Bochum verijdelt
moordaanslag op
ons drinkwater
vond
192
in
Isaac Keesing
de "kruiswoordpuzzel"
Ook komende jaren blijft
'smog' boven Rijnmond
er
ZESDUIZEND VATEN CYANIDEN ILLEGAAL GESTORT
BRAND IN
AMBASSADE
WONING
Rapport milieu-ervaring:
BOCHUM Men mag over de Duitsers denken zoals men
wil, maar er is nu een zeer gegronde reden hen dankbaar te
zijn. De gemeente Bochum namelijk, nog niet te zeer besmeurd
met de uitwerpselen van het Ruhrgebied, heeft 1,3 miljoen gul
den neergeteld voor (onder andere) onze gezondheid.
Met succes bovendien, want er is de
laatste maanden niemand aan zijn
glaasje leidingwater overleden. En
dat had er echt ingezeten als Bo
chum haar en onze Rijn niet voor
vergaande vergiftiging had behoed
Een levensgevaarlijke vertroebeling
van het drinkwater, waarvoor ook
Nederlandse bedrijven verantwoor
delijk zouden zijn geweest, maar
Bochum was zo vriendelijk die
moordaanslag te verijdelen.
In het toilet van de welvaart speel
den zich in donkere nachten echter
duistere taferelen af. Galvaniseerbe-
drijven, die metaalsoorten van een
afdeklaagje plegen te voorzien,
klepten stiekurn hun vaten vol afval
Door
Daan Overhoff
ln de kuil. Heimelijk, omdat hun
vuilnis het giftige cyanide bevat, op
zich al levensgevaarlijk en. gemengd
met water, bestanddeel van het vol
gens chemische processen ontwik
kelde blauwzuurgas.
Bochum bedankt, al had het nooit
zover mogen komen.
Tot geruststelling van het Eerste
Kamerlid Van Wijk die van de mi
nisters Stuyt (Volksgezondheid en
Milieuhygiëne) en Van Agt (Justi
tie) en van staatssecretaris Kruisin-
ga (Verkeer en Waterstaat) nog
eens precies wilde horen wat er
rond Bochums kalkgroeve is ge
beurd.
Want dat was de voedingsbodem
van het kwaad, al kan je die op
een kille dag in februari onmogelijk
nog herkennen. Vijftien kilometer
buiten Bochum strekt zich nog
slechts een modderige zandvlakte
uit. De put van verderf is gedempt
en alleen een leger lege vaten her
innert aan de rillingen, die dr. Hel-
muth Darmstad (39). Bochums wet
houder voor rampen en nog wat
minder benauwende zaken, eens
over de rug liepen.
Afgraving
Begin augustus vorig Jaar om pre
cies te zijn, toen uit die afgraving
de meest giftige gassen omhoog ste
gen. Die groeve was er al een hele
tijd en de industriën mochten in
het midden van de enorme kuil
hun onschadelijke afvalstoffen stor
ten. Twee meertjes begrensden de
vuilnisbelt.
In de natuurlijke reageerbuis werd
de deugdelijkheid van de scheikun
dige wetten dan ook promt bewe
zen. De vaten roesten door. cyanide
vermengde zich met oppervlaktewa
ter en in de groeve ontwikkelden
zich duivelse dampen. Het cyanide-
gehalte in het water van de beide
meertjes steeg bovendien zozeer, dat j
je bij wijze van spreken aan een
druppel al genoeg had om ieman'd
om zeep te helpen.
Zesduizend vaten met vyfhonderd
ton cyanidehoudend afval bedreig- 1
den de gezondheid van de mens.
„In de loop van enkele maanden il
legaal gestort", weet Helmuth
Darmstadt nog. Ook Nederlandse
bedrijven maalqen niet om het leef
klimaat. „Dat was te zien aan de
namen op de vaten", herinnert dr.
Darmstadt zich, ze kwamen overal
uit Europa vandaan. Ook uit Ne
derland".
Galvaniseren
Schuldigen heeft men in Duitsland
echter nog niet kunnen aanwijzen,
want welke weg zijn de vaten ge
gaan? Galvaniseerbedrijven dienen
hun afval zelf van het giftig cyani
de te ontdoen. Kleine firma's heb
ben daar echter niet de installatie
voor en zij geven hun braaksel
meestal af bij grote ondernemingen,
die tegen betaling dat kwaad wèl
kunnen vernietigen.
