"VONDST VAN AKERENDAM
WAS GEEN VERRASSING"
ubilea bij De Sleutels
JEUGD PLAKT
EN KNIPT
BESTUUR EN LEDEN "ONS
BELANG" VINDEN ELKAAR
Eenheid der kerk
ONDERZOEK
NAAR VOC-
HANDEL
OP AZIE
'COMMISSIE VAN GOEDE DIENSTEN'
MOET CONFLICTEN OPLOSSEN
J. R. Bruijn en F. S. Gaastra:
j VRIJDAG 11 AUGUSTUS 197i
LEIDEN
fr Sommige handelsschepen overleefden een flinke storm niet.
(afb. uit Museum Prins Hendrik in Rotterdam)
e Wereldraad van Kerken heeft
aantal liederen uitgekozen voor
u «nationaal gebruik. Het ligt in de
Deling dat oecumenisch liedboek
alle talen over te zetten. Enkele
eren daaruit zullen gezongen
op de ontmoetingsdag in
echt. Dan kan ieder in zijn eigen
meezingen. Dat is toch wel verre
ideaal. Als in een Nederlandse
de nieuwe psalmberijming ge-
ken wordt en een gedeelte van de
eente zingt nog de oude berij-
dat gebeurt soms dan
Jkt dat niet al te fraai. Maar het
^log prachtig, vergeleken bij het
geluid van zeg maar 20 ver-
llende taaigroepjes, die wel de-
le melodie zingen, maar natuur-
met volkomen verschillend klin-
le woorden. Iets dergelijks is wel
gepresteerd op socialistische of
nunistische bijeenkomsten met
ntemationale.
5 j dit alles denken we nog niet
de bijna onmogelijke taak. een
8 te vertalen, zodat de inhoud' bijna
blijft en het toch gezongen
^worden op dezelfde maat,, klank-
ritme en melodie,
is evenwel een ideale oplossing
2 elijk. Want een werkelijk inter- I
nationaal christelijke liederenbundel
is er al, nml. in het Esperanto, de
enige taal, die men terecht inter
nationaal kan noemen en ook de
èhige, die niet te moeilijk is. De
bundel heet „Adoru Kantante, evan-
gelia himnaro" en is in 1971 klaar
gekomen na jarenlange arbeid van 'n
zeer deskundig internationale com
missie van himnologen, taalgeleer
den, theologen en musicologen. Hij
bevat 262 christelijke gezangen,
waaronder allé algemeen bekende uit
vele landen en kerken. Het boekwerk
met vierstemmige bewerking van
de melodie is een uitgave van de
Internationale Bond van Christen
Esperantisten. Die betrekkelijk kleine
groep, gehandicapt door geldgebrek,
heeft dus al volbracht, waar de We
reldraad nog aan moet beginnen. Als
ooit de Oecumene echt zal verwe
zenlijkt worden, dan zal men dat ze
ker niet kunnen bereiken zonder één
taal. die allen verbindt.
Wie hierover meer wil horen, wende
zich tot ondergetekende of tot mevr
Koopmans, Vendelstraat 10, telefoon
41009.
W. KRIKKE, Storm 41,
Wassenaar, tel. 01751-5412
het leukste halve
pruikje dat U
deze zomer kunt
kopen.
met
(echt haar
garantie) 79.
De beach-fnll staat eindeloos Jong en Is
een romantische aanvulling op bet eigen
haar. De beach-fall maakt In een hand-
In totaal gaat het om ongeveer
achtduizend handelsreizen tussen
Nederland en Azië. Alle gegevens over
de schepen, de bemanning, eventuele
passagiers en de waarde van de la
ding werden op kaarten gezet. Begin
dit Jaar kwam dat voorbe
reidend werk klaar en Gaastra nam
het werk over. De kaarten met ge
gevens zijn inmiddels aan de com
puter gevoerd en eind oktober hoopt
men de conclusies van het onder
zoek binnen te hebben. Doel van het
onderzoek is een Engelstalig
naslagwerk. In een uitgebreid voor
woord zal op samenvattende manier
een beeld van de VOC-handel naar
Azië worden gegeven, de rest van
het werk zal in beslag worden ge
nomen door een aantal tabellen,
waarin de gegevens over alle reizen
van de VOC-schepen zijn verwerkt.
Bruijn: „De uitgave zal Engelstalig
zijn omdat er v. buitenlanders zeer
interessante gegevens in staan. Over
Bengalen bijvoorbeeld, het tegen
woordige Bangla Desh, hebben we
een schat aan gegevens omdat het
vroeger een van de centrumhavens
van de VOC had. Veel landen in
Azië hebben zelf nauwelijks een ge- I
schreven geschiedenis. Uit deze ge-
gevens kunnen ze veel over hun
eigen land te weten komen".
