)p voetbalveld krijg ik hartkloppingen
j burgemeester Thomassen zitten wel eens burgers in zijn badkuip
pAG 1 APRIL 1972
PAGIN^A g
^aandaini
rd ik die
Hier zal men
mij wel de
havenmaniak
noemen
gemeester W. Thomassen van Rotterdam. Zijn formidabele welbespraaktheid
tot luisteren. Mijn frustratie is dat ik mijzelf moet pressen tot schrijven. Op het
achterop raken, fragmenten missen in zijn betoog is in dit interview fataal. Op iedere
olgt het antwoord onmiddellijk. Een stroom goed gerangschikte woorden, mini-
eringkjes met heldere stem uitgesproken, puntig, gezaghebbend op basis van bijna
sche logica. Overbodig is het zijn uiterlijk te beschrijven. Alle expressies van zijn
zijn terug te vinden in alle foto- en filmarchieven van alle publiciteitsmedia,
renblikken van irritatie lijkt zijn gezicht langer te worden, ontoegankelijker, de
loeken iets meer naar beneden, diepe voren langs zijn neusvleugels. Als hij lacht,
ij zijn wenkbrauwen iets omhoog, vleugje goedmoedigheid bij een man die geëmo-
d kan uitvallen, cholerisch kwaad en snijdend. Dat geëmotioneerd zijn erkent hij
ldig. Er wordt hem wel eens verweten dat hij zich te weinig op de voetbalvelden laat
[onduit: „Ik weet het, maar ik kan er niet tegen. Ik krijg hartkloppingen, ik raak
tel bij betrokken
ister Thomassen rookt si-
een kort barnstenen pijpje,
[t hij die sigaar diagonaal
asbak. Specifiek voor deze
•ster: In de binnenzak van
kostuums draagt hij een
i de Rotterdamse haven,
i krijgt een bestelling door
tonic We praten over de
lg van de heer Thomassen
[emeester van Rotterdam,
hij zelf aanvankelijk de
li vijf of zes anderen had
fan Beckum
Ik Toxopeus had duidelijk
[dat het risico te groot was
B van vijfenvijftig jaar op
p»re post te zetten heb ik
suggesties gedaan. Later is
dat al die mannen in de
van uitstekende kwaliteiten
zonder meer burgemeester
tterdam hadden kunnen
Drie kan ik me er nog her-
Dat waren Den Uyl. Vro-
Berger. Berger zelf was
jporteerd voor Groningen
goed kende. Toen hij zich
terugtrok en de minister
n op de eerste gesprekken
toen heb ik gezegd: nou
zeuren en door de hoepel
niet zo geporteerd om de
ntefeuille te aanvaarden
nij laten vertellen".
et college en alle
toen bij mij op be
leest. met uitzondering van
p de deur te passen",
et college en de raad mij
maakten dat dat van mij
rwacht, heb ik mij af ge-
of dat nou wel Juist was.
pand die over onvoldoende
beschikt een bijzonder
waarvoor je een aparte
fer zou kunnen benoemen
5 ik voorzitter van de
geworden, omdat ik al
e weer was geweest met
nwerking van de Zaanse
in het oosten met de
lemeenschap Twente-
lerland".
man als Posthuma het niet kan
verdragen dat het groeitempo bezig
is te vertragen. Maar we moeten
toch ook zorgen dat dat milieu
wordt opgeknapt, dat er geen smog
meer is. We moeten dat milieu niet
hinderlijk gaan belasten. Dat dat
tempoverlies als consequentie hee'ft.
is begrijpelijk
„De Rijnpoorthaven?"
..Die komt er dacht ik wel door. We
zijn nu vijf jaar bezig met de aan
loop. De gemeente Naaldwijk heeft
zich tot de Kroon gewend. Als daar
in voor ons gunstig wordt beslist,
dan is pas het voorpostengevecht
geleverd. Dan volgen de onteigenin
gen en moeten de voorbereidende
werken worden uitgevoerd. Ik schat
dat het eerste schip achter in de
jaren zeventig de Rijnpoorthaven
zal binnenvaren We zitten nu al
aan de grens wat we aan formaat
containerschepen hebben kimnen.
