Ondernemende Noord wijkers
begonnen in 1872 met bank
Rudolf Stefen
is de grootste
pornoconsument
Het heeft het
effect van
een verslaving
Voor kleine luyden en den dienstbaren
In de Bondsrepubliek heeft de
officiële pornografie bestrijder
Rudolf Stefen de laatste tijd de
aandacht getrokken met zijn
waarschuwingen voor het steeds
gemener en sadistischer worden
van pornografie, waarin het ver
heerlijken van nazi-misdaden in
de concentratiekampen een laat
ste „schlager" is. Voorts komt
hij herhaaldelijk in het nieuws
door de strijd met de sex-bladen
van Sankt Pauli en de laatste
tijd is er op aangedrongen zijn
dienst ook toezicht te laten hou
den op de misdadigheid die via
de televisie in de huiskamers
komt. Naar aanleiding van dit
alles heeft onze correspondent in
Bonn, W. P. Timmers dit inter
view gemaakt.
C. Konijnenburg, die veel
voor de bank heeft gedaan.
Op de bovenste foto is de
Voorstraat te zien van omstreeks
1890, waar het eerste kantoor van
de bondsspaarbank is gevestigd.
Daaronder een foto van de
nieuwe loot aan de stam van de
spaarbankde vestiging in Voor
hout.
NOORDWIJKDe Noordwijkse Bondsspaarbank bestaat
honderd jaar. Als officiële datum waarop de spaarbank werd
opgericht wordt 19 april 1872 aangehouden. In de notulen van
de vergadering van de Noordwijkse gemeenteraad van die da
tum zijn een paar eenvoudige zinnen te lezen, die de geboorte
van de spaarbank aankondigen. Ter gelegenheid van het hon
derdjarig bestaan heeft de Bondsspaarbank een boekje uitge
geven, waarin de geschiedenis van de bank wordt beschreven.
Honderd jaar geleden was de oprichting van een bank niet zo
maar iets. Het was een grote gebeurtenis, want zo'n instelling
was van groot sociaal belang. Het is daarom niet verwonderlijk,
dat het gemeentebestuur in die dagen een grote rol heeft ge
speeld in de ontwikkeling.
In deze tijd zou men kunnen
twijfelen of de plaatselijke over
heid zich wel met een bankinstel
ling kan bezig houdenmaar in
vroeger tijd was daar alle aan
leiding toe en zeker als de bank
het belang van de eigen bevol
king zo sterk nastreeft, aldus
burgemeester Bonnike. Ook te
genwoordig is die sociale functie
nog aanwezig. Menige Noordwij-
ker wordt door de bank aan eigen
bezit geholpen, hetzij een huis of
een bedrijf. Sinds de oprichting
heeft de Bondsspaarbank een
glorieuze groei doorgemaakt. Van
een klein gebouwtje in het Alge
meen Schoollokaal tot vier kan
toren en een mobiele eenheid.
Het is dJuideliJk, dat er tussen een
groot aantal Noordwij kers en de
bank een heohte band is ontstaan.
De laatste Jaren breidt het werkge
bied zich nog steeds uit.
Ondanks het feit, dat de oprich
tingsdatum staat geschreven als 19
april 1872 werd de eerste vergade
ring van het bestuur al op 16 april
gehouden. Vermoedelijk hebben
deze, van te voren reeds benaderde,
heren de goedkeuring van de ge
meenteraad niet afgewacht, maar
hebben moedig en voortvarend de
zaak aangepakt. Deze dapperen van
het eerste uur vinden we terug op
en soort certificaat van goedkeu
ring. uitgereikt door het gemeente
bestuur van Noordwijk onder leiding
van de toenmalige burgemeester C.
L. C. W. Pioké: „De Burgemeester
der Gemeente Noordwijk maakt be
kend dat de Raad dezer Gemeente,
ten gevolge van het door hem ge
dane voorstel, in zijne vergadering
van 19 April JJ. besloten heeft voor
deze en omliggende Gemeenten
eene Spaarbanke op te rigten, en
dat tot Commissarissen dier bank
benoemd zijn de Heeren: mr. P. A.
G. graaf Van Limburg Stirum, mr.
A. E. Croookewit. J. Kroon. G. van
Konijnenburg en P. Alkemade Mz."
Zo ging het bestuur van start, zon
der enige ervaring en nog zonder
statuten of inleggersreglement,
maar als doel voor ogen: „een ie
der, maar bovenal de arbeidende
klasse en den dienstbaren stand, in
den gelegenheid te stellen bespaarde
penningen op zekere en voordeelige
voorwaarden te beleggen". Op dins
dagavond 7 mei 1872 werd de eerste
zitting gehouden in het toenmalige
raadhuis. Schoorvoetend was het
begin, slechts 26 personen vonden
hun weg naar de spaarbank dat
jaar en spaarden een bedrag bij el
kaar van f2611,17 volgens K. Hem-
kea, de eerste boekhouder van de
spaarbank.
