LEIDS DIACONESSENHUIS 75 JAAR
Beleid voor binnenstad
BB-Leiden gaat het
Rode Kruis helpen
Groei in cijfers: van 22 tot
8755 patiënten en van 687 tot
110.500 verpleegdagen per jaar
ITERDAG 19 FEBRUARI 1972
LEIDEN
Enkele cijfers van de stormachtige en ook zegenrijke ontwik
kelingdie dit Huis in deze 75 jaar heeft doorgemaakt, illustre
ren dit het best. In het pand aan het Plantsoen waren het eer
ste jaar 22 patiënten (687 verpleegdagen) opgenomen. Een aan
tal, dat vorig jaar uitgroeide tot 8755, met 110.500 verpleegda
gen. Ook de cijfers van het personeelsbestand liegen er niet om.
Het eerste jaar begonnen met twee zusters en één arts, staan
momenteel 430 personeelsleden, w.o. 31 van de medische staf, in
de personeelsadministratie ingeschreven. Het is een groei om
dankbaar te gedenken
LEIDEN „Dankbaar gedenken". In dit teken zal on
getwijfeld zaterdag 26 februari de herdenking staan van
het 75-jarig bestaan van het Diaconessenhuis aan de Hout
laan. In alle eenvoud, stilte en bescheidenheid voor drie
kwart eeuw in een pand aan het Plantsoen begonnen, is het
initiatief van de Chr. Vereniging voor Ziekenverpleging in
deze periode uitgegroeid tot een modern ziekenhuis met
zijn veelvuldige en gedifferentieerde taken.
Een blik in de 75-jarige geschie
denis van het Diaconessenhuis
wijst uit. dat de dames G. W. de
Wolff-Middendorp, J. en H. E. Drost,
J. H. van Wijk, C. W. Corts en M. C.
den Houter-Leyh het initiatief na
men tot de oprichting van de reeds
eerder genoemde vereniging. Het
deel. dat deze dames voor ogen
stond, was om door middel van de
ziekenhuisverpleging de mensen met
het evangelie in aanraking te bren
gen. De middelen waren toen nog
gering, pen nieuw gebouw- kon niet
worden betrokken, zodat men zich
ruimte verschafte in het pand
Plantsoen 101. Weldra bleek, dat er
voor een dergelijke inrichting in
In het pand Plantsoen 101
(foto links) begon men in 1897
met de ziekenverpleging, om in
1.901 het nieuwe gebouw aan de
Witte Singel (foto onder) te be
trekken.
Leiden grote mogelijkheden waren,
waarom men dan ook kort na de
opening reeds plannen beraamde tot
uitbreiding.
Door
Sam Platteel
Foto's
Holvast
Het gelukte het bestuur beslag te
leggen op een gedeelte van de bui
tenplaats „Groenhoven" aan de Wit
te Singel, waar op 19 november 1901
een geheel nieuw naar de eisen des
tijds ingericht ziekenhuis kon wor
den geopend. Men begon hier met
een tiental bedden en tien verpleeg
sters. Aan de Witte Singel deed zus
ter Betje Aafies het eerst als bestu
rend zuster dienst. Achtereenvolgens
bekleedden deze functie zuster Lau
ra Ruempel Hamer. LiSbeth Meijer,
Louise van den Brink (ruim 25
jaar), zuster Elema en zuster Ans-'
Dach. Zij was de laatste besturende
zuster. Nu al weer enkele jaren
heeft het jubilerende Huis in de
persoon van zuster A. Thielen een
ad J unct-direc trice
Artsen
Ook vele artsen, die zich belast
zagen met de medische verzorging,
hebben het Huis in de loop van de
jaren gediend. Als eerste chirurg
werd dr .J. C J. Bierens de Haan
aan de inrichting verbonden. In de
loop van deze 75 jaar is dit aantal
sterk uitgebreid. Van de directeuren
noemen wij de namen van dr. F. A.
Nollen en dokter P. A. Coutnou, die
in november jl. het ziekenhuis ver
liet en die op 1 maart wordt opge
volgd door dokter C. L. van Woel-
deren. De sterke ontwikkeling van
de taken, waarvoor het Huis zich
zag gesteld, deed het bestuur beslui
ten om in 1960 ook een economisch
directeur aan te stellen, die men
vond in de persoon van mx. J. W
Filippo.
Uitbreiding
En belangrijke uitbreiding onder
ging het Diaconessenhuis in februa
ri 1927, toen een geheel nieuwe vleu
gel in gebruik kon worden genomen
en het aantal bedden sterk kon wor
den opgevoerd. Van de overige uit
breidingen dienen hier nog te wor
den genoemd de bijtrekking van het
zusterhuis, de bouw van de polikli- j
niek en de inrichting van het pand
Witte Singel 6 als rust- en zuster- I
huis. Ondanks al deze uitbreidingen J
in de laatste Witte Singelperiode
j van december 1963 had men de be-
j schikking over 170 bedden en liep
het Jaarlijkse aantal verpleegdagen
j op tot 63.500 had men met een
groot ruimtegebrek te kampen. Het
terrein aan de Houtlaan bood toen
i uitkomst om hier een modern zie-
j kenhuis te bouwen, dat in Januari
J 1964 in gebruik werd genomen. Het
is al weer te klein,
j De directieplannen zijn dan ook
rond om tot een flinke uitbreiding
j (een verdubbeling van de huidi- j
ge bebouwing) te komen. Het I
wachten is op de toestemming uit I
Den Haag. In de plannen zijn o.m.
opgenomen een verlenging van de
beddcnvleugels (van 333 naar 525
bedden), een nieuw poliklinisch
centrum en uitbreiding van de be
handeling- en dienstruimten. Zo
mogelijk denkt men hieraan in
1973 te beginnen.
