trawdogs: kiezen
voor het geweid
jricula s
ote voor
meldgravin
iisabeth
Iaadde in
aagdenbloed
c
J
Carter wreekt zijn broer
in een goed gefilmd verhaal
Wij staan voor u klaar
iG 28 APRIL 1972
ampier vormt de intrigeren-
r >f drolspeler in de huidige
horror-golf binnen de film,
ratuur en kunst was die
al geruime tijd ingeruimd,
•as met Carl Theodor Drey-
impyr ou 1' étrange aventu-
David Gray" is er sprake
volwassen verwerking van
op het celluloid
irs film viel destijds in 1933
mand van de zich op een
J zakelijkheid inspirerende
Ettelijke passages werden
og verwerkt Li de kompilatie
r. Terrors House of Horrors
hij de indruk maakt van
•schijnsel uit het ongerijm
de menselijke verbeelding,
■d zelfs in de weinig serieuze
BJrfilms een aantal elementen
ig in het oog gehouden
Bweginigsvrijlheid van eer.
I|r binnen een verhaal is an-
jm bijvoorbeeld een monster
enstein) gebonden aan een
an tal regels.
nbineerd met het voortdu-
irugkeren van dezelfde na-
Dracula, Karnstein, Carmil-
laj doet dat een historische authen
ticiteit vermoeden. Dat is maar ge
deeltelijk waar. Een groot deel van
alles wat met vampiers in films
gebeurd is geënt op het werk van
Bram Stoker die met commerciële
schrijversintuïtie, in het laat-Victo
riaanse publiek een goed afzetge
bied zag voor zijn losse gegeven.-
en volksgebruiken van her en der
in 1897 gecreëerde Dracula-mythe
Bij Gollancz in Londen ver
scheen begin dit jaar Gabriel Ro-
nay's The Dracula Myth dat wat
licht kan brengen in de duisternis
van de vampier. Ronays conclusies
zijn de moeite waard. Graaf Dracu
la, als bloeddorstige vampier heeft
niet bestaan, dat is niet zo'n op
windende openbaring maar wel dat
Stokers grote voorbeeld een vrouw
was.
De volksverhalen in de Karpaten
van Transylvanië waarin het we
melt van verhalen over vampiers
berusten cp het levensverhaal,
van Gravin Elisabeth Bathory.
een van de mooiste vrouwen aan
het Keizerlijke hof in het Wenen
in de eerste helft van de zeventien
de eeuw. Volgens Broeder Lazzlo
ADVERTENTIE
Een Philips batterij is niet alléén voor Philips apparaten.
Andere mogen erook beter van worden...
De naam Dracula is eveneens
van historische oorsprong. Stoker
liet zich inspireren door de figuur
van Vlad de vijfde van Walachije
(1456-1478), bijgenaamd de spietser
vanwege zijn grote wreedhe
den. Hoewel de naam Dracula ver
want is aan het Roemeense dra-
cul (duivel) kreeg Vlad deze naam
om andere redenen dan voor de
hand liggende. Voor zijn presta
ties tegen de Turken gaf Sigus-
mund, Keizer van Het Heilige
Roomse Rijk, Vlad een kerkelijke
onderscheiding, de Orde van de
Draak. Vandaar Vlad Dracula.
Over de wreedheden van Vlad Dra
cula werd in 1475 al bericht, maar
in de verhalen er over was er nooit
sprake van vampirisme. Dat wat de
historische achtergronden van Sto-
Verklaringen voor de vaste ge-
kers Dracula betreft,
bruiken rond de vampiers geeft
Ethel Portnoy-Kousbroek in een
artikel in Randstad 4 van Januari
1963. In haar analyse betoogt ze.
dat het feit dat de mythe van de
vampiers door de eeuwen heeft
stand gehouden in de eerste plaats
wijst op liet voortleven van een
zienswijze over de dood. die afwijkt
van hetgeen Kerk en Schrift leer
de. Geen opstanding van de do
den in het koninkrijk der hemelen,
in geestelijke vorm, maar een ver
rijzen uit de dood in het aardse
tranendal. Vampiers zijn geen
geesten of spoken, maar levende
lijken. Een geloof dat geïllustreerd
wordt door de gewoonte bij Egyp-
tenaren en andere volken om de do
den voedsel mee te geven. Wat is
beter voedsel dan de drager van
het voedsel bloed?
Ethel Portnoy-Kousbroek brengt
Valerie Gaunt en John van
Eyssen in Dracula: houten staak
gewijd symbool.
Turoczy, een Jezuit uit de 18de
eeuw, gaf de gravin uit vrees met
de jaren haar schoonheid te ver
liezen zich over aan duivelsbezwerin
gen en andere zaken binnen zwar
te kunst.
