a
Personeel van
zet de strijd
Peiger
voort
lèxoro shirts
Stap eens bij ons binnen
we zijn zo
gemakkelijk
dichtbij
Roth is ii groot schrijver
Zevende
stakings-
week is
begonnen
Aruba
wil
band
met
ons
land
houden
Raiffeisenbank Bi Boerenleenbank
SATERDAG 22 APRIL 1972
PAGINA 1
Een klein en in de meedogenloze wereld van bedrijf s-
concentraties, cao-gevechten en massa-ontslagen bijna on
opgemerkt begonnen arbeidsconflict is langzaamaan bezig
zich een landelijke reputatie te verwerven: de staking van
45 man produktiepersoneel van het metaalbedrijf Peiger
b Emmen.
Maandag begint de plo>eg aan de
(2ste vastberaden stakingsdag, een
tamelijk uniek cijfertje op de vre
dig curvende na-oorlogse arbeids-
statistiek. De 42ste dag zal wel weer
»l9 alle andere van de afgelopen zes
weken zijn: om zeven uur in de
ochtend verzamelen de mannen zich
bij de fabriekspoort, norse blikken
en honende opmerkingen begeleiden
de aankomst van de 80, voorname
lijk administratieve, werkwilligen -
daarna blijven 20 man posten en
begeeft de rest zich naar de koffie,
ochtendbladen, de kaart- en
damspelen en de dopingstoespraak
de vakbondsleiders in het ste
kingslokaal. Om twaalf uur wisselen
beide ploegen elkaar bij de poort
weer af: zo gaat dat al zes weken,
io zal het - zeggen de
gezind - nog jaren duren
de directie van de N.V. Peiger de
eisen niet inwilligt van de mannen
die kort na de start van hun actie
lllen ontslagen werden.
Door
&ry Jassies
»elger-directeur L. Bood is vooral
>m die ontslag-kwestie spaar-
aam met zijn kille commentaar:
,Er is helemaal geen conflict hier.
ïr zijn ook geen stakers. Er zijn
Heen werklozen. Ze zijn ontsla-
pn'\.
roor de industriebond NW, voor wie
Je Peiger-affaire zich steeds*, meer
en prestigezaak ontwikkelt, is
tchter wel degelijk sprake van een
staking. De bond, die zijn' strijdbare
voorzitter Arie Groeneveld vorige
peek al even aan de prikkelende
■miner ilet ruiken, is tegen de ont
slagen in hoger beroep gegaan. „Het
jntslag wordt door ons bestreden,
n de zin van de sociale verzeke-
ingswetgeving is dit een staking".
Jet wordt tijd de eisen op papier
zetten van de 10 leerlingen en 35
mannen, wier standvastige houding
wekenlang nauwkeurig wordt
geobserveerd door een team van de
Groningse universiteit. De eerste
twee verlangens zal niemand onbe-
-E|kend in de oren klinken: intrekken
van alle ontslagen en een recht
vaardiger beloningssysteem. De an
dere twee maken de Peiger-staking
wel degelijk tot een unieke affaire
In de na-oorlogse Nederlandse ar-
beidsbeweging: Stakingen waren al-
tijd het laatste pressiemiddel om er
met loon- en andere materiële ge
neugten op vooruit te gaan, de
vlaggestok met andere leuzen stond
wel in de conferentiezalen van de
vakbonden, maar nooit op de barri
caden zelf.
wat willen de 45 werknemers,
nu al zes weken staken nog
meer? Het instellen van een onder-
nemingraad en het herstel van het
dienstverband van de ongeschoolde
bankwerker/lasser Aiko Platje uit
Emmer Compascuum - een solidari
teitsactie die inderdaad zijn weerga
niet kent aan het na-oorlogse va
derlandse arbeidersfront.
enkele tientallen Drentse werkne
mers. De firma Peiger was in 1969
in dermate grote financiële nood
geraakt dat slechts een geheimzin
nige maar drastische ingreep van
de Amro-Bank het stokoude machi
nepark kon voorzien van nieuwe or
ders voor de produktie van electro-
motoren en vuilwaterpompen. De in
Berkel en Rodenrijs gevestigde han
delsmaatschappij van de al ge
noemde heer L. Bood nam het be
drijf in Emmen over. „De heer
overtrof zijn personeel allerminst,
aldus Hans Rijnboutt, de vaste in
dustriebond-begeleider van de sta
kers. „de bij zijn personeel aller
minst populaire directeur W. Peiger
binnen de korts mogelijke tijd in
het voeren van een patriarchaal ên
ouderwets beleid, wat wel tot een
uitbarsting moest leiden.
