Eerste gesprek over loon
matiging vrije beroepen
De ontzuiling vanuit het centrum
Kapittel verzoekt om
bemiddeling van Paus
Staak sloop woningen
in IJsselstein direct
Industriebond is bereid
Peiger kapot te staken
v
de postgiro
KABINET VINDT
EENSGEZIND DAT
OOSTERSCHELDE
DICHT MOET
Krachtiger optreden Boersma verwacht
Stuyt wil
verbod op
diepte
lozingen
De passieve kern wordt actief (II)
DONDERDAG 25 MEI 1972
BINNENLAND
PAGINA 7
ADVERTENTIE
DEIN HAAG Minister Boersma
(Sociale Zaken) is vanmiddag be
gonnen aan een marathonoverleg
met vertegenwoordigers van de vrüe
beroepen. Doel van deze gesprekken,
die een verkennend karakter dragen,
is na te gaan op welke wijze de in
komens, die niet gebonden zijn aan
ca.o.'s. kunnen bijdragen aan een
matigingsprogram voor de eerstko
mende jaren.
Verwadlït wordt dat de bewinds
man zich in dit overleg krachtiger
zal opstellen dan vorig jaar. Mati
ging van de inkomens, die niet onder
een c.a.o. vallen, is namelijk voor
de vakbeweging een zwaarwegende
voorwaarde voor haar deelneming
aan de loonmatiging. In de vorige
week verschenen discussienota van
de drie vakcentrales, NW, NKV en
CNV, is gesteld dat openbaarmaking
ROERMOND Na een enkele
uren durend gesprek tussen mgr.
Gij sen en de leken van het
kathedraal kapittel van het bis
dom Roermond heeft dit kapittel
de bemiddeling van de Paus inge
roepen.
Het uit dit gesprek voortvloeiende
communiqué, dat na afloop in over
leg met de bisschop werd samenge
steld, luidt als volgt: „Het overleg
i de bisschop met het kathedraal
kapittel heeft niet tot het beoogde
resultaat geleld; daarom meent het
kapittel, gezien de ernst van de situ
atie, de bemiddeling te moeten in
roepen van de Heilige Stoel om uit
de impasse te geraken. Het kathe
draal-kapittel hoopt dat deze gang
van zaken verder geen aanleiding zal
geven tot verscherping van de situ
atie". Tot zover het communiqué.
Bisschop Gijsen was niet bereid
enig commentaar te geven. De voor
zitter van het kathedraal kapittel,
mgr. Van Odyk, was niet bereikbaar.
Kamerleden vragen:
moet, naar het oordeel van de twee
de kamerleden Nypels (D'66) en
Schaefer (PvdA) het gemeentebe
stuur van IJsselstein en hét bestuur
van de woningbouwvereniging in die
gemeente verzoeken de dezer dagen
begonnen sloopwerkzaamheden van
woningen in de Julianawijk ter
plaatse tijdelijk te staken.
DEN HAAG Minister Stuyt wil
lozingen van chemisch afval in de
grond (deepwell-lozingen) onmoge
lijk maken. Hij staat daarmee ach
ter het streven van de provincie
Noord-Holland die naar aanleiding
van deepwell-lozingen door de Che
mische Fabriek Naarden verbodsbe
palingen overweegt.
Op dit moment biedt de wet nog
geen mogelijkheden dergelijke afval
waterlozingen tegen te gaan. Om het
gevaar van besmetting van grond- en
drinkwater te bezweren wordt op het
ministerie van Verkeer en Wa
terstaat gewerkt aan een wettelijke
regeling in het kader van de toekom
stige Wet op de Bodemverontreini
ging. De vaste afvalstoffen die oor
spronkelijk ook in het ontwerp voor
deze wet waren opgenomen zullen nu
worden overgeheveld naar een Wet
op de Afvalstoffen.
Alleen zwemmen
als er een
bordje staat
DEN HAAG (ANP) Het
ls niet meer zo dat in ons land
overal gezwommen kan worden
behalve op de plaatsen waar
een bordje „gevaarlijk zwemwa
ter" staat. Het ls nu zo, aldus
minister St/uyt woensdagmid
dag in een openbare vergade
ring van de vaste tweedekamer
commissie voor milieuhygiëne,
dat er nergens meer in open
water gezwommen kan worden
behalve daar waar op een bord-
Ie staat dat het verantwoord is.
