Arts gaf
voorbeeld
c
c
„De actief geworden kern ontploft"
Drees maakt haast met openbaar
vervoer in Leidse Baan-gebied
Kinderbescherming wijst
nota van Grosheide af
Minister Boersma:
Kant en klare
kunsthars vulpasta
PORION
Nederland pleit voor
toelating van DDR op
VN-milieuconferentie
Vonhoff beschuldigt
Gerda Brautigam van
prijsopdrijving"
De passieve kern wordt actief (III en slot)
VRIJDAG 26 MEI 1972
BINNENLAND
LEIDEN/DEN HAAG Mi
nister Drees van Verkeer en
Waterstaat heeft haast niet de
verbetering van het open
baar vervoer in het Leidsebaan-
gebied. Dit blijkt uit een schrij-
van aan gedeputeerde staten,
waarin hij zijn gedachten over
de vervoersproblemen ten noor
den van Den Haag uiteenzet.
De minister stelt zich 'n pro
gramma voor, waarin maatre
gelen op korte termijn worden
voorgesteld en waarin an
dere projekten worden opgeno
men. die nader kunnen worden
bestudeerd of aangepast, als
de behoeften zich zouden wij
zigen. Bevordering van open
baar vervoer kan niet los
worden gezien van vraagstuk
ken van ruimtelijke ordening
en wegvervoer, terwijl ook op
woon- en leefmilieu moet wor
den gelet.
Bij de maatregeen op korte
termijn noemt de minister de
nieuwe dienstregelingen van
spoorwegen en N.Z.H. in dit
gebied, het plan om de N.S.
busdienst Amsterdam- den
Haag in Oegstgeest te laten
stoppen, waardoor betere aan
sluiting op NZH-diensten ont
staat, en de verbetering van de
treindienst in 1973, waardoor
tussen Leiden en Rotterdam
voor bijna alle stopstations uit
gezonderd Delft Zuid en Voor
schoten) een kwartierdienst
wordit gecreëerd. In dat jaar
wordt een derde perron in Den
Haag H.S. in gebruik geno
men, wat storingen zal ver
minderen. De capaciteit van 't
railvervoer op het traject Lei
den Den Haag dient te worden
aangepast aan de ontwikkelin
gen, hetzij door meer treinen,
hetzij door langere treinen.
Snelbus
Voor het vervoer per auto
bus wordt overwogen snelbus-
diensiten in te voeren in aanslui
ting op bestaande of nieuwe
haltes van NS. Hoe vlotter het
busvervoer wordt afgewikkeld,
hoe aantrekkelijker aldus de
minister het zal worden als
alternatief voor het particulie
re vervoer: aparte busbanen,
voorrang voor verkeersstromen
met autobussen, vrije opstel
stroken bij kruispunten.
In het najaar van 1975 be
tekent de opening van het Haag
se Centraal Station een aan
zienlijke verbetering. Onlangs
keurde de minister de verbin
ding goed tussen de sporen van
de lijn Amsterdam-Rotterdam
en de Hofpleinlijn, nabij via
duct Loolaan. De laatste lijn
gaat naar Centraal Station,
waardoor in 1976 rechtstreeks,
treinverkeer mogelijk is van Lei
den naar Den Haag C.S. en
Den Haag H.S. Tegelijk met de
opening van Den Haag C.S.
kan de eerste fase van het
Haagse semi-metroproject zijn
gerealiseerd.
Door enkele delen van de
spoorlijn Leiden-Den Haag
viersporig te maken (onder
meer bij Mariahoeve) kan de
capaciteit van de lijn worden
opgevoerd. Voor nieuwe rail
verbindingen wordt onder meer
gedacht aan rechtstreekse ver
bindingen Den Haag-Voorscho
ten ost-Leiderdorp en Den
Haag-Wassenaar-Katwijk, als
snel-tramweg.
De minister verwacht dat zijn
gedachten zullen worden ge
concretiseerd in een plan van
de commissie Openbaar Vervoer
Haags Stadsgewest.