Een van de nu ontslagen arbeiders
liet ons zijn door de nieuwe direc
teur ondertekende aanstellingsbrief
zien: „Wij behouden ons het recht
voor deze aanstelling ten alle tijde
ongedaan te kunnen maken, als
voor deze aanstelling ten allen tijde
ongedaan te kunnen maken, als
mocht blijken, dat u om gezond
heidsredenen langer dan twee we
ken per jaar van uw werk zou n
ten
Begin dit Jaar woedde het metaal-
conflict; iets van de nieuwe verzets-
geest bereikte ook de Peiger-fabriek.
Onder leiding van het 28-jarige
NW-lid Aiko Platje formeerde zich
een actie-comité dat ageerde voor
loonsverhogingen en betere arbeids
voorwaarden. Op 15 februari werd
Platje ontslagen wegens „het ver
storen van rust en orde en het
houden van opruiende toespraken".
Op 10 maart riep de industriebond
NW - ook al des duivels omdat de
Pelger-direotie het Platje-groepje
als een communistische bedrijfsspio-
nage-complot had beschreven - een
ééndagsstaking uit. „Zonder Platje
morgen niet aan het werk en nooit
niet. riep een gehuwde bankwerker
op die historisch geworden protest
vergadering uit. Daverend applaus
van 43 collega's: de nu al zes we-
ken\durende Peiger-staking was ge
boren.
De Peiger-affaire is er een die niet
alleen het heil van het volle loon-
A D VERTENTIE
veer''/frSoepel... dus altijd korrekt
AIKO PLATJE
zakje predikt. We voeren gesprek
ken met vele stakers de helft
stelde de Platje-zaak centraal. „We
hebben nooit een ondernemingsraad
mogen hebben. Eindelijk kiezen we
zelf een comité met een voorzitter
die voor ons moet onderhandelen
en dan wordt die eruit gegooid.
Waar haalt Bood het recht van
daan? Platje is een van ons. Al
moeten we hier 35 jaar staan, hij
komt er weer in, en wij komen er
weer in", zei een van de stakers,
terwijl vele collega's woedend knik
ten en vurige instemmende woorden
spraken.
Anderen zetten uitvoerig hun be
zwaren tegen het loonbeleid en de
werkomstandigheden uiteen. Hans
Rijnboutt had het over de lonen al
gezegd: „De achterstelling ten op
zichte van andere bedrijven is niet
essentieel. Essentieel is wel dat de
loonvaststelling gebeurt volgens het
natte vingersysteem. Mensen die
even oud zijn en het zelfde werk
doen, krijgen heel verschillende be
loningen". De mannen aan de poort
bevestigden dat en haalden het
voorbeeld aan van twee even oude,
ongeschoolde en gehuwde arbeiders,
van wie de een met 115,- schoon
In week thuiskwam en de ander
met precies honderd gulden meer.
„Wat een rotsfeer,", zeiden de ar
beiders. „allemaal dingen waar wij
niets over te zeggen hadden. We
werden als beesten behandeld". We
hebben bijv. deze winter planken en
plastic voor de kapotte ramen ge
spijkerd .maar we bleven verrekken
van de kou. Er is geen verwarming
in onze werkplaatsen. Wordt t dan
verdomme niet eens tijd dat zulke
dingen in een ondernemingsraad
worden uitgepraat. Die z&l er ko
men. B~od weet niet waar hij aan
begonnen is".
