Steeds meer eerstelingen
n het
craambed
Met bootjes
of auto's in
binnenstad
levrouw Van der Lans na zesduizend bevallingen
UjpAG 14 JULI 1972
LEIDEN
tlDEN Verscholen achter een grote struik zit ze stil-
ts te genieten. Een ogenblikje rust en de zon schijnt nog
j zulke momenten kent ze niet vaak, mevrouw M. J. van
ILans, een vrouw die binnenkort haar zestigste verjaar-
wiert en die bovendien vijfentwintig jaar lang Leidenaars
\de meest uiteenlopende families op de wereld heeft ge
len. Zo'n zesduizend baby's die het voor de eerste keer
Ien schreeuwen zetten, heelt ze in haar handen gehad
te komt er velen nog regelmatig tegen. Kleine baby's van
ji die inmiddels zelf in het kraambed liggen of zenuwach-
\\okend op de geboorte van hun eersteling zitten te wach-
I Mevrouw Van der Lans: „Ik ken veel mensen en als ik
3momentje stil wil zitten kost dat vaak veel moeite omdat
vele moeders met kinderwagens langs de tuin lopen en
i een praatje maken".
tuin ligt aan het Plant
en het huis dat erin
sen flinke villa, die
n rustgevende stijl
veel mooie antieke din-
en kunstvoorwerpen
t ingericht.
jer
ver haar werkJk kan
merken dat het geboor-
erschot ontzettend af
mat. In de tijd dat ik in
^Jyn werk is het aantal be-
MAngen per week met de
afgenomen. Daar staat
fer tegenover dat ik vroe-
meestal te maken had
een derde, een zevende
ten twaalfdie kind en dat
Tm nu niet meer voor. De
llee?s£e kinden zijn eerstelin-
65) en die vergen aanzienlijk
m ir werk. De mensen willen
I meer zoveel kinderen.
\\is&ger misschien ook niet.
Tr er is nu zoveel meer
over geboorteplan-
rstelei werk zelf is vreselijk
*mtierig. Moeilijk, dat wel,
ir alleen tijdens de beval-
r. Als het kind er eenmaal
Jte)eschouwen de mensen je
Twtf als een stwk familie.
Vooral ook als je
derde kinderen haalt, of kin
deren van kinderen die je
hebt gehaald".
,X>e behandeling van de
kraamvrouwen is wel veran
derd. Vroeger bleven ze veel
langer in bed liggen, nu kun
nen ze er na de eerste dag
al uit. Het hoeft tegenwoor
dig ook niet meer, dat voor
zichtige. De mensen wonen
beter, eten beter.
Het is hard werken. Dag
en nacht moet je klaar staan
en vaak word je al 's nachts
geroepen voor een bevalling
die overdag zal plaats heb
ben. Dat is ook ivel te begrij
pen. als je voor het eerst een
bevalling meemaakt. Dan aa
ik even langs en ze zijn weer
gerust".
Vijf-en-twintig jaar verlos
kundige zijn in Leiden is niet
niks. Mevrouw Van der Lans
heeft er nog steeds plezier
in en houdt er voorlopig nog
niet mee op. Maar een klein
beetje meer tijd voor haar
tuin wil ze wel overhouden.
RONNY VINK
FOTO HOLVAST
Debat in Praethuys
LEIDEN De invloed van het
mooie zomeravond weer was dui
delijk gisteren in het Praethuys.
Iedereen wilde er eerst nog van
genieten, voor een benauwd en
warm café in te duiken. Zo bleef
het bezoek tot laat binnendrup
pelen. Een warm rokerig Praet
huys ontstond, maar de ventila
tor mocht niet aan, „want dan
kan men elkaar niet meer ver
staan". Zonder het gezoem van
dit apparaat was het onderling
begrip vaak al moeilijk genoeg.
„Hoe houden we Leiden woon-
baar\ leefbaar, bereikbaar en be
woonbaar?" gezien door winkelier
Jan Wolfslag en academicus Sche-
pe. Oftewel: „Het verkeer moet naar
de binnenstad kunnen blijven komen,
omdat de middenstand anders lane-
zaam sterven zal." zei Wolfslag, die
behalive winkelier ook voorzitter van
de verkeerscommissie van het Leids
City Centrum is. Hij zat aan de ene
kant van het tafeltje met de twee
glazen pils.
