CONOMIE NEDERLAND
EINIG BEMOEDIGEND
„Morele moed" kost Bondsrepubliek voor
1972 een bedrag van ruim 4 miljoen mark
P
FIRMA A. VAN DER HEIJDEN
Praten over „de drie", maar wat gebeurt er eigenlijk ginds...?
Europese Commissie vindt:
POLITIEKE ONR UST
OVER GEHEIME
WERKAFSPRAKEN
Boterham met ham
veroorzaakt rel
in ziekenhuis
piNSDAG 14 MAART 1972
Hoe moet je dat nou noemen?
Is het eenvoudig een kwestie
van "het recht moet zijn loop
hebben" of gaat het er om, d'at
een vol'k zevenentwintig jaar na
dato wérkelijk zijn geweten
schoon wil wissen, het gelaat wii
ontdoen van alle smetten?
Op zh minst is het een po
ging.
De Tweede Wereldoorlog
een Duitse aangelegenheid, la
ten we het raar maar op hou
den is zevenentwintig jaar
verleden tijd, Tooh stonden de
Door
Aad Wagenaar
afgelopen weken de kranten weer
bol van wat er aan "grausame
Sachen" in die lamg-geleden
oorlog is gebeurd. "De Drie van
Breda", de emotionele getuige
nissen tijdens de hoorzitting in
'slands vergaderzaal; het tot
vroeg in de morgen durende
debat van de parlementariërs.
Hoe moet je dat nou noemen?
Afrekenen met het verleden.
Misschien. Holland doet dat op
zijn manier. Correct en naar de
letter der wet. Maar in Duits
land, toch al uitblinkend steeds
in "Pünktlichkeit" en "Anstan-
digkeit" doet men dat afrekenen
nóg correcter en naar de Hoofd
letter der wet. Iedere dag nog.
Daar zitten ze, in hoefijzer-
vorm: drie beroepsr ecshters,
links en rechts van hen zes le-
kenrech'ters ("gezworenen")nog
meer rechts een oude griffier,
die druk schrijft. Dan, aan de
linkerkant van de zaai: de zes
aangeklaagden. Ze hebben ne
gen verdedigers achter zich zit
ten. Aan de linkerkant vier "Er-
satz"-lekenrechters en één "Er-
satz"-beroepsrechter; zij zijn er
voor het geval dat er iemand
aan de hoofdta-fel een onge
steldheid overkomt en dus een
dag van het proces niet zou
kunnen bijwonen.
Korrekt, gründlich und pünkt-
lich.
Ordners
Aan de linkerkant zie ik ook
nog een parketwacht aan een
tafeltje. Hy dut van tijd tot tijd,
veert alleen op als hy een
nieuwe getuige moet binnenlei
den. Of als hij op verzoek van
de voorzitter van het "Schwur-
gerlcht", één van de twee open
bare aanklagers ("Staatsan-
walte") of de verdedigers ("Ge-
rioh'bsanwaltë) een document
moet aandragen, dat verhoor,
bewijslast of, te zijner tijd, ver
ontschuldiging zal aantonen.
Die documenten bevinden zich
in 34 ordners. Het aantal pa
gina's daarvan overtreft wel
licht het getal van de doodge
schoten Joden, waarom het in
dit proces gaat. "Dit proces"
dat is er één in Frankfurt. Een
vay de drie in Frankfurt. En één
uit de vele, die momenteel in de
Westduitse bondsrepubliek wor
den gevoerd.
Men praat er nauwelijks over,
in die Bondsrepubliek. Heel af
en toe schrijft een krant een
stukje over één van de lopende
Sedert het moment dat in de
Bondsdag na lange discus
sie! een wet werd aanvaard,
waarin de 20-jarige verjarings
termijn voor moord en groeps-
moord voor zover het nazi
misdaden betreft werd opge
heven, praat men niet zoveel
meer. Wet is wet, nietwaar, zo
als ooit Befehl ook Befehl was.
aan de voorbereiding van pro
cessen tegen NS-(National-So-
zialistisch) misdadigers. De ge
middelde leeftijd van de juristen
is 35 jaar; grut dus, dat de oor
log van "horen zeggen" heeft.
