,opermcus opent na
00 jaar een nieuwe
isie op de kosmos
UPUNCTUUR: flauwekul, suggestie of
}g onbegrepen effectieve pijn-blokkade?
)AG 2 SEPTEMBER 1972
basis Kaap Kennedy is op 21 augustus j.l. de meest
liceerde en zeer zware astronomische satelliet
gelanceerd. De onbemande kunstmaan moet met
ide precisie en duidelijkheid objecten waarnemen in
i Melkwegstelsel en in de verste diepten van het
gebieden van het spectrum waarin op aarde geen
ningen kunnen worden gedaan.
an
kunnen wij met behulp
lie telescopen, de „gewo
ld ikijkers, en radio-anten-
beperkt
electromagnetische stra-
alle kosmische objecten
ons daaruit een beeld
het heelal. De atmos-
0,lfcdert het tot de aarde
gróót deel
aj a
de straling en laat voornamelijk
door wat wij het „zichtbare" licht
noemen en straling in bepaalde de
len van de radio-golflengten. Dui
zenden Jaren hebben de mensen op
aarde alleen kennis kunnen nemen
van het haalal door middel van de
straling in het golfgebied van het
zichtbare licht. Dat gaf een verte
kend beeld; het is enigszins verge
lijkbaar met een situatie, dat wij
op aarde in onze directe omgeving
alleen rode dingen zouden kunnen
zien, niet groene of blauwe. De he
mel zou dan donker zijn, behalve
bij een gloedrode zonsondergang.
Bomen en planten zouden we niet
of nauwelijks onderscheiden. Van
zelfsprekend zouden we dan en ge
heel verkeerd beeld van onze direc
te omgeving krijgen.
Pas tijdens en direct na de laatste
wereldoorlog werd ontdekt, dat kos
mische objecten ook straling in het
gebied van de radio-golven uitzen
den. Een pionier op dit terrein was
de huidige Leidse hoogleraar prof.
dr. H. C. v. d. Hulst. De radio-
astronomie heeft daarna een grote
vlucht gevonden en ons land heeft
daarin een grote rol gespeeld.
Dwingelo was destijds de meest
geavanceerde astronomische radiote
lescoop ter wereld, en nog maar
kort geleden werd de radio-synthe
se-telescoop in Westerbork in ge
bruik genomen, toen ook al een in
strument met ongeëvenaarde mo
gelijkheden.
De waarnemingen van objecten in
het heelal in het golfgebied van de
radiostraling hebben de astronomen
een veel duidelijker beeld gegeven
van de samenstelling en ook de
ontwikkelingsprocessen in het heel-
all.
De ruimtevaart heeft al Jaren gel
den nieuwe kansen geboden, de
raadselen van de kosmos te ont
sluieren. Het bleek al spoedig nadat
de eerste onbemande kunstmanen
in de ruimte kwamen, dat kosmi-
ANGSTROM
ENGTE -M -13 -12 -II ^-10 -9 -8 -7
TE.RS 10 10 10 10 10 10 10 10
zichtbaar centimeter meter kilometer
i i I 4
-5 -4 -3 -2 -I O I 2 3 Jj 5
10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10
RÖNTGEN
CAMMA
ULTRA-
yiOLET.
licht
INFRAROOD
radio
♦-4
fm
EN
tv
am
fRBl
leze tekening blijkt duidelijk, hoe weinig wij tot voor
O kelijk kort nog maar konden waarnemen van de kosmos:
die heel smalle strook van het "zichtbare" licht, als een
j,.g balk getekend in het zeer brede spectrum van electro-
itische straling lopend van kosmische en gamma-straling
het gebied van de zeer lange radio-golven en eigenlijk
rder. Dat geeft uiteraard een volkomen vertekend beeld
et heelal. Pas in de laatste kwart eeuw hebben radio-
yen ook straling van kosmische objecten geregistreerd
rage gebied van de radio-golvenwaarvoor slechts bepaalde
za van het radiospectrum vanaf de aarde waarneembaar
142 mdat de rest wordt geabsorbeerd door de atmosfeer.
De "Copernicus" gaat thans straling waarnemen in de gebieden
van het ultraviolet en de röntgen-golflengte, die alleen buiten
de aardse dampkring kunnen worden geregistreerd omdat zij
door die atmosfeer worden ingevangen of verstrooid. Er staan
ook al ruimtevoertuigen op de tekentafels, om ook in de andere
gebieden van het gehele spectrum nauwkeurige waarnemingen
omtrent richting, intensiteit, spectografische eigenschappen en
polarisatie van straling vast te leggen. Slechts wanneer het
heelal-beeld in het gehele electromagnetische spectrum bekend
is. kunnen de fundamentele vraagstukken omtrent herkomst,
structuur, mechanisme en toekomst van de kosmos worden op
gelost.
sche objecten ook bv straling uit
zenden in het golfgebied van het
ultraviolet en in het röntgengebied.