Blik eruit
"Het blik moet de stad uit. Er
moeten weer grachten gegraven
worden," klonk het van de andere
kant van drs. Cornelis Schepel, sino
loog en bewoner van Leiden. Om
even met de laatste te beginnen.
Schepel meende: .Bussen als alter
natief transportmiddel zijn slecht voor
de kademuren. Als Je nou met boot
jes vaart, heb je d'aar geen last
van. Trouwens waarom zouden we
niet terug gaan naar een iets lang
zamer vervoer?" En: „Bovendien
zou enorm veel toerisme aangetrok
ken kunnen worden. Het enige zwak
ke punt van mijn plannetje zijn
de kosten. Maar mensen van de TH
in Delft zijn van plan om iets aan
de becijfering te gaan doen".
De ideeën van Wolfslag over ver
betering van de binnenstad iets uit
voeriger belicht? „Dat verkeer in
de binnenstad is alleen een kwestie
van reguleren, niet van afsnijden,
zoals Schepel wil. De wegen moeten
allemaal afgesloten worden voor het
verkeer, dat niet doorgaand is.
Maar de consument moet niet ver
der dan 2 a 300 meter naar de win-
kels hoeven te lopen".
I Dat laatst vond Schepel ook. Trou-
I wens de twee leken het gisteravond
SCHEPEL
samen best te kunnen vinden. Het
werd geen vuurwerk tussen de ro
mantische plannenmaker en de win
kelier die zijn zaak in gedachte al
opgedoekt ziet als de Breestraat af
gesloten zou worden. Even werd een
vuurpijl afgeschoten naar Wolfslag
op z'n opmerking dat Leiden toe moet
naar een stadsontwikkeling zoals die
in Amerika te constateren valt.
„Maar de Amerikaanse steden zijn
een ramp, een verschrikking. De
mensen trekken daar allemaal weg
naar de voorsteden. Wat wilt u? De
troit of een van de alternatieven
van het openbare vervoer?" reageer-
F
.EIDEN Binnenkort zal in één van de kassen van de Leid-
Hortus weer de Victoria regia in volle bloei te bewonderen
In. Wij hopen dat moment aan te kondigen en dan kunt u voor
In kwartje tussen 9 en 11 's avonds terecht om deze bijzondere
jant te zien. Vandaag een voorproefje op foto van de nog niet
lemaal in bloei staande plant en een artikel erover van de
id van Hortus-systematicus drs. H. J. van Hattum. Aanlei-
g is het feit, dat de Victoria regia honderd jaar geleden voor
eerst in Leiden bloeide.
Zevenklappers
plant is ontdekt in het eerste
der vorige eeuw. Dat gebeurde
de in Bohemen geboren bota-
is Haenke, die in het Amazone-
ed zwierf. Een eigenaardige ver-
Jnsel trok zijn aandacht. Wat
zag, leek op een eiland, een groe-
vlalkte, door water omringd. Het
hem echter op, dat er geen en-
boom of heester op voorkwam,
is te begrijpen, dat de nieuws-
igheid werd geprikkeld, naar-
agite de afstand korter werd. Na-
PjjbiJ gekomen was de verrassing
de groene vlakte werd ge-
md door op het water uitgesprei-
bladeren, met rode en witte bloe-
b er tussen. Doch bladeren en
uemen van ongewoon grote afme-
gen en schoonheid. Zo was Haen-
dan de eerste plantkundige,
s ogen deze koninklijke wa-
istklant aanschouwden.
