Baas in eigen fabriek: coup pour coup
Klaarljes knie
verlangen
naar de jeugd
Dansen is puur plezier!
Ratten van Harlem:
juist beeld ghetto
Sportsplinters
Gedroom
in
Exposed
jjpAO 22 SEPTEMBER 1972
jario en regie: een collectief
Marin Karmitz, honderd
dsters en technici Camera:
1^ Dubreuil. Muziek: Jacky
[taa Met de arbeidsters van
iuf en andere spelers.
Coup pour coup" is een docu-
utaire in speelfilm-vorm. Het
Goede films
ergens anders
Crone
yal van een staking en bezet
van een confectie atelier in
airijk en wat er verder zou
oen moeten gebeuren,
film begint met beelden van
confectieatelier, het lawaai
elektische naaimachines en het
en weer lopen van controle
chefs met notitieboekjes. De
idsters verrichten de hele dag
is de zelfde handelingen: een
van lopende band afhalen,
ander stuk stof tegen aan-
en, weer terug gooien op de
ien weer opnieuw,
vrouwen mogen niet met el-
praten, vriendinnen worden
elkaar gezet, als ze iets vra-
worden ze afgeblaft. Naar de
gaan kan alleen als er een
angster is.
werktijden zijn zo dat ze net
de bus kunnen halen naar
ze lange tijd moeten
tien. Vele vrouwen hebben
gezin waarvoor ze nog moeten
a na het werk.
dat deze dagelijkss werk-
duidelijk genoeg is doorge
en komt daar ineens veran-
g in doordat een van de ar-
iters een zenuwcrisis krijgt,
wordt het begin van een zeke-
irandering in het optreden
de arbeidsters tot de chefs, de
voor hen is weg. Er wordt
loteerd om even rust te heb-
le cheffin wordt getreiterd
andere chefs bedreigd, er
kontakt gezocht met andere
togen van het bedrijf waar
Migenoegen over het werktem-
a groot is. Stencils worden
poort en via de lopende
produktie gaat omlaag, om
wrbeeld te stellen worden
de directeur twee arbeidsters
igen. Direkt wordt dit door-
!d, de machines worden stop-
de chefs worden in een
kantoor opgesloten. Al gauw is
er een vertegenwoordiger van de
vakbond aanwezig en gaat onder
handelen met de directie. Erg veel
vertrouwen hierin hebben de
staaksters niet, wat weet die vak
bondsman nou van hun proble
men.
Als hij dan ook na de onderhan
delingen trots komt vertellen dat
de kameraden 1.4% loonsverho
ging krijgen en de ontslagen vrou
wen 2 maanden hun salaris be
taald krijgen wordt hij uitgejouwd
en wordt er geroepen om bezet
ting van de fabriek. De bezetting
zal drie weken duren. Al gauw
krijgen de bezetsters de steun van
andere bedrijven, die hun geld ge
ven, en boeren, die goedkoop voed
sel leveren.
Tijdens de bezetting komen de
arbeidsters tot betere kontakten
met elkaar er wordt veel gespro
ken over de problemen die voort
komen uit hun werk. De ver
moeidheid zodat ze 's avonds niets
meer kunnen doen, nauwelijks
kontakt met him mannen en de
kinderen die te weinig aandacht
krijgen. De vakbond komt onder
wijl nog met nieuwe resultaten en
stelt voor de bezetting maar op te
heffen, wat niet gedaan wordt zo
lang niet voldaan is aan de eisen
van de arbeidsters, namelijk: pro
duktie verlaging, betere werksfeer
en het ongedaan maken van de
ontslagen. In wezen toch niet van
die erg hoge eisen.
Tijdens de bezetting wordt de
direkteur-eigenaar, die zich in zijn
naïve overtuiging dat de arbeid
sters de resultaten van de vakbond
wel zouden accepteren, gewoon weer
naar kantoor was gegaan, gevan
gen genomen en in een glazen
hokje gezet waarin hij net zolang
moet blijven tot hij de eisen van
de vrouwen inwilligt.
Dnmacht
Een overeenkomst te zien tussen
de huidige bezetting van de Enka-
fabriek in Breda en de bezetting
van de fabriek in de film is zeker
mogelijk voor wat betreft de on
macht van de arbeiders te beslis
sen over hun eigen produktie. In
de houding van de vakbonden is
er echter een duidelijk verschil.
