SIJBRANDS: EENZAAM DAMMER
XfW0E
l'%orn^
,.lk ben blij met onze
democratie£ ik vind
het^ in. Rusland^ maar
eng en griezelig.
Bedosan
N.V. L.I.A.M.
Rooyakkers automobielbedrijf N.V.
TON SIJBRANDS
eigen kijk op de wereld
Ook als melkmuiltje ivas Sij-
brands al niet iemand die zich
aan bestaande regels en gébrui
ken veel gelegen liet liggen.
Met onverschillige tred betreedt hij de koffiekamer van een
Haags etablissement. Gesprekken stokken als bij toverslag,
hoofden wenden zich om en alles en iedereen gaapt verstolen
de jongeman na die met zware gang naar de leestafel klost:
Ton Sijbrands, beroemd, 22 jaar, weergaloos damgenie, vroeg-
oud van geest.
Prijsdier ook voor de toorn van velen die zeggen hem te
kennen: de grootmeester wordt niet zelden als pedant, aarts
lui en arrogant omschreven de achterklap van mensen die
geen weet hebben van Sijbrands' langdurige aanvallen van
eenzaamheid, melancholie, afkeer van modieus gebral en intel
lectuele spitsvondigheden benevens het totale, alles overheer
sende en ontmoedigende, besef dat het l'even weinig meer te
bieden heeft dan leegheid en voosheid en de doem van het ga
pende graf. Het is niet onmogelijk dat het fenomeen zich over
enkele weken wereldkampioen dammen mag noemen.
Een stemmingsmens met de zelfspot
als wapen en de flat als het veilige
hol: de dammer is graag en veel
thuis, zelfs op het Kijkdiuirnse etranti
ziet men hen zeOden, pas laat in de
avond begeeft hij zich naar het
stamcafé in de Haagse binnenstad.
Typerend voor zijn onafhankelijke
Instelling was natuurlijk ook het
besluit dat hij als 16-jarige nam
om prof-dammer te worden en het
lyceum met de kapper-bewus'te
rector te verlaten. „Ik was ver
slaafd aam dammen. Ik wilde me
alleen nog maar uitsluitend aan
dammen wijden. Maar ik was er
anders evengoed afgegaan: de rec
tor zinde me niet, ik kreeg vooral
a tamelijk imbeciele indruk
van de leerlingen. Ik vond het een
ontzettend vervelende tijd, overbo
dige jaren dat waren hét".
Komende dinsdag begint in Hengelo
het toernooi om de wereldtitel, het
aantal deelnemers bedraagt acht
tien; op 24 mei zal de winnaar
naar Sijbrands voorspelling tot
het groepje Andreiko, Gantwarg,
Wiersma, Sijbrands behoren. Andere
dam-kenners maken er geen geheim
dat Sijbrands als de onbetwist
bare favoriet van start gaat: einde
lijk een wereldtitel voor de viervou-
i en viervoudig Eu
ropese kampioen, het talent dat al
vanaf zijn achtste als een bezetene
het dammen is, dat twee jaar
later al met de senioren mocht
meedoen en dat op elfjarige leeftijd
aaandacht en scholing van de aarts
vaderlijke oud-kampioen Keiler ging
ontvangen nadat hij op een inter
nationaal toernooi in Amsterdam
_|Baba Sy op een foutje had geatten
deerd in diens partij tegen Deslau-
riers ook als melkmuiltje was
Sijbrands al niet iemand die zich
aan bestaande regels en gebruiken
liet.
Door
Arie Jassies
Meer opzien baarde het lange
haar-incident uit 1966: Sijbrands
die als leerling van de vierde klasse
van het hervormde lyceum in Am
sterdam naar huis werd gestuurd
omdat hij als enige weigerde
zijn haar te laten knippen. Deze
Sijbrands is zeer gesteld op per
soonlijke vrijheid. Vandaar ook zijn
aversie tegen Rusland en zijn eer
ste, afwezige, opmerking nadat wij
ter kennismaking op een och
tend naast hem aan de al genoem
de leestafel plaatsnamen: „Het is
wel goed zeker dat ik eerst even de
damrubrieken lees".
Ton Sijbrands zelf schrijft voor
een aantal dagbladen een dam-
rubriek, die de beste van Ne
derland is en die door oud-wereld-
kampioen Piet Roozenburg „dam-
technisch perfect" wordt genoemd.
Veel later die dag toen de avond al
was gevallen, men zijn intrek in
een ander etablissement had geno
men en er fonkelende wijnflessen
op de tafel verschenen zou de ster
met bittere stem op de dam-journa-
listiek terugkomen: „Die stelt voor
de rest in Nederland niets voor. En
ik heb er zelf ieder idealisme over
opgegeven. Ze begrijpen het toch
niet. Schuiven, dat is alleen maar
wat ze kunnen. Om mij puntjes af
handig te maken. Lekker remise
schuiven".