Q 1832 ontdekt een andere Duit
botanicus, Poeppig, een water-
3 at met reusachtige bladeren en
chtige bloemen in hetzelfde ge-
Jd. Een Jaar later werd werd zij
'a Pen dien door een Franse reiziger,
p Irbigny, opnieuw en ongeveer
zelfder plaatse teruggevonden,
lar Haenke haar voor het eerst
Toen weinige Jaren later de
gelse geleerde Schomburgk een
i door Brits Guyana maakte,
id hij ook daè.r de plant in de
"bice-rivier, dus in het oostelijk
iel van Zuid-Amerika.
n bijdrage te leveren aan de we-
Schomlburigk was de eerste, die
Igingen aanwendde de plant te
iporteren. De planten stierven
Np ter vóór er van verzending spra-
kon zijn. Een andere Engelsman
idges, die zich meer bepaald met
verzamelen en versturen naar
ffopa van tropische planten bezig
u ield begreep, dat het verzenden
i m rijpe zaden hier de aangewezen
oikg was. Hij nam daarom in 1846
•lf een aantal zaden uit Bolivia
Engeland mede, die hij onder
in vochtige aarde bewaarde. Van
-A zaden verkreeg de Koninklijke
fl bin te Kew (bij Londen) er 22 door
Wkoop, Ze werden onmiddellijk ge-
plantjes op, cJüe het niet tot wasdom
vermochten te brengen.
Aan Hugh Rodie en Lachie w
vergund zaden naar Engeland te stu
ren, waaruit de eerste volgroeide
planten ontstonden. De uitzaaiing
gesöhiedde in de tuin van Kew. Na
het ontkiemen werden nog jonge
planten afgestaan aan d'e Hertogen
van Devonshire te Chatsworth en
aan die van Northumberland te
Syon. En zo gelukte het Paxton,
bloemist van de eerstgenoemde her
tog, als eerste de Victoria regia te
kweken. De eerste bloem ontlook te
Chatsworth op 8 november 1849.
Tien Jaren na het succes in Chats
worth bloeide een exemplaar in de
Hortus van Amsterdam. De moei
lijkheid in Leiden was, dat zowel de
oppervlakte als de inrichting van de
toenmalige kassen niet toereikend
was een dergelijke grote water
plant kansen tot ontwikkeling te ge
ven. Doch op 3 september 1870 werd
de eerste steen vooor de bouw van
een speciale Victoriakas gelegd door
het oudste zoontje van de toenma
lige directeur, prof. dr. W. F. R.
Suringar. Nadat verschillende te
genslagen overwonnen waren was
deze, met een vergulde kroon ver
sierde kas tegen het najaar van
1871 gereed om ingericht te worden.
Op de 3de Januari 1972 werden door
de toenmalige hortulanius, Witte, eni
ge in het vorige Jaar gewonnen za
den uit Amsterdam ontvangen en de
volgende dag gezaaid in een mod
derig bassin. Op 9 maart kiemde 't
eersibe, dat 8 juli 1872 in bloei kwam.
Van welke omvang deze gebeurte
nis was moge blijken uit het feit,
dat ongeveer 30.000 mensen getuige
waren van dit zeldzame feit. Het is
nuttig hierbij te bedenken, hoe ge
ring toen de bevolkingsdicht
heid was. Nu deze plant ook in Lei
den burgerrecht had verkregen was
het vanzelfsprekend dat, toen in
1938 het nieuwe kassencomplex ge
bouwd werd, aan de inrichting van
een Victoria-kas grote aandacht
werd
En het publiek begon op een ge
geven moment met rookbommetjes
te gooien. Iets waar ze dan op een
gegeven moment zo veel plezier in
schenen te beleven, dat ze er zeven
klappers van maakten. De twee de-
jatterenden kwamen dan niet meer
lan het woord: men vergat hun een
►eetje. Uit het publiek steeg een:
.Het komt door die hele consump-
iemaatschappij" op. „Daardoor zijn
ït veel teveel winkels". „Als die
overtollige middenstand weg zou
sijn, zou er nog maar heel weinig
overblijven". „Ja, dan heb Je dat he-
e binnenstadsprobleem ook niet
neer," vulde een ander aan. Toen
iet een beetje chaotisch werd,
klonk een „weg met de rotzooi".
