Na slijtageslag van dertien uur
zei de Kamer duidelijk 'NEE'
Minister Van Agt, de verliezer
8BEEB^HB3B8
Nog geen afspraken
over thermische
belasting van Rijn
Nog geen fonds
slachtoffers van
strafbare feiten
voor
Bankbediende dacht
dat overvalplannen
voor de lol waren
Marokkaan
stak GAB
in brand
PAGINA 7
(Vervolg van pagina 1
DEN HAAG In het debat over de drie van Breda
werd reeds gistermiddag een motie ingediend, die een ver
dergaande strekking had, dan die, welke vanochtend in alle
vroegte werd aangenomen. In die eerste uitspraak legde de
Kamer het kabinet de verplichting op, dat de gratieverle
ning niet ten uitvoer zou worden gebracht.
De latere formulering kwam
tegemoet aan het door enkele
sprekers en ook door minister
Van Agt geopperde bezwaar, dat
door zo'n dwingende motie de
Kamer zich een recht zou aan
meten, dat grondwettelijk uit
sluitend aan de Kroon (vorstin
en ministers) is voorbehouden.
Behalve door de inmiddels
overbekende argumenten voor en
tegen vrijlating kwam ook dit en
andere staatsrechtelijke aspecten
tijdens de ellenlange beraadsla
gingen voortdurend aan de orde.
Formeel kon de Kamer zich niet
uitspreken over deze gratie, die wel
iswaar de uiterlijke schijn van collec-
tieve% vrijlating vertoonde, maar
blijkens nadrukkelijke en herhaalde
verzekering van Van Agt en ook
premier Biesheuvel gezien moest
worden als drie gelijktijdig inge
diende verzoeken tot individuele
gratieverlening. Weliswaar had de
Kamer zelf om dit beraad gevraagd,
maar talrijke sprekers toonden dui
delijk hun onbehagen over de staats
rechtelijke machteloosheid, waartoe
de volksvertegenwoordiging in dit
geval was- gedoemd.
„Hoorzitting"
Wat betekende dan wel deze be
raadslaging over een zaak, die een
groot deel van het Nederlandse volk
zozeer in beroering heeft gebracht?
Een soort hoorzitting, zoals premier
Biesheuvel voor de TV had ver
klaard? De minister-president, eerst
niet tot spreken bereid, trad na half
twee 's nachts toch aan om subtiel
uiteen te zetten, dat het hier ging
om een „confrontatie van menin
gen".
Maar ook hij maakte duidelijk, go
als ook Van Agt in tastender be
woordingen had gedaan, dat de rege
ring spoedig in zelfstandigheid zal
beslissen: „Ik ben hier aanwezig ge
weest om heel goed te luisteren met
het oog op de beslissing waarvoor het
kabinet dezer dagen (bedoeld werd:
vrijdag - red.) komt te staan".
Welnu, een meerderheid der spre
kers gaf te kennen het leed, dat door
vrijlating van „de drie" de tiendui
zenden oorlogsslachtoffers zal wor
den aangedaan zwaarder te willen
laten wegen dan.de van regerings
wege zozeer benadrukte stelling, dat
voortgezette gevangenisstraf voor de
drie oorlogsmisdadigers na 27 jaar
detentie niet langer zinvol kan zijn
uit een oogpunt van rechtsvoltrek
king.
Nederlaag
Het betekende zoal niet een for
mele. dan toch wel een morele ne
derlaag voor de regering, die in de
aanvang stellig ook tot deze „hoor
zitting" is geïnspireerd door de ver
onderstelde zekerheid, dat voor vrij
lating van de drie van Breda in de
Kamer wel een meerderheid te vin
den zou zijn.
De gevoelens, die bij de oorlogs
slachtoffers en (de laatste weken
duidelijk toegenomen) deel van het
Nederlandse volk leven, werden het
meest indringend vertolkt door de
rede van drs. Voogd (PvdA). Hü
vroeg zich af of de eenstemmige en
positieve adviezen van de rechterlijke
instanties nu wel zo doorslaggevend
zijn, dat zij los van de gevolgen voor
de samenleving, bepalend zijn voor
de vrijlating.