Het is eigenlijk verschrikkelijk leuk,
zodra de Rijnpoorthaven klaar is,
zal het eerste kind van de vierde
generatie zich aandienen".
Wuavtlvrint$
De gesprekstoon van burgemeester
Thomassen begint wat verbolgen te
worden als hij zich uitlaat over wat
hogere colleges dan het gemeente
bestuur voor hebben met de haven,
wat zii doen en wat zij nalaten
..Bij allerlei gelegenheden wordt
door de regering waardering uitge
sproken over de activiteiten in de
haven, die terecht als het econo
misch trekpaard van Nederland
mag worden beschouwd. Maar ner
gens om ons heen zijn havens die
zozeer op eigen benen moeten staan
als in Nederland. Als u bedenkt dat
de Franse regering twee miljard in
vesteert om een staalbedrijf in El-
zas Lotharingen over te brengen
naar Marseille, als u ziet wat Enge
land doet aan de monding van de
Theems volgens het principe van de
Maasvlakte bij ons, dan hebben wij
het moeilijk in Rotterdam. Nog er
ger is de door Udink aangekondigde
investeringsheffing. Wie een nieuw
fabrieksgedeelte bouwt moet extra
belasting betalen. Waar gaan we
dan heen?"
„De Maasvlakte"?
„Een industrieel ontwikkelingsgebied
levert altijd moeilijkheden op. Of Je
zet er werkelijk industrieën op. of
Je geeft het een andere bestem
ming, bijvoorbeeld ten behoeve van
de recreatie of voor de bouw van
woningen. Je kunt geen plek aan
wijzen of er ontstaat een conflictsi
tuatie. Het is altijd relatief kwaad
en goed door elkaar. In 1964 was
iedereen met iedereen, ook de na
tuurbeschermers gecontenteerd met
de uiteindelijke bestemming. Tot
1968 aan toe. De raad vroeg zelfs
aan het college: wanneer komen
jullie nu met een hoogovenbedrijf?
Als er toen een rijp plan was ge
weest, had de raad Ja gezegd. Als
er nu een beslissing moet vallen,
kan dat alleen als de staat de pro
vincie, de Rijnmond en de gemeen
te daarin betrokken worden Er zal
geen gronduitgifte worden gedaan
als het vanwege de milieubescher-
Er zitten niet alleen burgers in
je badkuip, maar soms krijg je
ook nog een aap op je arm.
ming niet kan In het nog overge
bleven stuk moet een bedrijf komen
met een Nederlandse signatuur en
dat bedrijf moet uiteraard te ma
ken hebben met zeer grote schepen
Het heeft geen zin er een grote
drukkerij neer te zetten".
fioen spijt
Burgemeester Thomassen brengt
zijn sigaar opnieuw tot gloeien en
vraagt of we nog een tweede tonic
lusten.
,Als u nu achtenvijftig was ge
weest, zou u dan een benoeming
tot burgemeester hebben aan
vaard?"
Lacht. Zegt dat in de tijd- van zijn
benoeming begrippen als openheid
en inspraak nog niet bestonden.
..Als toen iemand een bloemrijke
schets had kunnen geven van wat
mij te wachten stond, dan zou ik
misschien de schrik van mijn leven
hebben gekregen. Dan was ik waar
schijnlijk naar de minister gehold
om te zeggenIk trek me terug. Nu
achteraf bezien heb ik helemaal
geen spijt dat ik ja heb gezegd.