Naar aanleiding van .een betoog
van Schepel kwam een: „Leve de
itevolutie", uit dezelfde hoek. „Maar
dan toch wel zonder „R" reageerde
Wolfslag hierop. Toch kwam de win
kelier nog met dè oplossing van de
avond. „Weet Je w&t we doen? Wij
van de middenstand helpen voont-
aan aJlleen nog de klanten die aan
kunnen tonen, dat ze Leiden niet
met de auto zijn binnengekomen".
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Onstwed.de, W. Ver
boom te Benschot, te Ederveen, J.
D. van Roest, voorheen zendingspre-
dikant, wonende te Hardinxveld-
Giessendam. Bedankt voor Veen J. O
Stelwagen, te Delft.
GEREF KERKEN
Beroepen te Rozenburg, H. Be
nard te Hoornsterzwaag
GEREF. GEMEENTN
Beroepen te Dinteloord, L. Blok te
Beekbergen, te Hoofddorp, A. Hof
man te Scheveningen.
Bedankt voor Lethbridge in Cana
da, J. van Haaren te Amersfoort.
De algehele ontplooiing van de
bloem geschiedt pas in de avond,
zodat eerst tegen de volgende och-
doch leverden 6l echts twee I tend de buitenste bloembladeren
vlak op het water liggen. In deze
toestand, die men het eerste sta
dium van de bloei zou kunnen noe
men. blijft de bloem niet lang. Wel
dra richten zich de teruggeslagen
buitenste bloembladeren, zowel als
de kelkbladeren, weer op zodat,
vóór het 12 uur is, het geheel weer
min of meer gesloten is. Komt men
enige uren later terug, dan ziet men
dat de bloem zich langzaam begint
te openen, met dit verschil echter,
dat de witte bloemen nu een zacht
rose tint hebben aangenomen. Tegen
15 uur opent ze zich meer en meer.
Om ongeveer 18 uur verkeert ze dan
in het tweede stadium van de
bloei: die kelk en de buitenste bloem
bladeren zijn geheel teruggeslagen
en liggen ten dele vlak op het water,
terwijl de meer naar binnen geplaat
ste mede sterk naar buiten zijn om
geslagen Men zal begrijpen dat de
tijd, waarop de bloemen zich openen
en sluiten, enige wijziging kan on
dergaan, daar zeer helder of zeer
donker weer daarop invloed uitoefe
nen. Na de bloed, die hiermede een
einde heeft genomen, neigt de bloem
onder water, waar de zaden kunnen
rijpen.
Een bijzonderheid is nog, dat
slechts één bloem tegelijk aanwezig
is. Na het uitbloeien duurt het vier
Een beeld van de gedeeltelijk
bloeiende Victoria regia tus
sen de grote bladeren op het
water. Daarin weerspiegelen
zich aan de bovenkant van
de foto enkele bloempotten.
(Foto Holvast)
tot zes dagen, vóór een nieuwe
bloem aanwezig is. In de natuur
geschiedt de bestuiving waarschijn
lijk door insecten. Wil men van een
gekweekt exemplaar kiemkrachtige
zaden oogsten, dan dient men de be- j
stuiving zelf uit te voeren. 1
VERLOVINGSRINGEN
Blijvende service.
De ruimste maten.
De beste merken.
Gratis graveren,
desgewenst handgravure.
De KONING der
VERLOVINGSRINGEN
Uw Juwelier
v.d. WATER
Haarlemmerstraat 181.
Onderzoek naar ongeluk De Zwit
serse regering heeft een commissie
van zes deskundigen ingesteld, die
een onderzoek moet instellen naar
het kabelbaanongeluk bij Brig, dat
woensdag aan twaalf personen het
leven heeft gekost. De trekkabel van
de kabelbaan van Bettmeraip brak
door nog onbekende oorzaak af waar
door de cabine met een snelheid van
meer dan 100 kilometer over een af
stand van 700 meter langs de draag-
kabels omlaag stortte en op het sta-
stionsgebouwtje terecht kwam. De
slachtoffers zijn allen Zwitsers op
een vrouw na, die uit West-Duitsland
afkomstig is. Haar zoons van 12 en
17 Jaar overleefden de ramp.