Hij toonde zich hoogst ontstemd
over het feit, dat de regering niet
de moeite heeft genomen met joodse
en verzetsorganisaties overleg te ple
gen. En wat het argument betreft,
dat niet-vrij lating in de toekomst tot
nieuwe gratieverzoeken en nieuwe
pijnlijke discussies zal leiden: „De
enigen die dit kunnen en mogen be
oordelen zijn de slachtoffers zelf".
Berkhouwer (WD), mej. Goud
smit (D'66) en Keuning (DS '70)
voerden soortgelijke argumenten te
gen de gratieverlening aan. Tijdens
de replieken zou de heer Voogd zich
bovendien pijnlijk getroffen voelen
door mededelingen van minister Van
Agt, dat de regering allerlei mate
riële tegemoetkomingen aan oorlogs
slachtoffers zal overwegen. „Ik heb
dit er bewust buiten willen houden.
Het gaat niet aan, dat een regering,
DEN HAAG (ANP) Over het
verhinderen van het optreden van
een ontoelaatbare thermische belas
ting van de Rijn zijn tussen Neder
landse en Duitse instanties nog geen
afspraken gemaakt. Aldus hebben de
ministers Udink van Volkfehuisves-
tinig en Stuyt van Volksgezondheid
geantwoord op vragen van het ka
merlid Jans (PvdA» over de plannen
voor de bouw van een natrium ge
koelde weekreactor nabij Kalkar in
Duitsland.
Het overleg over het gebruik van
het koelend vermogen van de Rijn
vindt plaats in de Internationale
Commissie ter bescherming van de
Rijn tegen verontreiniging. Dit over
leg is nog niet afgesloten, zo delen
de ministers mee. Zij herinneren er
aan, dat in een in november te Basel
gehouden bijeenkomst van de com
missie een aanbeveling is aange
nomen, die tot strekking heeft een
verdere verslechtering van de kwali
teit van het Rijnwater ten gevolgp
van de warmtebelasting in perioden
met lage afvoer te voorkomen.
Dit betekent dat de thermische be
lasting in kritieke perioden klein of
nihil moet zijn. Om dit te bereiken
zullen nieuwe centrales voorzien
moeten worden van toegevoegde koel
systemen, die de koeling van de cen
trale in kritieke perioden kan over
nemen. In plaats van de genoemde
toegevoegde koelsystemen bunnen bij
een centrale ook tijdelijke maatrege-
die een paar maanden geleden nog
de joodse oorlogsslachtoffers de mo- I
gelijkheid van een pensioen onthield. Aanzienlijk meer begrip
nu met dergelijke uitspraken komt". kritiek ondervond de zwas
minder
Van onze politieke redactie
DEN HAAG De regering heeft nog
geen geld beschikbaar voor een
waarborgfonds, waaruit slachtoffers
van strafbare feiten schadeloos ge
steld kunnen worden.
De vorige staatssecretaris van Justi
tie. mr. K. Wiersma, heeft een Jaar
geleden aangekondigd, dat op de
begroting voor dit jaar een miljoen
gulden voor het waarborgfonds zou
worden uitgetrokken.
De nieuwe regering zag in het ka
der van de bezuinigingen van dit
De huidige minister van Justitie,
mr. A. A. M. van Agt, heeft dezer
dagen laten blijken dat er nog geen
geld voor is. al heeft hij bij de be
grotingsbehandeling in de Tweede
Kamer wel toegezegd dat het waar
borgfonds hoge prioriteit zal hebben
als er in de beschikbare middelen
„een gaatje kan worden gevonden"
Niettemin heeft hij het tweede tus
senrapport van de commissie-Bins-
bergen gepubliceerd met de niet mis
Vergelding minister Van Agt van de zijde van
6 mej. Haars (CHU). en de heren Bre
men (KVP) en Van Dam (ARP'. Zij
bleken in staat het uitgangspunt van
Van Agt te onderschrijven, dat na
27 jaar gevangenisstraf voor de drie
oorlogsmisdadigers de grenzen van
de vergelding zijn bereikt en dat het
nu de voorkeur verdient de drie te
verwijderen of uit te stoten i zoals
het in de recente terminologie van
de minister heet). Mej Haars. „Er
komt een moment dat wij het oor
deel aan God moeten overlaten".
