NAVO bevordert Franco's sterke arm
Vjp
ona
KissingerNixon haalde
onderste uit de kan
Tekst gezamenlijke VS-USSR verklaring
Washington zet Europese bondgenoten voor het blok
DINSDAG 30 MEI 1972
BUITENLAND
'Van onze correspondent i
BARCELONA De huidi
ge machthebbers, die hopen
met Koning Juan Carlos het
heengaan van generaal Franco
ook politiek te overleven, heb
ben er alle belang bij dat de
militairen tevreden blijven met
een min of meer rustig land en,
zo mogelijk, een goede beroeps-
uitrusting. Het is dan ook meer
dan alleen maar toeval dat
men Juist nu begonnen is met
de modernisering van de
strijdkrachten.
Door
-lobbert Bosschart
Aan het eind van de zestiger
Jaren, waarin de Spaanse eco
nomie, na het paardemiddel
van het "stabilisatieplan" in
1959, snel groeide, voelden de
militairen zich nogal achterge
steld. Generaal Diez Alegria,
chef van de generale staf,
drukte het aldus uit: „Het le
ger heeft zich gedeeltelijk op
geofferd voor de economische
ontwikkeling. Het beschikt
over goed voorbereid personeel,
maar het materiaal haalt lang
niet altijd hetzelfde peil".
Rond 1970 stelde men tenslot
te ook de militairen een stuk
van de ontwikkelingstaart in
het vooruitzicht. Daarin speel
den eveneens politieke overwe
gingen en internationale ont
wikkelingen een rol. Generaal
Franco's would-be opvolgers
hebben al duidelijk laten we
ten, dat zij niet bereid zijn om
politieke offers te brengen voor
de toetreding van Spanje tot
de Europese eenwording. Daar
entegen beginnen zij de laatste
tijd in hun toespraken steeds
vaker te verzekeren dat Spanje
"de facto" allang deel uitmaakt
van heit "nieuwe Europa" en dat
alles wel vanzelf zal uitlopen
op een erkenning "de Jure". En
het ziet er naar uit dat zij
daarbij eerder denken aan de
NAVO dan aan de EEG.
President Nixon heeft zijn
"low profile" (vrij vertaald: uit
het gezicht blijven) politiek via
de Amerikaanse militairen in
Azië al afgekondigd en in het
Congres wint een soortgelijk
idee voor Europa gestaag veld.
In het Pentagon, waar de fijn
heden van Europa's politieke
grenzen maar heel dunnetjes
op de strategische kaarten in
getekend staan, was men er al
lang voorstander van om Span
je in te schakelen in het alge
mene verdedigingssysteem van
Europa. Niet uit altruïsme of
bewondering voor generaal
Franco's regime, maar vooral
om financiële redenen zou een
Spaans lidmaatschap van de
NAVO het Pentagon goed uit
komen.
Generaal De Gaulle verzeker
de eens dat Europa zonder
Spanje perspectief verliest,
doch het kwam nooit duidelijk
uit de verf of hij alleen als mi
litair of ook als staatsman
sprak. Maar Madrid en het Pen
tagon knoopten zich zijn woor
den goed in het oor. De crisis
in het Midden-Oosten verruim
de het gezichtsveld nog: ook het
Middellandse Zeegebied ver
liest perspectief zonder Spanje.
Het Witte Huis begon er bij
de NAVO-bondgenoten nadruk
op te leggen dat het hoekbastion
Spanje onmisbaar werd door de
verdediging van de Middelland
se Zee, afgezien nog van het
feit dat in het geval van een
„milde militaire crisis" in
Europa, de Amerikaanse ver
sterkingen waarschijnlijk met
een luchtbrug via Spanje, veilig
achter de Pyreneeën, zouden
moeten overkomen.