De bewindsman deelde mee
lezer dagen een rapport ont
vangen te hebben van het rijks
instituut voor de volksgezond
heid over de kwaliteit van de
grote plassen ln het westen des
lands (Alkmaardenmeer, Bra-
semermeer, Kagerplassen, Loos-
drechtse plassen, Vinkeveense
Plassen en Veerse Meer).
Dit rapport bevat nogal wat
wetenschappelijke termen. De
minister wil proberen of nog
voor de komende zomer een
bruikbaar uittreksel ten behoeve
van het publiek gemaakt kan
worden.
Er moet, aldus de kamerleden ln
gisteren gestelde schriftelijke vragen
eerst een rapport worden uitgebracht
over de werkelijke kosten van een
sober plan tot woningverbete
ring door een onafhankelijke com
missie van deskundigen, die ook voor
de bewoners aanvaardbaar is.
De woningen van de Julianawijk
te IJsselstein waren het afgelopen
weekeinde in het nieuws omdat een
aantal jongeren (de witte krakers)
een aantal kraakte om de vorige
week vrijdag begonnen sloop te ver
hinderen.
In een toelichting bij hun vragen
herinneren de kamerleden er aan,
dat de staatssecretaris vorig najaar
meedeelde dat de woningen afgebro
ken moesten worden omdat de ver-
beteringskosten te hoog waren. Het
ernstige vermoeden bestaat evenwel
aldus de kamerleden dat de kosten
van de in '66 gemaakte verbeterings
plannen zo hoog zijn omdat deze
plannen een groot aantal onnodig,
opgeschroefde eisen bevatten welke
de bewoners zelf niet als noodzake
lijk beschouwen. Bij een bescheide
ner opzet van de verbeteringsplan
nen zou de verbetering wel verant
woord kunnen zijn.
van inkomens noodzakelijk zal zijn
voor een doeltreffende controle op
de naleving van de maximaal toe
laatbare inkomensverbetering.
Onderzoek
In de kring van de werknemers
organisaties bestaat de indruk dat
er vorig jaar van een matiging van
deze inkomens weinig of niets te
recht is gekomen. Of dat juist is zal
moeten bljjken uit het resultaat van
een onderzoek naar de matiging in
deze sector, dat momenteel gaande
is. Dat resultaat wordt in het najaar
verwacht.
De bewindsman begon vanmiddag
een reeks van vier zitingen met een
gesprek met de handelsreizigers.
Daarna volgde een gesprek met me
dici, specialisten, apothekers, tand
artsen en dierenartsen. Laat in de
middag sprak de minister met ver
tegenwoordigers van architecten, ac
tuarissen. belastingconsulenten,
bouwkundig ingenieurs, advocaten,
notarissen en accountants. Tot deze
derde groepering behoorde ook een
niet nader omschreven categorie "in
tellectuelen". Voor de avond was een
gesprek geprogrammeerd met de
contactgroep van werkgevers in de
metaal, algemene organisaties van
de handel in voedingsmidelen, de
groothandel en de raad voor het
grootwinkelbedrijf.
A. Groenevelt (NVV):
Wie Postgiro Üeeflt
kan zonder kosten
geld opnemen in het
buitenland met z'n
girobetaalkaart!
Reis rustiger zonder
nodeloos veel geld op zak.
Op een girobetaalkaart
krijgt u - zonder bijkomende
kosten! - op vertoon van
uw geldig paspoort bij de
meeste postkantoren
nevenstaande bedragen
per kaart uitbetaald:
Denemarken: dkr2O0.
Duitsland: dm 100.
Finland: fmk 100.
Frankrijk: ffrs 200.
Monaco: ffrs 200.
Luxemburg: !fr2000.
Noorwegennkr 200.
Oostenrijk: ö.s. 1000.
Spanje: pts2000.
Verenigd Koninkrijk,
Guernsey en Jersey: 15.
Zwedenskr 200.
Zwitserland en
Liechtensteinfr. s. 200.
Suriname: sf 65 met ingang van 1 juli 1972.
dak makkelijk!
Minister Drees:
EMMEN „Wij zijn bereid het
bedrijf van Peiger kapot te staken
als de directie het hoofd van onze
bedrijfscontactman Platje blijft ei-
Wat ons betreft kan de staking
bjj Peiger tot in lengte van tijd wor
den voortgezet". Aldus de heer A.
Groenevelt, voorzitter van de indus
triebond NVV in een speciale kader-
vergadering van de bond in Emmen
de conflictsituatie bij Peiger,
sinds half februari door een
deel van het personeel wordt ge
staakt.