De heer Van Dam uitte de nogal
wonderlijke veronderstelling, dat de
regering in het gratiebesluit de drie
persoonlijke voorwaarden zal opleg
gen voor hun toekomstig gedrag
(maar hoe zou de naleving kunnen
orden afgedwongen als
Zowel in als buiten het Ka
mergebouw werd gisteren gepro
testeerd tegen de vrijlating van
de drie oorlogsmisdadigers. Op de
publieke tribune applaudisseerden
enkele aanwezigen tijdens de re
denering van Den Uyl. Buiten ver
telde de actrice Loudy Nijhof een
Joods verhaal op het Binnenhol.
Boekhouder op
verkeerde pad
na gokspel
DEN HAAG ANP Zeven
maanden gevangenisstraf, waarvan
twee maanden voorwaardelijk met
een proeftijd van drie jaar eist®
dinsdag de officier van Justitie bij
de Haagse rechtbank tegen de 47-
jarige boekhouder J. A. uit Den Haag
wegens verduistering van f 61.000.
Verdachte, zo bleek uit het pleidooi
van de verdediger, heeft de aanslui
ting van de maatschappij gemist,
enerzijds door zijn langdurige ver
blijf tijdens de wereldoorlog in Duitse
concentratiekampen en anderzijds als
gevolg van het succes dat ziin broer
in zijn loopbaan boekte. De boekhou
der wilde in één klap veel geld
maken en koos daarvoor de speel
tafel. Maar het gokken bracht hem
geen geluk.
De boekhouder raakte medio 1971
steeds meer verslaafd aan het gok
spel, dat hij veelvuldig aan Belgische
speeltafels bedreef. Al zijn eigen geld
besteedde hij aan het gokken, maar
toen dat op was, schreef hij cheque®
uit van de firma waar hij werkte,
voorzag ze van een valse handteke
ning van de directeur en inde op
die manier nog eens f 60.00,om
een gokje te wagen. Hoewel hij een
maal f 10.000 won, kwam A. toch
steeds dieper in de put te zitten.
Toen zijn schuld was opgelopen tot
twee ton en ook de f 61.000.- in drie
dagen spelen door de Belgische
croupiers waren „weggeharkt", meld
de hij zich bij de politie. Voor de
rechtbank gaf hy alle strafbare fei
ten toe.
'aten misdadigers eenmaal
het leven 4,_ t
West-Duitsland zullen zijn.-
toezeggen)
Ook de vraag naar de financiële
regeling, die de drie wacht, als zij
in de Bondsrepubliek zijn terugge
keerd, kwam niet goed uit de
te verstane* aanbeveling
heid moet een fonds in
roepen om te waarborgen dat door varA*^ToTu1teraai*d
delicten benadeelde mensen schade
loos worden gesteld.
De commissie stelt zich op tegen de
zienswijze van de vorige regering.
Deze wilde het waarborgfonds al-
leeen beschikbaar stellen voor
slachtoffers van geweldmisdrijven.
De commissie vindt, dat iedereen
die wordt benadeeld door een straf
baar feit (dus ook een vermogens-
misdrijf) een beroep op het fonds
moet kunnen doen.
Intussen heeft minister Van Agt te
vens aangekondigd, dat een wets
voorstel om de slachtoffers van een
strafbaar feit in het strafproces te
betrekken „in een ver gevorderd
stadium van voorbereiding" is. Het
rapport van de commissie-Binsber-
gen stelt voor de benadeelde al bij
het opsporingsonderzoek aanwezig
te laten zijn. Het slachtoffer kan
dan al een eis tot schadevergoeding
indienen.
in
Biesheuvel kon dan wel verklaren,
dat de drie waarschijnlijk alleen voor
bijstand in aanmerking zullen komen
de bestaande wetten in West-
Duitsland maken het geenszins on
denkbaar, dat deze „Heimkehrer"
alsnog in het genot van achterstallig
salaris dan wel pensioen zullen wor
den gesteld.
Toen omstreeks drie uur 's nachts
het debat uitmondde in de royale
aanvaarding van de motie kwam dat
niet,meer als een verrassing. Na de
slijtageslag konden de meelevende
publieke tribunes althans over de
uitslag van de stemming tevreden
zijn.