Mijn aanvankelijke vrees voor mijn
leeftijd, met alle risico's die daar
aan verbonden zijn, is niet bewaar
heid. Ik ben In die periode nooit
ziek geweest. De atmosfeer van
werken is uitgesproken prettig. De
grote moeilijkheid zijn de grote po
litieke spanningen en tegenstellin
gen. Dat heeft zich gemanifesteerd
in het debat over de hinderwet, de
iJtuniuk
jde haven „raison d' êtie
erdam een ontzaglijk
zaak die de beste inge-
n ons land aantrekt om
verrichten op het hoogste
Dat hij tenslotte toch de
irtefeuille heeft aanvaard,
t hij als volgt: „Een bur-
moet natuurlijk wel ge-
aan het toeval. In mijn
taire jaren heb ik cultuur -
edreven. In Zaandam heb
tefeu^lles gehad van finan-
Irljven en stadsontwikke-
inschede hield ik mij bezig
rtocale zaken. En wie weet
ik bijzonder grote belang-
'oor de politie? Dat
emand. In Zaandam werd
smaniak genoemd, in En-
maniak van de verbin-
n hier zal men mij wel
maniak noemen, al heb ik
nooit horen zeggen. Wat
voor vele Rotterdammers
leeft u kunnen merken op
ikomst van „Honderd jaar
Voor vele mensen is dat
van hun leven. Als ze over
praten krijgt hun stem
ler timbre, voor hen is dat
dan een willekeurige
Hing. Het zou ontrouw zijn
wezen van Rotterdam
e haven uit het oog verlo-
welt ir. Posthumus zich
ird door het feit dat
'Hekelingen in de haven
genoeg gaan".
me voorstellen dat een
Kritiek
„De kritiek op de haven"
„Ik geloof dat je die kritiek moet
zien in de ontwikkeling van tiental
len jaren. Het zijn allemaal oplos
bare problemen. Kijk nou eens wat
zich in een eeuw havenontwikkeling
heeft voltrokken. In de eerste helft
hebben de arbeiders het bar slecht
gehad. Lage lonen, smerig werk
Zelfs op de drempel van hun hui
zen rook je nog de geur van hun
werk. Nadien zijn de secundaire ar
beidsvoorwaarden verbeterd en is de
stoffigheid minder geworden. Een
man, die vroeger in een kolenboot
werkte had het afschuwelijk. Als
zo'n boot aankwam, gingen er zo'n
honderdvijftig man aan boord, die
elkaar na een half uur niet meer
konden zien.
Er is toch niemand meer die zich
leent voor een dergelijke onwaardi
ge arbeidsplaats. De moderne haven
arbeider zit hoog in zijn kraan en
draagt de verantwoordelijkheid voor
een machine die misschien wel een
miljoen kost. Na de oorlog is de in
dustriële basis verbreed. Toen kwam
de kentering: verontreiniging van
het milieu. Er zal op dat vlak veel
samenspraak moeten ontstaan. Tus-r
sen de industrieën onderling bestaat
die samenspraak al. helpt men el
kaar. want je kunt je buren niet in
de steek laten. Wat we nodig heb
ben zijn geld, technologie en een
goed bestuur, dan schieten we een
heel eind op. Klarenburg heeft nu
al wat betreft de SO 2 in de atmo-
rel rond de commissievergadering
van stadsontwikkeling en volkshuis
vesting en de debatten over de Ko-
ninginnekerk. Zij leveren het bewijs
dat de verhoudingen moeilijker,
scherper zijn geworden. De oudere
bestuurders zullen zich rekenschap
moeten geven dat zij zich in moe
ten stellen op nieuwe verhoudingen.
Ik hoop dat alle narigheid nu voor
bij is".
„U hebt wel eens tegen oud
minister De Jong gezegd„Je
moet wat voor onze grote steden
doen. anders breekt er een volks
opstand uit"
„Ja, dat klopt. Als Rotterdam in
Duitsland lag. zou het een zeer rij
ke stad zijn. Kijk maar naar Ham
burg. Geeft de indruk van een rijk
florerende stad, een stad met kleur
en dynamiek. Als we in 1950 de on-
dernemingsbeiasting hadden gehou
den en voor een gedeelte van de
vennootschapsbelasting hadden kun
nen profiteren, zou Rotterdam zich
op forsere schaal hebben kunnen
ontwikkelen."
Absurditeit
Schiet plotseling fel uit: „Het is
een absurditeit dat een stad van dit
formaat nu de bedelhouding moet
aannemen. Het is even absurd dat
wij voor een wijkgebouwaccommo-
datie bij CRM moeten -aankloppen.
Het, is triest dat we zelfs het be
schamende daarvan niet meer zien.