Flat
De wereldrecordhouder blinddam-
men (dankzij zijn ijzeren geheugen
won hij in Monster eens 12 van de
20 partijen „blind") bewoont een
flat in Kijkduin en is de eerste
prof-dammer na Benedictus Sprin
ger: behalve met de damjournalis-
tiek wordt in het levensonderhoud
voorzien door het geven van simul-
taanpartijen (eens 169 tegelijk,
waarover hij 12 uur deed tegen
woordige vraagprijs 250,-) (het
ontvangen van geldprijzen in toer
nooien en het trainerschap van de
Haagse vereniging RDC, waarnaar
hij twee Jaar geleden verhuisde. „Je
kunt zeggen dat ik naar Den Haag
ben gekomen omdat ik Amsterdam
veel te druk vond worden, Je kunt
ook zeggen: Amsterdam had een
vereniging die met niet betaalde,
Den Haag wel".
Sijbrands maakt vaak een verlegen
en ontoegankelijke indruk, maar
handelt wel degelijk vol zelfbewust
zijn het type dat liever vriende
lijk zwijgt dan in gesprekken vol
oppervlakkige intellectuele poespas
en modieuze meeloperij te vervallen.
Spectaculair
Sijbrands had toen de wereldkam
pioen TJegoIev al eens verslagen en
beleefde als 17-Jarige zijn eerste
spectaculaire triomfenkampioen
Nederland en kampioen van
Europa. In meerdere landen zagen
sensationele artikelen het licht over
Europees kampioen die liever in
beat-clubs dan in dam-zalen leek te
vertoeven, die ongehoorde hoeveel
heden bier dronk, en wiens haar
dracht alleen al een soort Europees
kampioenschap op zichzelf vormde.
Het ganzebordachtig ogende Neder
landse damwereldje had meer moei
te met het aanvaarden van zijn
originele en eigengereide nieuwe
veldheer. Sijbrands: „De mentaliteit
van veel dammers is niet de mijne.
Die morele verontwaardiging alleen
all omdat ik beroeps werd! Voor
veel dammers kon dat toch eigen
lijk niet. Wat nou beroeps? Het
moest een spelletje blijven. Dat
duidt op een volslagen gebrek aan
respect voor het spel. In het be
stuur van de dambond zijn trou
wens maar een paar mensen die me
aardig vinden".
We vragen hem tijdens dit gedeelte
van het gesprek de ochtend met
koffie in de Posthoorn, een van de
twee door hem veel bezochte gele
genheden of hij het niet merk
waardig acht veel minder geld te
verdienen dan een internationaal
nauwelijks meetellende schaker als
Donner.
„Natuurlijk", zegt Sijbrands, „maar
schakers verdienen nu eenmaal veel
meer dan dammers. Donner verliest
en verdient veel meer geld dan ik,
die wint. Er ontstaat de laatste ja
ren een verandering, maar het is
nog steeds duidelijk: schaken was
altijd een spel voor de aristocratie,
dammen een spel voor het proleta
riaat.
Het verschil in, zeg dan maar, be
schavingspeil vind Je nog steeds te
rug. Ik ben zelf een eenvoudige
jongen, maar 90 procent van de
dammers is nog eenvoudiger. Dat
zijn vaak ook de schuivers, mensen
die „boer er ligt een kip in het wa
ter" spelen en dan zeggen dat ze
piano kunnen spelen.
Kijk ook maar naar Rusland. Ie
dereen kent Spasski, niemand zal
Andreiko herkennen. Al die scha
kers rijden daar ook in auto's. De
dammers niet".
Strateeg
Het lijkt aannemelijk dat de huidi
ge wereldkampioen, Andris Andreiko
in Hengelo Sijbrands grootste con
current zal zijn. Vriendschapsgevoe-
lens behoeft men in die tweeslag
niet aan te treffen, ook al noemde
Andreiko de ook in zijn kleding tot
eenvoud en onverschilligheid
neigde Hagenaar onlangs nog „de
beste strateeg ter wereld".
Ton Sijbrands: „We staan op voet
van elkaar dulden. Die man is voor
geen cent te vertrouwen. Hij gaat
tijdens een partij te ver met zijn
intimidatie: hij maakt je bijvoor
beeld met de klok aan het schrik
ken. Ieder normaal mens drukt die
met een vinger in, Andreiko laat er,
keiharde vuist op
neerkomen.