In de film worden de vakbonden
aan de kant van de werkgever ge-
ziöh. Volgens het collectief dat de
film gemaakt heeft moeten de
Fransen dan ook niets meer heb
ben van de vakbonden zoals de
CGT (de communistiese vakcen
trale). Ook van de radicaal-demo-
cratiese vakbond. CFDT wordt
weinig verbondenheid met de ar
beider gezien, weliswaar iets meer
dan de CGT. Toch is de CGT dr
grootste vakcentrale in Frankrijk
en werken vakbondsvertegenwoor
digers in de bedrijven zo hard dat
ze hun eigen baan op het spel zet
ten. Daarom is de afschildering
van de vakbondsvertegenwoordig
ster in de film, volgens mij, wat al
te negatief.
Ook het beeld van de "patron"
is wat te zwart wit. Een wat sul
lige naïeve man in een patserige
villa en grote auto.
De verbondenheid van de over
heid met de werkgever komt dui
delijk naar voren bij de volgende
beelden: de prefect die naar de
gevangen genomen direkteur belt
en vertelt dat hij moet toegeven
aan de eisen van de staaksters,
omdat de arbeidsonrust in de
streek steeds groter wordt en daar
bij als troost toevoegt dat hij nu
toch wel de grootste raddraaisters
heeft leren kennen, zodat hij deze
direkt kan ontslaan wanneer het
bedrijf weer draait; ook de drei
gende grijze politie bussen die voor
de poort van de fabriek staan om
bij het geringste de fabriek bin
nen te vallen, wat dan ook bijna
lukt als een knokploeg van de di
rekteur de fabriek binnenvalt en
de vrouwen aanvalt.
Regisseur
De regisseur Marin Karmitz (Roe
meen, werkend in Frankrijk) heeft
zich na de meirevolutie '68 in Pa
rijs afgewend van de auteurfilm, 't
genre waarin hij in 1967 debuteer
de met de film: "Sept jours ail-
leurs". In 1969 komt hij met de
lilm: „Kameraden", qua onder
werp de problemen van de fa
brieksarbeider een voorloper
van "Coup pour coup", maar nog
niet in collectiviteit gemaakt.
De film "Coup pour coup" is ge
baseerd op een verhaal van een
arbeider Jéröme, over een staking
van arbeidsters in een kleine tex
tielfabriek. Het collectief onder lei
ding van Karmitz ging erop uit om
arbeidsters te interviewen, waar
door zinnige wijzigingen in het sce
nario konden worden aange
bracht. Daarna schreef Karmitz
samen met de arbeider een nieuw
scenario dat door een comitée van
technici en arbeiders werd herzien.
Wanneer er ergens een staking
uitbrak ging men er onmiddellijk
A clockwork Orange Kubrick (r
Amsterdam Nöggerath, Den Haag
Camera.
Family Life (Loach en Gar-
nett)Amsterdam Kriterion. Den
Haag Kriterion.
Frenzy (Hitchcock)Amsterdam
Alhambra, Den Haag Corso.
Fritz the cat (Krantz en
Bakshl)Amsterdam Leidseplein-
theater, Den Haag Asta.
Klute (Pakula)Amsterdam
Roxy.
The last picture show (Bogda-
novich)Amsterdam De Uitkijk,
Rotterdam Lijnbaantheater.
Macbeth (Polanskl)Utrecht
Studio.
Trash (Morrisey)Rotterdam
Calypso.
2001, a space odyssey (Ku
brick) Amsterdam Bellevue Ci
nerama.
heen om magnetoscope opnamen
te maken, die men dan bestudeer
de en sommige stukken ervan heeft
gebruikt in de film.
In Elbeuf (in Normandië) vondt
Karmitz een oude textielfabriek,
die hij weer geheel inrichtte op
aanwijzingen van de arbeidsters, er
is zelfs gedurende de opnamen 'n
produktie gehaald. De arbeidsters
heeft Karmitz gekregen via ar
beidsbemiddelingsbureaus. Er
werd een eenheidsloon van 1500
nieuwe franken per maand inge
steld, ook voor de paar beroepsak-
teurs en aktrices die moesten wor
den geëngageerd (deze spelen al
lemaal de rol van de negatieve fi
guren in de film, zoals de direk
teur, de vakbondsman, de cheffin,
etc.).