Doorzettingsvermogen en moed, toe
komstvisie en naastenliefde moeten
de karaktereigenschappen zijn ge
weest van de eerste bestuurders,
want al bladerend in de vergeelde
notulen blijkt, dat de eerste jaren
moeilijk waren. In 1873 zegt de ge
meentelijke commissie van onder
zoek dan ook in haar jaarverslag
aan de gemeenteraad: „dat de tijd
van bestaan nog te kort is om dien-
naangaande een bepaald oordeel te
vellen en men dan ook besloten
heeft, de spaarbank alhier vooreerst
nog een jaar te behouden, teneinde
als dan met enige meerdere ze
kerheid te kunnen beoordelen, of de
bank alhier op zich zelve kan blij
ven staan, of met die van Leiden
vereenigd zal moeten worden".
Nog somberder zou het worden, de
balans van 1876 wees een tekort
van f 1.116.33', aan. Doch na dit
dieptepunt ging het langzaam aan
beter en zag het bestuur zijn vol
harding en inspanningen bekroond
met een voortdurende stijging van
inleggerstegoed en reserves. Zonder
alle andere werkers te kort te doen.
moet de naam van G. Konijnen
burg worden genoemd. Ben man die
vanaf het moment van oprichting
gedurende biJnA 35 Jaar belangeloze
arbeid aan de spaarbank verrichte.
Rustig en zonder ernstige strubbe
lingen breidde de spaarbank zich
uit en het duurde tot 1910 voor
men een lang gekoesterde wens kon
realiseren: een „eigen huis voor de
spaarbank". Men kocht het huis
van wed. W. v. d. Zalm aan de
Voorstraat en vanaf 5 Juli 1910
werden de avondzittingen daar
voortgezet. Het totale inleggerste
goed bedroeg toen f392.757.12 en
bleef vanaf die tijd, met een korte
onderbreking tijdens het begin van
de eerste wereldoorlog, steeds stij
gen. Het zou tot 1926 duren voor
men het eerste miljoen bereikte. Uit
het jaarverslag van dat gedenk
waardige Jaar blijkt, dat men toen
reeds f737.000 had belegd in hypo
thecaire leningen. Veel Noordwijkers
hebben zich in die jaren een eigen
huis kunnen aanschaffen met gel
den van de spaarbank. En dit is
ook mede de reden dat de mede
werker van „De Noordwijker" bij
het bereiken van dat eerste miljoen
bijna lyrisch uitbarst: „Laten wij
Noordwijkers dankbaar zijn, dat
we in onze Noordwijksohe Spaar
bank een instelling bezitten van
grote solidariteit, zuinig beheer, wijs
beleid, diepe geheimhouding en Van
groote eenvoud".
De Jaarverslagen van de daarop
volgende Jaren laten een gestaag
groeien zien van het inleggerstegoed
en in ieder jaarverslag komt de zin
voor: „ook dit Jaar werd besloten
aan de vier liefdadige verenigingen
ter plaatse een bedrag van f600 te
schenken".
In 1929 besloot men over te gaan
tot aansluiting bij de Nederlandsche
Spaarbank Bond. De Nederlandsche
Spaarbank Bond is een overkoepe
lend orgaan van alle bij haar aan
gesloten spaarbanken, verrioht con
troles op de Jaarstukken en admini
stratie, geeft zonodig Juridische,
economische en administratieve ad
viezen. Deze vorm van contact had
al direct resultaat. Op 14 mei 1929
gingen de voorzitter en boekhouder
naar de spaarbank van Delft om
een Burroughs telmachine te bekij
ken. De machine werd aangeschaft
en deze bewees zijn trouwe dienst
tot 1963.
Tijdens de crisisjaren en bij het
uitbreken van de tweede wereldoor
log blijkt het vertrouwen in de
spaarbank ongeschokt. Er is slechts
een lichte golfbeweging te bespeu-
i I ii)
De burgemeester van
wijk ten tijde van de oprk
de bank in 1872, C. L. v
Pické. 6Ü
llu
Aan het eind van de toiff
de situatie minder gunstig, oj^1
de ooriog was het de eerst*
nog niet makkelijk. De geltaLaa
ring en de moeilijke econa
omstandigheden van die Ja«
niet stimulerend
wikkeling van de bank. Het
gerstegoed schommelde al die
rond de f 3.000.000 tot ongevee pz
Een van de belangrijkste
van de Bondsspaarbank is
Jos M. C. de Mooy, reeds
als boekhouder begonnen
directeur. Hij heeft bijna
zijn stempel op de spaarbaJdïi
drukt.