Bijstand ARNHEM De Arnhemse recht
bank heeft gisteren de zaak tegen
de zes mannen, die verdacht wor
den van een groot aantal overval-
'erf 'en °P banken 'n Betuwe. niet
kunnen afronden. Oorzaak hiervan
was. dat de 24-.iarige F. S. uit Arn
hem één van de hoofdverdachten
wegens vakantie van zijn advo
caat nog niet behoefde voor te ko-
De overige vijf gaven gisteren el
kaar de schuld. De 20-jarige bank
bediende A. K. uit Dodewaard zei,
dat hij er de ernst er niet van had
Ingezien, toen de anderen met plan
nen kwamen, om de bank waar hij
werkte, te beroven. "Ik dacht dat de
jongens het uit de lol vertelden",
zei hij.
De inbraak in de Dodewaardse
boerenleenbank werd toch werkelijk-
Duizend gulden
voor arrestatie
van pyromaan
FINSTERWOLDE De rijkspoli
tie van Finsterwolde heeft duizend
gulden uitgeloofd voor degene die
inlichtingen kan geven over de serie
brandstichtingen, die daar het laat
ste jaar zijn gepleegd. De politie
vermoedt dat een pyromaan aan hel
werk is.
DEN HAAG Om tien over
half tien leek de chaos com
pleet. Minister Van Agt was, na
vijf-en-dertig minuten vruchte
loos pogen de Kamer voor zijn
vrijlatings-standpunt te win
nen, abrupt opgehouden met
praten. Had hij niets meer te
zeggen, of gaf hij, na al enkele
malen door kreten van de tri
bune en door een fel-reageren-
de Marcus Bakker te zijn on
derbroken, de moed op?
Het leek dat het laatste het
geval was. Dat hü niet meer de
overtuigingskracht by de hand
had, die hij even tevoren in de
rinnen had gelegd, waarmee hy
opnieuw zyn ongelukkige
„Ariër-verklaring" van vorig
jaar terug nam. Het leek, alsof
„Ik ben my diep bewust van
mün tekort, ik kan slechts
trachten recht te doen" zyn
laatste woord was.
Door
Kees de Bruyn
Het was Marcus Bakker niet
genoeg. Met een van woede ver
trokken gezicht rende hü naar
het spreekgestoelte om voorzit
ter Van Thiel het woord büna
met geweld te ontfutselen. Zo
borrelde de verontwaardiging in
de communist omhoog over een
antwoord, dat „de indruk maak
te alsof de minister er helemaal
niet bü was geweest".
houden. Nog meer applaus klonk
op, toen ook de socialistische
fractievoorzitter Den Uyl zei,
dat hü „diep teleurgesteld" was.
Bits wimpelde hü die even on
gewenste als aan het kamer-
decorum vreemde büval af, ter-
wül in een heftig gedrang bü de
microfoons de kamerleden naar
het woord dongen. Pogingen tot
voorstellen van orde bleven er
gens in de verwarring steken, ge
roep om een afdoend antwoord
van de minister-president bleef
vooralsnog zonder resultaat.
Want vrüwel gelüktüdig met de
mededeling van een duidelük
uit zijn humeur zijnde pre
mier, dat het niet in zün voor
nemen lag het woord op dat
moment te vragen, viel de ha
mer van de voorzitter en werd
de vergadering voor een uur
geschorst.
Overleg
Applaus
Hü trok er het applaus mee
van de tribunes omlaag, dat
daar al lang voorhanden had
gelegen, maar door de enkele ma
len met opgeheven vinger door
voorzitter Van Thiel gewaar
schuwde, sterk meelevende be
zoekers nog net was binnenge-
Het werden tachtig minuten,
waarin het overleg in de frac
tiekamers en in de wandelgan
gen op hoge toeren draaide.
Het overleg, dat uiteindelük de
finitief het oordeel over de gra
tieplannen van het kabinet en
misschien ook wel over de poli
tieke carrière van minister Van
Agt zou vellen. Want al kwam
er eerst nog een tweede termijn
van de züde van de Kamer,
waarin alle argumenten voor en
tegen „uitstoting van de drie"
nog eens werden herhaald en al
sprak dan tenslotte premier
Biesheuvel toch, het was dui
delük, dat het tweede optreden
van de minister van Justitie be
slissend zou zün. Het werd het
ook. maar voor hem duidelük in
negatieve zin.
Nog minder kwamen het
was inmiddels twee uur gewor
den zün nu niet meer van
lend, net iets te voorzichtig zün
woorden zoekend, met machte
loze gebaren trachtend zün
woorden te onderstrepen, was
hier een verslagen man aan het
woord. Telkens meer woorden
herhalend en met een. naar het
scheen steeds smaller en witter
wordend gezicht, zün beslissing
verdedigend: „Een beslissing,
waaronder ik doorbuig, een
moeilüke beslissing, maar die ik
toch moet nemen in de positie,
waarin ik verkeer!"