Nu kan zo'n bedrijfje uit zuinig
heidsoverwegingen natuurlijk een
broertje dood hebben aan milieuhy
giëne en daarom zijn vuilnis dom
weg in de sloot mikken. Maar het is
net zo goed mogelijk dat „grote
broer" belooft het gif te bestrijden,
daarvoor de oenten int en het afval
voor andere bedrijven van zijn gif
ontdoet. Daar kan de fout dus lig
gen, maar dat is nog geenszins be
wezen".
Ontdekking
Duitsland zoekt driftig naar de da
ders, want toen de vaten werden
ontdekt, was daar geen tijd voor. 9
augustus sloeg Bochum groot alarm
Het gevaar dreigde van twee kan
ten. Een scheur in de niet al te
stevige bodem van de kalkgroeve en
het grondwater zou worden aange
tast.
Erger nog. een breuk in de dijken
rond de meertjes en het vergiftigde
waterf zou in een lager gelegen
beekje, dat de vuilnisbelt aan één
kant begrenst, stromen. Een water
tje, dat uitgerekend uitmondt in de
Ruhr, die velen uit die omgeving
Scheikundigen van de gemeente Bo
chum en de alarmdienst van de
Bundeswehr, getraind op de gevol
gen van een atoombom en deskun
dig in biologische of chemische oor
logsvoering, bogen zich gehaast over
de noodsituatie. Besloten werd de
beide „gifbassins" leeg te pompen.
35000 kubieke meter troebel water,
dat echter weer elders moest wor
den geloosd.
In de Ruhr kon niet. De dichtsby-
zijnde rivier, die toen in aanmer
king kwam, was de Emscher. allang
bruin van de industriestront. Maar
de Emscher zoekt de Rijn op en de
Rijn komt nog altijd bij Lobith ons
land binnen. Tot aan de Noordzee
halen wij er een hoop water uit om
er de tanden mee te poetsen en er
de aardappels mee op te zetten. Ca
tastrofale werkzaamheden zolang de
Rijn een te hoog cyanidegehalt©
zou bevatten.
Neutraliseren
Dus moest dat gif eerst worden ge
neutraliseerd door in twee zuive
ringsinstallaties andere chemicaliën
als verdelgers aan het water toe te
voegen. Het dan vrijwel weer „ge
zonde' water werd vervolgens door
peil in de morsige meertjes van Bo-
aangelegd door de Duitse genietroe
pen, naar de Emscher gepompt om
via de natuurlijke weg tenslotte de
Noordzee te begroeten.
Twee weken na het alarm zakte het
pil in de morsige meertjes van Bo
chums beerput. Zeventien dagen la
ter was het karwei geklaard. Metin
gen aan de kuil, aan het einde van
de pijpleiding, bij de samenvoeging
van Emscher en Rijn en bij Lobith
leerden, dat het cvanidegehalte met
Duitse „Griindlichkeit" tot een mi
nimum was teruggebracht.
Geen doden
De verdunning in Emscher en Rijn
deed de rest. Het spoor van verderf
werd nog geen meter getrokken.
Geen doden, niet in Duitsland, niet
in Nederland. Wel gewonden, in J
Duitsland. „Negen", telt Helmuth
Darmstadt nog eens op. „vergifti
gingsverschijnselen tijdens het
werk. waarschijnlijk als gevolg van
blauwzuurgas. Gelukkig geen ziektes
van blijvende aard".
De stupide spot met het leefklimaat
kostte aldus alleen maar geld. Een
heleboel zelfs. „Met die 1,3 miljoen
zijn we er nog niet eens", verzucht
wethouder Darmstadt, „voor het
vernietigen van de vaten komt er
nog een lieve duit bij". Bochum
draait ervoor op. al probeert het
wel van de deelstraat Noordrijn-
Westfalen waarin het ligt, nog wat
geld terug te krijgen.
Bochum krijgt de hoge rekening
voor het gebrek aan verantwoorde
lijkheidsgevoel van anderen gepre
senteerd. Dat is even triest als de
aanblik van de stapel oudroest op
vijftien kilometer van het gemeen
tehuis, stille getuige van wangedrag.
Dr. Darmstad en zijn helpers stel
den er respect voor de omgevihg, en
zelf nog niet eens alleen de naaste
tegenover.