Beide soorten straling worden door
de atmosfeer tegengehouden of
nauwelijks doorgelaten, zodat op de
aarde waarnemingen in die golfge-
bieden ondoenlijk zijn.
Daarom zijn in de afgelopen Jaren
herhaaldelijk sondeerraketten en
satellieten gelanceerd met instru
menten, die Juist deze soorten stra
ling moesten registreren. Slechts op
die manier zouden we, om in een al
gebruikte vergelijking te spreken, ook
groen en blauw in onze omgeving
kunnen gaan zien en de wereld om
ons heen echt kunnen gaan begrij
pen.
De nieuwe Amerikaanse OAO-C is
de meest perfect geoutilleerde satel
liet voor dit onderzoek, die tot dus
ver in de ruimte is gebracht.
De OAO-C is na de geslaagde lan
cering herdoopt in „Copernicus" ter
ere van de Poolse astronoom, die
binnenkort 500 Jaar geleden werd
geboren en als de grondlegger voor
de moderne sterrenkunde wordt be
schouwd.
De OAO-C (de letters dn het eerste
deel staan voor Orbiting Astronomi
cal Observatory) weegt 2200 kg en
heeft een lengte van drie meter.
Het gevaarte is in een baan om de
aarde gebracht door een atlas-Cen-
taur-raket .De baan is cirkelvormig
op een hoogte van 740 kilometer.
De instrumenten worden pas dezer
dagen, wanneer de satelliet geheel
gestabiliseerd is worden ingescha
keld.
Aan boord van Copernicus bevindt
zich o.m. een grote telescoop met
een diameter van 82 centimeter, de
grootste die ooit in in de ruimte
werd gebracht. Deze telescoop be
vindt zich in het midden van de
kunstmaan, waarvan de lengte be
paald werd door de lengte van deze
sterrenkijker. De telescoopspiegel,
die van normaal materiaal vervaar
digd 160 kg zou hebben gewogen
weeg dank zij toepassing van nieuw
ontwikkelde technieken slechts 47
kg.
Deze voornaamste kijker kan met
ongelooflijke precisie op een be
paald object worden gericht en ge
richt gehouden: vergelijkbaar met
een mensenhoofd op 500 km af
stand! Deze kijker is voor het regi
streren van de ultraviolette straling,
niet alleen uit zeer ver afgelegen
kosmische bronnen maar ook bv
van de zon, de dichtstbijzijnde ster.
Voorts zijn er nog drie kleinere
.„samenwerkende" telescopen aan
boord die vervaardigd zijn op aan
wijzing van de Universiteit van
Londen. Zij houden zich bezig met
de registratie van röntgenstraling
die door kosmische ojbecten wordt
uitgezonden. Deze röntgenstraling,
die ook alleen buiten de atmosfeer
duidelijk is waar te nemen en loca-
liseren, vormt de laatste jaren een
groot vraagteken in de heelal-be-
schouwingen van de astronomen. Er
zijn tot dusver meer dan 200 bron
nen van deze straling aan de hemel
gelocaliserd, maar zij schijnen niet
in andere golflengtegebieden waar
neembaar te zijn. Men wil er wel
eens wat meer over weten, omdat
dan een beter inzicht kan worden
verkregen in de constructie, het
mechanisme en de geschiedenis van
de kosmos. Uiteindelijk kunnen
daardoor ook „aards»
II Zo wentelt de Copernicus
I om de aarde met uitgesprei-
I de vleugels met zonnecellen.
In de lengte-as bevinden
II zich de telescopen.
worden gediend, b.v. op het gebied
van de energie-voorziening.
De Copernicus is de laatste van
vier tot dusver ontwikkelde Ameri
kaanse satellieten, waarvan het in
strumentarium ingericht is op dit
wetenschappelijk onderzoek.
De eerste OAO werd op 8 april 1966
gelanceerd. Het instrumentarium
liet het drie dagen later afweten.
OAO-2 ging op 7 december 1968 de
ruimte in. Deze satelliet was bijzon
der succesvol. De Juiste baan werd
bereikt, de instrumenten werkten en
er werd op aarde een schat aan ge
gevens ontvangen, die nog steeds
bewerking zijn. Deze OAO, die veel
langer werkzaam bleef (en nog is)
dan men had verwacht, heeft meer
dan 10.000 waarnemingen gedaan
van 1500 objecten aan de sterrenhe
mel. Mede hierdoor zijn geheel
nieuwe inzichten ontstaan over
sterren, sterrenstelsels en de kos
mos. Bovendien heeft dit ruimte
observatorium kometen bestudeerd
en in mei van dit Jaar het ontstaan
van een supernova geconstateerd.