Directeur is Oberstaatsanwalt
dr. L. Ruckerf. Hy is 47 jaar,
oök niet erg oud. Hy is er van
overtuigd dat zijn instituut tot
zeker 1980 handenvol werk zal
hebben. De jaren 1973 en 1074
worden naar zyn mening "'top
pers".
Er valt immers nog zoveel "zu
bereinigen".
Alleen de Zewtrale Stelle in
Ludwigsburg al vraagt van de
justitiebegroting voor 1972 het
lieve bedrag van 4.130.800 DM.
Daar komen nog bij de proces
kosten voor rekening van de
onderscheidene (elf) Bundes-
lander, die de republiek kent.
Potloodje
Zivilcourage
Dat besluit tot niet-verjaring
ging er door in april 1969.
In Ludwigsburg is er de Zen-
trale Stelle der Landesjustizver-
waltungen zud Aufklarung der
NS-Verbrechen. Hier werken
circa honderd mensen dagelijks
"Op dit moment", zegt Ober
staatsanwalt dr. Ruckerl, "zijn
in de Bondsrepubliek de volgende
processen aan de gang. Pakt u
even een potloodje en noteert u
maar. Bedenkt u wél, dat de
datum die ik noem, het tijdstip
is van de aanvang van de pro
cessen. Sie sind noch immer
laufend
Potloodje: Wij noteren:
1. Düsseldorf. 25 maart 1971.
Günther Hermann, hoofdaange-
klaagde en twaalf anderen staan
terecht wegens moord op Joden
in de Oekraïne.
2. Regensburg. mei 1971. Kreu-
zer, Gestapo-man, staat terecht
wegens massamoord in de Oe
kraïne.
3. Arnsberg. 7 september 1071.
Barth, hoofdaangeklaagde en
zeven anderen staan terecht we
gens moord op Poolse Joden.
4. Mannheim. Oktober 1971.
Brettschneider staat terecht we
gens moord op Joden in Polen.
5. Frankfurt. 20 oktober 1971.
Stasaitis staat terecht wegens
moord op duizend Joden en
communisten in Litauen. Let
wel! Deze man staat voor het
"Jugendgericht", omdat hij ten
tijde van het misdrijf nog maar
een jochie was.
6. Bochum. 2 november 1971.
Walter Baach staat terecht we
gens moord op Joden in Polen.
7. Memmingen. 14 november
1971. Anton Ganz staat terecht
wegens moord bij herhaling in
het concentratiekamp Mauthau
sen.
8. Berlijn. 16 november 1971.
Friedxich Boschammer staat te
recht. voormalig medewerker
van het Reichs Sicherheits
Hauptamt 1RSHA wegens zijn
aandeel in de oplossing van de
zogenaamde "Judenfrage".
9. Frankfurt. 25 november
1971. Joseph Kuhr en anderen,
Polizei Bataljon 306, staan te
recht wegens moord op Joden
in Pinsik en andere plaatsen.
10. Wiesbaden. November 1971.
G. L. Hoffmann, hoofdaange
klaagde en vijf anderen, staan
terecht wegens moord op Joden
in Lublin
11. Frankfort. Januari 1972. Dr,
Endruweit en dr. Borne staan
terecht wegens euthanasie van
krankzinnigen, op 'diverse plaat
sen gepleegd.
12. Hamburg. 9 februari 1972.
Anton Becker, hoofdaange
klaagde en twee anderen, staan
terecht wegens moord op Joden
in Lublin.
13. München. 28 februari 1972.
Karl Finger, hoofdaangeklaagde
en twee anderen staan terecht
wegens moord op Joden in
zuid-Rusland.
Dit zijn, zegt dr. Ruckeiü, de
thans lopende processen. Maar,
gaat hij door, zeer binnenkort
beginnen:
Essen: Legationsrat Horst
Wagner, die beschuldigd wordt
van aandeel in de deportatie van
Joden uit Hongarije, Tsjecho-
Slowakye, Griekenland, Dene
marken en Nederland. Dan komt
in Düsseldorf voor het gerecht
Wilhelm Ahrenz, die beschul
digd wordt van moord op Oe-
kraïinse burgers. In Düsseldorf
in de herfst van 1972, en dat is
heel belangrijk, komt ook dr.