Puzzelen is veel meer dan schaat
sen of voetballen onze nationale
sport. In dit jaar mag daar wel
eens bij worden stilgestaan. Al
was het maar omdat de geschie
denis van de puzzel in Nederland
best een aardig verhaal is. Een
verhaal waarvoor men Keesing's
Historisch Archief zou kunnen
raadplegen, want daar staat alles
in, dus ook de historie van de
puzzel.
Door
Kees Haak
In Wassenaar
WASSENAAR By een brand in
de woning van de Indiase ambas-
sadeur in ons land aan de Wasse-
naarse Backershaegenlaan is gister
middag voor ruim een halve ton
schade ontstaan.
Kortsluiting op de tweede etage
van de villa is vermoedelijk de oor
zaak van de vuurzee.
De Wassenaarse brandweer wist
te voorkomen dat het vuur zich tot
andere verdiepingen uitbreidde. Wel
brandden enkele kamers van perso
neelsleden uit. Tijdens het uitbre
ken van de brand bevond zioh ge
lukkig niemand op de tweede etage.
ROTTERDAM (ANP) De be
woners van het Rijnmondgebied
moeten de eerstkomende Jaren voor
bereid blijven op perioden van ern
stige luchtverontreiniging. Aangeno
men wordt, dat absoluut gezien
de aard van de luchtvervuiling
geringer zal zijn.
Dit verwrcht het dagelijks be
stuur van Rijnmond op grond van
het rapport .Milieu-ervaring in
Rynmond". Het bestuur heeft aan
de hand van dit rapport, dat is ge
baseerd op een onderzoek onder de
bevolking, een aantal conclusies ge
trokken die voor het toekomstige be
leid van belang kunnen zijn.
In zijn eerste conclusie stelt het
bestuur, dat op alle bedrijven in het
Rijnmondgebied een klemmend be
roep moet worden gedaan zich te
genover de bevolking duidelijker te
verantwoorden over wat zij doen ter
voorkoming en vermindering van de
milieuverontreiniging. Het onderzoek
heeft aangetoond, dat sommige be
drijven ten onrechte als „de grote
vervuilers" worden aangewezen.
Het bestuur acht het van belang,
dat de overhel* de vergunningsaan
vragen die bij haar worden in
gediend, veel nadrukkelijker onder
de aandacht van de belangstellenden
brengt. En verder, dat de Dienst
centraal milieubeheer zo open moge
lijk gaat functioneren. Gebleken is,
dat de bevolkingsgroep die meent
dat de overheid de uiteindelijke be
slissingsbevoegdheid over industrie
vestiging moet hebben, is toegeno
men. 73 procent van de bevolking
echter vindt de inspraakmogelijkhe
den nog onvoldoende.
Het Rijnmondbestuur pleit sterk
voor een selectief industrievestigings-
beleid. Het is gebleken, dat de be
volking vestiging van milieuvervui
lende industrieën absoluut afwijst.
Tegen „schoene industrie" komen de
bezwaren minder ernstig tot uiting.
Een andere conclusie van het be
stuur is, dat aan de bedrijven in
Rijnmond maximaal toelaatbare
voorwaarden worden opgelegd. Deze
voorwaarden zullen in de loop van de
tijd stringenter kunnen en wellicht
ook moeten worden.
Maar nóg beter kan men het vra
gen aan de heer L. Th. W.P.T.
Keesing, directeur van om. „Het
Dagboek van de Wereld", dat in
1931 door wijlen Isaac Keesing werd
begonnen. Thans, 41 jaar later, is
er geen land ter wereld waar Kee
sing's Historisch Archief niet wordt
geraadpleegd. Politici, vakbonden,
burgemeesters, bibliotheken en
kranten zijn er op geabonneerd.
Het is, als noodzakelijke aanvulling
op welke encyclopedie dan ook, on
misbaar voor wie op de hoogte wil
zijn met de geschiedenis van eergis
teren, gisteren én van van
daag. Want Keesing's Historisch
Archief is een van week tot week
bijgehouden dagboek, waarin het
wereldnieuws, van Nixon tot en met
de „metaaltoestand" in Nederland,
koel, kaal en zakelijk wordt weerge
geven. Dé objectieve neutrale bron,
voor zover dat mogelijk is als Je
hedendaagse geschiedenis schrijft
In ieder geval wordt volstaan met
de feiten, het trekken van conclu-
sies wordt aan de abonnees overge
laten.
Veertig publicaties
Het KHA is slechts één van de
veertig publikaties van Keesing, een
holdingmaatschappij met in Neder
land zeven en in België drie doch
terbedrijven. Een familiezaak.