President Nixon legde het
voorstel om Spanje in de NAVO
te halen eerst ter tafel bij de
ministerconferentie van Rome
(1970) die speciaal aan de Mid
dellandse Zee was gewijd, 't Po
litiek verzet uit Noordwest-
Europa w-as echter onoverkome
lijk. In de zomer van 1971 kwa
men de Amerikanen in de
NAVO-defensie
Brussel met een „gemakkelij
ker" voorstel op de proppen, na
melijk om „formele banden"
tussen de NAVO en de Spaanse
strijdkrachten te sluiten. Maar
ook dit idee verdween in de
daaropvolgende ministerconfe
rentie van de NAVO die te Lis
sabon plaatsvond.
Sindsdien ziet het er naar uit
dat Washington is overgegaan
tot de tactiek om haar bondge
noten voor een voldongen feit te
stellen (iets wat sinds de dol
lar-crisis een Amerikaanse ge
woonte lijkt) namelijk dat Span
je in de praktijk al is ingepast
in het Europese defensie-sys
teem. De controle over militai
re lucht- en vlootoperaties in de
Middellandse Zee werd geheel
overgebracht naar de Ameri
kaanse bases in Spanje, respec
tievelijk de vlieghaven Torrejon
bij Madrid en de atoomvlootba-
sis Rota bij Cadiz. In politiek
opzicht werd dit alles onder
streept doordat de Amerikaanse
minister van Buitenlandse Za
ken Rogers bij zijn recente reis
om de NAVO-bondgenoten in
te lichten over Nixons topcon
ferentie in het Kremlin, de lijst
van NAVO-hoofdsteden afsloot
met Madrid. (Dat hij op het
laatste moment teruggeroepen
werd naar Washington en in Ro
me en Madrid vervangen werd
door zijn rechterhand Martin
Hillenbrand, doet aan de bedoe
ling niets af).
De eerste die zich rekenschap
gaf van de mogelijkheden die
deze „flirt" tussen Spanje en de
NAVO opent, was het meest
eigengereide lid van de Atlan
tische alliantie: Frankrijk. Ter
wijl Washington nog met ma-
drid onderhandelde over de ver
lenging van hun defensie-over
eenkomst (of liever: over wat
het Pentagon bereid was daar
voor te betalen), kwam minis
ter Michel Debré naar-de Spaan
se hoofdstad en tekende tot
ieders verrassing op 22 Juni 1970
een Frans-Spaans militair ver
drag.
Nauwere samenwerking op
strategisch en produktie-gebied
en vooral een vette order voor
de Franse oorlogsindustrie, wa
ren het gevolg. Dit versnelde de
Amerikaanse inschikkelijkheid
en enkele maanden later werd
ook de verlenging van de over
eenkomst met Washington ge
tekend. Aangezien het Penta
gon vooral belang stelt in
Spaanse deelname aan de vloot-
controle op de Midtielandse Zee
voorzag deze in een stevige uit
breiding van de Spaanse mari
ne door overname van Ameri
kaanse schepen.
De modernisering van de
Spaanse strijdkrachten kwam
langzaam op gang, maar is nu
uitgegroeid tot een programma
dat de aandacht trekt van wa
penleveranties over de hele we
reld. Na de Fransen, de Ame
rikanen en enkele onafhankelij
ke handelaars, kwamen zelfs de
Britten tot de ontdekking dat er
in Spanje zaken gedaan konden
worden. In mei 1972 besloot
premier Heath plotseling het
embargo op de verkoop van
wapens aan Spanje (in 1965 op
gelegd door de Labour-regering
uit wraak voor de Gibraltar-
blokkade) op te heffen. Hij ging
zelfs nog verder en maakte de
Britse vliegtuigindustrie offi
cieel opmerkzaam op 't Spaan
se moderniseringsprogramma.
In welingelichte kringen ver
zekert men dat de Spaanse
staatskas daarvoor in de loop
van 1972 rond de 32 miljard pe
setas (ongeveer anderhalf mil
jard gulden) heeft uitgetrokken,
en overeenkomstige sommen
voor de komende vier Jaren.