De heer Bood is ondertussen wel
bereid een stap terug te doen „Na
diepgaande studie gelden onze be
zwaren tegen de ondernemingsraad
niet meer. Wat de beloning betreft:
dat is geen punt. Maar het kost
tijd om een vergadering in te voe
ren". En Platje, de vriendelijke en
gebaarde werknemer uit Emmer
Compascuum. mag deze woordvoer
der van de handarbeiders ook weer
de fabriek in? „Dat nooit", zegt de
heer Bood, „iedereen voelt het hier:
als Platje terug komt, geeft dat
weer narigheid en ellende".
Philip Roth is een groot schrijver.
Daaraan helpt geen moedertje lief,
sinds "Protnoys klacht" triomfaal
werd Ingehaald als een meester
werk uit de Amerikaanse litera
tuur van nu. Roth deed zich in de
bekentenis van de onanist tegen
over psychiater Spielvogel kennen
als Ie meester van de grimmige
humor. Van die grimmige humor
valt niets meer te bekennen in Our
Gang, dat in het Nederlands ver
scheen onder de titel Tricky Dixon.
Dat behelst dus Roth's kijk op het
presidentschap van Richard Mul-
hous Nixon. De huidige president
van de Verenigde Staten is bepaald
niet geliefd bij vele geëngageerde
literatoren Onlangs drukte Arthur
Miller In een interview met Joop
van Tijn dat nog eens kernachtig
uit: ik geloof niet dat Nixon be
staat. Maar bij Roth gaat de beuk
erin. om het met voetbaltrainers te
zeggen. Roth neemt als thema een
uitspraak van de president over
abortus en de ongeborenen. Die
uitspraak leidt tot heibel, tot een
kernoorlog en tot het vermoorden
van de president, die tenslotte van
uit de hel een comeback voorbe
reidt. Een onthutsende reeks the
ma's die mij als lezer totaal ont
redderd achterliet. Op de achter
flap staan uitspraken van Ameri
kaanse recensenten, waaraf" te Ie
dan hulpeloos vastklampt. The New
York Times Book Review schreef
bijvoorbeeld: Een politiek satire,
die ik vergezocht, unfair, smake
loos, onthutsend, logisch rauw en
oerkomisch vond. Een meester
werk.
Christopher Lasch sprak over het
eerste levensgrote verslag van wat
men taalvervuiling zou kunnen noe
men. Daar kan ik het wel mee
eens zijn. Van politieke satire is er
nauwelijks sprake, al zijn bepaal
de scènes meesterlijk getypeerd.
Maar wat vooral beklijft is de
woeste haat van Roth tegen het
instituut dat president Nixon,
vormt. Unfair is een veel te lief
woord voor wat zich in dit boekje
afspeelt, ook al kun je 't met Roth
eens zijn dat de beroepspoliticus
Nixon een sluw man is, bedacht op
zijn eigen heil en overlevingskan
sen. Tricky Dixon is wel een bele
venis om te lezen, als je bedenkt,
dat we zelf in een klein Landje zit
ten, met een vaderlijke premier,
die bij de mannebroeders te biecht
gaat al zal dit ketters in zijn
oren klinken en die al de wenk
brauwen fronst als hij de schijn
van oneerbiedigheid in een vraag
meent waar te nemen. Voor hem
zou Tricky Dixon heilzame lectuur
zijn. in het besef hoe goed hij het
eigenlijk heeft, maar hij zal het er
wel te druk voor hebben. JRS
Philip Roth Tricky Dixon,
Meulenhoff Amsterdam. Vertaling
CeesBuddingh'.
Zo zal de Peiger-affaire nog wel
even op het dode spoor blijven
staan. Rijnboutt zegt: „Niemand wil
praten voordat de zaak met Platje
is geklaard. Bood heeft ons uitgeno
digd voor een gesprek in begin mei.
Dat zou dan over het loon en de
ondernemingsraad moeten gaan.
Maar wij praten niet over stukjes
van de puzzel,. Of alles, of niets."
Rijnboutt verklaart ook dat de in
dustriebond de stakers met hun
kleine huishoudinkjes ook financieel
niet in d estee'k zal laten: „voor
volwassenen is de stakingsuitkering
157,- netto per week, met daarbij
f 23,- van een steunfonds in Em
men. Al duurt het 40 Jaar. we gaan
met die uitkeringen door. Er liggen
nog miljoenen om uit te geven als
het moet".