De drukte nam steeds toe. 1
het inleggerstegoed gestq
f 6.250.000. De adminiötr
boekhouding werden ten dele
ohaniseerd. In 1960 rijpte 1
bestuur het plan
openstelling van een nieuw
kantoor in Noordwijk. In 193
kantoor er aL Se
lijkse openstelling bleek toen
Het oude I
de Voorstraat werd ing!
verbouwd. Op 25 februari 19
commandowisseling
Jos de Mooy gaf zijn fundi
zijn zoon. J. J. de M«
spaarders kwamen
der weg en er werd beslot!
rijdend bijkantoor in gebruik
men. Dit werd vooral gebruü
Noordwijkerhout en Voorhout,
machtig was de ontwikkelii
Op 3 februari 1970 opende
meester G. A. Stolwijk het
kantoor in Voorhout.
Geboren uit dienstbaa
„kleine luyden en den die
in de gelegenheid te stellen i
peltje voor de dorst bijetn
ren, is de spaarbank uitgegn
een moderne bankinstelling
allesomvattend servicepakket
BONN Rudolf Stefen beschouwt
zichzelf als „de advocaat van de
Jeugd". In een populair regerings
blad heet hij schertsend „Duits-
lands grootste pornoconsument"
Critici zien ln hem een „zedenbewa-
ker", die niet in de moderne tijd
past. De minister van gezondheid,
die zijn directe chef is, wil echter
Stefen's werkterrein eerder nog
uitbreiden, omdat, de omstandighe
den er naar zijn.
Rudolf Stefen leidt de „Bun-
desprüfstelle für Jugendgefahrdende
Schriften". De wet schrijft hem
voor al datgene te consumeren en
te beoordelen wat de Westduitse
jeugd zedelijk zou kunnen bederven.
In de praktijk betekent het dat de
bondsrepubliek beschikt over een
centraal bureau voor de bestrijding
van pornografie en misdadige
Jeugdlectuur.
Het bureau in Bad Godesberg Is
bemand met twaalf deskundigen,
afgestaan door organisaties van uit
gevers. kunstenaars en leraren. De
mogelijkheden zijn bescheiden. Ste
fen: „We hebben een Jaarlijkse be
groting van 280.000 mark, terwijl
toor warenkeurlng alleen al uit
staatsmiddelen vijf miljoen mark
wordt uitgegeven". De vergelijking
maakt duidelijk dat Stefen zijn
werkterrein niet onderschat.
„De omzet van pornografie is vorig
Jaar met 400 procent gestegen. Het
gaat niet om een welvaartsver
schijnsel. dat weer verdwijnt. Inte
gendeel: porno heeft een dwang in
zich om erger te worden. Ze moet
steeds harder, brutaler en gemener
worden. Het heeft het effect van
verslaving. Óp het laatst is er al
leen nog een sterke prikkeling bij
kwellen of doden".
In een expositie van de vuiligheid
vooraanstaande Duitse schrijvers
hebben onder pseudoniem geschre
ven voor de Olympia-pers, die in
1969-'70 met ongeveer tachtig por
nografische boeken een omzet van
vier miljoen mark had".
In de „Grosschenpofno," uit het
Hamburgse vermaakscentrum St.
Pauli, heeft de Bundesprüfstelle al
enkele jkren geleden de tanden ge
zet. Tegen het weekeinde verschijnt
in de bondsrepubliek een aantal
bladen dat de naam St. Pauli in de
kop voert in een gezamenlijke opla
ge van 3.8 miljoen exemplaren in
de kiosken. Het aantal lezers wordt
op 10 tot 12 miljoen geschat. Vorig
Jaar zorgde Stefen ervoor, dat er 11
voor eeuwig op de index werden ge
plaatst. maar de ervaring leert dat
ze onder andere kop dan weer op
duiken.
„We hebben er nu weer twee geïn
dexeerd. De St. Pauli Anzeiger en
de St. Pauli Illustrierte. Het verbod
gaat vandaag in. De uitgever heeft
aangekondigd dat ze morgen onder
een andere naam op de markt ko
men. Dan is het een zaak voor de
rechter". (Inderdaad bleek een dag
na het gesprek met Stefen in de
kiosk de St. Pauli Illu te koop, op
volgster van de Illustrierte).
Het is omstreden of de bladen van
St. Pauli de actie waard zijn. Er
zijn zelfs deskundigen die er een
opvoedende waarde aan toekennen.