Niet in bioscoop
De film kon worden gefinan
cierd met een voorschot op de re
cettes (verstrekt door La commis
sion d'avonce sur recettes) door
een investering door een eigenaar
van drie bioscopen, en de Duitse te
levisie WDR.
De film mag in Nederland niet in
de bioscopen gedraaid worden om
dat de verhuur van de film niet
door een officieel verhuurkantoor
wordt geregeld. Nadat de film ge
draaid werd op de laatste dag van
Film International in Rotterdam
werd verwacht dat de film, vanwe
ge zijn inhoud wel snel in de bios
copen zou verschijnen, maar geen
een verhuurder wilde eraan. Toen
heeft de Cinéclub Amsterdam de
film gekocht om hem voor Neder
land in ieder geval te behouden.
Maar voor de Cinéclub Amster
dam zou het veel te duur worden
de film alleen in exploitatie te ne
men, daarom is er een bioscoop
eigenaar (van de Movies in Amster
dam) erbij ingesprongen en heeft
een gedeelte van de onkosten op
zich genomen. Voor de bioscoop
bond mag echter een exploitantlid
alleen films betrekken van een lid
verhuurder, daar de eigenaar van
The Movies geen lidverhuurder is
maar exploitant-lid zou hij de
film niet verder mogen door ver
huren, hij zou hem zelfs niet in
zijn eigen theater mogen verto
nen. Dat heeft hij echter toch ge
daan en de film is een groot suc
ces geworden in Amsterdam. De
bioscoopbond heeft uiteindelijk
toch maar toegestemd in de verto
ning van de film in zijn eigen
theater, maar de film zou daarbui
ten nergens meer gedraaid mogen
worden, wat natuurlijk erg moei
lijk is, omdat de Cinéclub Amster
dam haar eigen circuit heeft, zodat
de film toch ergens anders ge
draaid wordt.
De film "Coup pour soup" wordt
door de Cinéclub-Leiden op de vol
gende data gedraaid: 22-23-24-25-
sept. om 21.00 uur in het Kreatief
Sentrum.
N ach t voorstellingen
Deux ou trois choses que Je sais
d'elle (Godard) A' dam Kri
terion.
The good, the bad and the ugly
(Leone)Amsterdam Nöggerath.
High Noon, Amsterdam Flora.
Morgan a suitable case for
treatment (Reisz)Den Haag Kri
terion.
Sla nooit een vrouw, zelfs niet
met een bloem (Podskalsky)Rot
terdam Het Venster.
Blijvers
mrence de Monaghan toont haar verrukkelijke knieën.
Titel: „De knie van Claire" Regie
Eric Rohmer. Voornaamste rollen:
Jean Claude Brialy, Laurence de
Monaghan en Aurora Cornu. Thea
ter Studio.
Wat betekent de knie van een
jong rank meisje voor de modieu
ze dertiger, nog niet oud, maar
toch al voorbij de laatste stad? Het
is niet jaloezie, zegt de hoofdper
soon ergens halverwege de film,
geen afgunst op de jeugd, het is
een verlangen. Zijn fraaie villa
aan het Meer van Genève, de snelle
motorboot, de hagelwitte hemden
kunnen Jean Claude Brialy niet
redden, hij blijft de buitengeslote-
ne. Laura, de lyceïste, wordt kort
stondig verliefd op hem, meer uit
provocatie jegens haar moeder,
die ongeveer zo oud is als het ob-
jekt van haar genegenheid. Maar
Claire, haar blonde stiefzusje is de
totale onverschilligheid. Hij is er
eenvoudig niet voor haar. En als
hij tenslotte slaagt, tijdens een
schuilpartij bij een zware slag
regen aan het meer, om die diep be
geerde knie te strelen, dan is het
alleen maar de complete nederlaag
onder druppelend lover. Claire laat
hem begaan en hoopt dat het gauw
droog wordt.
Nostalgie
Eric Rohmer maakte met „De
knie van Claire" een werk van
nostalgie en de zuurzoete humor
van de wanhoop. Omdat de Jeugd
niet vast te houden is met een
hagelwit hemd of achter de facade
van playboy op gevorderde leeftijd.
