[andidaat-ouders wachten op sperma
Leids
academisch
ziekenhuis
begonnen
met
verwekken
donor-
kinderen
ransen
itionale
nceren
hoon-
laakactie
G 26 MEI 1972
;N Sinds vorig jaar kunnen echtparen, waarvan de man
itbaar is, in Leiden terecht voor kunstmatige inseminatie
jrengen) met sperma van een onbekende man. Een werk-
van het Academisch Ziekenhuis heeft zich daarmee belast
dse ziekenhuis is het enige in Nederland waar dit gebeurt
ID, zoals kunstmatige inseminatie met donorsperma in de
ng wordt genoemd, vindt echter nog maar op kleine schaal
Er zijn niet meer dan dertig echtparen in Leiden ingeschre-
voorlopig kunnen dat er ook niet meer worden, hoewel er
ze zijde enorme aanvraag is. De grote remmende factor is
het gebrek aan donorsperma. De vrouwenarts en Leids KID-
ator dr. J. Wildschut moet donors met een lantaarntje zoe-
ïderstaand verhaal vertelt hij iets over de vele facetten die
D kleven. Een misschien onvermoede juridische kant van
bijvoorbeeld: stel dat via kunstmatige inseminatie een
icapt kind wordt geboren, zoals altijd mogelijk is. Of ver
dat de ouders van een KID-kind gaan scheiden. Hoe liggen
wettelijke verantwoordelijkheden? Dr. Wildschut laat kan-
ouders daarom vooraf een verklaring ondertekenen, waarin
•en een na donor-inseminatie geboren kind geheel als hun
ettige nakomeling beschouwen.
in Leiden met KID begonnen gezien de enorme vraag er-
omdat er anderzijds totaal geen officiële voorzieningen op
ied waren in Nederland. Dat kan tot misbruik leiden: in de
plaats Hamburg bijvoorbeeld bestaat er een handel in donor-
waar grof voor moet worden betaald (400 mark per keer),
et Academisch Ziekenhuis is de aanpak veel gedegen er. D'
zijn hier f 30 per keer, welk bedrag aan de doner wordt over
als onkosten- en reisvergoeding.
Wildschut heeft zich van tevoren afgevraagd of KID geoor-
als er ook een adoptie-regeling is: „maar het aantal adoptie-
a is op het ogenblik minimaal. De adoptiebureaus accepte-
jwel geen nieuwe aanvragen meer. Bovendien heeft KID
ike voordelen boven adoptie, naar mijn idee. KID-kinderen
na een zwangerschap laten opgroeien als een geheel eigen
erwijl je aangenomen kinderen later altijd moet zeggen dal
geadopteerd. En dat geeft toch altijd weer grote trauma's",
om wordt KID pas nu officieel aangepakt? Volgens dr. Wild-
ïeeft dat twee redenen: „de sexuele normen verruimen zich
or KID nu pas eigenlijk van de grond kan komen. Maar
eede is kunstmatige inseminatie weinig spectaculair werk
n vrouwenarts. KID is grotendeels een organisatorische aan-
Lheid. Het komt wel voor dat huisartsen zelf KID toepassen
zich verdiepen in de voor- en nadelen, heb ik daar helemaal
ezwaar tegen".
SVildschut is ervan overtuigd, dat over een jaar of vijf KID
ootscheepser zal zijn opgezet, met „spermabanken" enz. Maar
Jig wachten de dertig ingeschreven echtparen nog in Leiden
rma-gevers. Dr. Wildschut hoopt, dat deze publikatie nieuwe
oplevert. Zij moeten dan wel bereid zijn een lichamelijk en
logisch onderzoek te ondergaan. Belangstellenden kunnen
1 met hem opnemen:
Dr. J. Wildschut,
afd. vrouwenkliniek Academisch Ziekenhuis,
Leiden.
Tel. 01710—47222, toestel 2870.