Gaastra: „Door dit onderzoek we-
ten we, dat de Akerendam op zijn
eerste reis is vergaan. Het schip was
via Schotland op weg naar Azië en is
daar tweehonderd jaar geleden in
een storm vergaan. Het werd naar de
Noorse kust geblazen. Die route via
Schotland werd vaker genomen, niet
alleen wegens de weersomstandig
heden, maar ook omdat het nauwe
Kanaal nog wel eens werd benut
door vijandige landen, die op die
manier de handel belemmerden met
hun oorlogsvloten. In totaal heeft
de VOC vijfduizend uitreizen en drie
duizend thuisreizen in haar boeken
genoteerd. Dat verschil zit in de
schepen die in Azië bleven om daar
verder handel te vervoeren en na
tuurlijk in de schepen die zijn ver
gaan. Vanuit Batavia of Bengalen
voeren de schepen naar Ceylon, Ja
pan, China, Perzië. Die Aziatische
handel hebben we niet in het on
derzoek opgenomen.
We weten over die in totaal acht
duizend reizen de gegevens over het
schip zelfhoe oud het was, waar het
werd gebouwd en door wie, we weten
wie kapitein was en wie er in de be
manning zaten. Er zijn gegevens over
de relsduur en de rouie, over de
waarde van de lading die werd mee
genomen naar Nederland.
Mij is opgevallen, cat van de on
geveer driehonderd mensen die ge
woonlijk meegingen naar Azië, nooit
meer dan honderd, honderdtien, weer
terugkwamen. Een deel van de be
manning bestond uit soldaten die
bestemd waren voor de handelspun-
ten van de VOC. Een deel stierf on
derweg. In bepaalde perioden was
dat sterftecijfer bijzonder hoog en
ik ben nog aan het uitzoeken waar
aan dat lag. Het kan de conditie
geweest zijn, waarin de mensen aan
boord gingen. Over de lading weten
we, dat het schip op de heenreis
voornamelijk was gevuld met geld,
ballast (stenen) en voedsel voor zo'n
maand of negen. Op de terugreis
bestond de lading alleen uit handel.
Bijna de helft van de bemanning
bestond uit buitenlanders. Mensen
uit Duitsland. Scandinavië. Een soort
gastarbeiders die veel geld konden
verdienen op de schejren van de
VOC. Ze werkten destijds .zeifs op
de oorlogsvloot.
De gegevens die we straks uit de
computer krijgen zijn oijvoorbeeld
het toale aantal vergane schepen of
het verloop van de sterftecijfers aan
boord.
Er liggen over de hele wereld nog
tientallen onontdekte schepen op de
zeebodem en ze zijn allemaal netjes
opgetekend. Voor schatgravers zijn
de uitgaande schepen natuurlijk veel
interessanter, die liggen voi geld, net
als de Akerendam. Voor ons :s een
dergelijke vondst van weinig waarde.
Van het schip zelf is niets over. De
Amsterdam, die voor de Engelse kust
onder het zand ligt Degraven, is
voor ons veel interessanter, omdat
die nog gaaf is.
Alle schepen die zijn vergaan zijn
verrot, behalve de schenen die in
de Oostzee liggen. Dat komt door
de paalworm, een houtvretend beest
dat in de Oostzee door het zoutge
halte niet voorkomt. De Amsterdam
is bewaard gebleven omdat hij in
het zand is gezakt. Gelukkig is bet
geld er destijds al afgehaald, zcdnt
we niet bang hoeven zijn voor men
sen die geld zoeken".
Brufjn: „Er worden tegenwoordig
regelmatig wrakken gevonden. Dat
komt omdat de technien net toelaat
en de mensen veel vrije tijd hebben
voor zulke sporten. De vondst van de
LEIDEN De ruim 2500 vakan-
tieknipselpakketten, welke door de
Fasson fabrieken in Leiden en Ha-
zerswoude op donderdag 27 juni wer
den uitgereikt, hebben duizenden
kinderen aan het knippen en plakken
VERLOVINGSRINGEN
Blijvende service.
De ruimste maten.
De beste merken.
Gratis graveren,
desgewenst handgravure.
De KONING der
VERLOVINGSRINGEN
Uw Juwelier
v.d. WATER
Haarlemmerstraat 181.
ADVERTENTIE
NU LEVERBAAR
DE HIT SINGLE
POP CORN
f 4,95.
SAM VAN WEESEL ZN.
