
formatorisch volksdeel van Biesheuvel, Zijlstra en Verolme blijkt.
De overgrote meerderheid van de
•reformeerden met een hogere op-
Iding is van mening, dat hun kerk
nen twee jaar volledig zal moe-
samensmelten met de Hervorm-
Kerk, die zij in 1834 verliet. En
•nzelfde grote meerderheid staat
reneens tot schrik van vele an-
papische ouderen positief te-
aover intercommunie en kansel-
iflmet de R.K. Kerk.
it zijn enkele van de opmerkelijke
gevens uit een recent onderzoek
ider 900 gereformeerden in Wage-
[ngen, uitgevoerd oJ.v. de socioloog
W. H. Douma (Landbouwhoge-
bool). Op verschillende punten
vestigt deze schriftelijke enquête
it de socioloog dr. J. van der
c.s. eerder vaststelden na
n onderzoek dat in '69 en '70 door
Vrije Universiteit (Amsterdam»
•rd gedaan onder 900 gereformeer-
in heel Nederland. Het VU-on-
•zoek is min of meer representa-
3r de gemiddelde gerefor
eerde, terwijl het LH-onderzoek
fageningen) sterk beïnvloed wordt
de intellectuele voorhoede met
academici.
I met kerk
larmate men Jonger is en/of een
opleiding heeft genoten,
elt de gereformeerde zich minder
trokken bij zijn kerkgenootschap,
mdelij k zegt 176 zich slechts los-
of helemaal niet verbonden te
elen met de kerk; in het LH-on-
reoek (24% academici) is dat bij-
Een paar Jaar geleden
365) voelde 51% van de gemiddel-
gereformeerden zich nog zeer
w verbonden met hun kerk; vier
latir nog maar .'14% en bij de
ger geschoolden is dat nu maar
Wageningen is ook slechts 7%
pan een kerkelijke vereniging.
t in de kerkgang komt dat ver-
lar voren. Terwijl landelijk
sg steeds 89% iedere zondag ter
rke gaat, (35% gaat zelfs twee-
is dat bij de Wageningers
onder de 40 Jaar teruggelopen tot
33%. Waarom? „Geen behoefte",
antwoordde 47% van de minder ge
trouwen.
Winst voor sport
Waar de kerk zondags terreinver-
liest, is er winst voor de sport. De
gang naar het sportveld is voor de
Kuyperiaan nog moeilijk (6%),
maar het wordt hem gemakkelijk
gemaakt door de televisie, die alles
franco thuisbezorgt. Van elke drie
gereformeerden kijken er nu twee
regelmatig naar de zondagssport.
Ook de nog niet zo lang geleden
vervloekte sporttoto raakt geaccep
teerd. In de LH-enquête was 57%
van mening, dat een gereformeerde
best mag meespelen in de toto.
Door de Jaren heen gold het aan
tafel leven uit de Bijbel na elke
maaltijd, als een gereformeerde
norm. Dat is inmiddels veelal te
ruggebracht tot de hoofdmaaltijd;
gemiddeld gebeurt dit nog bij 83%,
terwijl de meer belezenen het cijfer
van Wageningen beïnvloeden (58%).
Bijbellezen
Terwijl in den lande slechts 5%
zegt zelden of nooit in de Bijbel te
lezen, is dat in het LH-onderzoek al
toegnomen tot 37%.
Er wordt dus nog wel regelmatig in
de Bijbel gelezen, maar de grote
meerderheid van de gereformeerden
gelooft niet meer blindelings alles
„wat er geschreven staat". Landelijk
vindt 35%, dat een gereformeerd
kerklid alles wat in de Bijbel staat
letterlijk behoort op te vatten; in
Wageningen 21%.
De tijd, dat elke gereformeerde de
Standaard las, is voorbij. Gemiddeld
leest ruim de helft een christelijke
krant.
Politiek
Ook de politieke sympathieën zijn
boeiend om te vergelijken. Landelijk
zijn de Kuyperianen Kuypers AR-
partij trouw gebleven: 82%, maar
de jongeren en academici (LH)
denken er anders over: slechts 40%.