,EIDEN "Kunstmatige inse-
linatie is nogal een omstreden
aak. Maar er wordt veel om ge
raagd in Nederland. Er zijn
eel echtparen die geen kinderen
n krijgen. Ölobaal geno-
kun je stellen, dat tien
rocent van alle huwelijken on-
ruchtbaar blijft. In de helft
an die gevallen ligt de oorzaak
lij de man. Vaak zijn dat moei-
[jk behandelbare oorzaken. In
iie situaties kan de vrouw van
lat gezin toch zwanger worden
iet sperma van een andere
de zogenaamde donor.
)e vraag die Je daarbij kunt
tellen, is: is het verantwoord om
lat te doen. Je introduceert na-
lelijk in zo'n huwelijk een
rreeond element, iets wat in onze
naatschappelijke normen eigen-
ijk niet thuis hoort. Toch wordt
loner-inseminatie al geruime
ijd toegepast in Nederland,
naar eigenlijk pas officieel na
le tweede wereldoorlog. Het
ileef evenwel voornamelijk een
larticuliere aangelegenheid van
■nkele vrouwenartsen, zoals dr.
Levy en dr. Swaab uit Amster-
lam.
De laatste jaren is het aantal
verzoeken om KID enorm opge-
open. Vijf jaar geleden kregen
arij in Leiden misschien tien
aanvragen per jaar. Als ik nu
moet schatten: zeker honderd
aanvragen Jaarlijks. Het punt is
echter, dat wij niet aan die aan
vragen kunnen voldoen.
Er staan momenteel bij ons der
tig aanvragers ingeschreven,
maar bij gebrek aan sperma
kunnen we ze moeilijk helpen.
Er bellen ook veel mensen op en
we krijgen veel brieven over
KID, maar voorlopig houden we
de boot af. We kunnen niet
meer gevallen helpen.
Tot voor een Jaar of twee gele
den stonden wij in Leiden nog
afwijzend tegen kunstmatige in
seminatie met donorsperma. Dat
was voornamelijk om praktische
redenen. Eén en ander staat of
valt namelijk met de geheim
houding. Noch de donor, noch de
ontvangende vrouw en haar man
mogen weten naar wie het sper
ma gaat of van wie het afkomstig
is. En wij meenden tot die tijd,
dat in een Academisch Zieken
huis, waar alles altijd over zo
veel schijven moet lopen, die ge
heimhouding moeilijk kon wor
den gewaarborgd.
Uiteindelijk zijn we toch ge
zwicht voor het aantal aanvra
gen. In september '70 is er een
discussie-avond over belegd bin
nen het ziekenhuis. Dat heeft
geleid tot de vorming van een
kleine groep van een psycholoog,
een psychiater en
arts die zich met KID zijn gaan
Deze groep past een zeer scherpe
selectie toe op kandidaat-ouders.
Het kind dat geboren gaat wor
den door onze bemiddeling, moet
een garantie hebben voor een
goede toekomst. Een KID-kind
brengt namelijk iets in een hu
welijk wat in een "gewoon" hu
welijk niet voorkomt. Het heeft
iets van de moeder, maar niets
van de vader. En dan is de moei
lijkheid dat je moet peilen of de
echtelieden die gedachte voor de
rest van hun huwelijk kunnen
verdragen.
Uit onderzoekingen in het bui
tenland is echter gebleken dat
deze huwelijken niet ontsporen,
zoals wel wordt gevreesd. De do
nor wordt vergeten, het kind
groeit op als een geheel eigen
kind. Het aantal echtscheidingen
in deze gezinnen ligt ook veel
lager dan het algemeen gemid
delde.
Dat is niet zó merkwaardig,
want meer dan de helft van de
kinderen die in Nederland wor
den geboren, zijn niet gepland.
En in deze kinderloze gezinnen
is een kind zeer gewenst. Wat
dat betreft zijn de toekomstver
wachtingen voor donor-kinderen
beter dan in doorsnee.