We zijn bezig bedrijfsblind te wor
den. In het Rijnmondgebied werkt
tien procent, van de Nederlandse
arbeiders. Die zijn goed voor 15
procent BMP. Mogen wij dan ook
op steun rekenen? Natuurlijk zijn
er ook de laatste Jaren goede din
gen tot stand gekomen zoals De
Doelen, de scholenbouw, de metro
en meer groen rond de stad Maar
daar staan problemen tegenover als
de sanering van de krottenwijken
en de nieuwbouw. Ook de grondpo-
litiek eist meer kracht dan deze
centrumgemeente kon ontwikkelen.
De lagere afhankelijkheid van de
Rijnmond is onnatuurlijk en in
strijd met wat rationeel mogelijk
zou zijn. Ik heb De Jong gewaar-
sohuwd na de opening van C'70. Ie
dereen vond het zo prachtig en het
was zo gezellig. Ik heb toen gezegd:
dit is een valse indruk, verkijk je
er niet op. Als de krotwoningen
niet worden opgeruimd, dan sta ik
niet voor de gevolgen in. Dan kan
er inderdaad wel eens een opstand
uitbreken. Daar wil ik voor gewaar
schuwd hebben".
.De actiegroep".
„U begrijpt hu wel dat de doelein
den van de actiegroepen al lang
door ons zijn voorspeld. Tussen
haakjes het Oude Westen is niet
de slechtste wijk van Rotterdam.
Van buiten ziet het er smoezelig
uit, maar van het interieur hebben
de mensen vaak zelf iets heel moois
gemaakt. Maar er moet wat gebeu
ren. anders komen we van die ver
schrikking de eerste tientallen jaren
niet af"
„Als u minister zou zijn.
„Als het kabinet Biesheuvel zou
vallen en men zou mij vragen voor
een ministerszetel, dan zou ik on
middellijk een staatscommissie in
stellen voor de nood van de grote
en speciaal de oude steden. Dat zie
ik als een voorwaarde. Ik zég niet
dat wij voor een aantal dingen niet
erkentelijk zijn zoals de bijdrage
van het rijk in de aanleg van de
Metro-Oost. Maar wij generen ons
niet nog meer te vragen".
„Wat wilt u in twee jaar bur
gemeesterschap nog afmaken".
„Dat heb ik de raad wel eens ge
vraagd. Wat kan ik in die twee
jaar nog doen? Ach, Rotterdam is
een grote stad met een continue
brede stroom van gebeurtenissen.
Hier heeft' niemand het gevoel, het
raadslid niet, de wethouder niet en
de burgemeester niet, de geschiede
nis begint bij mij. De invloed van
één man is daarvoor te gering. Ja.
Johan van Oldenbarneveldt. toen
die hier raadspensionaris was. heeft
hij de basis gelegd voor wat Rotter
dam nu is.
Emmeluord
In Emmeloord zou Je
nog een reünie kunnen organiseren
van tien man, die het recht hebben
om te zeggen: dat hebben wij sa
men gemaakt. In een grote stad
komt dat niet meer voor. De contri
butie van één man is hoogst be
scheiden. In kleinere gemeenten
verrijzen de laatste jaren riante ge
meentehuizen. De mensen die daar
toe het initiatief namen, laten een
stempel na. Burgemeester d'Ailly
van Amsterdam had dat ook ge
kund. als hij had bereikt dat het
paleis op de Dam was gaan funge
ren als stadhuis. Dan was er voor
deze man voor het stadhuis een
monument opgericht".
We praten over het contact tussen
burgemeester en burgers, over de
Zaanstreek die wij beiden goed
kennen.
Thomassen„Zaankanters hebben
geen autoriteitenvrees. Ik weet nog
dat een werknemer van Albert
Heyn een onderscheiding kreeg.
Daar hoorde ook een oorkonde bij.
Toen die man de oorkonde onder
ogen kreeg zei hij tegen zijn direc
teur, Gerrit. Heyn: „Meneer Gerrit
geef me is effe je bril, want ik kan
het niet lezen", en meneer Gerrit
gaf de bril".