Het leger krijgt 200 tanks van
het Franse AMX30 type. De
luchtmacht, die het tot nu toe
moest stellen met super-Sabres
en Star fighters ontvangt de mo
dernste jagers en bommenwer
pers die er bestaan: het Penta
gon is 36 "Phantoms" aan het
afleveren, en van de 30 Mirage
Ill's die Michel Debré in Ma
drid aan de (militaire) man
bracht, is er al een dozijn in
gebruik op de basis van Valen
cia. Het meest spectaculair is
de uitbreiding van de vloot waar
van het meest indrukwekkende
schip tot voor kort een kruiser
uit het bouwjaar 1931 was en de
afdeling onderzeeëers eigenlijk
alleen op papier bestond.
In de periode 1970—1980 wordt
de Spaanse vloot verdubbeld en
flink gemoderniseerd. Amerika
stond een helikopter-vliegdek-
schip voor dUikbootbestryding
af. Michel Debré tekende een li
centie voor de bouw in Spanje
van vier' duikboten van het type
"Daphne" en het Pentagon zal
twee onderzeeëers van het type
"Guppy" leveren. Verder krijgt
of bouwt Spanje een hele serie
moderne, lichte oorlogsbodems
voor de kustverdediging, plus
een achttal moderne torpedo
boot Jagers.
Als Spanje's nationale orde en
internationale "status" alleen
afhankelijk zouden zijin van goed
uitgeruste strijdkrachten, kon
het regime de toekomst met
vertrouwen tegemoet zienSpan
je wordt in militair opzicht een
waardige partner voor de
NAVO. Maar de politieke toe
komst van een land vereist ook
andere soorten van modernise
ring.
ADVERTENTIE
MOSKOU (Rteur, AFP. DPA) Hieronder volgt de tekst
van de gemeensechappelyke verklaring van de Sowjet-Unie
en de Verenigde Staten.
Basisbeginselen van de betrekkingen tussen de Verenigde
Staten en de Unie van Sooialistnsche Sowjet Republieken:
De Verenigde Staten van Amerika en de Unie van Socia
listische Sowjet Republieken, geleid door hun verplichtingen
onder het handvest van de Verenigde Naties en door een
verlangen de vreedzame betrekkingen met elkaar te verster
ken en deze betrekkingen op een zo hecht mogelijke basis
te vestigen, zich bewust van de noodzaak alles in het werk
te stellen om de oorlogsdreiging op te heffen en voorwaarden
te scheppen die vermindering van de spanningen in de
wereld en versterking van de universele veiligheid en inter
nationale samenwerking bevorderen, gelovende dat de ver
betering van de Amerikaans-Sowjetrussische betrekkingen en
hun wederzijds voordelige ontwikkeling op gebieden als eco
nomie, wetenschap en cultuur aan deze doelen zal beant
woorden en zal bijdragen tot beter onderling begrip en za
kelijke samenwerking zonder op enigerlei wijze de belangen
van derde landen te schaden, zich ervan bewust dat deze
doelen de belangen van de volken van beide landen reflec
teren. zijn het volgende overeengekomen:
TEN EERSTE. Zij zullen uitgaan van de gemeenschappe
lijke bepaling dat er in het nucleaire tijdperk geen alterna
tief is voor het onderhouden van hun onderlinge betrek
kingen op basis van vreedzame coëxistentie. Verschillen in
ideologie en sociale systemen tussen de VS en de USSR zijn
geen hinderpalen voor de bilaterale ontwikkeling van nor
male betrekkingen gebaseerd op de beginselen van soeverei-
heden en wederzijds voordeel.
V oorkomen
TEN TWEEDE. De VS en de USSR hechten groot belang
aan het voorkomen van ontwikkeling van situaties die tot
een gevaarlijke verbittering zouden kunnen leiden. Zij zul
len daarom alles in het werk stellen om militaire confron
taties te vermijden en het uitbreken van een kernoorlog te
voorkomen. Zij zullen altijd zelfbeheersing betrachten in hun
onderlinge betrekkingen en zullen bereid zün tot onderhan
delen en tot het regelen van geschillen op vreedzame wijze.
Gesprekken en onderhandelingen over lopende kwesties zul
len worden gevoerd in een geest van gelijke wederzijdse be
handeling, wederzijdse inschikkelijkheid en wederzijds voor
deel.