Overigens zijn de meeste kinder
loze echtparen die hier komen
Door
Henk de Kat
heel normale mensen, die al een
hoge drempel hebben moeten
passeren en van tevoren terdege
over de consequenties hebben
nagedacht.
Na hun aanmelding volgt een
gesprek met de psycholoog. Dat
duurt een hele morgen. Daarna
hebben ze nog een onderhoud
met de psychiater. Met z'n
drieën gaan we na of KID in
elk afzonderlijk geval verant
woord is. Zegt één van de drie
"nee", dan gaat het niet door.
Eén van de voorwaarden die we
daarnaast aan kandidaat ouders
stellen, is dat minstens sinds één
Jaar vast staat dat de reden van
de onvruchtbarheid bij de man
ligt, om al te impulsieve aanvra
gen te voorkomen. Een tweede
voorwaarde is, dat eigenlijk nie
mand anders dan het echtpaar
op de hoogte mag zijn van die
onvruchtbaarheid. Als de hele
familie al is ingelicht,is dat voor
ons een reden om geen kunst
matige inseminatie toe te passen.
Dat vinden we dan te riskant
voor het kind.
De andere kant van die kunstma
tige inseminatie is: er zijn echt
paren voldoende. Maar er is een
groot gebrek aan donors. Er is
veel gepubliceerd over de ethi
sche, religieuze en zelfs de Juri
dische aspecten van KID, maar
over het werven van donors
wordt bijna nooit gesproken.
We vragen hier in het zieken
huis wel eens aan mannen van
met succes in onze kliniek behan
delde vrouwen of wij hun sper
ma mogen gebruiken. Die man
nen weten wat het probleem van
onvruchtbaarheid is. Zij zijn
over het algemeen goed gemoti
veerd en meer dan de helft
stemt dan ook toe. Maar Je bent
dan gauw met Je aantal donors
uitgeput. En ik kan moeilijk met
een spandoek op straat gaan lo
pen: "donors gevraagd".
Ook heb ik wel eens voorzichtig
enkele medische studenten ge
polst. Maar dat valt erg tegen.
Er zit een enkele idealist tussen,
maar de meesten staan er wat
huiverig tegenover. Overigens
hebben we liever getrouwde
mannen, die bewezen hebben dat
se gezonde kinderen kunnen ver
wekken.
Wat de donors van sperma be
treft, hebben wij ons op het
standpunt gesteld dat ze aan
"redelijke eisen" moeten voldoen.
In de literatuur worden aan do
nors naar mijn mening overdre
ven eisen gesteld. Zo zou hij de
zelfde religie moeten hebben als
de aanstaande ouders, maar dat
vind ik onhaalbaar.
We vinden wel, dat de donor
niet teveel mag afwijken van de
"vader". Qua uiterlijke kenmer
ken moet hij zo veel mogelijk
met hem overeenstemmen. Hij
zal ook medisch gekeurd moeten
worden, om na te gaan of hij
gezond is en er geen erfelijke
ziekten in zijn familie voorko
men. En uiteraard houden we
rekening met de bloedgroep.
Dan wordt ook de donor psy
chisch onderzocht, om te zien of
hij een acceptabel karakter
heeft, dat past bij het kinderloze
echtpaar.
Een praktische moeilijkheid is,
dat met de huidige techniek do
norsperma binnen de twee uur
bij de vrouw moet worden inge
bracht. Elk visueel contact moet
daarbij tot elke prijs worden
vermeden, terwijl beide partijen
dan toch betrekkelijk dicht bij
elkaar zijn in het ziekenhuis.
Een "spermabank" (voorraad
plaats van ingevroren sperma)
zou hier uitkomst kunnen bie
den. Maar wie zou dat moeten
betalen? Er zijn maar een paar
spermabanken in de hele wereld.