Wanneer de metaalwerkgevers het
beleid van de Peiger-directie blijven
steunen, aldus de vakbondsleider, zal
dat leiden tot een blijvende versto
ring van de verhouding tussen de
werkgeversorganisaie en de indu
striebond NVV. „wy staan immers
voor de vraag of de inndustriebond
NW weerloos het geweld over zich
heen zal laten gaan of dat een pas
send antwoord wordt gegeven".
De Industriebond heeft de I. G.
Metal, haar zustervereniging in West
Duitsland, gevraagd werk voor Pei
ger in de Bondsrepubliek besmet te
verklaren. Een industrie in Vaassen,
die voor Peiger werkt, is voorlopig
gestopt met de opdrachten. Het be-
De stakers van Peiger de
monstreerden na afloop van een
bijeenkomst in de Schouwburg in
Emmen. Met spandoeken toog
men naar de fabriek waar de ei
sen van de stakers werden ken.-
baar gemaakt. Een derde van de
werknemers bij Peiger staalct nu
al twee maanden.
drijf van DRU heeft eveneens werk
voor Peiger onderhanden. De indu
striebond zal alles in het werk stel
len om te zorgen dat die produkten
(motorhuizen voor ventilatoren) niet
in Emmen arriveren.
DEN HAAG Het kabinet-Bies
heuvel vindt dat onverkort naar af
sluiting van de Oosterschelde moet
worden gestreefd, zoals dat in de
Deltawet voorzien is. Minister Drees
van Verkeer en Waterstaat heeft gis
teren in een vergadering van de vas
te tweedekamercommissie voor mi
lieuhygiëne gezegd dat er over de
Oosterschelde binnen het kabinet
volledige eensgezindheid heerst.
Hij was dan ook niet bereid een
nieuwe studie te beginnen zoals de
oppositie had gevraagd: het nieuwe
parlement heeft al uitvoerig over de
Oosterscheldeproblematiek gespro
ken en sindsdien zijn er volgens
hem over de gevolgen van afsluiting
voor het milieu geen nieuwe gege
vens op tafel gekomen.
Dijkverhoging langs de gehele Oos
terschelde achtte de minister tech
nisch wel mogelijk, maar dat zou
een enorme operatie zijn die ver
scheidene tientallen Jaren zou du
ren. Er zou dan behalve voor dijk
en oevervallen nog altijd een zeker
risico voor overstromingen zijn, ter
wijl de veiligheid van een dam men
selijk gesproken absoluut is. Minister
Drees erkende dat het biologisch
milieu een gevoelig verlies zal lij
den, maar volgens hem zal het
Zeeuwse Meer, zoals de afgesloten
Oosterschelde zal gaan heten, een
aantrekkelijk recreatiegebied wor
den. Ook al zal het water de eerste
decennia van matige kwaliteit zijn.
PLAN VOOR
MILIEUKEUR
DEN HAAG Minister Stuyt van
Volksgezondheid en Milieu-hygiëne
is van plan de instelling van een
.milieukeur" te bevorderen.
Hij heeft dit gisteren gezegd in de
vergadering van de kamercommis
sie voor milieuhygiëne in antwoord
op een suggestie van de socialist
Oele. die daarvoor een onafhanke
lijk onderzoekinstituut wil Inschake
len.
De milieukeur zal op produkten
moeten aangeven ln welke mate bij
de fabricage en de afvalverwerking
schade aan het milieu wordt toege
bracht.
Minister Stuyt beloofde het be
staande particuliere initiatief (bij de
Raad voor Milieudefensie) te zullen
stimuleren.
Nog een dezer dagen werd in het
televisie-programma "Zienswijze"
de vraag gesteld, die menig Neder
lander de laatste jaren in stomme
verbazing stelt: wat is er met de
katholieken aan de hand. Sterker
nog: hoe is het mogelijk dat een
eertijds zo gesloten en onbenader
baar blok zo snel tot een centrum
van openheid, maar ook verwar
ring kan worden?
Door
Joop van den Berg
Nog in 1953 werd met groot ver
toon het eeuwfeest van het herstel
der bisschoppelijke hiërarchie ge
vierd; een jaar later conforme?"-
de katholiek Nederland zich met 't
harde vermaan van het Mande
ment. Vijftien jaar later lapt dat
zelfde katholiek Nederland de toch
waarlijk niet onduidelilke encycliek
"Humanae Vitae" (over de pil)
eenvoudig aan zijn laars. Traditio
neel progressieve groepen als de
protestantse vrijzinnigen zien zich
Ineens theologisch achterlopen bij
belangrijk katholieke stromin
gen. De eenheid heeft plaats ge
maakt voor veelvormigheid; een
dracht voor keiharde strijd en
meer dan eens. verkettering.