Beide partijen erkennen dat pogingen om eenzijdig voor
deel te behalen ten koste van de ander, hetzij direct of indi-
de USSR zijn de
in de partijen geba-
het afzien van het
recht, niet in overeenstemming is met deze doelen. De voor
waarden vooraf voor handhaving en versterking
vreedzame betrekkingen tussen de VS
erkenning van de veiligheidsbelangen v:
seerd op het beginsel van gelijkheid er
zebruik van of dreigen met geweld.
TEN DERDE. De VS en de USSR hebben een bijzondere
verantwoordelijkheid, evenals andere landen die hebben die
permanente leden van de Veiligheidsraad van de Verenigde
Naties zijn, alles te doen wat in hun macht ligt opdat geen
conflicten of situaties ontstaan die tot toeneming van de
internationale spanningen leiden. Dienovereekomstdg zullen
zij trachtten voorwaarden te scheppen waaronder alle landen
en vrede en veiligheid zullen leven en niet blootgesteld zullën
zijn aan inmenging van buiten in hun binnenlandse aan
gelegenheden.
TEN VIERDE. De VS en de USSR zijn voornemens de
juridische basds van hun wederzijdse betrekkingen te ver
breden en de nodige in het werk te stellen opdat bilaterale
overeenkomsten, die zii hebben gesloten en multilaterale ver
dragen en overeenkomsten waaraan zij gezamenlijk deel heb
ben nauwgezet worden nageleefd.
Meningen
TEN VIJFDE. De VS en de USSR bevestigen nogmaals hun
bereidheid hot gebruik voort te zetten van het uitwisselen
van meningen over vraagstukken van wederzijds belang en,
zo nodig, deze uitwisseling en op het hoogste niveau te doen
geschieden, daarbij inbegrepen bijeenkomsten tussen de lei
ders van de twee landen. De twee regeringen juichen een
toeneming in productieve contracten tussen vertegenwoordi
gers van de wetgevende lichamen van de twee landen toe
en zullen deze vergemakkelijken.
TEN ZESDE. De partyen zullen hun inspanningen voort
zetten om de bewapeningen, zowel op bilaterale als op mul
tilaterale bases, te beperken. Zij zullen voortgaan met bij
zondere inspanningen om strategische bewapeningen te be
perken. Wanneer mogelijk zullen zij conci-ete overeenkom
sten sluiten die gericht zijn op het bereiken van dat doel
De VS en de USSR beschouwen als uiteindelijk doel van hun
inspanningen het bereiken van algemene en volledige ont
wapening en de instelling van een doelmatig systeem voor
Internationale veiligheid in overeenstemming met de doe
len en beginselen van Verenigde Naties.
Commercie
TEN ZEVENDE De VS en de USSR beschouwen com
merciële en economische banden als een belangrijk en nood
zakelijk element bij de versterking van hun bilaterale be
trekkingen en zullen derhalve de groei van dergelijke ban
den aftief bevorderen. Zij zullen samenwerking tussen de
desbetrefende organisaties en ondernemingen van de twee
landen en het sluiten van passende overeenkomsten en con
tracten, waarvoor voor lange termijn, vergemakkelijken.
De twee landen zullen bijdragen tot de verbetering van
maritieme- en luchtverbinden tussen hen.
TEN ACHTSTE. De twee partijen achten het tijdig en
nutig de wederzijdse contacten en samenwerking op de ter
reinen van wetenschap en technologie te ontwikkelen. Waar
voegzaam zullen de VS en de USSR passende overeenkom
sten sluiten die betrekking hebben op concrete samenwerking
op deze terreinen.
TEN NEGENDE. De twee partijen bevestigen nogmaals
hun intentie de culturele banden met elkaar te versterken
en een meer vertrouwd raken met eikaars culturele waarden
aan te moedigen. Zij zullen verbeterde voorwaarden voor
culturele uitwisselingen en toerisme bevorderen
TEN TIENDE. De VS en de USSR zullen trachten te ver
zekeren dat hun bamden en samenwerking op alle bovenge
noemde terreinen en op vele andere in hun wederzijds be
lang zyn gegrondvest op hechte en duurzame basis. Om aan
deze pogingen een permanent karakter te geven zullen op
alle terreinen waar dit uitvoerbaar is gezamenlijke commis
sies of andere gezamenlijke liohamen instellen.