Ook geestelijk lijken de 45 onge
schokt de eerste zes weken te zijn
doorgekomen. De gezichten bij de
poort en in de stakingszaal staan
vastberaden, van geestelijke bewust
wording getuigende kreten als „weg
met de diotatuur", „over mijn eigen
brood willen meepraten", „het raakt
de hele zuidoosthoek", „we vechten
voor een goede zaak", „we zijn
voorlopers", scheren in eindeloos ge
tal over het kale industrieterrein.
Maar Rijnboutt beweert dat voor de
mannen onredelijk is dat de revolte
langer dan zes maanden zou duren.
Of de breuk daarvoor geheeld kan
zijn? Daarop is maar één ant
woord: de directeuren van andere
bedrijven in Emmen zijn als de
dood zo bang dat prikacties naar
hun bedrijven overslaan. De vorige
week is dat al gebeurd. De toestand i
wordt steeds explosiever. Overa! i
worden acties aangekondigd. Het
gaat al om het imago van Emmen. j
De druk op Bood wordt steeds gro- I
ter. Uit goede bron weet ik dat hij j
enkele dagen geleden al door indu
striëlen uit de industriekring Em
men in de tang is genomen".
De Industriebond manoevreert dus
langs slinkse en tactische wegen om
de Peiger-affaire tot oplossing te
brengen. Vorige week kwam ook
Arie Groeneveld al een avondje
hartig spreken in Emmen. „Wat een
moed hebben we toen weer gekre
gen", zeiden de stakers, „liet de
baas maar elke week zijn gezicht
zien".
In het schaftuur van die dag dron
gen arbeiders van andere Emmer-
bedrijven samen met de 45 handar
beiders van Peiger voor de hekken
die op slót waren gegaan. Er werd
veel gevloekt op de Peiger-adver
tentie waarin nieuw personeel werd
gevraagd, vuisten en vloeken vlogen i
de lucht in en achter het kantine-
raam zat nerveus en gespannen het i
zwijgende kauwende administratieve j
personeel bijeen. „Het wachten is i
alleen nog maar op de eerste steen. I
Een steen voor Platje", zei iemand.
WILLEMSTAD "Aruba
geen tweede Nieuw Guinea",
stond op een van de borden, die
een aantal Jonge demonstranten
me tzich mee droegen toen mi
nister Lardinois deze week een
bezoek bracht aan Aruba. An
dere borden droegen als tekst.
"Los van Curacao" en "hou re
kening met de wensen van Aru
ba".
De betoging, georganiseerd,
door een aantal Jongerenorgani
saties, had voornamelijk tot doel
om de Nederlandse bewindsman
er aan te herinneren, dat Aru
ba, los van Curacao, afzonder
lijke staatkundige banden met
Nederland wil aanknopen. Deze
wens vormde ook het hoofdthe
ma van de besprekingen, die
minister Lardinois deze week
voerde met leden van de Aru
baanse eilandsraad.
Door
Gerard Habraken
Over hetzelfde onderwerp had
hij eind maart in Den Haag
reeds tweemaal een onderhoud
gehad met een Arubaanse dele
gatie. Veel kans van slagen,
heeft de Arubaanse actie om tot
een afzonderlijke band met Ne
derland te komen zeker niet.
^erder in afzonderlijke band met
Nederland te komen zeker niet.
Eerder in de week had minis
ter Lardionois reeds op Bonaire
verklaard, dat Nederland er wei
nig voor voelt mee te werken,
aan een verdere versplintering,
binnen het Caraibische gebied.
De duidelijk teleurgestelde
heer Betico Croes, voorzitter,
van Movimiento Electoral di
Pueblo tMEP) en grote anima
tor achter de "lucha Arubano"
verklaarde na afloop van de be
sprekingen, dat minister Lardi
nois op Aruba een zelfde geluid
had laten horen als op Bonai
re, zij het wat minder cru en
versierd met enige bloemetjes.