En als hij gaat lopen! Hij heeft
van die krakende schoenen aan. Je
zit na te denken en dan ineens dat
gekraak, van 20 meter afstand hoor
Je hem aankomen. Het is iets ont
zettends. Wat ook een geliefd mid-
hem is: achter de stoel van
staan en dan maar
wiebelen. Ik kan daar gemakkelijk
tegen, al noteer ik in het voorbij
gaan wel even tegen hem dat hij
weer onbeschoft bezig is. Gantwarg
is wel een aardige Rus. Waar ik
helemaal geen goed woord voor over
heb dat is Tsjegolev. Een partijlid!"
Wat in een gesprek met Sijbrands
opvalt is zijn ogenschijnlijk volsla
gen gebrek aan interesse voor het
damspel, een hartstocht die toch
immers een groot gedeelte van zijn
leven beheerst. Gepassioneerde
woorden komen er pas bij enkele
andere onderwerpen; ook dan ver
raadt het vlezige gezicht echter
geen spoor van emotie en is de
zelfspot alweer in aantocht. Die
ochtend geeft de grootmeester pas
na enig aandringen met een ver
ontschuldigende glimlach toe „wel
graag wereldkampioen te willen
worden". Later verneemt men ook
dat hij zich de laatste drie weken
per dag acht uur aan het voorbe
reiden is: 4 uur partij spelen en 4
uur analyseren en andere studie
ook Sijbrands is het niet ontgaan
dat hem de grootste krachtmeting
uit zijn carrière te wachten staat.
Een aardige, bescheiden Jongen, dat
staat wel vast. Iemand die veel lie
ver dan over zijn unieke en schitte
rende loopbaan over muziek praat:
Maak er snel en eflektlel een eind aan.
U zult merken dat de Pedosanpleister
de oplossing is, waarop u zo lang hebt
gewacht.
UNICURA N.V., AMSTERDAM
de superlatieven komen
grootmeester discussieert over Beat
les, James Taylor, Bob Dylan, Elton
John, Palestrina, Richard Strauss,
Wagner en „het mooiste van al
les" Bach (J.S.). In een Amster
dams knapenkoor zong hij driemaal
mee in de Matheus Passion een
herinnering die hem korte, bulde
rende lach ontlokt. In Kijkduin
musiceert Sijbrands veel zelf: piano,
clavecimbel en gitaar behoren tot
het interieur.
De dammer is ook iemand wiens
leeswoede hem de laatste jaren van
Kuifje tot Marx en weer terug
heeft gebracht. De Nederlandse lite
ratuur heeft zijn voorkeur met Her
mans op de goede tweede en Van 't
Reve op de eerste plaats: aan het
laatste zal de zielsovereenstemming
met de grafzware melancholie van
de auteur niet vreemd zijn.
De om psychologische redenen voor
militaire dienst afgekeurde Sij
brands oefent 's avonds kritiek uit
op recentelijk, gelezen uitspraken
van prof. Steenkamp. „Hij had het
over het leven na de dood. Dat
vond ik naïef voor iemand die toch
vrij intelligent is. Hij gelooft niet
dat met de dood het leven eindigt.
Het zou beter zijn als hij met beide
benen op de grond bleef staan. De
dood is onze toekomst, die gedachte
kan mij enorm deprimeren. Voor
mijn gevoel ligt in de dood de vol
strekte zinloosheid van het leven
besloten".
Het kan om die redenen van me
lancholie en soberheid zijn dat de
Europese kampioen al Jarenlang
geen onbekende verschijning voor
drankhandelaren en cafébezoekers
is. „Elke nacht in de kroeg en dan
maar zuipen. Ongelooflijk voor onze
grootste topsporter", zei een dam
mer die hem al langer kende. „Als
ik rustig zit en drink en wat praat
is het goed" glimlachte de groot
meester.
Pijpela
We bevonden ons in zijn tweede
stamgelegenheid, de nachtsociëteit
de Pijpela. Sijbrands, die maar met
weinig leeftijdsgenoten contact
heeft, had een bevriend Rotterdams
echtpaar uitgenodigd en men dronk
in een straf tempo rode wijn.
Sijbrands vertelde vanwege een
lichte verkoudheid en de naderende
wereldkampioenschappen deze we
ken minder stevig dan anders te
drinken, maar gaarne veel alcohol
te gebruiken op dagen voordat hij
simultaan moest spelen.
De sfeer in de bedompte gebouwen
waarin dammers veelal samenko
men, de platte organisatoren, de
verlegen of opdringerige spelers, dat
alls benauwt hem zo erg dat hij
uren van te voren al grote hoeveel
heden naar binnen slaat. Een voor
beeld ,,'s Middags dronk ik veel
bier, toen een fles ouzo in een
Oud-kampioen Keller had al
snel veel aandacht voor Sijbrands
nadat hij Baba Sy in een inter
nationaal toernooi op een foutje
had geattendeerd.
Grieks restaurant en tijdens de si
multaan weer een fles ouzo".