TEN ELFDE. De Verenigde Staten en de USSR maken
geen aanspraken voor zichzelf op enig speciaal recht of
voordeel in wereldzaken en zouden geen aanspraken van
enig ander erkennen. Zij erkennen de soevereine gelijkheid
van alle zaken. De ontwikkeling van de Amerikaans-Sowjet -
Russische betrekkingen is niet gericht tegen derde landen en
hun belangen.
Verplichtinge
TEN TWAALFDE. De basisbeginselen in dit document
vermeld, zijn niet van invloed op enige verplichtingen met
betrekking tot andere landen welke de VS en de USSR eer
der op zich hebben genomen.
Moskou. 29 mei 1972.
Voor de Verenigde Staten van Amerika Richard Nixon,
president van de Verenigde Staten van Amerika.
Voor de Unie van Socialistische Sowjet Repubuieken
Leonid I. Brezjnew, secretaris-generaal van het centrale
comité, CPSU.
Er zijn weer vliegen dus...
zijn er ook weer Vapona
Strips. Haal er nu een.
Dan heeft u tenminste de
hele zomer geen last
van vliegen en muggen.
de strip
waarvan u weet
dat-ie goed is
MOSKOU WASHINGTON
WARSCHAU/BONN (Reuter. AP.
DPA, AFP, UPI) Richard Mil-
hous Nixons adviseur voor veilig
heidszaken dr. Henry Kissinger
heeft gisteren tijdens een perscon
ferentie in Kiew verklaard dat de
Amerikaanse president vrijwel alles
heeft bereikt wat hij wilde berei
ken. Over de tien procent waarover
tijdens het overleg tussen Nixon
en de Russische leiders geen com
promis kon worden gevonden
sprak Kissinger zich niet uit. Waar
nemers menen echter dat ondanks
ontkenningen het niet tot stand
komen van een handelsakkoord tot
de negatieve aspecten van het
Amerikaanse bezoek aan Moskou
behoort.
De partijen zijn op dit punt we)
wat dichter bij elkaar gekomen. De
Verenigde Staten stelden als voor
waarde voor het sluiten van een
handelsovereenkomst op lange ter
mijn dat een regeling wordt ge
troffen voor de Russische schuld
van 11 miljard dollar uit de Twee
de Wereldoorlog. De Russen zullen
met de betaling van een symbolisch
bedrag van 800 miljoen dollar de
ze schuld afbetalen. Onenigheid
bestaat echter nog over de rente
die over dit bedrag betaald moet
worden: de Russen willen over een
termijn van 50 Jaar twee procent
rente betalen terwijl de Amerika
nen zes procent hebben geëist, al
dus Amerikaanse'zegslieden.
Kissinger ontkende dat het uit
blijven van een handelsakkoord
verband hield met het ontbreken
van vooruitgang bij de besprekin
gen over de kwestie Vietnam, de
zaak die de Sowjet-Unie en VS
het meest-verdeeld houdt. Andere
hoge Amerikaanse regeringsfuncti
onarissen zeiden echter dat deze
twee kwesties voor onderhande
lingsdoeleinden wel aan elkaar ge
koppeld waren.
Over Vietnam zeft het slotcommu
niqué alleen dat beide partijen hun
standpunt uiteen gezet hebben. Die
standpunten zijn precies dezelfde
als voor de Russisch-Amerikaanse
top. Er is dan ook geen vooruitgang
geboekt.
Gebeurtenissen
zei Kissinger dat alleen uit de ge
beurtenissen kan blijken wat er
gebeurd is. Op een persconferentie
verzekerden zowel presidentieel
woordvoerder Ziegler als zijn Rus
sische collega Zamjatin dat er tij
dens de topconferentie in Moskou
geen geheime afspraken over enig
punt van gesprek zijn gemaakt.