Zij hebben geen alternatief (29%)
of kiezen niet-confessioneel (22%)
en dan meestal progressief (16%):
D'66, PvdA, PPR en PSP, elk 4%.
Landelijk stemde slechts 5% op
niet- confessionele partijen.
De leus „In het isolement ligt onze
kracht" (Groen van Prinsterer)
verbleekt. In het LH-onderzoek wil
43% éénwording met de Hervorfnde
Kerk binnen vijf jaar, 30% vindt
het gewenst, maar wil iets langer
wachten en slechts 7% vindt het
ongewenst. Onder de jongeren en
academici is zelfs een grote meer
derheid die de eenwording binnen
twee jaar wenst. En een zelfde per
centage staat positief tegenover in
tercommunie en kanselruil met de
Katholieke Kerk. Maar de ouderen
blijven bang voor vrijzinnige invloe
den. Gevraagd naar een oordeel
over samenwerking met de Ned
Protestanten Bond, Doopsgezinden
en Remonstranten, uitte 42% zich
negatief en 28% positief, De meer
derheid (52%) vindt, dat het ge
sprek moet voortgaan, maar dat sa
menwerking ongewenst is.
In het LH-onderzoek zegt 31% dat
de Gereformeerde Kerken zich in
een vrijzinnige richting bewegen.
Sommigen weer de jongeren
en academici achten dat toelaat
baar maar de meerderheid
acht het bedenkelijk (21%) of on
toelaatbaar (36%). Waar de cijfers
landelijk ongetwijfeld nog duidelij
ker in het nadeel van de vrijzinnig
heid liggen, kan men stellen, dat de
„verontrusting" over de vrijere op
vattingen van velen in de eigen
kerk toeneemt, sinds de Kampense
theoloog prof. J. Plomp in 1968
schatte, dat 22% van de belijdende
leden „verontrust" zijn.
De beter opgeleide gereformeerden
Wageningen (slechts 17% heeft
alleen lager onderwijs genoten), zijn
duidelijk minder kerk- en partijge
bonden en staan ook meer open
voor opinies en invloeden van an
dersdenkenden.
Sex
Maar wat de sex betreft, is de
doorbraak minder evident, nu 49%
te kennen geeft dat sexuele omgang
van verloofden niet toelaatbaar is;
45% en dat zijn vermoedelijk
niet de oudsten acht het toelaat
baar.
De socioloog dr. G. Dekker consta
teert op grond van de resultaten
van het VU-onderzoek binnen de
gereformeerde groepering „primair
niet een verschuiving van een oud
naar een nieuw cultuurpatroon,
maar een ontwikkeling van een oud,
homogeen patroon naar een situatie
van variatie op het gebied van nor
men en taken."
Een variatie die zó groot gaat wor
den, dat volgens dr. Dekker de kans
bestaat, dat er naar twee kanten
brokken gemaakt worden: „Door de
middenkoers waar dan naar ge
streefd wordt, zal aan de rechter
vleugel een situatie van „onterving"
ontstaan, terwijl links dan de nei
ging vertoont de kerk te verlaten."
De hervormde kerkelijke pers van
deze week besteedt uitvoerig aan
dacht aan de benoeming van dr. A.
H. van den Heuvel te Genève tot
nieuwe secretaris-generaal van de
Herv. Ned. Kerk.
Van den Heuvel zal het niet ge
makkelijk krijgen in de Hervormde
Kerk, aldus Hervormd Nederland.
In het rechtse deel, de gereformeer
de bond en de confessionele vereni
ging, beziet men hem met het diep
ste wantrouwen. De stemverhouding
in de synode van 32 stemmen voor
en 22 tegen vindt Hervormd Neder
land ook geen uitslag om voldaan
over te zijn. "Eerder kan men met
een zekere ongerustheid deze uit
slag analyseren, omdat hij een ach
tergrond weergeeft van de grote
spanningen, onrust en polarisatie
die momenteel de Hervormde Kerk
beroeren".