Overzien
Het antwoord daarop is allesbehal
ve gemakkelijk en het ls al hele
maal moeilijk om alle consekwen-
ties van die ontwikkeling te over
zien. Dat geldt met name voor de
politieke gevolgen, waar het ons ln
deze analyse primair om gaat. Als
ik het toch probeer, dan is dat met
openlaten van veel vraagtekens.
Veel hulp heb ik daarbij ondervon
den van het boek "De Wankele
Zuil", van de Nijmeegse socioloog
Thurlings. Laat ik voorop stellen,
dat het idee van een gesloten ka
tholiek blok binnen de katholieke
gemeenschap eer schone schijn was
dan realiteit in alle opzichten en dat
de buitenstaander zich eerder con
formeerde aan de schone schijn dan
aan de realiteit. Als het om hecht
heid gaat, is die bij de gerefor
meerden in Nederland altijd over
tuigder en gedisciplineerder geweest
dan bij de katholieken. De ne
gentiende eeuwse geslotenheid was
er meer van "blijf zitten waar Je
zit, en verroer Je niet", dan van
een machtszoekend blok.
Elke fase in de verzuiling is
weer een nieuwe bron van interne
conflicten en onenigheid geweest.
Pas in de twintiger Jaren begon de
"zichzelf programmerende machi
ne" van de verzuiling te lopen. Het
vrij geregelde optreden van het
episcopaat ten voordele van de
verzuiling heeft met die moeizame
groei en de conflikten die ermee ge
paard gingen alles te maken.
Particularisme
De onenigheid kwam voort uit
bangelijk particularisme, een re
sultaat van de periode der schuil
kerken; ze was tevens een gevolg
van telkens nieuwe pogingen om
het katholicisme naar de wereld
toe open te breken.
Het is te zien aan het einde der
zeventiende eeuw tot Rome het
Utrechtse schisma forceert; de
"open" onderstroom manifesteert
zich opnieuw aan het begin van
de 19e eeuw en maakt daarbij de
samenwerking met de libera
len mogelijk; het zoeken naar
openheid is ook terug te vinden in
Sohaepmans verlangen na' m
algemene partij en Ariër
een algemene christelijke
nisatie te vormen met de ts-
tanten samen. Het is tenslotte te
rug te vinden in het optreden van
de zogenaamde "Klarenbeekse
club, waar behalve Ariëns en Poels
ook intellectuele leken probeerden
door vorming en publikaties de
katholieken weg te halen uit de
schuilkerkmentaliteit en het cle-
ricalisme.
Telkens echter won in katholiek
Nederland de gesloten boven-
stroom het van de open onder
stroom. De geslotenen hadden de
kerkelijke bestuurders achter zich,
en bij wijlen Rome zelf. De open
gezinden waren op zichzelf aan
gewezen en bovendien door hun
geringe omvang betrekkelijk on
machtig. Overigens was ook het
episcopaat in verschillende pe
rioden minder eendrachtig dan het
nu wel eens wordt voorgesteld,
mnu wel eens wordt voorgesteld,
maar het betrof dan doorgaans,
meer of minder sterke, variaties
van geslotenheid. De verzuiling
gedeeltelijk uit opportunisme, ge
deeltelijk uit angst, gedeeltelijk met
tegenzin, kreeg uiteindelijk toch
zijn beslag en wat belangrijker ls
ging ln feite deel uitmaken
van de orthodoxie zelf.
Onderstroom
Na de oorlog probeerde de per
manente "onderstroom" het op
nieuw, nu ln de doorbraak. We-
rom werd het zaad der openheid
uitgestrooid, nu met meer kracht
en vrucht dan ooit tevoren. We
derom werd het zaad der openheid
uitgestrooid, nu met meer kracht
en vruoht dan ooit tevoren.. We
derom reageerde het episcopaat,
vooral op aandringen van het ver
zuilde organisatiewezen (de be
stuurders). Zo moeizaam kwam
die reactie, het Mandement, tot
stand, dat het schrijven ervan een
jaar vertraging opliep. Met name
op seminaries was al onderwezen
in een grotere openheid en daar
was de (naar buiten verzwegen)
oppositie tegen dit Mandement
dan ook niet gering.