Over Vietnam zei Ziegler dat deze
kwestie het kader van de bilaterale
betrekkingen te boven gaat. De
Verenigde Staten en de Sowjet-
Unie kunnen niet tot een akkoord
komen zonder de belanghebbende
partijen in Vietnam er bij te be
trekken, aldus Ziegler.
Volgens Zamjatin, in antwoord
op vragen over de Amerikaanse
mijnen in de haven van Haifong.
blijft de Sowjet-Unie bij haar
verklaring die drie dagen na het
Amerikaanse besluit werd gepubli
ceerd. De Sowjet-Unie zal Hanoi
van oorlogsmaterieel blijven voor
zien. Nixons adviseur Henry Kis
singer zei over de Vietnam-bespre-
kingen dat de onderhandelingen
..lang, soms moeilijk en erg gede
tailleerd" waren geweest.
Tot een van de belangrijkste re
sultaten. naast de beginselverkla
ring die de inleiding vormt voor 'n
zoals Kissinger het noemde een
nieuwe diplomatieke stijl, behoort
de alinea in 't slotcommuniqué dat
multilaterale voorbereidingen voor
een Europese veiligheidsconferentie
kunnen beginnen zodra het vier-
mogendhedenakkoord over Berlijn
i zaterdag redactie) is getekend. De
conferentie moet worden gehouden
op een tijdstip dat betrokken lan
den overeenkomen maar zonder on
nodig uitstel.
Ten aanzien van de vooruitzich
ten voor een wederzijdse verminde
ring van de bewapening in Cen-
traal-Europa, verklaarde Kissinger
dat er op tweeërlei niveau bespre
kingen zouden worden gevoerd
op een Europese conferentie voor
veiligheid en op 'n conferentie voor
troepenvermindering
de laatste ogenschijnlijk
voornamelijk gehouden zou worden
door de Verenigde Staten en de
Sowjet-Unie.
Hij zei dat hij een eventueel ak
koord niet alleen de eenvoudige
kwestie van het terugbrengen van
de legers van de beide Duitslanden
ter sprake moest komen, maar
ook de mogelijkheid om verster
kingen in te schakelen.
Tijdstip
Over de kwestie van een tijdstip
voor de Europese veiligheidsconfe
rentie zei de Amerikaanse minister
van Buitenlandse Zaken, William
P. Rogers, gisteren in Bonn, dat de
Verenigde Staten bereid zijn
in 1973 te beginnen.
De Verenigde Staten zijn bereid
om deze herfst met de multi
laterale voorbereidingen voor de
conferentie te beginnen.
Aan de conferentie zou door on
geveer 35 landen worden deelgeno
men: de Verenigde Staten, de Sow-
Jet-Unie, de Europese bondgeno
ten van de beide grote mogend
heden en bijna alle andere landen
van Europa. Het zou de grootste
conferentie na de Tweede Wereld
oorlog worden.
Rogers zei dat de voorbereidende
conferentie in Helsinki gehou
den zou worden, als tenminste de
bondgenoten van de Verenigde Sta
ten daarmee instemmen.
De Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken, Rogers, zou
vanochtend, op d'e plenaire verga
dering van de NAVO-raad, verslag
uitbrengen van de besprekingen die
president Nixon in Moskou heeft
gevoerd.
President Nixon heeft tijdens zdjn
bezoek aan Moskou het maximale
Voor zijn vertrek uit Moskou
naar Kiew waar hij zijn laatste
nacht op Russisch grondgebied
doorbracht, ontstond op de lucht
haven van de Russische hoofd
stad nog een aardig incident toen
Nixons toestel wegens motorsto
ring niet kon vertrekken. Een ho
peloos gebarende piloot moest
zich tegen een zuur kijkende Ko-
sigin en Podgorny (op de foto
tweede en derde van rechtsver
ontschuldigen.
behaald dat mogelijk was, Noch de
Sowjet-Unie, noch de Verenigde
Staten konden verder gaan dan zij
zijn gegaan, heeft de secretaris-ge
neraal van de NAVO, mr. Luns,
gisteren al verklaard.