Ganzenmüller, die de voormalige
staatssecretaris was van het
Verkehrsministerium, die er van
beschuldigd wordt dat hy het
vervoer naar vernietigingskam
pen heeft georganiseerd. Dan
krygen we in de zomer ook nog
in Neurenberg dr. Hoffmann, die
rechter is geweest bij een Son-
dergericht in Neurenberg en die
een keer een Jood ter dood ver
oordeeld heeft wegens rassen
schande".
Enzovoorts, enzovoorts.
"Zivilcourage" (moreli insca)
schreef een krant in 1969. En
oök: dat willen veel Duit
sers liefst vergeten en nog lie
ver: door anderen doen verge
ten
De perstribune van gebouw C.
van het Lanüesgericht In Frank
furt bevat 48 bekwame zit
plaatsen. Twee dagen lang is er
van die 48 maar één stoel be-
z&t. Door mij. Zelfs de chauf
feur wist niet waar gebouw C.
stond. Terwijl het daarbinnen
toch om de moord op 30.000 Jó
den ging.
(wordt vervolgd:)
BRUSSEL Nederland moet wat betreft zijn econo-
voor 1972 weinig bemoedigende verwachtingen koes-
en, aldus de Europese Commissie in Brussel. Een ge-
ïge toeneming van het bruto-nationaal produkt; sterke
(mindering van het investeringsvolume; langzamer uit-
iding van de export; stijgende werkloosheid; sterk op-
jende prijzen door een aanhoudende druk van de loon-
•sten; een ontoereikend herstel op lange termijn van de
talingsbalans zijn de factoren die aan de prognose van
Europese Commissie bijdragen.
n Brussel meent men dat het te-
igaan van de prijs- en kostenstij
gen het voornaamste doel moet
ven om verdere aantasting van
concurrentievermogen van de
rlandse economie en een ver
daling van het werkgelegen-
dsniveau te ondervangen.
>e Europese Commissie heeft dit
idpunt prijsgegeven inzake haar
rlijkse mededeling aan de
'aad over de aanpassing van de
"ltsnoeren voor het economische
eid over het jaar 1972.
'olgens de EEG-commissie is het
:enst de van de Nederlandse
l/h nbare financiën uitgaande im-
sen in de hand te houden en de
I ns van 10 procent voor de toena
il ig van de staatsuitgaven in 1972
y t te overschrijden.
Fanneer aanvullende uitgaven
V dan vooral uitgaven ter voorko-
[•nieuw kort
geding over
fluoridering
^STERDAM (ANP) Zes Am-
dammers, die bezwaren hebben,
de fluoridering van het Am-
ise drinkwater, die maandag
ftt, hebben een kort geding te-
de gemeente aangespannen dat
Benmiddag (14.00 uur) voor de
Went van de rechtbank in Am-
am zal dienen,
eisers zijn een arts, een bioloog,
chemicus, twee huismoeders en
huisvader. Zij moeten volgens
raadsman gezien warden als
esentanten van de grote groep
Edammers, die bezwaren heb-
tegen fluoridering.
ïyraagd wordt een verbod tot
ridering zolang niet aan al de-
i en, die bezwaren hebben door de
eente ongefluorideerd drinkwater
worden afgeleverd. De vijf tap-
en waar dit water beschikbaar
V iJu worden door de eisers namp-
onvoldoende geacht Subsidiair
Jw dt gevraagd een opschorting, tot-
de Raad van State in een prin-
k zaak heeft beslist wat moet
verstaan onder een prakti-
1 mogelijkheid tot verstrekking,
ongefluorideerd drinkwater. En
subsidiair een door de presi
de bepalen termijn van onschor
Er is een dwangsom gesteld
100.000 gulden.
ming van een stijging van de werk
loosheid in bepaalde streken nood
zakelijk zullen zijn dan zou Neder
land moeten trachten de nawerking
daarvan deels te neutraliseren door
andere bezuinigingen. Bovendien acht
de commissie het nodig onder de be
grotingstekorten de centrale over
heid en de lagere publiekrechtelijke
lichamen niet met monetaire midde
len te financieren.