Wellicht geldt dat voor de mannen
van zo tussen de veertig en vijftig,
van wie men in persoonlijke waar
nemingen de indruk krijgt dat ze
veel gretiger naar het bloot-op-
papier grijpen dan de Jeugd.
„Dat laatste komt doordat het alle
maal zo lang overdreven taboe was.
De tweede reden dat al wat i
mannen die bladen kopen i!
wekte nieuwsgierigheid. Porni
nu eenmaal als een verdov»
del: Je raakt verslaafd. Op<
vertentie in een St. W
waarin een rijpe vrouw
jonge man zoekt voor uitgé
erotische spelen, kwamen
woorden, van meest 18-23
mannen. Dar onder waren li
ven, waarin sado-masoct
praktijken werden verlangd!
een groot deel ook al in de
van de brieven ten tonele
gevoerd".
De Bundesprüfstelle registrel
derzoekt en verbiedt de vat
Jongeren. Er zijn de laati
stemmen opgegaan om haar
bescherming van de Jeugd
breiden tot het terrein van
visie, die 400 misdaden p«
(meest uit Amerikaane fl
riaal) gratis in de Westdulü
kamers levert. Misdaden, d
wege de kijkdichtheid, veel
voor de reclameultzendingen
praktisch tijdens de kindd
worden gepleegd. Ontaarde
grafie en gewelddadigheid
beide op Stefen's werkterrein-
„Aangezien in de Verenigde
tussen 1960 en 197 het atf>
tuchtdelicten met 121 en hM
misdaden met 176 procent
nomen terwijl de bevolÖ
13 procent toenam en f
wetenschappelijke onderzot 1
de VS. Engeland en ZW
conclusie rechtvaardigen I
vertonen van geweld doof B
samedia daarvoor aaiBl G
mag worden gesteld, lijkt r
hoogste tijd een soortgeKi L
wikkeling bij ons tegen tó' I
die overal in de Bondsrepubliek
verkrijgbaar is. maar volgens Stefen
in Nederland evengoed, („misschien
wat minder perfect dan bij ons
maar zo zijn we nu eenmaal")
blijkt duidelijk de ontwikkeling die
pornografie sinds de Jaren zestig
(met naaktfoto's en niet veel meer)
heeft beleefd. Sodomie en sadisme
in beeld, geschrift of per film
dat laatste Is voor vertoning in de
huiskamer onder de toonbank ook
volop te koop.
„Uit Skandinavië komt als laatste
succes het verheerlijken van nazi
folteringen ln de concentratiekam
pen. Er is een blad nazi-sex en er
zijn zeker al tien nummers versche
nen van ss-porno-krlegsberichte.
Die schijnen vooral ook voor de
Nederlandse en Engelse markt be
stemd te zijn".
In Stefen's expositie ligt het uit
Kopenhagen geïmporteerde boek de
sadisten van het vierde rijk (dat is
de bondsrepubliek). Het schrijft
kampbeul Ilse Koch van Buchen-
wald seksuele misdaden toe, waarbij
ook mannen waren betrokken, die
nu op hoge functies in de bondsre
publiek hun werk voortzetten om zo
op hun heel speciale manier weer
een „harde Jeugd" te kweken en
een eind te maken aan het demo
cratische gezwets. Hoogtepunt is het
met een hamer doodslaan van een
misbruikt meisje, want „bloed ver
bindt". Een gedachtenkronkel van
een gek?
„Nee, nazi-misdaden zijn ook al ge
bruikt als alibi voor wat de Ameri
kanen in Vietnam hebben geprakti-
zeerd. De sex- en crime-bladen uit
de Jaren 1966 en '67. die overal in
de Amerikaanse kazernes te vinden
waren bevatten nazi-folterscènes
zoals ze later bij de gruwelijkheden
in My Lay in groten betale in de
oraktijk zijn gebracht. Dat hoefde
niet te worden geleerd. Het nazi
voorbeeld was bekend".
Het is de vraag of een overheids
dienst. die bovendien niet uit eigen
initiatief mag handelen maar op
drachten van geselecteerde instan
ties uitvoert, pornografie effectief
kan bestrijden. Ze mag niet defini
tief verbieden. Het verbod beperkt
zich tot de verkoop aan jongeren.
Indexering houdt voor de kiosken
in: onder de toonbank verkopen.
„Als alles wordt toegelaten moet de
zwarte verkoop des te harder zijn.
In landen als Zwitserland en Oos
tenrijk houden buitenlandse uitge
vers er terdege rekening mee dat
allerlei bladen onmiddellijk in be
slag kunnen worden genomen. Maar
de bestrijding is hier ook moeilijk
omdat er in de Journalistiek een
dubbele moraal bestaat. Journalis
ten schrijven onder pseudoniem in
de St. Pauli-bladen. Verschillende