HOGEWOERD 112 - LEIDEN
Akerendam was niet bijzonders, al
leen omdat er geld lag is er zon
ophef van gemaakt.
Overigens sta je wel verbaasd over
de hoeveelheid edele metalen die des
tijds zijn uitgevoerd. Miljoenen gul
dens. De VOC voerde alleen geld uit
en bracht er goederen voor terug.
Dat geld was overigens weer afkom
stig van de handel met bijvoorbeeld
Spanje en Mexico. De zilvervloot
die Piet Hein heeft veroverd voor
de West-Indische Compagnie, dat
vonden de Nederlandse kooplui he
lemaal niet zo leuk. Als dat geld niet
was veroverd was het via de handel
bij hen terecht gekomen.
Wat mij bij dit onderzoek vooral
is opgevallen is de nauwkeurigheid
waarmee de mens uit die tijd alles
opschreef. Hij bleef schrijven met
zijn ganzeveer, wat er ook gebeur
de. De kapitein moest zijn hele
voedselvoorraad verantwoorden en
alles wat meeging en wat overbleef
werd opgetekend. Had hij anderhalf
vat bier moeten afleveren en dat
onderweg laten opdrinken. dan
kreeg hij dat later op zijn brood.
Het is wonderlijk, dat we na zo
veel jaren nog een zo precies beeld
kunnen krijgen van de handel naar
Azië in die tijd".
Bij Fasson zijn al ongeveer 150 in
zendingen binnen en nog elke dag
komen erbij. De kreativiteit kent
geen grenzen. Complete, beplakte
kartonnen fabrieken zyn erbij.
Prachtige landschapstaferelen en als
een der eersten zelfs een afbeelding
van een directeur van Fasson. Welke
was niet helemaal duidelijk.
Gezien de nog steeds binnenkomen
de werkstukken heeft Fasson beslo
ten de inzendtijden te verlengen tot
en met vrijdag 25 augustus.
Een uitgebreide selectie van de in
gezonden werkstukken zal op de Lei-
dato, welke van 8 tot met 17 septem
ber in de Groenoordhal wordt gehou
den, worden tentoongesteld.
De prijzen zullen worden uitgereikt
op de Leidato in de Groenoordhal op
woensdag 13 spetember om 3.00 uur
's middags. Behalve de prijzen welke
Fasson uitlooft, zal ook de directie
van de Leidato enkele prijzen ter be
schikking stellen. Verder zullen er
neg een drietal publiekprijzen wor
den uitgereikt.
Op de foto een leuke impressie van
de inzendingen, die in het bedrijf
geëxposeerd zijn.
Burgemeester en Wethouueis
maken bekend, dat de normen
voor: verlening van bijstand
ingevolge de Algemene Bij
standswet per 1 juli 1972 zijn
gewijzigd overeenkomstig de
ter zake geldende Rijksvoor
schriften.
De nieuwe normen zijn opge
nomen in de „Richtlijnen voor
de vaststelling van de bij
stand krachtens de Algemene
Bijstandswet", welke voor de
prijs van f0,35 verkrijgbaar
zijn c.q. ter inzage liggen bij
het Bureau Voorlichting ten
stadhuize en de Gemeentelijke
Sociale Dienst, Steenschuur 21.
LEIDEN De vondst van de Akerendam bij het Noorse
Alesund is voor de twee Leidse deskundigen in de zeegeschie
denis, dr. J. R. Bruyn en drs. F. S. Gaastra nauwelijks als een
verrassing gekomen. „Wij wisten dat het schip daar lag en het
was voor ons alleen leuk om te kijken of onze gegevens klop
ten. Dat deden ze".
De Akerendam was één van de achttienhonderd schepen die
tussen zestienhonderd en achttienhonderd tussen Nederland en
Azië voeren voor de Verenigde Oost-Indische Compagnie. De
archieven waarin de complete gegevens van deze schepen staan
opgeschreven zijn er nog steeds, ze zijn opgeslagen in het rijks
archief in Den Haag. Vier jaar geleden vatten prof. dr. I. Schöf-
fer, hoogleraar in de vaderlandse geschiedenis, en dr. Bruyn,
docent voor zeegeschiedenis, het plan op om uit die archieven
een soort naslagwerk te destilleren. De vereniging voor Zuiver
Wetenschappelijk Onderwijs bleek bereid het project te finan
cieren. Vijf werkstudenten hebben drie jaar lang de boekhou
ding van de VOC zitten uitpluizen.
EIDEN De Meelfabriek "De Sleutels" had gisteren twee
larissen in haar midden. Het waren de heren J. M. van den
en J. G. J. Straathof, die het feit herdachten, dat zij voor
tig jaar bij dit bedrijf in dienst traden.
tegenwoordigheid van het per-
1 werden de jubilarissen en him
Ie door de directie gehuldigd.
heer Straathof werd toegespro-
door de directeur, de heer H. J.