Wiebeltax
Zy veronderstelt dat een soepeler
toepassing van de wiebeltax pas in
aanmerking komt als de oneven
wichtigheden minder groot worden
en als werkgevers en werknemers
hun aanspraken aanmerkelijk lager
gaan afstellen.
De vooruitzichten op het gebied
van de prijzen, zo stelt de commissie
met nadruk, zijn voor de gemeen
schap als geheél zeer verontrustend
De prijsontwikkeling kan namelijk
niet zonder weerslag blijven op de
voorwaarde voor een bevredigende
groei van de wereldhandel en van
het nationaal produkt van de lid
staten.
De commissie verwacht dat het
bruto-nationaal produkt in 1972 in
bijna alle lidstaten waarschijnlijk
aanmerkelijk minder snel zal stijgen.
De voorspelling van de commissie
geeft voor Frankrijk een stijging van
4,5 procent, voor Italië en België 3
procent, voor Nederland 2 procent en
voor de bondsrepubliek Duitsland en
Luxemburg slechts 1,5 procent. De
kostenstijgingen zouden tegelijker
tijd het verder oplopen van de con
sumptieprijzen in de hand blijven
werken. Die laatste stijging, zo meent
de commissie, zal al naar gelang het
land kunnen variëren van 4,5 tot 7
procent.
Schelpenzuiger
uit Zoutkamp
vast op Wad
PIETERBUREN ANP) Zes
wadgidsen hebben gisteren een be
zoek gebracht aan de schelpenzuiger
die op het wad bij Simonszand vast
zit. Het bleek de Hydra 2 uit Zout
kamp te zijn bemand door twee in
woners uit die plaats.
De mannen zitten sinds vrijdag vast
maar maken het goed. Ze verwach
ten dat het schip pas los komt als de
oostenwind gaat liggen.
ADVERTENTIE
BANKETBAKKERIJ EN KOKERIJ
BREESTRAAT 83
dagelijks o.m. in onze afdeling Quick Lunchi
PANNEKOEK naturel
PANNEKOEK met appel
PANNEKOEK met kaas
PANNEKOEK met spek
PANNEKOEK „Suisse"
met ham en kaas
PANNEKOEK met gember
PANNEKOEK de la malson
met ananas, manderijn,
rozijnen, appel, banaan,
kaneel enz.
Een ware tractatie
DEN HAAG - Grote politieke on
rust is ontstaan over de tot nu toe
niet gepubliceerde „werkafspra
ken" die de voorzitters van de vijf
regeringsfracties in de Tweede Ka
mer vorig Jaar tijdens de kabinets
formatie met elkaar hebben ge
maakt. Vanmorgen pleegde minis
ter-president Biesheuvel over even
tuele publikatie overleg met de op
volgers van de toenmalige fractie
voorzitters. Het initiatief voor het
overleg is van de nieuwe voorzitters
uitgegaan.
Ook hebben vanmorgen de ver
schillende fracties zich met de zaak
beziggehouden. Naar verluidt voelen
vooral enkele KVP-kamerleden zich
nogal gepikeerd over deze geheime
afspraken.
Oppositieleider Den Uyl heeft aan
gekondigd, dat hij vanmiddag in de
vergadering van de Tweede Kamer
om onmiddellijke publikatie van de
„werkafspraken" zou vragen. In een
gistermiddag uitgegeven verklaring
herinnert Den Uyl aan een uit
spraak van minister-president Bies
heuvel in diens regeringsverklaring,
van 3 augustus van het vorig jaar:
.Inmiddels heeft de regering vol
daan aan het. verzoek om alle van
belang zijnde formatiestukken te pu
bliceren". Den Uyl meent nu ..De
indruk bestaat dat ter zake doen
de informatie aan het parlement is
onthouden".