1911 door Isaac Keesing „uit het
niets" opgericht. De moedervestiging
zit nog steeds in Amsterdam. Thans
heeft alleen Keesing Nederland 225
man personeel in dienst, de honder
den gespecialiseerd vaste medewer
kers niet meegerekend.
Diezelfde Isaac Keesing „vond" in
1929 de kruiswoordpuzzel „uit". Ja
zó Jong is de kruiswoordpuzzel die
tegenwoordig zoveel varianten heeft,
de lastigste „het cryptogram" inbe
grepen, dat hoge school-puzzelaars
soms een van de fameuze archieven
van Keesing moeten raadplegen om
de witte hokjes goed in te vullen.
Keesing is thans de grootste puzzel
uitgeefster van Europa. Van de 28
puzzelbladen die Nederland telt,
brengt Keesing er alleen in Neder
land al 13 op de markt. Maar ook
Frankrijk en België puzzelen dank
zij Keesing. In ons land is Keesing
de naam achter alle „Denksport"-
uitgaven.
Wie dit allemaal beseft, moet er
niet aan denken wat er was ge
beurd wanneer de familie Keesing
in 1929 de in de Harz doorgebrachte
zomervakantie mooi zonnig weer
had gehad. Maar gelukkig regende
het
Isaac Keesing wist met zijn tijd
geen raad.
Kruiswoordraadsel
In een boekwinkel kocht hij een
„Ratselzeitschrift" en daarin trof
;.n
hij het fenomeen kruiswoow
de hersenbrekertjes die in
toen al een paar Jaar
ren. Isaac, die in 1911 i
cent, zonder personeel,
chines het Financiëel Ardidi
te (in de overtuiging dat
mee de bankwereld van i(ti
zijn, een gouden idee blee Jj('
dacht, vertelt nu zijn i w
dat is interessant, niet a
een regenachtige vakanti
Duitsland kan. kan ook
land.
Hij haalde de kruiswoordjfcei
dan volslagen onbekend *1
contereien, naar Nederlai
gauw kregen ook de Hollidi
smaak van het puzzelen I j>.
ook al omdat Isaac wist 1
rage moest „maken".
In de Utrechtsestraat in
liet hij achter een scht [j
een kijkgat erin een
puzzel bouwen. Voor goediec
gen loofde hij hoge prijzen
Amsterdam liep uit. Er i
tie te paard aan te pas
de te hoop gelopen mense
de trottoirs te houden. D
ni'ng" haalde de kranten
middelijk toehapten toen v
Isaac Keesing aanbood
een gratis puzzel af te
voorwaarde dat de krant
zetten dat Keesing de mak asc
dbi
Welke enorme vlucht
woordpuzzel en zyn tien
rianten heeft genomen, t lag
lijks te beschrijven. Op
Nederlanders in 1971 is
wel eens een puzzeltje
Juffrouw van de retirade
chauffeur die op de stanolg
een vrachtje wacht, tri
nachtportier, bejaari Ml
ook scholieren, huisvrou*
mici puzzelen. Geen krani i
of tijdschrift kan het
puzzel stellen.
De dertien puzzeluitgavec
sing bedienen
naar smaak. De
lijkheid in het puzzelwez
gio. Er zijn puzzels voor
beginnelingen tot en
voor hoge school-puzzeli
En L.Th.W.P.T. Keesinj
zoon van Isaac zijn
niet in zou slagen
puzzelrage steeds weer
varianten te injecterd
nieuwste Denksportuitfl
men speciale mode-, bi
voetbal- en kunstpuzzels
Nederland is al zo'n
„puzzelgek". Zelfs de TV
geen verandering in bj lne
heer Keesing: „Toen
kwam, waren we echt
een terugslag zou komen
tegendeel was waar: Ned I ii
gewoon door met puzzele lf
zelfs nog toe".
Vandaar die vraag: wat
moeten beginnen,
Keesing in 1929 in de H tee
rend weer had getroffen
Schaatsen Ljoedi
mova en Aleksander Gc> eö
de Sovjet-Unie hebben
avond in Calgary hun
paarrijden op de scl
den. Het Russische duo
che op het Westduitse I
na en Erich Buck, dat
den geleden bij het Eui
pioenschap in Gothenbui
naar uit de strijd kwi
m
MAANDAG 13 MAA