Hard aankomen
Het negatieve antwoord,
•cwam voor de Arubanen des te
harder aan. omdat de Neder
landse bewindsman tijdens de
besprekingen te Den Haag zou
hebben verklaard, dat de Ne
derlandse regering geen uit
spraak wilde doen in de Aru
baanse kwestie, daar men niet
vooruit wilde lopen op het werk
De positie van Aruba zou hierin
apart bekeken worden.
Verontwaardigd was de Aru
baanse politicus over het feit,
dat minister Lardinois niet toe
stond dat de besprekingen op
Aruba genotuleerd zouden wor
den, omdat dit remmend zou
werken op de openhartigheid,
van de besprekingen. Volgens
de heer Betico Croes kan het
ontbreken van notulen er alleen
maar toe bijdragen dat de ver
warring groter wordt, daar ieder
nu al naar behoefte uitspraken
kan ontkennen of wijzigen.
De Arubanen willen alsnog een
verslag opmaken van de be
sprekingen en dit naar Neder
land sturen om van premier
Biesheuvel te horen of minis
ter Lardinois op Aruba gespro
ken heeft namens de hele Ne
derlandse regering. "Wij geven
de strijd niet op", aldus Betico
Croes. "en wij zullen alle mo
gelijkheden benutten om die sta
tus voor Aruba te krijgen, waar
mee de bevolking gelukkig is"
De kwestie-Aruba kwam
uiteraard ook ter sprake tijdens
de persconferentie, die gehou
den werd voordat minister Lar
dinois naar Suriname vertrok.
De Nederlandse bewindsman
herhaalde min of meer het
standpunt dat hij op Aruba, en
Bonaire had verkondigd en be
perkte zich verder tot het ont
kennen of nuanceren van uit-
BETICO CROES
spraken, die hij in dit verband
zou hebben gedaan.
Over de financieel-economische
situatie van de Nederlandse An
tillen was hij zeer optimistisch
Deze bleek veel gunstiger dan
hij uit de stukken in Nederland
had kunnen opmaken. Voor Cu
rasao achtte hij het noodzake
lijk. dat er industrieën werden
aangetrokken om de werkgele
genheid te vergroten, maar wat
Aruba en St. Maarten betreft
meende hij te mogen verwach
ten, dat deze eilanden in de toe
komst zelfs een te g-root aanbod
van werk zouden krijgen.
Tijdens zijn bezoek heeft hij
met de Antilliaanse autoritei
ten voornamelijk gesproken over
de ontwikkelingsprojecten. Zo
start op Curacao met ingang
van het nieuwe schooljaar een
hogere technische school en op
Aruba kan men beginnen met
de bouw van het hospitaal.
Een vliegveld met DC 8-faci-
liteiten, dat Bonaire op het ver
langlijstje had staan, gaat ech
ter niet door. Minister Lardinois
vond het Iets te groot voor een
eiland van nog geen 8.000 inwo
ners. Over een eventuele NAVO
basis op de Nederlandse Antil
len is niet gesproken met de
Antilliaanse regering, evenmin
over het migratieprobleem van
de Antillianen in Nederland.
Wat dit laatste betreft merk
te minister Lardinois nog op:
"Het zou wel eens kunnen zijn
dat Nederland de eerstkomende
jaren meer te stellen krijgt met
het werkloosheidsprobleem dan
de Nederlandse Antillen".
ADVERTENTIE
Want waarom zoeken naar wat u vlakbij kunt vinden?
U stapt eenvoudig even bij een Raiffeisenbank ot
Boerenleenbank binnen. Er zijn 3000 vestigingen.
Dus overal gemakkelijk dicht bij u in de buurt.
Om te kiezen uit wel 8 verschillende spaarvormen, met
elk een aantrekkelijke rente. Zodat u kunt sparen
op de manier die het beste bij uw bedoelingen en
mogelijkheden past. Een deskundige adviseur helpt u
graag bepalen welke spaarvorm juist voor u het'
meest geschikt is. Bij de Raiffeisenbank en
Boerenleenbank, de bank waar de helft van alle
Nederlanders sl bij spaart.
U kont zoveel méér doen
met onze bank
de bank voor iedereen
3000 vestigingen
