Ze zullen mij van het
toneel moeten schoppen'
{Mater
te doen is
ICO VAN DIJK VEERTIG JAAR ACTEUR
DINSDAG 29 AUGUSTUS 1972
VARIA
PAGINA 17
„Komediespelen is één grote verblijdende, verruimende in-
panning". De samenvatting door Ko van Dijk van zijn nu pre-
ies veertigjarige toneelloopbaan.
Hij speelde in die vier maal tien jaar 245 rollen, zes per jaar, hij
veelde zeventien Shakespeare-rollen („in Nederland lieejt alleen
aul Steenbergen er evenveel gespeeld. Ze waren niet allemaal brü-
mt hoor mijn Macbeth was geen topprestatie"radio, televisie,
'en veertigjarig toneeljubileum is een mooie mijlpaal, maar ,Jiet be
ekent verder niets. Ik ga gewoon door met hard werken, ze zullen
ne als de tijd daar is van het toneel moetan schoppen".
k heb van alles gespeeld, ik heb
iit een rol geweigerd, Hamlet heb
nooit willen spelen, maar wel
prano de Bergerac, maar dat is er
loit van gekomen, door een sa-
enloop van omstandigheden. Ik
>n er nou te oud voor. Maar goed:
uus Hermus heeft die rol gespeeld,
toneel is er dus niets aan te-
irt gekomen. Wat ik nog wel eens
spelen: Oidipoes en King Lear
ia Shakespeare. Wie weet komt
»t er nog eens van".
uiteraard. Het zou wel vreselijk
|n als je op je zestiende hetzelfde
as als veertig jaar later. Je moet
doorlopend op uit zijn om Je te
rnieuwen, een andere manier om
uit te drukken, om toneel te spe-
1. Dat hangt ook af van je omge-
van je leiding, van de regis-
urs die je krijgt. Ik heb 'n sprekend
orbeeld van het tegendeel meege-
aakt. In juni was ik tien dagen in
oskou en Leningrad voor een cul-
•ele uitwisseling op uitnodiging
a de vereniging Nederland-USSR.
zag negen voorstellingen, zeven
d ik interessant, maar ik ben
;r geschrokken, vooral in het be-
mde Moskouse Künstlertheater.
it waren mensen die hun leven
ig in dezelfde omgeving hetzelfde
ren blijven spelen. Ik vond het
beschrijflijk ouderwets en ,muur-
it-gelopen. Er was een jonge to
pleider gekomen die met hêt
de repertoire nieuwe oineen wilde
in. nieuwe vormen vinden dus.
lar dat was totaal onmogelijk:
es bleef zo ouderwets, zo conven-
aeel, ondanks alle talent dat
irhanden was. Dat maakte me
irm verdrietig: als 1e zo lang bij
troep zit dat je de kracht mist
Je anders in te stenen, om je
te turnen, om nieuwe dingen op
te laten inwerken. Dat was daar
t aan de hand ik geloof dat
dat wel is gelukt".
ISSELWERKING
Hoe gaat zo'n verandering bij
Ji acteur?
regisseur is van grote invloed.
Als je Je rol accepteert het stuk en
de regisseur, dan moet J» Je open
stellen voor wat de regisseur en je
medespelers willen. Daar onstaat
een wisselwerking, en de regisseur
ontdekt dingen in Je waarvan ande
ren zeggen: ik wist niet. dat hij dat
in zich had. Iedereen was verrast
door mijn spel in „Mooi weer van
daag" van Storey met Paul Steen
bergen en onder regie van Karl
Guttmann: introvert en klein ge
houden spel dat men van mij niet
verwachtte. Tachtig procent daar
van komt op rekening van de aan
wezigheid van Paul Steenbergen die
een meester is in dat soort spel.
Karl Guttmann smeedde onze per
soonlijkheden tot een geheel samen
het resultaat was een soort spel
dat men van mij niet verwachtte.
Maar ik had zoiets al eens eerder
gedaan: in 1950 als Andrej in de
„Drie Zusters" van Tsjechow in de
regie van de grootmeester Sjarow.