Op zichzelf kon niemand haar
dat verbieden, anders werd het
toen men meerdere honderden lij
ken van vermoorde jonge meisjes
ontdekte.
Het bloed hadden de moorde
naars uit de aderen laten wegvloei
en. Na een officieel onderzoek ont
dekte men dat Gravin Elisabeth
Bathory, echtgenote van een voor
aanstaand Hongaars generaal,
placht te baden in dit maagden
bloed om haar schoonheid te con
serveren. Tijdens een proces waar
in ze veroordeeld werd levend in
gemetseld te worden in haar eigen
kasteel, kwam aan het licht dat zij
geholpen werd, twee oude vrouwen
en een bediende Ficzko.
De onderkoning van Hongarije
bericht uitvoerig over de godde
loze bloeddorstige en bloedzuch-
tige vrouw. Voor zover bekend het
eerste en waarschijnlijk ook enig
betrouwbaar verslag van vampiris
me in de Europese geschiedenis.
ADVERTENTIE
voor vracht-, bestel- en personenwagen verhuur
AUTO PETER
St. Aagtenstraat 16-20
TELEFOON 01710
Speciale tarieven voor
contractverhuur
Verhuur aan
verlofgangers
Leasing van
alle merken
l): Strawdogs. Regie: Sam
Epah. Voornaamste rollen:
Hoffman, Susan George
Trianon.
irdogs. het iaatstverschener
uk van Sam Peckingpah io.a
door „The wild bunch")
t oude probleem van het ge
in de orde. De film gaat over
PRjigp Amerikaanse inEeilleötuee1
h nooit geëngageerd heeft
bij moeilijkheden. Hij
huwt geweld en ruzie
n verlaat hij ook het ge-
dige Amerika, en trekt hij
et zijn vrouw terug in eer
ingels dorpje. Ook daar ont-
ïij echter niet aan moeilijk-
De bevolking vindt hem een
re snuiter, reden om eens te
lijken „hoever je met hem
lan.
olgt een reeks van steeds
ere beproevingen: de kat
Amerikanen wordt gewurgd
ie klerenkast opgehangen de
vrouw wordt door twee man/r en ver
kracht terwijl haar echtgenoot in
middels voor aap gezet wordt tij
dens een jachtpartij.
De Amerikaan. David, slikt het
allemaal. Zelfs zijn vrouw kan hem
niet zover krijgen dat hij een keer
krachtig optreedt. Dat komt pas als
ër een bende dorpelingen voor zijn
deur staat, die vraagt om uitleve
ring van een .debiele Jongen, die er
terecht van verdacht wordt
een meisje uit het dorp te hebben
vermoord. David weigert, zelfs
wanneer zijn vrouw hem erom
smeekt. Voor het eerst in zijn le
ven maakt hij een duidelijke keu
ze. die hij dwars door alles heen
doorzet. Zelfs schuwt hij het ge
weld niet meer. in tegendeel, hij ge
niet er van, het heeft een bevrij
dende uitwerking op hem.
De „boodschap" van Peckingpah
lijkt te zijn dat het altijd beter
is te kiezen, zelfs voor geweld. Ge
weld immers is overal, ook in het
kleine „vreedzame" dorpje, en ge
weld kent maar één antwoord: ge
weld.
Bovendien heeft de mens een
hang naar het gruwelijke, of in elk
geval het sadistische. David ziet het
als een soort vermaak om de kat
van zijn vrouw1 te sarren). Geweld
kan bevrijdend zijn.
Peckingah (trouwens een hele
merkwaardige man. die er een ge
woonte van maakt om er net zo uit
te zien als de hoofdrolspelers in
zijn films) behandelt dit thema op
een buitengewoon indringende wij-
Daarbij wordt hij bijgestaan door
een werkelijk formidabele Dustin
Hoffman in de rol van David. Een
magistrale film.
BERT VAN DOMMELEN
Dustin Hoffman, schitterend
in ..Strawdogs" en zijn tegen
speelster Susan George.
Een Philips batterij is een klein kokertje 1
ot tot berstens toe gevuld met eerste kwaliteit stroom...
Jack Carter (gespeeld door
Michael Caine) staat naast zijn
schoondochter Doreen en kijkt
koelbloedig slaperig uit zijn
ogen.
Titel: "Get Carter". Regisseur:
Mike Hodges. Voornaamste rol:
'Michael Caine. Theater: Lido.