DEN HAAG De medici hebben
gisteren minister Boersma (Sociale
Zaken) aangetoond dat zij vorig jaar
hun toezegging om de tarieven te
matigen hebben waargemaakt. De
tarieven in de medische sector zijn
gemiddeld met 5 tot 6 procent om
hoog gegaan, terwijl op grond van
calculaties een gemiddelde stijging
van 13 procent mogelijk was ge
weest. Economische Zaken bevestigd
de juistheid van deze gegevens.
De medici hebben dus het goede
voorbeeld gegeven, maar daarbij
lijkt het te zijn gebleven in de vrije
beroepen. Andere groeperingen heb
ben in elk geval niet kunnen aanto
nen dat zij gematigd hebben. De art
sen hebben minister Boersma mee
gedeeld dat zij zeer teleurgesteld
zijn doordat hun voorbeeld maar
weinig navolging heeft gekregen. Zij
voelen er weinig voor om opnieuw
voorop te lopen bij de matiging.
Prijzen
Vertegenwoordigers van het groot
winkelbedrijf en de groothandel ver
klaarden tegenover de minister dat
zij nog flinke prijsstijgingen ver
wachten, mede als gevolg van de
sterke loonkostenstijgingen in de
laatste jaren. Staatssecretaris Oos
tenbrink, die samen met minister
Boersma gistermiddag en -avond
confereerde met representanten van
de vrije beroepen, verklaarde dat in
sommige sectoren van het midden-
en kleinbedrijf de prijzen verder om
hoog zijn gegaan dan strikt noodza
kelijk is.
Dit is vastgesteld door de econo
mische controledienst. „Via prijsver
hogingen heeft men een betere ren
tabiliteit willen bereiken", aldus de
staatssecretaris. Hij vond dat overi
gens, gezien de moeilijke positie van
het midden- en kleinbedrijf, wel be
grijpelijk.
Openheid
Minister Boersma heeft de verte
genwoordigers van de vrije beroepen
ook gevraagd zich intern te beraden
over een zekere mate van openbaar
making van de inkomens in de ver
schillende sectoren. De reacties hier
op waren verdeeld. Vooral in sommi
ge sectoren bestaat de vrees dat
openbaarmaking van inkomens een
totaal verkeerde indruk bij het pu
bliek zal wekken.
ADVERTENTIE
DOE-HET-ZELVERS ATTENTIE!
Wat slecht te repareren lijkt
lukt met PORION, de in Zwitserland
ontwikkelde universele kunsthars
VUL/STOP/PLAMUUR-MASSA.
Gebruiksgereed, geen verlies van
resten, onbeperkt houdbaar. On
misbaar bij elk karwei. Hecht op al
les; op hout. steen, beton, metaal,
tegels, glas, noem maar op, en zowel
op droge als vochtige ondergrond.
Onschadelijkvoorde handen. Krimpt
niet, zet niet uit, scheurt niet.
1 kg ƒ8.55, 2 kg ƒ15.30, 5 kg ƒ29.95
De kwestie van de openbaarma
king van deze inkomens, waarvan
minister Boersma verwacht dat die
steeds meer naar voren zal komen,
komt opnieuw aan de orde bij een
tweede serie gesprekken met de be
oefenaren van de vrije beroepen.
Eerst zal echter moeit eroblyken of
werkgevers en vakbeweging in de
Stichting van de Arbeid tot harde
afspraken kunnen komen.
Moeilijk
Na afloop van de reeks gesprek
ken zei minister Boersma dat de
loonmatiging „een heel moeilijke
zaak" wordt. Dat geldt met name
voor de eis van de vakbeweging om
volledig inzicht te krijgen in de fis
cale plannen van de regering. „Dat
is echter een zaak tussen de rege
ring en de volksvertegenwoordiging"
zo zei hij.
ADVERTENTIE
Philips batterijen noemen ze ook wel
langspeel-Datterijen. Elbee's dus.
In de Flevocentrale is giste
ren een gigantisch hijskarwei ge
klaard: een cbrukvat van 34 meter
lengte tnet een gewicht van
165.000 kg moest naar een hoogte
van 40 meter gehesen worden. Op
de foto: het enorme gevaarte in
de takels.