Een romantisch geaarde rol, die ik
onder leiding van Sjarow ook sterk
terug nam en klein hield. Anders
natuurlijk dan in „Mooi weer van
daag", maar toch voor veel mensen
een even grote verrassing. Ik had
dus al eerder iets gedaan zonder op
het toneel te staan gii'en. Ik heb
mijn stem veel georuikt op het to
neel als regisseur en ikzelf het no
dig vonden.
Je verandert bovendien met de tijd.
Ik vind dat je veel naar collega's
moet kijken, ook als je weet dat het
niet zo mooi zal zijn. We zitten hier
in de toneelwereld dicht op- elkaar,
we vormen eigenlijk een grote fa
milie. je ziet mekaar niet meer in
perspectief".
Dat zou betekenen dat je elkaar
in een vast gezelschap ook te goed
gaat kennen.
„Jawel, maar Je moet een artistieke
leiding hebben, en bepaalde mensen
in je groep, die zich probtren open
te houden. Als je lang met elkaar
mee wil gaat moet je je open blij
ven stellen. De moeilijkheid alleen
is dat we allemaal teveel te doen
hebben. Vooral het reizen vreet tijd,
als is dat bij de Haagse G'omedie
tot een minimum beperkt".
..Ik doe dat tegenwoordig erg kalm
aan. Ik doe nog de radio-serie
..Biels en CO" voor de AVRO, maar
dat wordt op mijn verzoek in Den
Haag opgenomen. Voor de tv ben ik
bezig met de bewerking van „Ka
rakter" van Bordewyk onder regie
van Walter van der Kamp bij de
AVRO. en nog wat klein werk.
Liefst zou ik er niets bil doen,
maar aan de andere kant gaat er
van zo'n optreden een stuk propa
ganda uit voor het toneel, en het
levert geld op, natuurlijk".
Bij de betrekkelilke kleine omvang
van de huidige gezelscaappen is dat
niet mogelijk dan zou je bijvoor
beeld twee gezelschappen moeten
hebben van zo'n honderd man. Tij
dens het voor-vorige seizoen speelde
ik vijf rollen in tien maanden. 250
speelavonden: het vorige seizoen heb
ik het kalmer aan gedaan: „Nacht-
KO VAN DIJK
asyl". „Mooi weer vandaag" door
gespeeld en ..Schakels": 125 avon
den. Maar dit seizoen wordt het
weer druk: vier rollen en een regie
(daar speel ik denkelijk niet in
mee). Ik ben misschien een beetje
speelziek...".
Hoe heb je het vak geleerd?
„Toen ik zestien was wou ik niks
en kon ik niks - een Jongetje om
dood te trappen. Mijn vader was
een zeer groot acteur, hij was de
wanhoop nabij, en zei: kom dan
maar als volontair bij mijn
Schouwtoneel. Ik kreeg daar een rol
als Amsterdams straatjongetje van
dertig pagina's en nog goeie kritie
ken ook. Ik dacht dat ik er was,
maar daarna heb ik tien jaar alle
mogelijke rotzooi moeten doen. Ik
heb een jaar in het souffleurshok
gezeten om toch maar mijn vijftig
gulden per maand te verdienen.
Daarna kwam er schot in: ik heb
BRAMMET JE FOK EN DE BRAMPOPPEN
8142. Bram en zijn vrienden stormden heen en weer, grepen
petjes, die op het punt stonden in zee te vallen, waar ze
2 ar als ze waren meteen zouden zinken.
5 'aar een paar klommen al in het want, en anderen balanceer-
op de reling, en het leek een hopeloze zaak om deze vracht
edden. Nóg lukte het Bram en zijn vrienden om de poppetjes
m te houden, maar i co? dat ze die hadden opgeborgen, konden
eren alweer uo,ar de rand van de Kokanje marceren om zich in
het water te storten.
En het was nog maar een begin. Want in het ruim van de Ko
kanje Opende zich kist na kist en onder voortdurend geratel
klommen nieuwe horden Brammetjespoppen de trap van het ruim.
Langzamerhand werd net duidelijk, hoe die popptjes door de
heer Maltversatti gebruikt konden worden om Bram tot de be-
delstof te brengen. Want voor ieder popje, dat in zee verdween, zou
Bram volgens kontrakt honderd gulden moeten betalen. En lang
kon het niet duren of de popjes zouden bij honderden tegelijk
in het water vallen
Leidse bioscopen
Camera: De slag om Neretra, 14 Jaar,
avonds 7 en 9.30 uur, vrijdag, maan
dag en dinsdag 2.30 uur Laurel en
Hardy als dansmeesters, a.l.. zaterdag
2.30. zondag 2 en 4.15, woensdag 2.30
uur. Nachtvoorstelling vrijdag en zater
dag 11.30 uur: Een dollar met een
gaatje, 18 Jaar.