Hervormd Nederland vindt het
dringend noodzakelijk dat er ge
sprekken komen tussen de gerefor
meerde bond en de confessionele
vereniging en Van den Heuvel, zo
dat de mogelijkheid kan ontstaan
dat hij een secretaris-generaal voor
de hele Hervormde Kerk wordt.
In het blad van de confessionele
verenigingen het Hervormde week
blad. scbriift eindredacteur en sy
nodelid ds. S. Kooistra dat zijn
voorkeur voor de post van secreta
ris-generaal naar dr. R. J. Mooi
uitging, de huidige secretaris voor
algemene zaken. In het blad wordt
Van den Heuvel wel gefeliciteerd
met zijn benoeming, waarbij de
wens wordt uitgesproken dat de
deining rondom deze zaak thans
voorbij zal zijn en er een goed sa
menspel tussen dr. Van den Heu
vel en dr. Mooi ,zal ontstaan.
Het officiële orgaan van de gere
formeerde bond, De Waarheids
vriend tapt uit een ander vaatje.
Eindredacteur ir. J. van der Graaf,
hoofdbestuurslid van de gere
formeerde bond, schrijft dat de
bond de benoeming als zeer teleur
stellend ervaart. De polarisatie in
de kerk is rondom deze benoeming
alleen maar verscherpt. "We moe
ten constateren dat de tegenstellin
gen opnieuw zijn verscherpt en we
kunnen niet anders zegegn dan dat
we met zorg de toekomst tegemoet
zien. Het is duidelijk dat een groot
deel van de synode koste wat het
kost. deze man wilde op deze post,
terwijl een eveneens aanzienlijk deel
er duidelijk van overtuigd was en
bleef dat. dr Van den Heuvel niet.
de man is die het hervormde schip
door de woelige baren leiden moet",
zo analyseert de heer Van der Graaf
de stemuitslag in de synode.
Het fraaie interieur van de zeventiende eeuwse dorpskerk in
Oudshoorn. (Uit: Langs de oude Zuid Hollandse Kerken)
Vanuit het interkerkelijke ont
moetingscentrum in het Olympische
dorp in München blijken tijdens de
nu afgelopen spelen veel bijbels te
zijn verdwenen. De samenwerkende
pastores 34 rooms-katholieken,
protestanten en anglikanen heb
ben er echter vrede mee, vooral ge
zien het feit dat overwegend bijbel
vertalingen in Oosteuropese talen,
die ter inzage lagen, wegraakten.
Naar men aanneemt is de bagage
van thuisreizende atleten en bezoe
kers er mee verrijkt.
Hernhutters
De heer Joh. J. van der Veer (42)
te Deinum, kerknieuwsredacteur
van de Leeuwarder Courant, ls per
1 december 1972 benoemd tot secre
taris Nederland van het zendings
genootschap der Evangelische Broe
dergemeente (Hernhutters) te Zeist.
De heer Van der Veer zal zich in het
bijzonder gaan bezig houden met de
algemene publiciteit over het werk
van het Zeister Zendingsgenoot
schap.
Er viel ook wel een ontvangst te
melden: uit dankbaarheid voor de
ondervonden goede zorgen heeft de
Portugese ploeg aan de leider van
het centrum, ds. Heinz Sumerer,
een avondmaalskelk ten geschenke
gegeven.
Koningin Juliana en Prins Bernhard hebben gisteravond een
diner aangeboden aan maarschalk Tito en mevrouw Broz.
Prins Bernhard ontving op een charmante manier de vrou
welijke gasten.
teLGRADO Koningin Juliana
Prins Bernhard hebben vanmor-
1 tfscheid genomen van Belgrado,
vliegtuig werden ze van de Joe-
jpBche hoofdstad naar het vier-
kilometer zuidelijker gele-
-Jewo gebracht,
tor het eerst tijdens dit staatsie-
"ak scheidden daar, na de lunch
tet bezichtigen van de plaats, dc
5*0 van de koningin en de prins.