Het is zo'n film die blij en droef
tegelijk maakt. Naarmate Je als
toeschouwer ouder bent. stijgt het
aandeel van de droefheid. Rohmer
registreert op een vrij directe wij
ze de sfeer aan de oevers van het
meer. Aurora, oude vriendin en
leeftijdgenote van Jean-Claude, ia
architecte van diens dubbele af
gang bij beide jonge meisjes. Lau-
re en Claire. Haar motieven blij
ven vaag. De palavers over haar
succesen bij jongemannen zijn
evenzeer facade, als Jean-Claude's
buitenboordmotor. Als de zomer
maand over is, zijn de kringen wa
ter op het Meer van Genève uitge
voerd. Jean-Claude zal zijn
verre verloofde met het strak ge
kapte haar trouwen en Claire hoeft
nog niet te beseffen dat de
schoonheid van haar knieën ook
ooit aan de onverzadigbare tijd ten
prooi zullen vallen. Ze heeft nog
even uitstel.
HAN MULDER
Eric Porter als Soames in
de Forsyte Saga: wel eng
niet griezelig.
Dochter Jack
the Ripper:
alleen maar
griezelig
Titel: „De dochter van Jack the
Ripper" Regie: Peter Sasty. Voor
naamste rollen: Eric Porter, Ang-
hared Rees, Jane Marow. The-
ter: Camera.
Wie aan een griezelfilm niet
meer eisen stelt dan dat hij inder
daad griezelig is, kan deze week
met een gerust geweten naar de
Hogewoerd stappen. Het enige
.sterke" punt van „De dochter van
Jack the Ripper" is, dat er gruwe
lijke moorden plaatsvinden,
hele bloederige toestanden, die met
veel show-effectjes en tam
tam worden aangekondigd. Wie
echter niet zo gruwelminnend is,
dat hij verder alles voor zoete koek
slikt, zal aan deze film geen beste
herinneringen overhouden.
„De dochter van Jack the Rip
per" hangt namelijk van de flau
wekul aan elkaar. Het gaat alle
maal om de schrizofrenie die bij
de dochter van de beruchte man
(wist u trouwens dat er op het
moment zinnige argumenten wor
den aangedragen om te bewijzen
dat „The Ripper" een vrouw was?)
is ontstaan nadat zij heeft gezien
hoe haar vader haar moeder neer
stak. Elke keer als zij in een schit
terend Juweel of in een haardvuur
kijkt, wordt zij overmand door de
boze natuur van haar vader. Als
iemand haar dan kust, betekent
dat voor hem of haar een wrede
dood.
Een man die net iets teveel van
Freud heeft gelezen om dit „geval"
zomaar los te laten, stumpert
moeizaam psychiatrisch doend door
de film. Iets bereikt hij toch: als
hij zelf sterft stort het meisje zich
van grote hoogte ter aarde, om
naast hem te sneven.
Bij alle bezwaren tegen de in
houd van de film komt nog een
technisch feilen: de camera heeft
voortdurend de neiging om uitge
breid gericht te blijven op pun
ten waar Juist niets aan de hand
is.
BERT VAN DOMMELEN
LUXOR Whats up doc? met
Barbra Streisand is een uiterst ge
slaagde samensmelting van allerlei
komiekenstijlen van Chaplin tot
Tati. Hoofdrolspelers Barbra Strei
sand en Ryan O'Neil leveren na
venant vakwerk.
TRIANON De Inbreker wordt
als de meest volwassen avondvul
lende speelfilm gezien die Neder
landse regisseurs wisten te maken.
Rijk de Gooyer ts een goede In
breker Glimmie daarbij terzijde ge
staan door Jon Bluming en Willeke
van Ammelrooy vooral in een fa
meuze s
ow van
Kperina op
1 televisie
'•tv brengt zaterdag 11 no
de one woman show van
1 de Jong op het scherm.,
'i opgenomen in Utrecht be-
Jaar, toont Pien in alle
De KRO zendt niet de
tow uit. Met Jasperina is
wat wel en wat niet zal
lebracht. Tijdgebrek is hier
van. Desondanks krijgt de
via Nederland II (21.10
tachtig minuten vrij spel.
ADVERTENTIE
Gehoord, gisteren op radio veronica?
Vooral als je het goed kunt. Dat is logisch.
Maar op Radio Veronica
hadden ze het over dansles. Ja,
je moet het eerst leren. Maar je
leert het al dansend. Met
muziek, ontspannen sfeer, leuke
lui om je heen. Puur plezierl
Hangt wel van de dans
school af, natuurlijk. Echt goed
dansen dat betekent de nieuw
ste dansen als eerste leren, de
nieuwste hits als eerste horen.