Luxor: What's up doc? a.l. Dag. 2.30.
en 9.15 uur, zondag ook 4.45 uur.
Lido: Veel liefs uit Moskou, 14 Jr.
Dag. 2.30, 7 en 9.15 uur. zondag ook
4.45 uur.
Rex: School voor sex, 18 jr. Dag.
2.30, 7 en 9.15 uur, zondag alleen
■s avonds. Zat. en woensdag 2.30 uur
Pippi Langkous, a.l. Nachtvoorstelling
vrijdag en zaterdag Hot Girls, 18 Jaar.
Studio: Sacco en Vanzettl. 14 Jaar.
Dag. 2.30, 7 en 9.15 uur. zondag ook
Trianon: Woeste hoogte, 14 Jaar.
Dag. 2.30. 7 en 9.15 uur, zondag 2.15,
4.30, 7 en 9.15 uur.
Tentoonstellingen
De Lakenhal Expositie „De Leidse
hofjes". Dag. 10 uur voorm. 5 uur na
middag, zo. 1-5 uilr nam. (t.em 9
september).
De Lakenhal Expositie 18de eeuws
Leids zilver (t.e.m 26 augustus) dag
10-5 uur. Zon. 1-5 uur nam.
Museum voor Volkenkunde, Steenstr
1 Lelden „Pal la" zomertentoonstelllng
over zeilen in de Stille Zuidzee ma
t.e.m za 10 uur voorm 5 uur nam
Zon. 1-5 uur nam. (t.e.m. 7 Januari)
Molen de Valk Molenmuseum di t.e
zat. 10 uur voorm.-5 uur nam (zó
en f.d 15 uur nam
Ned. Legermuseum Geopend maandag
tot en met vrijdag 9 uur voorm 5 uui
nam zon en feestdagen 1-5 uur.
Rijksmuseum voor de geschiedenis
der natuurwetenschappen dag 10-4
uur zondag 1 -4 uur
De LaKenhaJ Dag 105 uur zod-
dag 1—6 uur
Rijksmuseum van Oudhedep (Ra
penburg 281 Werkd 10 uur voorm tot
6 uur nam zond 1-5 uur nam
Rijksmuseum voor Volkenkunde
(Steënstraat 1): Dag 10-6 uur zondag
1-5 uur nam
Rijksmuseum voor natuurlijke his
torie (Raamsteeg 2) Dierenleven ln Su-
runame ma. tot en met zat. 9.30 uur
voorm. 4.30 uur nam (T.em. 26 okt.).
Warmond: Galerie De Jomp. Exposi
tie Bert Slingerland (monotypes, stil
levens. aquarellen, ma. t.e.m. za. 710
uur nam, zo. 1210 uur nam. (t.e.m.
25 augustus).
Bezoekuren Ziekenhuizen
LEIDEN
Dlaconessenhuisle klasse dagelijks
11.0012.00 uur 13.1514.00 uur.
18.4519.30 uur 2e en 3e klasse, da
gelijks 13.1514.00 uur en 18.4519.30
uur. Kinderafdeling dagelijks 14.45
15.30 uur maandag- woensdag- en
vrijdagavond 18.3019.00 uur.
Surinaamse
pindasoep
Er is een alleraardigst en ori
gineel Surinaam kookboekje
verschenen bij de uitgeverij
van Dishoeck, geschreven door
een hier in Nederland woon
achtig jonge Surinaamse, Ilse-
Maria Dorff. Sommige recepten
zullen we wel wat moeten aan
passen, maar ze brengen ons in
ieder geval op nieuwe ideeën.
Als voorbeeld een pindasoep:
trek bouillon van 500 gram
magere kippepoulet met ander
half liter water, 5 geplette pi
mentkorrels, enkele stukjes
prei, wat zout en een scherp
pepertje. Laat dit pepertje
maar liever heel zeef de bouil
lon. roer 4 eetlepels pindakaas
met enkele lepels van de bouil
lon tot een dun papje en meng
dit dan door de rest van bouil
lon. Laat de soep. onder voort
durend roeren, nog 10 minuten
zachtjes koken, en verwijder
het pepertje.