^er een toeristische route reed
"togin Juliana naar het nog weer
^honderd kilometer zuidelijker
^ar Prins Bernhard stapte ech-
r in het vliegtuig
kreeg daardoor tijd om in
Mostar een vliegtuigfabriek te be
kijken. Aan het einde van de mid
dag vlogen de koningin en de prins
naar het eiland Brioni, voor de noor
delijke kust.
Zij zullen daar blijven tot mor
genmiddag een einde komt aan het
staatsiebezoek. Op het eiland staat
het vakantieverblijf van president
Tito.
Gisteravond gaven de koninr
de prins in het hypermoderne Ju-
goslavië hotel in Belgrado een
ner voor de president en zijn vrouw
Een schat van Nederlandse blo.
was hiervoor overgevlogen.
DEN HAAG Lijstaanvoerder Hans Wiegel van de WD
wil voor de verkiezingen een gesprek met ds confessionele
partijen KVP, ARP en CHU over voortzetting van de rege
ringssamenwerking. Bij dat gesprek wil hij de partij van Drees
jr. DS'70 betrekken.
Op de traditonele „Troon- i de verkiezingen onderhandelingen
rede-avond" van zijn partij zei Wie- met andere partijen te openen,
gel gisteravond, dat hij KVP, ARP In het concept-verkiezingspro-
en CHU voor een gesprek wil uitno- gramma van de drie christelijke
digen zodra zij hebben besloten voor partijen signaleerde hij „vele punten
van overeenkomst" en enkele „oude
geschilpunten". De confessionele par
tijen willen meewerken aan de in
voering van een districtenstelsel, ter
wijl de WD in ons kiesstelsel de
hoogste prioriteit geeft aan de
evenredige vertegenwoordiging.
Ook wil de WD de belastingdruk
in Nederland minder hoog laten op
lopen dan de christelijke partijen be
reid zijn te doen.
list
drs. Th. J. Joekes legden in een be
schouwing over de miljoenennota on
der meer nadruk op de volgend Jaar
te verwachten verlaging van de be
lastingdruk van 29.8 tot 29,6 procent.
Joekes vond, dat er in de stijging van
de rijksuitgaven „een kentering ten
goede" zit. De uitgaven zullen min
der sterk stijgen volgend Jaar dan in
dit Jaar.
Naar aanleiding van de publikatie
van een Liberaal Manifest gisteren
voorspelde Wiegel, dat van de WD
ledereen in een eventueel nieuwe
liberale partij zou willen zitten, van
DS'70 tachtig procent, van de chris
telijke partijen de helft, van D'66 "n
derde tot veertig procent en ook een
1 groep uit de PvdA.
BOLLENSTREEK De werk
loosheid in de Bollenstreek blijft
zich in gunstige zin ontwikkelen
Volgens de tellingen op het Gew.
Arbeidsbureau in Lisse, omvatten
de de gemeenten Hillegom. Lisse Sas-
senheim. Voorhout, Noordwijk er
Noordwijkerhout, is er een grotere
daling in het aantal werkzoekenden
constateren dan vergelijkende
cijfers in 1971. In 1971 was er in
augustus een daling ten opzichte van
de maand Juli van 16 werkzoekenden
en in de afgelopen maand augustus
daalde het aantal werkzoekenden
van 214 tot 150, dus 64 minder in
geschrevenen. Verheugend is het dat
ook kon worden geconstateerd, dat
het aantal ingeschreven minder-ge-
schikten niet onaanzienlijk is terug
gelopen. Het totale beeld van de
werkloosheid laat zien, dat de situs
tie van thans ten opzichte van het
vorig jaar op slechts 20 ingeschreve
nen na gelijk is gebleven, terwijl
landelijk de cijfers er in 1972 min
der gunstig uitzien dan in 1971.