Sedert kort heeft rode wijn het fa
voriete bier verdrongen: „Van bier
wordt je ontzettend dik. Vandaar.
Eigenlijk is het onvoorstelbaar, de
hoeveelheden die ik drink. En wijn
heeft ook al weer een bezwaar, heb
ik ontdekt. Je gaat stinken naar
modder, als Je 's morgens wakker
wordt zijn je tanden helemaal
zwart. Enfin".
Sijbrands geniet een links image
hen draagt inderdéad lang haar en
was een pro-communistisch en
ternationaal ambassadeur van de
Oranje Vrijstaat van de Kabouter-
beweging. De waarheid nu is dat hij
om hun „linkse opgeschroefdheid"
weigert bladen als Vrij Nederland
en de Volkskrant te lezen.
„Wat mij gruwelijk ergert is dat
linkse activisten hun opvattingen
proberen te verkopen onder het
mom van maatschappelijk engage
ment. Dus: wie zich niet links
noemt bedoelt het niet zo goed.
Links heeft dezelfde intolerantie
waar ze anderen van beschuldigt.
Links engagement? Ze zouden som
mige woorden moeten verbieden.
Marx, dat is ook weer helemaal in
de mode. Als ik al die leeftijdsgeno
ten zie, allemaal modieuze vaaghe
den. over engagement en overal
maar tegen protesteren. Ik ben blij
met de parlementaire democratie
van Nederland. Ik ben op toer
nooien in Rusland geweest. Het is
daar eng en griezelig. Ik heb veel
boeken over Russische kampen, als
Je hoort wat er met de Russische
schrijvers gebeurt, wat praat Je dan
nog.
Marx
En links in Nederland maar scher
men met Marx. Ik heb geprobeerd
het Communistisch Manifest te le
zen. in tegenstelling tot mensen die
zich Marxist noemen. Ik heb meer
gelezen, ik deel die inzichten over
de dictatuur van het proletariaat
niet. De algemene praktijk in Rus
land is die van kampen en inquisi
tie. Dat is met Marx begonnen. Heè
zijn zijn politieke methoden die nu
door de communisten worden ge
bruikt. Ik heb alles over Cuba gele
zen. alles van wat zich links noemt.
Als Je vraagt heb je er wat aan ge
had, dan zeg ik nee.
Via Marx. Fromm, AJax, Polaneki,
Roel van Duyn en Kuifje komen we
terug bij de dagende strijd in Hen
gelo. Sijbrands zegt het te betreu
ren dat de dambond hem geen se
condant beschikbaar heeft gesteld.
„Ik zou er zelf geld voor hebben
over gehad om bijvoorbeeld Roozen
burg te hebben. Die steun zou ook
van mentaal belang zijn. Mijn kan
sen zouden groter zijn. Ik moet vn
alles alleen doen".
De avond eindigt thuis met koffie
en de muziek van Bob Dylan. Sij
brands kent alle teksten uit zijn
hoofd en zingt ze hardop mee. Hij
zegt: „Maar het allermooiste, dat is
de eerste symfonie van de Russi
sche componist Skrjabin, dat is wat
mij het meest ontroert".
Die ochtend heeft hij zijn meisje
op de trein naar Zweden gezet, een
Russische Jodin die een schijnhuwe
lijk met een Zweed aanging om
haar land te kunnen verlaten. In
Stockholm zal de officiële scheiding
worden uitgesproken waarna niets
meer het huwelijk in Kijkduin in
de weg staat. Ton Sijbrands ont
moette het meisje vorig Jaar tijdens
het Europees kampioenschap in
Rusland en verloor op slag zijn
hart. Hij is binnenkort blij ge
trouwd man wie daarvan opkijkt
kent hem niet.
Waar andere
auto's ophouden begint
Mercedes!
Leiden, Vondellaan 45, tel. 01710 - 4 45 45
Oegstgeest, Leidsestraatweg 1, tel. 01710- 5 26 43 4
nodigen u graag uit voor een proefrit.
Vele autofabrikanten werken naar
veiligheid toe. Merdedes begint
bij veiligheid. Veiligheid is voor
Mercedes het vertrekpunt. Vanuit
die gedachte is elke Mercedes
ontworpen. Vandaar dat veiligheid
voor Mercedes meer betekent dan
alleen die nimmer geëvenaarde
uitvinding van de veiligheidskooi,
die al sinds 1959 in alle Mercedes-
modellen wordt toegepast Het
betekent ook grote 10-inch schijf
remmen, perfecte wegligging, on
vermoeibaar rijkomfort en fikse
acceleratie. Het betekent zoveel.
Kom u ervan overtuigen, hoe ple
zierig veilig
rijden is.
Mercedes-Benz
rijplezier door veiligheid