"Ik ben naar dit rot gat gekomen
om te ontdekken wie mijn broer
heeft vermoord. En dat zal ik te
weten komen" en na dit gezegd te
hebben schudt Jack Carter weer
iemand hardhandig door elkaar
De goed in het blauwe pak zitten
de Jack Carter laat het niet bij
door-elkaar-schudden want hij is
een eerste klas moordenaar uit de
Londonse onderwereld. Zijn broer
Prank is in Newcastle overleden,
doordat hij met zijn auto het
water in reed. Stomdronken was
hij, volgens getuigen maar Jack
gelooft dat niet en neemt afscheid
van London om in Newcastle het
fijne van de zaak te weten te ko
men. Hij zal en moet weten wie
zijn broer vermoord heeft. De
plaatselijke onderwereld uit New
castle stuurt allerlei mannetjes op
hem afeerst vriendelijk een trein
kaartje, met de boodschap o fhij
alsjeblieft naar London terug wil
gaan. En later krachtiger. Ook. de
onderwereld van London wil hem
pakken want Carter wordt steeds
brutaler. Get Carter!
Het grootste deel van de film laat
zien hoe Carter net weer ontsnapt
uit de handen van zijn collega's,
door ze simpelweg te vermoorden.
Het verhaal van zijn broers dood.
is voor de film de kapstok waar
aan allerlei gangster-praktijken
worden opgehangen: vechtpartijen
wilde feesten in landhuizen, ach
tervolgingen in sportauto's en na
tuurlijk sex.
De rol van Carter wordt gespeeld
door Michael Caine. Hij is de knap
pe, aantrekkelijke, bikkelharde su
perman. Voor en tijdens een moord
kijkt hij even koelbloedig uit zijn
nauwelijks geopende ogen, een
beetje slaperig soms met een su
perieure grijns. Er zijn maar een
paar momenten dat hij zich laat
gaan. En dat is als hij kwaad wordt
op mensen die hem niet beleefd
vertellen over zijn broer
Tranen in zijn ogen krijgt hij als
hij het meisje Doreen, de dochter
van zijn vermoorde broer, in een
film ziet waarin zij misbruik i
wordt voor sexuele praktijken. De
ze Doreen blijkt achteraf een sleu
telfiguur in de moord op zijn broer
AGENDA VOOR
CINEFIELEN
dit geloof in verband met het be
staan van levende doden. Ook in
deze tijd vinden nog gevallen van
vroegtijdige begrafenis plaats. Het
onvermogen van de medische we
tenschap moet in vroegere tijden
voor een veelvuldig aantal van dit
soort begrafenissen hebben gezorgd.
In het zicht van de angst voor de
dood moet het daarom in primitie
ve culturen een gewoonte zijn ge
weest om de doden daarom te door
spietsen, later is die gewoonte ver
sohoven naar geselecteerde groe
pen als dieven, moordenaars etc.
Het feit dat slechts houten en zil
veren staken in de vampiermythe
worden gebruikt is een aanwijzing
voor het feit dat het gaat om een
gebruik dat uit de prehistorie da
teert. gewijde voorwerpen worden
zelden gemaakt van recente mate
rialen, maar van oudere, vooraf
gaand aan huidige in dezelfde
funotie. De koningin van Engeland,
draagt voor haar kroning geen zijde
op haar lichaam (laat staan or-
lon, dracon etc.) maar linnen.
Ogenschijnlijk irrationele gebrui
ken, die toch stoelen op een onbe
wuste logica. Zo is het ook met het
versohijnsel vampier, aldus Ethel
Portnoy-Kousbroek. De periodiek
terugkerende rage van horror-films
zijn veel meer dan een afvoerbuis
voor sadisme, zij spelen een spelle
tje met prelogische, archaische beel
den die ons irrationele brein ons
voortovert en laat zien hoe de mon
sters uit onze hand eten. Zij hel
pen de doodsgedachte verwerken in
een wereld waarin de mens zijn
godsgeloof en dat in een leven in
het. hiernamaals heeft verloren.
HEIN ELBRINK
Aanbevolen films Int
AMSTERDAM
Cineac-Damrak: Woensdag
avond 3 mei: première van "Een-
woord van liefde".
Cineac (Reg. Breestraat)a
avonds: Rosemary's Baby (Po-
lanski)
Cinetol (Tolstraat)Strawdogs
(Peckingpah».
Flora (Amstelstraat)The
French connection (Friedkin).
Rosy (Kalverstraat)Kluta
(Pakula).
Studio K (Roetersstraat)Sac-
co en Vanzetti (Montaldo.
The movies (Haarl. dijk)II
Conformista (Bertolucci).
Tuschinski (Reg. Breestraat) t
Clockwork orange (Kubrick).
De Uitkijk (Prinsegracht)WR.
mysteries van het organisme (Ma
kave Jov)
ROTTERDAM
Corso (Kruiskade)The French
connection (Friedkin).
Kriterion (Stationsplein)The
go-between (Losey).
Lijnbaantheater: Blue movie
(Verstappen)
't Venster (Gouverneurstraat): Pa-
soliniweek: do. t/m zo. Edipo re,
ma. t/m woe. Porcüe.
DEN HAAG
Bijou (Spui): Strawdogs (Pec
kingpah).