Dat de werkgelegenheid in de Bol
lenstreek wat ruimer is geworden
dan in de maand Juli mag afgeleir
worden uit het feit. dat per einde
augustus bij het G.A.B. Lisse 338 af
vragen om arbeidskrachten geno
teerd stonden tegen 309 in juli 197"
In de sector vrouwelijke arbeids
krachten zien de cijfers er ook gun
stig uit. want4 het aantal werkzoe
kende vrouwen van 122 in de maan'
Juli liep terug tot 41 per einde
augustus, welke daling toegeschre
ven kan worden aan een grotere
werkgelegenheid voor vrouwen in d
bollenbedrijven. Doordat uit het
aanbod van vrouwelijke krachten Ir
Juli voor een gedeelte uit het be
schikbare aanbod kon worden vol
daan liep het aantal aanvragen om
vrouwelijke arbeidskrachten ter'
van 321 per juli tot 295 per einde
augustus.
LEIDEN Deze week is het Leids
City Centrum gestart met een
grootscheepse najaarsactie. Die actie
draagt de ludieke naam Kleurento-
to. Eigenlijk zegt de naam al vol
doende om te begrijpen waarom het
gaat. Iedere deelnemer aan de actie
van het Leids City Centrum (LCC)
geeft bij aankoop van zijn artike
len één of meer zegels van een be
paalde kleur. Grote aankopen bete
kenen meer zegels dan men krijgt
bij een ons kaas.
Er zijn zes verschillende kleuren,
maar die behoeven niet alle zes te
worden verzameld. Naar eigen in
zicht moeten de zes vakjes op de
deelnemerskaart met zegels beplakt
worden. De volgorde van de zegels
is reeds in gesloten couvert door een
notaris bepaald. Er kunnen in die
volgorde twee zegels van dezelfde
kleur voorkomen. Meer echter niet.
Het is dus mogelijk dat de uitslag
een volgorde laat zien van wit, geel,
groen, geel, paars, wit. Maar er zijn
natuurlijk duizenden combina
ties mogelijk. Er zijn in totaal drie
trekkingen (na 30 september, na 10
oktober en na 21 oktober) en de
kans op (hoofd) prijzen is alle ke
ren gelijk. De deelname is on
beperkt. De prijzenpot loont de
moeite om mee te doen. Zo zijn er
vlieg- en touringcarreizen, garde
robes sieraden en fototoestellen te
winnen.
De deelnemers aan de Kleurento-
to zijn herkenbaar aan een paars
wit raambiljet, terwijl bij dat oil jet
tevens de kleur wordt aangegeven,
die de winkelier uitgeeft. Geeft dus
rode zegels op een bepaald artikel,
terwijl een ander gele geeft, dan is
de vraag welke kleur u nodig heeft
om te kijken waar u dat artikel aet
beste kunt kopen. Er is keus genoeg,
want er doen 178 winkeliers aan de
actie mee. Naast het plakken van
de zegels moet er ook nog een rijm
pje gemaakt worden, waarin de
woorden Leids City Centrum voor
komen. De prijswinnaars krijgen den
een brief thuis en kunnen de prijs
afhalen bij de winkelier, die de prijs
beschikbaar heeft gesteld.
Het LCC heeft de actie uitge
dacht, om de binnenstad levendig te
houden. Het moest iets origineels
zijn en dat kon wel overgelaten wor
den aan Jan Wolfslag, die het uit*
denken van dergelijke dingen als
een soort hobby beschouwd. Het
voornaamste is, dat de koper meer
contact krijgt met de winkelier en
vandaar dat de prijzen door de
winkeliers zelf worden uitgereikt.
Door acties als deze probeert het
LCC het koperspubliek In de stad
te houden en zo de concurrentie
van Leidsenhage te werpen. Er
staan nog meer evenementen op
het programma. Daarbij is de laar-
lijkse intocht van Sint Nicolaas ln
de Sleutelstad. Hoe en waar het al
lemaal gaat gebeuren is nog niet
precies bekend. Maar het belooft
groots gebeuren te gaan wor-