Ellsabethzlekenhuls 3e klasse, dage
lijks van 14.0015.00 en van 18.45—
19.30 u. 2e klasse, dagelijks van 11.30
12.00 en van 14.0015.00 en van
18.4519.30 uur le klasse dagelijks v.
a. 11.30. Kraamafdeling: 3e klasse 15
—16 en van 18.45—19.30 u. 2e Klasse
11.3012.00 (alleen vaders) 15.0016
en van 18.4519.30 uur.
Kinderafdelingen Al en B4: Dagelijks
van 14.3018 45 uur.
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13
14.30 's zondags 11—12 en 14—15 uur
Eerste klasse: de gehele dag.
Annakllniek: dag. 13.3014.30 en 18
19 uur.
Academisch Ziekenhuis: Klasse 1 en
2 dag. 10.3011.30, 14.30—16.00 en
19.20 uur: klasse 3 dag. behalve dins
dag van 1919.45 din v 1314 uur zat
en zon. tevens van 14.3015.30 uur
kliniek kindergeneeskunde (zaal 22 23
en 24: ouders dag 10.30—11.30 14.30—
16.30 en 18.1619 uur: overige bezoe
kers maandag tot vrij 18.1519 uur,
zat en zon 14.3015.30 uur (zaal 50)
alle bezoekers maandag tot vrij 18.15
—19 uur zat. en zon. 14.3015.30 uur.
(zaal 51 babyzaal) alleen voor ouders
dag vanaf 10.30 uur. Kinderzaal keel-
neus- en oorheelkunde dag. behalve
dinsdag 18.1519.00 uur dinsdag 13-14
uur zat. en zon tevens 14.3015.30
uur Gynnacologle en vooqr zwangeren
dagelijks van 10.0011.30 uur en van
15.0020.00 uur behalve op dinsdag.
Op die dag is er geen bezoek behal
ve voor patiënten die op woensdag ge
opereerd worden. Voor deze patiënten
is er een extra bezoekuur van 19.00
20.00 uur.
De bezoektijden voor de afdeling
Verloskunde (kraamvrouwen) zijn
mede ln verband met de voedingstij
den als volgt vastgesteld: dagelijks v.
15.30—17.00 uur en van 18.30—20.00 u
Kinderen tot 12 Jaar kunnen wegens
mogelijk infectiegevaar helaas niet op
bezoek komen.
Het avondbezoek ls uitsluitend be
stemd voor de echtgenoten. Alleen
staande moeders en moeders waarvan
de echtgenoot ln het buitenland ver
toeft kunnen 's avonds één bezoeker
ontvangen.
Op dinsdag ls er geen bezoek behal-
19.00—20.00 i
Voor de Praematurenafdellng gelden
de volgende bezoekuren alleen voor
ouders): maandag, woensdag, vrij
dag 18.3018.45 zaterdag en zondag:
RIJ noord: le en 2e klasse 10.3011.00
14.00—14.45 en 18.00—19.00 uur 3e klas
14.0015.00 en 18.0019.00 uur Kraam
afdeling 16.0017.00 uur alleen voor
echtgenoten 19.0019.30 uur. Kinderaf
deling 15.0015.30 alleen voor ouders
18.00—18.30 uur.
goeie leermeesters gehad mijn
vader, Saalborn. Laseur, Arnoldi.
Kun je het vak aanleren?
„Jawel, in de praktijk, en ook wel
op een toneelschool. Ik h°b in Pa
rijs bijvoorhepid prachtige lessen
gezien op de toneelschool van Jean
Vilar, door Georges Wilson en Gé-
rard Philippe. Het is natuurlijk oqk
een mentaliteit. Er wordt van je
verwacht dat je een ander mens
wordt. Die andere mens wordt ge
boren uit verdriet, ellende, heimwee
en techniek in een blijspe^ De es
sentiële toneelspeler is misschien
niet helemaal normaal, er vindt een
raar proces in je plaats"
„Ja. En dat is een enerverende, uit
puttende zaak. Waar haal je in zo'n
toch vaag stuk op dat moment die
tranen vandaan? Bij „Schakels"
zijn die emoties duidelijk, maar in
„Mooi weer vandaag" komc-n ze uit
het luchtledige. Maar als het duPk
valt, is alles afgelopen, de emotie
vloeit snel weg. Als acteur leidt je
twee levens op het toneel leef je
een ander leven van Jezelf".