Dat is het exploderen van een ster
waardoor deze miljoenen malen
meer licht uitstraalt dan de zon.
De derde OAO werd een misluk
king. De kap over de satelliet die
de fijngevoelige instrumenten moest
beschermen tegen de beproevingen
van de lancering, werd niet in de
ruimte afgeworpen waardoor de
kostbare apparatuur terugviel ln de
atmosfeer en verbrandde.
Wetenschap en
technologie
door P. Bok
Chinese methode van pijnstilling
door op bepaalde plaatsen naalden
in het lichaam van een patiënt te
brengen waarna zonder verdere ver
doving kan worden geopereerd.
De studie wordt uitgevoerd in ver
schillende Amerikaanse ziekenhui
zen, niet alleen door artsen maar
ook door narcotiseurs die uit hoofde
van hun werk grote belangstelling
hebben voor deze „concurrerende"
methode van pijnbestrijding. De
laatste paar maanden zijn al tien
tallen operaties uitgevoerd waarbij
acupunctuur het enige of voor
naamste verdovingsmiddel is ge
weest, bijvoorbeeld bij hernia-ope
raties. bij schouderfracturen en ook
wel bij bevallingen.
Chinese chirurgen zouden sinds 1966
al meer dan 400.000 operaties met
behulp van acupunctuur hebben
uitgevoerd in een nieuwe toepas
singstechniek van de 5000 Jaar ou
den Chinese kunst. Volgens de Chi
nese ervaringen werkt acupunctuur
niet in ongeveer tien procent van
de gevallen, maar dat is dan tevo
ren of in het eerste stadium merk
baar, zodat tot andere pijnstilling-
stechnieken zoals algehele narcose
kan worden besloten.
Maar de Chinezen hebben thans
ook verklaard ontdekt te hebben dat
men door slechts één naald op de
juiste wijze te plaatsen in het oor
of het gezicht van een patiënt de
pijn kan wegnemen van een opera
tie waar ook in het lichaam, zoals
in de borstkas en zelfs bij het lich
ten van de schedel. De reactie van
de westerse medici loopt uiteen van
„volkomen waanzin" tot „een
prachtige, opwindende techniek met
grote toekomstmogelijkheden". Het
is niet onmogelijk dat het groot
scheepse Amerikaanse onderzoek op
korté termijn tot resultaten zal lei
denen dat het ene of het andere
kamp zijn mening zal moeten her-
Dr. Saul Heller, hoofdinspecteur
van de volksgezondheid in de staat
Een oude Chinese prent
waarop de plaatsen staan af
gebeeld, waar naalden in het
lichaam moeten worden ge
stoken om bepaalde pijnstil
lende effecten elders in het
lichaam te bewerkstelligen.
De tekening is ontleend aan
de Winkler Prins.
New York verwacht dat, bij een po-
sitiefantwoord, binnen twee tot vijf
jaar voldoende bekend zal zijn om
eventueel medici in de techniek van
de acupunctuur op te leiden. Er zal
een aantal principiële vragen moe
ten worden opgelost:
Werkt het werkelijk en bij welk
soort patiënten?
O Zijn er tot dusver onbekende
nevenverschijnselen en ongewen
ste gevolgen achteraf?
O Is psychologische voorbereiding
noodzakelijk omdat de patiënt bij
deze pijnstillingstechniek het be
wustzijn behoudt en een operatie
bewust hoewel pijnloos onder
gaat?
O Kunnen sommige chronische pij
nen door acupunctuur tijdelijk of
zelfs blijvend worden verlicht?
9 Is de kritiek van hypnotiseurs
juist die zeggen „Wij kunnen even
veel door hypnose bereiken" en die
ook wel beweren dat de werking op
hypnotische suggestie berust?
Hoe is het eigenlijk mogelijk dat
een paar naalden, die op bepaalde
plaatsen niet erg diep in de huid
worden gestoken, het wonder kun
nen voltrekken dat pijn geblokkeerd
wordt? Chinese doktoren f hebben
verklaard, het antwoord jt ip die
vraag schuldig te moeten® olijven.