In een gezellige omgeving.
Daarom: dansen js puur plezier
bij
PLEZIER
Dansacademie Wiclinga,
Nwe. Rijn ,28, Leiden
Dansschool Martin Visser,
Op 15 plaatsen in de Rijn- en
Gouwestreek, Tel. 01710- 2 08 46
Danscentrum Evert Castelein,
Hooglandse Kcrkgracht 48, Leiden
Titel: De ratten van Duister
Harlem. Regie: Gordon Parks.
Voornaamste rollen: Richard
Roundtree en Moses Gunn. Thea
ter: Lido.
„De ratten van duister Harlem"
is een redelijke film. Je verwacht
bij dit soort films ongelimiteerde
knok- en schietpartijen, maar wat
dat betreft valt de film enigzins
tegen. Dit gemis wordt echter goed
gemaakt door een tamelijk reëele
schildering van het gangsterleven
in Amerika en met name de in
vloed van de gangsters op het ne-
gerghette van New York, Harlem
De wilde taferelen, met als middel
punt detective Shaft (de neger
Richard Roundtree), ontstaan door
het ontvoeren van de dochter van
gangsterleider Bumpy Jonas (Mo
ses Gunn). Shaft bevindt zich tus
sen twee vuren: de Mafia en de
gangsters van Bumpy.
PETER VAN BEEN.
Voetbal De Schotse voet
balbond heeft international Willie
Johnston van Glasgow Rangers een
schorsing opgelegd van 67 dagen.
Johnston werd op 9 september tij
dens de competitiewedstrijd tus
sen de Rangers en Partick Thistle
uit het veld gestuurd.
Wielrennen Cees Bal uit Kwa-
dendamme heeft een profcontract
getekend bij de Franse wielerploeg
van Mercier. Bal, die 20 Jaar is en
dispensatie van de KNWU heeft ge
kregen, wil op zaterdag 30 septem
ber zijn debuut als beroepsrenner
maken in de herfstklassieker Pa
rijs-Tours. Voor Mercier rijden on
der meer de Fransen Guimard en
Poulidor.
Nachtvoorstellingen
REX: vrij. en za. nacht 23.30 uur.
„Mijn bed is mijn burcht" be
hoort tot die sexthrillers die met
komische knipoog voorbijgaan aan
het goede van de burgerlijke schrij
vers en een graantje meepikken van
hun kleingeestige perversies. Zo'n
film was ook Nana naar het boek
van Emile Zola, maar deze week
gaat het in de nachtelijke uren aan
de Haarlemmerstraat om Guy de
Maupassant. Overigens wordt van
deze Maupassant in literiaire krin
gen pikant genoeg vertelt dat hij
omnipotent was. Dergelijk sexwerk
dus in Rex.
CAMERA: vrij. en za. nacht 23.30:
Who is Harry Kellerman, and why
is he saying those terrible things
about me?, is nog niet onder de
ogen van uw rescensent geweest
maar behoort tot die evenementen
die hij beslist niet wil missen. Gros-
bard als regisseur en Dustin Hoff
man als belangrijkste acteur staan
daar borg voor.
Titel: „Erotische dromen in Zwe
den". Voornaamste rol: Christina
Lindberg. Theater: Rex.
Het mag als bekend worden ver
ondersteld: een Zweedse film staat
vaak borg voor (zeer) veel bloot. Op
die, ongeschreven wet, maakt „Ex
posed", of zoals de alleszeggende
Nederlandse titel luidt: „Erotische
dromer in Zweden" geen uitzon
dering. De film is gedeeltelijk opge
bouwd uit een lopend verhaal, maar
wordt zeer vaak afgewisseld door 'n
droom van de hoofdrolspeelster, ene
Lina. Jammer, dat de makers er
niet in geslaagd zijn de kijker dui
delijk te laten merken, wanneer het
nu 'n droom is en wanneer werke
lijkheid. Nog iets dat de kwaliteit
van de film niet ten goede komt is
de in het Engels nagesynchroni
seerde tekst. Zoals gezegd, een film
met veel bloot, maar die echter
filmtechnisch gezien beslist geen
voldoende haalt.
JAN VAN DER NAT,