Camera (Prinsestraat)Rose
mary's baby (Polanski).
Kriterion (Westeinde)Flesh
(Warhol i.
Metropole (Carnegielaan)De
tien geboden (De Mille).
Passage: The hired hand (Fon
da).
Studio 2000 (Congresgebouw) t
The french connection (Fried
kin).
De Uitkijk (Congresgebouw) t
Le souffle au coeur (Malle)
UTRECHT
Camera: (Oudegracht): vrijd.
en zat. nacht: Met Jouw tanden
In mijn nek (Polanski)
City (Voorstraat)The french
connection (Friedkin);.
Palace (Vreeburg)Major
Dundee (Peckingpah).
Studio (Oudegracht)The go-
between (Losey).
Vreeburg (Vredenburg)Klute
(Pakula).
Aanbevolen nachtvoorstellingen s
AMSTERDAM
Bio (Middenweg)De non (Ri-
vette
City (Leidseplein)The straw
berry statement (Hagmann).
ROTTERDAM
Centraal (Oude Binneweg) J
De grote stilte (Bergman).
Cineac AD (Coolsüigel)Monte-
ry pop (Pennebaker).
•t Venster: Mad Dogs and English
men «Joe Cocker).
iiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiip
BLIJVERS
te zijn, maar hij vraagt in het be
gin van de film als zij een paar
keer aanwezig is, niets aan haar.
Hij behandelt haar zelfs als een
klein kind. Carter houdt niet van
rustige ondervragingen, in het be
gin van de film, als het verhaal
zich wat traag ontspint, praat Car
ter wel wat. maar alleen in domme
nietszeggende gesprekjes. Verder
slikt hy ijverig medicijnen en heeft
het steeds over naar Zuld-Amerika
gaan. Waarom mag Joost weten,
maar dat zijn détails. Het gaat om
Carter en zijn koelbloedige actie.
Alles en iedereen daarom heen is
versiering en omlijsting, duidelijk,
en glashelder. Geen moeilijk gedoe
of diepe bedoelingen. Doreen. het
dochtertje is een kind dus om over
de bol te aaien, oudere mensen
zijn suffig dus daar hoef Je wei
nig rekening mee te houden en de
vrouwen zijn er voor de met regel
matige tussenpoos terugkerende
bed-scenes.
Alles bij elkaar een goed gefilmd
verhaal, bij tijden vrij hard, weinig
humor maar wel met een drup
peltje sex.
TONY KIESOUW.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim
CAMERA Volle romantiek in
Delbert Manns verfilming van het
successtuk uit het begin van ae vo
rige eeuw Jane Eyre. De Bron te-
sis ter s in technicolor op mooie
heuvels etc.: mislukte liefdes en
moeilijke verhoudingen.
LUXOR Vijfde week Trinity
is still my name. Een western
waarvan het min of meer de be
doeling is het Amerikaanse ant
woord te zijn op de spaghetti-
bloei: veel lachwerk en avontuur.
REX Bepaald geen bloedeloze
meisjes in deze nieuwe geschiede
nis van de griezelige keelbyter.
Dracula's lustige vampiervrouwen)
De climax duurt wat lang. maar
dat wordt gecompenseerd door
knap grime-werk.
STUDIO Een film met een
fenomenale inzet en pen fenome
naal eind. Daar tussen in beweegt
zich het verhaal van de moderne
Romeo en Julia traag als een
schildpad, zonder veel spanning,
naar een onwaarschijnlijke anti
climax: Zabriskie Point maar een
indruk van wat meester Antonio-
ni kan.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllim
KINDERMIDDAG
flHHIWIIHliUIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUUIIIIItllllllllllllllll
Titel: In het paleis van de wa
terkoning. Theater: Camera.
Tijd: za. en woe. 14.30 uur, zo. en
ma. 14 en 16.15 uur.
Sprookje en avontuur tot een
patroon in deze kinderfilm die
de nieuwe week in Camara aan de
Hogewoerd tooit. Veel tederheid in
kInderkomische scenes en onge
compliceerdheid
IIIIIIIUIIIIIIIIIIÜIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlUI
NACHTFILMS
lllllllilllllllll!llllllllliUIIIIUIIilllllllIIIIIUIIIII(illlllllllUUIINIIHIHIIIIIIIHINII
REX Een western deze week
in de nachtvoorstelllngen van de
Haarlemmerstraatbioscoop. Lee
Marvin speelt de hoofdrol in Mon
te Walsh, een film die nog niet in
Leiden heeft gedraaid.
Naast spanning ook de nodige
sex.
CAMERA Grote namen vrij
dag- zaterdagnacht op de Hoge
woerd.
Joanne Woodward, Paul New
man en Anthony Perkins vervul
len de hoofdrollen in Hall of mir-
rows, een spannende film van
Stuart Rosenberg.