DEN HAAG De organisaties die
te maken hebben met de kinderbe
scherming zijn het met elkaar eens:
de nota van staatssecretaris Gros
heide (Justitie), die aansluit op de
discussienota "Jeugdbescherming en
Justitie" van de vorige staatssecre
taris Wiersma is onaanvaardbaar.
Zowel de Nationale federatie voor
kinderbescherming, de Startbijeen
komst jeugdwelzijnsraad en de stich
ting Release uitten gisteren felle kri
tiek tijdens de openbare hoorzitting
over de jeugdbescherming in de
Tweede Kamer. Ook staatssecretaris
Vonhoff (CRM) en erikele kamerle
den zutten *n beetje met de nota in
hun maag.
"Als de ideeën uit de nota Wiersma
uitgevoerd worden, zullen verdere
ontwikkelingen in de hele jeugdwel-
zijnszorg geblokkeerd worden", vindt
Er is nu behoefte aan initiatief
de basis, daar waar d'e hulpver
lening plaats heeft en aan experi
menten. Aan een structuur die van
bovenaf wordt opgelegd is geen be
hoefte.
De nota Wiersma stelt onder meer
voor om de voogdij- en gezinsvoog
dij-instellingen in een Jeugdbescher
mingsinstelling onder te brengen, die
dan bij elk van de negentien recht
banken in ons land moet worden op
gericht. De organisaties willen de
kinderbescherming plaatsen in een
ruimer maatschappelijk kader, in
totaal van het welzijnsbeleid.
De federatie pleit voor "hulp op basis
vrijwilligheid, wat niet uitsluit
dat in enkele gevallen een Justitiële
maatregel nodig zal zijn". Maar daar
hoeven volgens haar geen aparte
Jeugdbeschermingsinstellingen voor
te komen. Zij wil geen stuurgroep zo
als staatssecretaris Grosheide voor
stelt, maar een staatscommissie met
politieke verantwoordelijkheid die
snel voorstellen moet uitwerken voor
in geïntegreerde welzijnszorg.
Adoptievoorbereiding moet volgens
beide nota's geen particuliere maar
een overheidszaak worden. Dat kan
het best gebeuren door de Raad voor
de Jeugdbescherming. De organisa- met een actie, pleitte voor meer dui-
lies zien de taak van die raden an- deUJkheld over de mogelijke sluiting
ders: een controlerend en voorlich- van tehuizen. Release noemde het
tend orgaan en geen hulpverlenend "betreurenswaardig dat op zuiver
orgaan. De Belangenvereniging min- economische gronden nu al enkele
der Jarigen die, zoals wij gisteren I tehuizen worden gesloten",
meldden de hoorzitting onderbrak
DEN HAAG Nederland wil pro
beren alsnog te bereiken dat de
DDR deelneemt aan de milieuconfe
rentie van de Verenigde Naties die
van 5 tot en met 16 Juni in Stock
holm wordt gehouden.
Staatssecretaris Westerterp van
Buitenlandse Zaken heeft gisteren
instructies uitgegeven om de VN-lid-
staten warm te krijgen voor de con
sensus-procedure": de DDR zou dan
aan alle beraadslagingen mogen
deelnemen, maar niet over de voor
stellen mogen meestemmen.
Officieel kan de DDR als niet-
lidstaat van de VN of een der VN-
organisaties niet aan een VN-confe-
rentie deelnemen. De Sovjet-Unie en
Tsjechoslowakije hadden om die re
den hun medewerking aan het voor
bereidende werk opgezegd. Zij eisen
nu volgens de heer Westerterp dat
de DDR met stemrecht tot de Stock-
holm-conferentie wordt toegelaten.
Vorige week is in Genève besloten
de beslissing over toelating van de
DDR tot de Wereldgezondheidsor-
ADVERTENTIE
ganisaties tot volgend jaar uit te
stellen. De Nederlandse regering is 't
daarmee eens. omdat toelating op
dit ogenblik een doorkruising zou
zijn van het Westduitse streven tot
normalisatie van betrekking met de
DDR.
Laatst vertelde iemand dat'ie Philips batterijen
de grens over had gesmokkeld. In een zaklantaarn.