Zij begrijpen het mechanisme niet
maar hebben zich alleen bekwaamd
in de toepassing. Overigens moet
worden opgemerkt, dat ook bij wes
terse medici het hele pijnmechanis-
me nog lang niet geheel wordt be
grepen, maar dat ook zij technieken
hanteren om pijn te stillen: plaat
selijk of door algehele narcose. Maar
men is toch in het westen over het
algemeen minder bereid technieken
toe te passen die niet volledig be
grepen worden.
Chinezen zeggen de theorie te heb
ben, dat de naalden werken door
twaalf paar „meridianen" of kana
len, welke naar bepaalde inwendige
organen leiden en dat de de stimu
latie door de naalden „een gezond
evenwicht bevordert van de levens
sappen".
Maar onder de beste microscopen
zijn geen meridianen te vinden
Een vrij sterk verbreide opvatting
onder westerse medici is, dat de
werking van acupunctuur geheel op
suggestie berust, uitsluitend door de
overtuiging dat iemand zich inspant
om de pijn te verlichten.
Acupunctuur heeft in China vooral
de laatste decennia een grote vlucht
genomen toen de doktoren er toe
overgingen de naalden langzaam te
draaien, waardoor de pijnblokkade
effectiever werd. Het bleek echter,
dat hetzelfde effect bereikt werd
door het moeizame draaien te ver
vangen door zwakke elektrische
stroomstootjes d<x>r de naalden.
Een theorie van de al genoemde dr.
Man, psychiater en directeur van
een onderzoekcentrum van het
Northvoille State Hospital en dr.
Calvin H. Chen, lector in de pshy-
chiatrie aan de Wayne State Uni
versity in Detroit en Chinees van
geboorte, is de volgende.
De naalden die door zenuwen aan
het oppervlak worden geplaatst sti
muleren twee soorten zenuwweefsel.
Door de grotere weefsels lopen im
pulsen welke te maken hebben met
gewaarwordingen als koude, warm,
glas, kleverig etc. De pijnsignalen
lopen slechts door de fijnere Weef
sels. Door de grovere weefsels lopen
de signalen sneller dan door de fij
nere. De snelle, signalen arriveren
het eerst bij het ruggemerg en
blokkeren als het waren de toegang
voor de fijnere. De effectiviteit van
acupunctuur zou dan ook inderdaad
vergroot worden door draaien of
electrische stimulatie van de naal-
In Amerikais acupunc
tuur de laatste tijd zo i?i het
centrum van de belangstel
ling komen te staan, dat
Newsweek er een belangrijk
deel van een nummer aan
wijdde, op de frontpagina
deze suggestieve foto een pa
tiënt met naalden in het ge
zicht toonde.
in China waar hij geboren is.
Vervolgens steekt Man naal
den in het gezicht van zijn
vrouw even voordat een tand
arts zonder verdere verdoving
twee van haar kiezen trekt.'
Mevrouw Man houdt nog
steeds van dokter Man
ACUPUNCTUUR: flauwekul, sugge
stie of werkelijk een doeltreffende
„pijnblokkade"? In Amerika zijn
talloze artsen begonnen met een
grootscheepse evaluatie van de oude
den, omdat het aantal signalen dan
wordt vergroot en de „opstopping"
verergert. Een tweede „flessehals"
waar de tot nog doorgeglipte pijn
signalen opgevangen worden zou
het deel van de hersenen zijn, waar
de pijn wordt geregistreerd.
Een aantal Amerikaanse anesthesis
ten heeft verklaard, wel iets in deze
theorie te zien, maar anderen halen
er hun schouders over op en vinden
het flauwekul.
Hoewel er zeer goede narcose-tech-
nieken bestaan en uitstekende mid
delen tot gedeeltelijke verdoving en
pijnstilling, zou acupunctuur
wanneer deze techniek Inderdaad
doeltreffend en ongevaarlijk is in
vele gevallen bijzonder nuttig kun
nen zijn. Te denken is bv aan de
verlichting van chronische pijnen
zonder schadelijke permanente toe
diening van pijnstillers maar ook in
gevallen, waarin narcose ongewenst
of gevaarlijk voor de patiënt is. Er
zijn ontelbare gevallen, waarin me
dici niet tot een eigenlijk gewenste
operatie overgaan uit vrees voor de
gevolgen van een narcose! Er zijn
talloze patiënten, die neveneffecten
ondervinden van pijnstillers in het
algemeen.
521- 5 van wetenschappe-
dewjanstratie steekt dr.
an uit Northville in
(USA) twee naalden
nen en laat daarna
snijwond in zijn lin-
maken. De wond
?uw i lang en 1 cm diep.
Leva
irdt met zeven hech-
loten. Man zegt dat
s van gevoeld heeft.
iND! de techniek geleerd
>uwe