Symbolisch
papier gelezen, maar geïmpro
viseerde goede bedoelingen over.
En de opnieuw enkele malen
snüdend door de zaal klin
kende interrupties waren niet
eens nodig, om de nu duidelük
bewindsman steeds
te doen stamelen. Aarze-
Het kwam weer niet aan. Niet
ln de zaal, waar de meerder
heid vóór de gezamenlüke mo
tie dus tegen vrü lating
even later nog sprekender zou
zün dan de felste tegenstanders
hadden durven hopen en niet
op de nog altüd propvolle tri
bunes. Waar een zich officier
noemende man hysterisch de
zaal inschreeuwde. dat de drie
na vrijlating wel zouden worden
opgespoord en doodgeschoten. En
waar een vrouw met door tra
nen verstikte stem in de rich
ting van de ontredderd om
hoog kükende minister Van
Agt riep: „Laat ons maar hui
len, elke nacht weer
De echte klap, die 8561 zou
heten moest toen nog komen.
Maar de verliezer zat er achter
de regeringstafel al getekend bü.
En toen hü, na nog een laatste
slok van zün Jus d'oranje te
hebben genomen, tussen de tele
grammen die in de loop van de
zitting bü hem en staatssecre
taris Grosheide waren bezorgd,
zün papieren büeen begon te
garen om ze in zün dikke zwar
te tas te bergen, leek dat büna
een sümbolisch gebaar.
held De buit was ruim een ton. die
thuis bij de 25-jarige dameskapper
G. H. uit Den Haag werd verdeeld.
De Hagenaar, die enkele maan
den tevoren naar het Arnhemse
Spijkerkwartier was verhuisd, zocht
het nu met een fors bedrag op
zak iiets verder. Met züti "ver
loofde" gin.g hy naar Torremolinos
in Spanje.
De Arnhemse rechtbank had hem
de kans gegeven om zijn avonturen
ln het Spaans op te schrijven. "Ik
heb deze stukken onder bedreiging
getekend", zei hij gisteren. Zijn ver
haal werd ongeloofwaardig geacht.
Mr. De Jong Swener uit Den
Haag. zijn raadsman, verzocht de
rechtbank niet al te grote aandacht
aan dergelijke bekentenissen te be
steden. Hij kreeg bijval van de of
ficier van justitie.
Vier andere verdachten gaven toe,
dat zij betrokken waren bij "een
rits" andere zaakjes. De 27-jarige
veehouder G. W. T. uit Randwijk
dacht, dat het er zo'n 75 waren ge
weest, maar zijn maat A. K. uit Do
dewaard wilde niet verder gaan dan
twintig.
De 25-jarige invalide pluimveehou
der H. IJ. uit Valburg barstte giste
ren in snikken uit. Hij vertelde, dat
"de jongens" hem af en toe een pep
middel hadden gegeven waardoor
hij, ondanks zijn gebrek, "gemakke
lijk over de balie van een bank had
den kunnen springen". Hij was de
man, die met een (plastic) pistool
o.a in Wolfheze het bankpersoneel
in bedwang had gehouden.
"Toen ik eenmaal bergafwaarts
was gegaan was er voor mij geen
terug meer", snikte hij.
De rechtbank zette de verhoren
vanmiddag voort.
Drie maanden
DEN HAAG (ANP) De recht
bank in Den Haag heeft gisteren de
25-jarige in Tunesië geboien en ge
togen Marokkaan A. K wegens
brandstichting in het Gewestelyk Ar
beidsbureau in Den Haag veroordeeld
tot een gevangenisstraf van drie
maanden met aftrek van voorarrest.
De opgelegde straf was conform de
eis van de officier van Justitie.
De Marokkaan had op 15 december
's nachts brand gesticht in het GAB
uit ontevredenheid over de wijze
waarop het GAB hem en zün landge
noten zou hebben behandeld. Hü zou
de dag daarna terugkeren naar Ma
rokko. na een mislukt verblüf van
anderhalf jaar ih Nederland. De
brand had een schade van ander
halve ton teweeg gebracht.