DEN HAAG Tweede kamerlid
mevrouw Gerda Brautigam is er
mede de schuld van, dat de prijzen
de laatste maanden sterk zijn ge
stegen.
Een beschuldiging van deze
strekking lanceerde staatssecreta
ris Vonhoff (CRM) gisteravond in
Rotterdam. Hij herinnerde eraan,
dat het PvdA-kamerlid een half
jaar geleden minister Langman
(Economische Zaken) in het parle
ment scherpe vragen heeft gesteld
over de toen al opgetreden prijsstij
gingen.
Volgens de zienswijze van Von
hoff heeft mevrouw Brautigam toen
door op een prijsmaatregel van de
regering aan te dringen "mee een
steen aangedragen om de prijzen
onder druk te zetten". Vonhoff
vond. dat zij het effect van "zorgen
dat de buit binnen is" had opgeroe
pen.
"Zo werkt dat nu eenmaal", legde
Vonhoff uit. Hij meende, dat de re
gering ook van de parlementaire
oppositie mag verlangen dat zij zul
ke effecten probeert te voorkomen.
Vonhoff meent:
Contributie
bibliotheken
kan hoger
DEN HAAG De contributie
voor openbare leeszalen en bi
bliotheken kan binnenkort weer
omhoog. De mogelijkheid daar
toe zal een nieuwe wet op het
bibliotheekwezen bieden.
Staatssecretaris H. J. L. Von
hoff (Crm.) kondigde gister
avond op een WD-bijeenkomst
in Rotterdam aan ,dat hij spoe
dig een wetsontwerp bij het par
lement zal indienen.
De doelstelling van het wets
ontwerp is om aan de ene kant
in zoveel mogelijk gemeenten
een redelijk en gelijk voorzie-
ningenpeil te waarborgen en
aan de andere kant de gebrui
kers van leeszalen en bibliothe
ken een redelijke vergoeding te
laten betalen.
Vlak na zijn installatie als
staatssecretaris vorig Jaar heeft
Vonhoff de contributiegrens
verruimd tot tien gulden per
Jaar. Gisteravond gaf hij te ver
staan, dat de contributie nog
wel wat hoger kan.
In het algemeen keerde de
staatssecretaris zich tegen het
nog langer hanteren van zo
genaamde 'sociale tarieven' voor
voorzieningen die de overheid
biedt. Met zulke lage tarieven
subsidieer Je hele groepen men
sen die geen subsidie nodig heb
ben. Daarmee onttrek Je over
heidsgeld aan fondsen, waarmee
werkelijk sociaal zwakken ge
holpen kunnen worden. „Sociale
tarieven, werken in wezen a-so
ciaal", concludeerde staatssecre
taris Vonhoff.
(Van onze politiek-
wetenschappelijke medewerker)
Wie zich afvraagt wat er met de
katholieken, vandaag aan de dag,
allemaal aan de hand is, zal zich
voortdurend moeten realiseren, dai
de eenheid altijd al minder sterk
is geweest dan van binmeruaf wel
eens leek. De katholieke zuil is met
grote moeizaamheid tot stand ge
komen; naast de bovenstroom van
geslotenheid is er altijd een vrij
sterke onderstroom van verlangen
naar openheid geweest. En, wat
misschien nog het belangrijkste
was en is: degenen die binnen de
kerk spraak maken, behoren tot een
betrekkelijk kleine elite met een
grote, tot voor kort, tamelijk lijde
lijke achterban.
Door
Joop van den Berg
Wat na 1962 op gang gekomen is,
is dan ook vooral het bovenkomen
van een stroom die betrekkelijk
klein en elitair van setructuur was.