Hoe is het ontstaan?
Dit woord: TELG
Eigenlijk betekent telg: tak.
Het woord is verwant met een
oud werkwoord dat. snijden,
splijten, hakken betekende. Daar
uit zou men geneigd zijn te con
cluderen dat telg eigenlijk: afge
sneden tak zou betekenen, maar
dat is niet zo. Het splijten waar
van hiersprake is, heeft plaats in
de boom en een telg is dus: dat
gene wat uit de spleet tevoor
schijn komt. Men moet dus den
ken aan begrippen als: ont
botten, ontspruiten. Figuurlijk
wordt telg dan ook gebruikt voor
de kinderen ener familie. Zij
worden de telgen van een stam
geno&nd. Ook in de oneigenlijke
zin van afstammeling komt
het woord voor, vooral in defti
ge stijl. Men spreekt van Oran
je-telgen en bedoelt vooral de
Jonge leden van het Huis van
Oranje.
Scheepsberichten
Abel Tasman 27 v Melbourne nr Fre-
mantle
Achillas 28 te Paramaribo
Acua 26 te Rotterdam
Algol 2o te Rotterdam
A'K-iskacore 27 90 zo Kingston nr Gol-
Amsteldiep 26 v Bahrain nr Kwlnana
Ams telboek 26 te Rotterdam
Atma Cape 26 redu Zueitlna
Area 28 v Dampier nr broome
Archimedes At te ban duan
A'Ihslo teles 27 te Kingston
Atlantic Crown 26 v Baltimore nr Le
Atlantic Star 26 v Bremerhaven nr
Groonenburg
Balong 27 v Freetown nr Pointe Nol-
Barok 26 v Rotterdam nr Cardiff
Batjan p 26 Vllssmgen nr Antwerpen
.dcu.u. 26 te Hamourg
Bilderdijk 27 te Rotterdam
Bovenkerk 26 v Doha nr Bahrain
Bratsum 26 270 m wnw Finisterre nr
Ceres 27 v San Martin nr Guayaquil
Cncvron Arnhem 27 280 m zw ban
Jose nr Esmaraldas
Chevron Kentucky 26 120 m ono Tripo
li nr Freeport
Chevron Lemen 26 290 m no Singapo
re nr Batangas
Chevron Ntatnand 26 930 m no Aden
Cnariqua 26 v Tela nr Cristobal
Charon 27 te Baltimore
Coppcname 28 400 m nFlores nr Sout,-
xio.mpxon
Coral Obelia 26 v Shellhaven nr Le
Dladema 28 500 m no Beira nr Mena
Diogents 28 te Buenaventura verw.
Eemiand 26 v Salvador nr Protaleza
farmsum 2 7 260 m z Cape Corriestte
nr iNagoya
Gaasteruijk p 27 Vlissingen nr Ant-
Gooiland 27 te Itajai verw.
Grebbtdijk 26 v New Orleans nr
Houston
Gulf Italian 26 30 m nw Cabinda nr
run. xtupper
Hagno 27 te Rotterdam
Hercuies 26 te Pto Barrios
Hermes 27 te Baltimore
lilas p 28 Ouessant nr Rotterdam
Kabyna 26 v Honolulu nr Mlrl
Kaïydon 26 te Punta Cardon
Katelysia 26 v Freeport nr Houston
Kama 26 v Curasao nr Funchal
Kennemerland 27 300 m nSt. Paul
fctocks nr Paranagua
Koratia 27 te Miri
Korenia 26 v Sandakan nr Kotar Ina-
Korenia 26 vSandak-an nr Kotar Ina-
Korovime 28 te Stav anger
K-ryptos 26 ts Saltend
Laarderkerk 2j vDar es Salaam nr
Leuve Lloyd 27 600 m zw Murucroa
nr Cristobal
Lion of Judah 26 40 m zo Mosselbaai
nr ujiDouu
Loire Lloyd 27 410 m zo Bermuda nr
Duiinerkken
Machaon 26 te Hull
Medon 27 te Port Cabello
Moordrecht 26 150 m no Cristobal nr
Peru
Neder Elbe 26 140 m o Mogadiscio nr
Dubai
NedwLek 27 450 m zo Somoa nr Nou-
Neder Linge 27 te Rotterdam
Neder Rijn 28 125 m no Auckland nr
Napier
Nedlloyd Kembla 26 v Hamburg nr
Rotterdam
Nedlloyd Kingston 26 510 m zw Abid
jan nr Kaapstad
Neptunus 26 1380 m n Barbados n*
Rotterdam
Oldekerk 26 500 m nwn Walvisbaai
nr Duoax
Palamedes 26 630 m zw Horba nr Rot
terdam
Pericles 25 v Londen nr Grenada
Phillppia 28 te Bombay verw.