Merkwaardige noot: in aanwe
zigheid van een mijner naaste
familieleden, die toen ln Roer
mond behoorde tot de tegenstan
ders, hield een Jonge seminarist
een pleidooi voor gehoorzaamheid
aan het episcopaat. Zijn naam;
Jo Gijsen.
De groep van open Intellectue
len, onder hen voorop de theolo
gen, was echter al zo groot gewor
den, dat ze nauwelijks meer echt
te stuiten viel. Nog had deze
de strijd voor de opstelling van
een ander Mandement verloren
maar het was hun laatste verlies.
De onderstroom komt helemaal
boven, als in Rome een paus op
staat die de ramen van het Va-
tlcaan openzet en het Tweede Va
ticaans concilie organiseert; als
in Den Bosch een bisschop op
staat die voor de TV de katholie
ken aanspoort tot eigen verant
woordelijkheid. De openheid kan
zich nu gaan verspreiden over de
hele katholieke gemeenschap. De
theologen en hun leerlingen, de
Jonge clerus, zijn niet meer tegen
te houden; de intellectuele katho
lieken, belangrijk resuta&t van een
eigen kaholieke univrsiteit al even
min. Ze hebben op het wachtwoord
van Johannes XXIII gewacht en
bulderen nu al hun frustraties uit
bü het cabaret van Fons Jansen.
Dat verklaart nog lang niet het
razende tempo van de veranderin
gen: Johannes heeft niet alleen
voor Nederland gesproken. Maar
hier wreekt zich de starheid van
een verzuiling die het lidmaatschap
van een katholieke zwemvereniging
rekende tot de eisen van een ortho
dox geloof zelf.
KVP stemmen
Als Je nu met iedereen mag
zwemmen; als de kerk het ver
plichte stemmen op de KVP los
laat; als de keuze van de school
een zaak van eigen verantwoorde
lijkheid is. dan betekent dat voor
velen niets meer of minder, dan
dat 'n stuk van Geloofs- en Zeden
leer wordt losgelaten. Waarom dan
bij dit soort zaken blijven staan?
Waarom niet ook het geloof zelf
onder zware kritiek gesteld? Met
andere woorden: niet alleen de ex
cessen van de verzuiling worden
losgelaten, maar door hun psycho
logische verwevenheid met de mo
raal en de geloofsleer zelf. komen
die tegelijkertijd op de tocht te
staan.
Tweede factor: heel het verzuil
de apparaat, en vooral de massa-
dia. die eens als kanaal dienden
voor de verspreiding van de ortho
doxie. worden nu tot de kanalen
van de nieuwe boodschap. Niet al
leen veranderen de gedachten ln
het centrum met eventueel een ge
leidelijke verspreiding naar bene
den; nee; onmiddellijk vinden
nieuwe profeten de weg naar de
media en krijgen ze de aandacht,
die eertijds was gereserveerd voor
de kerkeiyke bestuurders en hun
verzuilde collegae. De KRO. De
Tijd, De Volkskrant, De (Nieuwe)
Linie, de Bazuin en veel provin
ciale bladen vormen de kanalen
waarlangs de onderstroom boven
kan komen en het kerkvolk aan
het denken kan zetten ofmate
loos ln verwarring brengen.
Waar het voorlopig om gaat is,
dat de ontzuiling bij de katholieken
niet begint aan de rand, maar in
de kern zelf en vandaar uit met
harde middelpuntvliedende kracht.
Heel de kerk wordt ondersteboven
gegooid.
Maar in eerste Instantie blijven
ouders hun kinderen naar de ka
tholieke school sturen, blijven ze
KVP stemmen en worden ze nog
lid van een NKV-bond, uit ge
woonte of wegens „de nestgeur".
De harde vernielingen van het oude
beginnen in de kern van de ka
tholieke gemeenschap: het aantel
ambtsverlatingen stijgt tussen "66
en '70 met meer dan 300 pet.; het
aantal priesterwijdingen zakt van
227 ln '66 tot 48 in 1970. Daarte
genover zakt het aantel weekend
misbezoekers met 25 pet. en het
aantal dopelingen maar met 7 pet.
Ledenaantallen van KRO. NKV en
dergelijke dalen ook, minstens re
latief. maar nog minder dan
in het centrum van het gebeuren.
Behalve de verwarring, kan ook
de reactie op den duur niet ultbllj-