ïrse, die o.a. memoreerde, dat
aanvangsuurloon indertijd 50
bedroeg. In het bijzonder kwam
i tóting, dat de verdiensten van
I ttbilaris voor een groot deel la
in het \{lak van de samenwer
king. Als overtuigd vakbondslid gaf
hij in de Ondernemingsaad blyk van
realiteitszin.
De heer H. J. E. Heikens, adjunct
directeur, belichtte voornamelijk de
loopbaan van de heer Van den Berg,
Bij indiensttreding als hulpmonteur
kwam de sterkte van de Technische
dienst op 4 personen. In 1956 werd
hij benoemd tot chef van de techni
sche werkplaatsen, met totale bezet
ting van 30 man.
Vervolgens werden de jubilarissen
toegesproken door de heer H. G. C.
Bouckaert, die tevens de getuig
schriften met erepenningen overhan
digde van de Ned. Maatschappij voor
Nijverheid en Handel.
De heer J. C. A. van Klink sprak
als voorzitter van de Personeelsver
eniging en overhandigde beiden een
envelop met inhoud.
Mede namens de heer Straathof
sprak de heer van den Berg een
dankwoord.
Op de foto (Jan Holvast) v.Ln.r.
de directeur en adjunct-directeur en
de echtparen Van den Berg en
Straathof.
LEIDEN Na een zeer rumoe
rig begonnen vergadering in het
Sint Anfconius clubhuis hebben
bestuur en leden van de waning-
bouwvereniging "Ons Belang" el
kaar gisteravond gevonden. Be
sloten werd een "commissie van
goede diensten" in het leven te
roepen die de conflicten tussen
bestuur en leden uit de wereld zal
moeten helpen.
Oorzaak van de onenigheid is op
de eerste plaats de houding van het
bestuur in de kwestie - huurharmoni -
eatie. De bewoners van de huizen van
'Ons Belang' vinden de staat van hun
woningen niet van dien aard, dat
een verhoging van de huur op zijn i
plaats is. Het bestuur heeft de huren
echter inmiddels voorlopig de mi
nister van Volkshuisvesting heeft nog
altijd geen besluit genomen over de
harmonisatie in Leiden met 6%
verhoogd, volgens de bewoners zon
der dat daar zelfs maar een kennis
geving aan vooraf gegaan is.
Wantrouwen
Een tweede conflictpunt is een in
gezonden stuk in deze krant van 28
Juli, waarin bewoners van Plan-
Noord het bestuur betichten van cor
ruptie. Het wantrouwen dat by hen
heerst heeft geleid tot het oprichten
van een alternatief bestuur.
Gisteravond werd onmiddellijk na
dat de inleider, de heer W. F. Roders,
consulent van de Nationale Woning-
raad, de huurharmonisatie in kort
bestek had uitgelegd, een motie van 1
wantrouwen tegen het bestuur op
tafel gedeponeerd. De motie kwam
echter niet in stemming, omdat het
bestuur weigerde erop in te gaan.
Men moest zich verder bepalen tot
de huurharmonisatie, het onderwerp
dat de agenda vermeldde.
Dat leverde ovrigens ook heel wat
rumoer en veel boze woorden op.
Eén van de leden sprak van "zwart
handel" in huren. „Waarom moeten
wij een hoge huur betalen, die niet
in overeenstemming is met ons loon?
Waarom wordt die huur steeds een
klein stukje hoger gesteld, en niet
maar gelijk f50.- in één keer?"
„Woningbouwverenigingen", meende j
een ander, „moeten zich achter ons j
opstellen. Per slot van rekening zijn
het sociale instellingen", 1
Het bestuur beloofde tenslotte een
brief naar het ministerie van Volks
huisvesting te zullen sturen waarin
het bestuur verklaart tegen de huur
verhoging die de harmonisatie met
zich meebrengt te zijn. Daarna werd
het voorstel om een commissie van
goede diensten In het leven te roe
pen. bestaande uit een lid van het
bestuur, een lid van het alternatieve
bestuur en een neutrale derde per
soon, in stemming gebracht. Dit
voorstel was in het begin van de
door de voorzitter van de raad van
avond door de voorzitter van de raad
van commissarissen J. Koet inge
diend. Van de aanwezige leden
stemden 83 voor eze commissie, 17
tegen.
Wanneer de huurharmonisatie ln
Leiden wettelijk wordt ingevoerd, zal
"Ons Belang" nogmaal vergaderen.