Het zijn de tehologen geweest, hun
leerlingen en intellectele leken, die
eindelijk de ruimte kregen, die hen
zo lang was onthouden. De strijd
was en is er één tussen kerkelijke
leiding en haar theologisch weinig
gevormde aanhang enerzijds tegen
over degenen, bij wie het conflict
tussen geloof en moderne inzich
ten zich het sterkst deed gevoelen
Weinig imposant
Men moet vaststellen, dat onder
degenen die in de verzuilde organi
saties de leiding hadden (voor een
groot deel nog hebben) de theolo
gische vorming en de geloofsken
nis weinig imposant zijn. Zij ge
loofden, voorzover ze het begrepen,
wat de kerkelijke leiders hen te ge
loven voorhielden. Theologische
kritiek, hadden zij geleerd, is iets
voor aanhangers van „vrij onder
zoek", protestanten dus. De theo
logie was veilig bij degenen die
hen in de kerk zelf beschermden,
de bisschoppen.
Vandaar dan ook, dat in veel ka
tholieke organisaties enorme ver
warring ontstond toen de kritiek
„van buitenaf", soms zelfs door in
dividuele bisschoppen ondersteund,
loskwam. Een deel van het conflict
tussen De Zeeuw en de Tweede
Kamerfractie van de KVP moet
daaruit worden verklaard, dat een
vertegenwoordiger van de „open"
stroom, van de intellectuele leken
in de Kerk, zich mengt in een dis
cussie van één van haar organisa
ties. waar men aan dit soort bena
deringswijze niet gewend is. En bo
vendien wordt vreemd opgekeken
van wat in de oude verhoudingen
een „buitenstaander" is. De reactie
is er één van deels onzekerheid,
deels repressie.
Maar er is meer: de open elite
mag dan nog zo vaak over „het
grondvlak" spreken en over „in
spraak", grote groepen katholieken
aan de basis weten ook vandaag
nog niet wat hen overkomt. Juist
de straffe leiding van het verleden
heeft het hun onmogelijk gemaakt
om nu met enig gemak en zelfver
trouwen zelf fdekeuze te maken
Velen voelen zich voor de gek ge
houden.
Men denke zich de positie in van
vrouwen die veel meer kinderen
hebben gebaard dian ze wilden,
"omdat God dat van hen vroeg",
en die nu zien dat hun dochters
met officiële zegen mogen, wat zij
in hun hart gewild hadden.
Al het oude vertrouwde (en
vaak ook inspirerende) wordt hun
uit handen geslagen door priesters
en theologen, die het wel goed
menen maar gezien hun status
bijna noodzakelijkerwijs over de
hoofden van velen heen praten.
Niet meer nodig
Over de grote groep van katho
lieken. onder wie de lagere inko
mensgroepen oververtegenwoordigd
zijn, is de nieuwe theologie heen
gegaan en van a-1 wat er op het
Pastoraal Concilie is gezegd, heb
ben ze hoofdzakelijk dit overge
houden: „de geleerden weten het
ook niet meer en al die wetten
zoals de zondagsmisverplich
ting zijn niet meer nodig", het ci
taat is van prof. Muurluigs. Met
schrik hebben ze gemerkt, dat ze
van de Mis-liturgie niet alleen
niks begrepen hebben omdat die
in het latijn was (mooi was ze
overigens wel), maar ook omdat
de hele denktrant erachter voor
hun onbegrijpelijk is, of die nu in
de eigen landstaal wordt gebracht
of niet. Het werd een kale bedoe
ning in de kerk: bovendien: je
hoeft dan wel geen KVP meer te
stemmen, maar van veel predikan
ten mag het blijkbaar ook niet
De desoriëntatie onder de ka
tholieken mag niet onderschat wor
den. Dat uit zich, zoals de Nij
meegse socioloog Leo de Bruyn al
heeft ontdekt, ook politiek. Een
relatief zeer groot aantal katho
lieken gaat, nu "de KVP niet meer
hoeft", helemaal niet meer naai
de stembus.
Tweede reaktie. die ermee sa
menhangt, is de alsmaar sterker
wordende derde stroom, van dege
nen die het verder wel geloven en
de kerk verlaten. Die stroom is al
tijd vrij omvangrijk geweest, met
toppen in de 17e en late 19e eeuw
maar ze heeft de laatste Jaren een
extra-impuls gekregen. Weliswaar
blijft een deel van hen nog wel
vaag met de kerk verbonden, stem!
een deel ook nog op de KVP en is
het lid van de KRO, maar de
vraag is voor hoelang.