Toch komen er ongetwijfeld
meer. Ik voorspel dat er binnen
de vijf jaar in Nederland een
9permabank zal zijn. Maar tegen
die tijd is voor een hoop vrou
wen de gelegenheid voorbij.
Technisch-theoretish is de sper
mabank helemaal geen probleem,
al loopt de vruchtbaarheid met
ongeveer de helft terug tijdens
het dieprvriezen en ontdooien. Je
moet alleen de zaak goed kun-'
nen organiseren.
En ligt hier een enorm terrein
braak. Zonder veel investeringen
kun Je hier een ontzaglijke hoop
goed doen. Ik ben ervan over
tuigd, dat als Je één woord los
zou laten waaruit zou blijken
dat we in Leiden weer echtparen
kunnen inschrijven, Je zeker
duizend reacties krijgt. Maar we
hebben nu dertig echtparen.
(Gemiddeld moet je vier keer in-
semineren voordat Je een zwan
gerschap bewerkstelligt. Als het
na een half Jaar nog niet lukt.
houden we ermee op). En voor
die dertig wachten we al een
half Jaar op donors.
We hebben nu een oproep voor
donors geplaatst in Acta et
Agenda, het Leidse universiteits
weekblad. Daar zijn al vrij veel
reacties op gekomen, vooral van
sociologie, psychologie en peda
gogie studenten en wetenschap-
beoefenaren. Maar we hebben
net zoveel behoefte aan een po
litieman, een chauffeur of een
boomkweker uit Zoeterwoude".
«Van onze correspondent)
PARIJS Vroeger en nog maar
enkele decennia geleden, meen
den of tenminste hoopten de au
toriteiten dat met een vriende
lijk rijmpje op een bordje ge
richt tot zondagsgasten en andere
picknickers over het aangenaam
verpozen en de schillen en de do
zen het eerste en het laatste
woord wel gezegd kon zijn om
de natuur in staat van reinheid
te kunnen houden.
We weten nu wel beter. We le
ven in de tijd van de ecologie
en de milieubescherming en tal
loze brochures, boeken en tv-
films hebben aangetoond dat
zonder een gecoördineerde en
grootscheepse tegenactie onze
rivieren en zelfs zeeën, onze bos
sen en stranden in vuile olie,
teer, en afval dreigen te verstik
ken.
In Amerika heeft die strijd te
gen de afvalprodukten en vieze
luchtjes die de groot- en de
kleinindustrie afscheiden nu al
het aanzien gegeven aan een
nieuwe en zeer lucratieve
tak van nijverheid, maar in Eu
ropa is men, als steeds, pas veel
later over diezelfde brug geko
men. Twee Jaar geleden werd in
Frankrijk zo de toenmalige
Gaullistische partijsecretaris Ro
bert Poujade weggepromoveerd
en gebombardeerd tot minister
van de milieubescherming, of
schoon hij nu nog steeds nauwe
lijks over een budget of een ei
gen departement beschikt.
En nog even later hebben ook
de groot-industriëlen de hand
aan de ploeg geslagen door een
vereniging voor de milieube
scherming te stichten, die nu
daadwerkelijk in actie is getre
den. Voorlopig een dubbele actie.
Ter documentatie en verkenning
van het vervuilde terrein
werd een commissie van psycho
logen, sociologen, ecologen en
nog wat andere experts opdracht
gegeven een uitvoerig rapport uit
te broeien, en dat ei is nu bijna
gelegd.
Maar om vooral het publiek dat
tot dusver nog weinig tekenen
van belangstelling vertoont de
ogen te openen voor alle geva
ren, werd dezer dagen een natio
nale schooonm aakactie gelan
ceerd onder het motto "schone
vakanties".
Het startschot werd in aanwe
zigheid van een kleine honderd
Franse en buitenlandse journa
listen in het badplaatsje Lavan-
dou aan de zuidkust gelost, waar
de wenselijkheid van de cam
pagne zich aan oog en zelfs neus
wel duidelijk opdrong. Want het
strand lag vol met stukken
wrakhout, scherven, plastic do
zen en flessen, poppenlijkjes,
verrotte vissen, en al het verdere
vuil dat zee en dagjesmensen
broederlijk te zamen zo al weten
te produceren.