Hebt u vrienden in Rotter
dam?"
Aarzelend: „Het is niet mogelijk. Ik
zou me moeten forceren. Onze
vrienden zijn verspreid over het
hele land. Dat zijn vier of vijf
echtparen".
..Uw vrouw staat bekerid als een
sterke persoonlijkheid, een waar
achtig e&'ste burgeres, iemand
die zich de noden van de bevol
king sterk aantrekt. Zij schijnt
politiek anders te denken dan
u?"
Burgemeester Thomassen: „Voor de
functie van burgemeester word Je
met z'n tweeën gehuurd. Men let op
de vrouw. Zij zit in het NOVIB-be-
stuur, is sterk verwant met actie
groepen. Mensen uit het Oude Wes
ten zijn wel eens met een spandoek
aan mij voorbijgetrokken met de
tekst: „Thomassen luister meer
Formidabele welbespraaktheid
Zij is zeer begaafd in het leiden
van vergaderingen. Snel en effi
cient. Dat schijnt verband te hou
den met het natuurlijke leefpatroon
van de vrouw. Zij is veel meer tijd
gebonden door de zorgen voor de
kinderen en zo Er wordt bij ons
thuis veel gediscussieerd en dan
zijn we het lang niet met elkaar
eens. Het burgemeestersvak is voor
jonge kinderen een onplezierig vak.
Er wordt door de kornuiten zo
gauw gezegd: dat kun jij niet doen
als zoon van de burgemeester".
Vu Is beeld
..Buiten Rotterdam ivordt wel
eens gezegd dat deze stad door de
luchtvervuiling onleefbaar is".
Opnieuw fel: „Een vals beeld. Aan
het bederven van die beeldvorming
hebben we zelf grotendeels bijge
dragen. Neem nou eens de ergste
smogperiode. Hoeveel procent, heeft
echt iets geroken? Van de 1.1 mil
joen mensen waren dat er 30.000 en
dan nog langs de rand van Vlaar-
dingen. De eigenlijke stad merkt
daar nooit wat van. Het is dan ook
te gek om los te lopen om te zeg
gen dat die Rotterdammers in dat
opzicht zo ellendig zitten".
„Keert u na het ingaan van uw
pensioen terug naar Twenthe
„Ik zou het zelf wel graag willen.
Wij hebben veel vriendschappen in
Twenthe. De mensen zijn daar erg
trouw. Maar mijn vrouw wil mis
schien liever in het centrum van
het land wonen, dicht bij de klein
kinderen begrijpt u? Zij moet zelf
beslissen. Ik heb er geen tijd voor
om een huis te gaan zoeken".
„Gebruikt u uw redenaarsta
lent bewust
„Het. is geen verdienste. Ik heb
nooit beoogd er een effect mee te
bereiken".
„Nog een vraag: „Er werd wel
eens gezegd dat de hoofden van
dienst in Rotterdam de dienst uit
maken. Is dat zo?"
„Hoe groter de gemeente hoe groter
relatief de invloed van bekwame
ambtenaren. Het aantal ambtenaren
is hier natuurlijk veel groter. Alle
maal bekwame ingenieurs, die tun
nels, bruggen en een metro bouwen.
Ik dacht dat er een gezond even
wicht bestaat tussen hen en het
college".
„Zitten er nog wel eens burgers
in uio badkuip?"
„Ze zijn twee keer geweest. Ik
dacht dat ze een grapje maakten.
Het werd geroepen op een vergade
ring van het Oude Westen. „Mogen
we soms in uw badkuip zitten? Ik
heb toen gezegd, kom maar. Die
mensen hebben niet begrepen dat
ze daarmee het imago van mijn
vrouw en mij hebben bevorderd.
Niet dat wij zo op populariteit zijn
gesteld. Stel Je voor dat ik een pu
blic relationsbureau zou inschakelen
met de vraag: hoe kan ik nu popu
lair worden bij de bevolking? Stel
dat er dan geantwoord zou zijr
„Laat eens wat mensen in uw bac
kuip. „Dat zou ik toch wel ei
vreemd hebben gevonden".
•as?*? a ff