Poeldijk 27 v Rotterdam nr Vera Crua
Poolster 26 90 m zo Sydney nr Vaasa
Purmerend 27 v Jokohama nr Jokkal
Rotterdam 28 te St, Thomas verw.
RlJn 26 J720 m zo Cape Sable nr Zwar-
Safocean Adelaide 27 v Fremantle nr
Schlellojfd 26 400 m ztw Hongkong nr
Schouwen 27 v Port Lincoln nr Dur-
Sepla 26 v Mena al Ahmadi nr Pfc
DicKson
Servaaskerk 27 te Kobe
Simonskerk 27 v Monrovia nr Rotter
dam
Binon 26 te New York
Siirara 27 te Magaguez
Sliedrecht 27 72 m o Gueantenamo n*
Rotterdam
Sloterkerk 25 v Singapore nr Hong-
Kong
Socrates 27 te Amsterdam
Solon 26 t Barbados
Statendam 27 v Horba nr New York
Steenkerk 26 600 m no Mauritius nr
Djakarta
Straat Hobart 26 te Singapore
Straat Korea 27 v Mahe nr Mombasa
Straat Lombok 28 385 m w Gani ell.
nr Singapore
Straat_ Luanda 28 960 m zo Perth nr
Straat Nagoyj
Montevideo
Straat Torres 26 v Hongkong
wt.raat Towa 2" *-
inahalq 26
Rotterdam
Telana 26 40 m nnw Casablanca nr
Newoross
Thefon 26 te Pto Llmon
Tlnto 27 te New Orleans
Toltec 26 600 m z Bermuda nr Bre-
v Buenos Aires nr
Trident Amsterdam 27 te Rotterdam
Trident Rotterdam 28 te Puerto Ca-
oeno verw.
Ulysses 27 v Georgetown nr Rotter
dam
Vasum 27 v Geelong nr Mena al Ah-
maai
Vitrea 27 570 m no Portaleza nr Hovlo
Voorne 28 20 m w New Britain nr Je-
pan
waalekerk 26 35 m zw Kaap Blanc nr
Kaapstad
Wonosari 27 te Buena Ventura verw.
Zaankerk 26 1200 m no Pttcalr ell. nr
PANDA EN DE VERDORSTE
1—116. Gvrk sjo?de Panda overeind, gaf hem de voetkogel
ie handen en dmvde hem voor zich uit, een trap op.
mee" sprak hij. „De baas wil je zien". „Dat is maar
i ook", antwoordde Panda kwaad. „Ik heb hem een heleboel
vertellen. Het is ceen manier om me op te sluiten. En
de uochtzuiger dvor jou te laten stelen. En om me vieze
t in m'n gezicht te blazen uit een camera". Hij zweeg, want
dat moment bereikten ze een deur en Gurk wees naar de
knop.
„Ga daar maar naar binnenzei hij. „En houd je rustig.
De baas is niet gediend van praatjes. En ik ook niet. Ik wordt
er zenuwachtig van en dan ga ik schieten
Panda opende de cuer en tot zijn verrassing zag hij de
heer Lemoen bij een apparaat in een fabrieksruimte staan.
„Ach, daar is onze bezoeker!" riep de ondernemer warm. „Wat
prettig, die belangstelling in het maken van mijn Limo de
verfrissende, verkwikkende prikdrankl"