Polarisatie
De derde reaktie is die van de
bikkelharde polarisatie. De weg
gedrukte orthodoxe probeert langs
verschillende kanten haar rechten
terug te krijgen: ofwel door ge
sloten interconfessionele samen
werking te zoeken met orthodoxen
elders, die het iets minder moei
lijk hebben (voor hoelang?) door
zich te verenigingen in groepen
als Confrontatie en Waarheid en
Leven. Vooral die laatste "soort'
heeft adem kunnen halen, doordat
ze weer mond kreeg bij gelegen
heid van de benoeming van ach
tereenvolgens dr. Simonis en dr.
Gijsen tot bisschop.
Daaruit alleen al blijkt hoezeer
ie polarisatie is gevoed vanuit Ro
me, die haar trouwste dochter
niet meer in de hand kan houden
De kwestie-GiJsen dreigt langzaam
aan, volgens goed Romeins recept,
de crisis te drijven naar een punt
waar de vraag "schisma, Ja of nee"
onontkoombaar wordt.
De vierde reaktie is die van be
middeling, die ofwefl in de kiem
wordt gesmoord ofwel gevoerd
wordt in wanhoop. De poging "cen
trum-katholieken" te verenigen in
de Aktiegroep Wereldkerk, waar
overigens verdacht veel katholieke
bestuurders in optraden, is nooit
verder gekomen dan een adverten
tie in de katholieke dagbladen.
Het episcopaat tracht wanhopig,
en met alleen de steun van een
deel der katholieke leken-bestuur-
ders (als prof. Steenkamp en mej.
Klompé), de polarisatie binnen
perken van redelijkheid te hou
den.
De passieve kern is niet alleen ak-
tief geworden, ze is door een reeks
van explosies uit elkaar gespat. In
het verleden opgekropte wrok is
vrijgekomen en er hebben zich
nieuwe wraakgevoelens aan toege
voegd. Ook een kerkgemeenschap
die zich stelt onder "de kritiek van
het evangelie" ontkomt niet aan
algemeen menselijke reakties.
Het valt niet nauwkeurig te voor
spellen wat de gevolgen zullen zijn
voor de politieke partij, die zich
per traditie heeft verbonden de
woordvoerder te zijn van het katho
licisme. Ook als een groot deel van
de onderliggende organisaties nog
bestaat, garandeert dat niets over
duurzame steun: niet alleen lopen
kiezers weg, maar ook de mede
katholieke organisaties spreken hun
oude voormannen tegen en de
katholieke media leveren geregeld
ongezouten kritiek.
Bij de oude centrifugale neigin
gen, die alleen met straf leider
schap konden worden bedwongen
(en altijd vraten aan het kiezers
bestand). voegen zich nu allerlei
vormen van deconfessionalisering!
In kiesgedrag, door fusie van insti
tuten met andere, door verande
ring van beleid met behoud van hefc
"RK" voor de naam.
De conclusie moet bijna wel lui
den: dat het met de KVP als pas
sieve of aktieve kern van de Ne
derlandse politiek spoedig afgelo
pen zal zijn. Dat betekent echter.
dat er dan ook geen rol meer zou
zijn voor de ARP en de CHU die
hun leidende positie in de Neder
landse politiek steeds hebben kun
nen baseren op de steun der ka
tholieken.
De minste schade zou de KVP
waarschijnlijk lijden, als ze kans
zag met de twee andere confessio
nele partijen een "open partij" te
vormen die zich in het politieke
midden opstelt en waarin een ein
de komt aan een rol-aan-de-lijzij-
de der katholieken. Een gesloten
pa-tij betekent misschien soulaas
op korte termijn, vooral aan ge
reformeerde zijde. maar. mijns in
ziens. ook de totale ineenstorting
binnen tien Jaar.
Wat de situatie nu tot een im
passe maakt is, dat de oude pas
sieve kern in de politiek door geen
andere groep wordt opgevuld. We
zijn in een gammele situatie te
recht gekomen zoals in de periode
tussen 1860 en 1880. zonder veel re
den tot hoop. dat een groot deel der
Nederlanders welke partij dan ook
zal opduwen naar een stabiele lei
ding in de politiek.