Secretaris-generaal van de
NAVO, mr. Luns drukt de hand
van bisschop Sir Michael Gonzi
van Malta na het gesprek dat ze
gisteren hadden 'over de toekomst
van de Britse militaire basis op
Malta. Al eerder heeft bisschop
Gonzi bemiddeld in de kwestie
over de pacht van de Britse bases.
De onderhandelingen verkeren op
dat punt reeds enige tijd in een
impasse.
Korporaals
op criminele
expeditie
EDE De marechaussee heeft
twee korporaals uit Ede gearresteerd,
die er van worden verdacht ongeveer
dertig inbraken te hebben gepleegd.
waarbij zij voor ongeveer tien tui
zend gulden aan tv-toestellen, ver
rekijkers en krissen buit maakten
Een van hen heeft bekend ook te
hebben ingebroken bij de hoofdin
specteur van politie in Ede.
NIJMEGEN Een boterham met
ham is er de oorzaak van geweest
dat de 35-jarige Turk S. Arslan
vanuit het Nijmeegse Wilhelmina-
ziekenhuis de benen heeft geno
men.
De Turk was opgenomen voor een
slaapkuur en kreeg per ongeluk tij
dens de maaltijd een boterham met
ham opgediend. Iets wat voor de
Turk, die mohammedaan is, ver
boden voedsel is. De heer Arslan
verklaarde echter dat hem al meer
malen verkeerd voedsel is opge
diend. "Op het laatst werd ik zo
boos dat ik tegen de hoofdzuster
zei: "Mens lig niet langer te ouwe
hoeren. Ga hier maar weg. Ik eet
niet meer".
Volgens de vrouw van de heer Arslan
moet de zuster toen begrepen heb-
heerf dat de man haar voor hoer
uitschold. De problemen rond de
boterham met ham laaiden zo hoog
op, dat de man, samen met zijn
vrouw tijdens het bezoekuur de be
nen nam De gewraakte boterham
met ham wordt nu thuis in de wo-
Gaasterland
protesteert
tegen plan
recreatie
GAASTERLAND De inwoners
van de gemeente Gaasterland nau.
welijks zevenduizend zielen gToot
hebben meer dan tweeduizend be
zwaarschriften ingediend tegen het
ontwerp bestemmingsplan Wylde-
Dit plan beoogt het mogelijk te
maken een 75 hectare groot recrea
tie- en sportcentrum aan te leggen.
De bezwaren van de bevolking
richtten zich in de hoofdzaak tegen
de grootte, waardoor, volgens hen,
de streek zal warden "overstroomd"
door vijfhonderdduizend bezoekers,
per Jaar. Dit aantal wordl minimaal
door de organisatoren verwacht.
ning van de Turk, !n de koelkast
bewaard.
De geneesheer-directeur van het zie
kenhuis, de heer H. de Ruyter De
Wildt, zegt, dat er inderdaad per
ongeluk een boterham met ham ia
aangeboden. "Eerder weigerde de
man een boterham met corned
beaf, waarvan wij niet wisten of er
varkensvlees in verwerkt was. De
man is echter per ongeluk zo be
handeld, want op zijn kaart stond
dat hij geen varkensvlees mocht
hebben. Eerder al had hij runder
gehakt gehad uit de dieetkeuken,
dus is er van opzet geen sprake.
Toen de vrouw echter zei dat haar
man zo niet in het ziekenhuis kon
blyven hebben we gewoon gezegd:
"als u wilt gaan kan dat. Per slot
van rekening is het hier geen ge
vangenis".
ADVERTENTIE
uitzendbureau
luba n.v.
nieuwe rijn 35,
01710—40341
lid abu
Hotel "De
Wereld" voor
lopig nog niet
gesloopt
WAGENINGEN Het zal zeker
nog vijf jaren duren voordat hotel
"De Wereld" in Wageningen waar
in mei 1945 de capitulatie van de
Duitse troepen in Nederland werd on
dertekend zal worden gesloopt.
De eigenaresse van het gebouw,
het college van bestuur van de land-
bouw-hogeschool in Wageningen
heeft besloten nog enige eenvoudige
voorzieningen te treffen, waardoor
het studium generale van de school
zijn activiteiten in dit gebouw zal
kunnen voortzetten.