Maar die aanblik zou spoedig
anders worden, zo meenden de
promotoren te mogen voorspel
len. "Als u over een maand hier
weer eens terug wilt komen, dan
zult u zelf het onderscheid tus
sen dag en nacht, smeerlapperij
en schoonheid, met eigen ogen
en neus kunnen constate
ren". En de honderd genodigde
Journalisten deden zichtbaar hun
best hun aangeboren scepticisme
weer even de kop in te drukken.
Op papier is de campagne voort
varend aangepakt. Vrijwel over
de hele lange kustlijn van At
lantische Oceaan en Middelland
se Zee hebben de gemeentebe
sturen van ruim veertig belang
rijke badplaatsen hun medewer
king toegezegd. In hun welbegre
pen eigenbelang tenslotte, want
een proper strand trekt altijd
wat meer badgasten dan een
vuilnisbelt die de zee soms bijna
aan het oog onttrekt.
Een plaatsje als Lavandou dat
als het startschot van de cam
pagne fungeert telt normliter
nog geen drieduizend inwoners.
Dat aantal stijgt in de vakantie-
tijd gemakkelijk tot honderddui
zend. Honderdduizend mensen
die zich "gasten" voelen en dus
veelal vinden dat hun rommel
maar door de inboorlingen moet
worden opgeruimd, en die zich
dan ook naar die (slechte) regel
gedragen.
En wanneer men weet dat in
onze consumptiemaatschappij elk
hoofd dagelijks zo'n zevenhon
derd gram aan plastic, papier en
andere emaballage oplevert dan
kom Je voor dit ene badplaatsje
al op een hoeveelheid van ze
venduizend kilo afval per dag.
En werk dat maar eens netjes
weg met de bescheiden middelen
van een enkele paardekar of
desnoods zelf een vrachtauto
waarmee de burgemeester voor
de rest van het Jaar zijn lokale
schoonmaakbeurt verzekert.
Het is daarom dus niet onbegrij
pelijk dat de bijstand van de
nieuwe vereniging voor die kuis
heidsactie overal gretig werd
aangegrepen. Een bijstand die
zich in verschillende richtingen
oriënteert. In al die plaatsen
sullen jongerengroepen worden
geformeerd die dagelijks op de
stranden aanwezig zijn om toe
risten en dagjesmensen en hun
kroost te wijzen op hun hygiëni
sche verplichtingen.
Er worden op korte afstanden
plastic zakken geïnstalleerd
waarin iedereen zijn overtollig
heden kan deponeren. Maar
voorts zullen de gemeentebestu
ren ook worden geholpen bij het
verzamelen en vernietigen van al
dat vuil en het ledigen der zak
ken. In het rapport van de nieu
we vereniging worden vooral
nogal wat Amerikaanse voorbeel
den geciteerd waardoor die vuil
nisbelten niet alleen verdwijnen,
maar ook nog economisch profijt
kunnen opleveren. Oude kranten
en karton kunnen opnieuw voor
de papierindustrie gebruikt wor
den, terwijl de Amerikanen an
der afval tot electrtciteit weten
om te zetten.
Voor Frankrijk en Europa in het
algemeen, zijn die transformaties
vooral nog wel de toekomstmu
ziek, maar in elk geval UJken de
ogen zich nu dan toch te ope-
Het is nog maar een pril begin,
maar de Franse kuisheidsridders
willen niet twijfelen dat hun
"schone vakantie"-campagne
haar eerste frisse vruchten bin
nen enkele maanden al overvloe
dig af zal werpen. Hoop doet in
elk geval leven. En ons leven
staat, verzekert men, met de mi
lieuvervuiling op het spel.