'Het Diaconessenhuis. dat zich
reeds in 1901 onder de hoge bescher
ming van Koningin-moeder Emma
zag geplaatst, heeft haar tot twee- i
maal toe in zijn midden mogen heb- j
ben. Het eerste bezoek werd op 4
mei 1903 gebracht, het tweede op 8 j
april 1927.
Moeilijke tijd
Zeer sombere Jaren, die het be-
stuur, dat ruim 33 jaar in handen
was van prof. dr. J. N. Bakhuizen
van den Brink, voor schier onover-
komenlijke moeilijkheden plaatsten,
braken in december 1942 aan toen
vanwege de bezettingsautoriteiten
de inrichting aan de Witte Singel als
Örtslazaret werd gevorderd Binnen
zeer korte tijd moest men het ge
bouw. met achterlating van vrijwel
de gehele inventaris verlaten. Dank
zij de tegemoetkomende houding
van het bestuur der Ned. Zendings
school te Oegstgeest kreeg men voor
twee derde de beschikking over dit
gebouw, dat met ingrijpende veran-
deringen als ziekenhuis kon worden
ingericht.
Na de bevrijding heeft men alle
krachten ingespannen om het ge
bouw aan de Witte Singel, waaruit
nagenoeg alles was verdwenen en
waar een geweldige ravage was aan
gericht. weer „bedrijfsklaar" te ma
ken. Eind augustus 1945 vond de
overplaatsing plaats.
Sinds de vestiging aan de Hout
laan wij geven hier vergelijkend
materiaal van de Jaren 1965 en 1971
zijn de cijfers met sprongen om
hoog gegaan. Aantal operaties in
1965 in totaal 4260, 1971 5420, beval
lingen 365 (605), polikliniekbezoek
50.000 (82.000), laboratoriumonder
zoek 470.000 (1.120.000).
„Hotelruimte"
Uniek voor Nederland het was
een experiment is de „hotel
ruimte". die men sinds 1 januari
.1971 in een verdieping van het
zusterhuis aan de Houtlaan heeft
weten onder te brengen. Patiën
ten. die in het stadium van beter
schap verkeren en die zich zelf li
chamelijk kunnen verzorgen
(zelfwerkzaamheid), worden in dit
„hotel" opgenomen om nog wat
na te kuren.
Zij hebben de beschikking over
een eigen kamer, kunnen aan een
schrijfbureautje hun corresponden
tie afdoen en gebruiken gezamen
lijk de maaltijden in het „restau
rant". Indien gewenst kunnen deze
maaltijden ook op eigen kamer wor
den geserveerd. Een met zeer veel
smaak ingerichte conversatieruimte
dient tot onderling contact, tot het
lezen van een boek dan wel tijd
schrift en het volgen van televisie -
uitzendingen. Voor het contact naar
buiten heeft men de beschikking
over een telefoonlijn. In totaal kun
nen 23 patiënten, die aan de bete
rende hand zijn en op doktersadvies
naar het „hotel" verhuizen, hier een
onderkomen vinden. Krijgt men
daarvoor toestemming, dan kan er
ook gewandeld worden in de Leidse
Hout. Het experiment men denkt
al aan uitbreiding wordt door de
„gasten" bijzonder hoog aangesla-
I Het huidige complex aan de
Houtlaan foto in kop), dat in
1964 in gebruik werd genomen, is
nu al weer te klein. Een plan voor
I aanbouw (verdubbeling van de
capaciteitivacht thans op goed-
keuring uit Den Haag. Uniek voor
Nederland is de „hotelaccommo
datie", die op een verdieping van
het zusterhuis is ondergebracht.
Op de foto het „restaurant".
gen. „Je knapt hier helemaal op" en
„Je hebt er geen idee van dat Je
in een ziekenhuis bent", zijn zo de
reacties, die wij van de „hotelgasten"
vernamen. In het afgelopen Jaar
de gemiddelde verblijfsduur varieert
van twee tot veertien dagen liep
het aantal „verpleeg"dagen op tot
5600. Met deze „exploitatie" werd be
reikt. dat een bed in het ziekenhuis
eerder vrijkomt voor een volgend*
patiënt.
„Dankbaar gedenken", dat doet t
bestuur ook als het in deze dagen
terugziet op de grote toewijding van
allen, die by de ziekenverpleging zyn
betrokken. Van medicus via verple
gend personeel tot administratiev*
krachten en zij. die in de dienstver -
lenende sector werkzaam zijn. Om
i niet te vergeten „de vrienden van
het Diaconessenhuis", die het mede
financieel mogelijk maken om de
eindjes aan elkaar te knopen. We
derkerig gedenken dankbaar de
oud-patiënten de liefderijke verzor
ging. die zij in dit Huis van zovelen
i ontvingen.
Herdenking
j De herdenking van dit 75-jarig be
staan begint volgende week zaterdag
I om 2.30 uur met een bijeenkomst in
de kapel van het Diaconessenhuis,
gevolgd door een receptie" van 5 tot
6 uur. Op vrijdag 3 maart wordt er
in het Rijnlandslyceum feest ge
vierd met het personeel en enkele
genodigden. De daarop volgende za
terdag vindt een reünie plaats voor
allen, die in het Diaconessenhuis heb
ben gewerkt, 's Middag ontmoet
men elkaar In het Huis om 's avonds
I feest te vieren in het Rijnland&ly-
I ceum.
LEIDEN De raadsfractie van
Progressief Akkoord hoopt met
r van de week in de raad ge
uite "praatstuk" over de be
svoering ten aanzien van de
nenstad een antwoord te hebben
tven op een vraag, die na het
n van de binnenstadsnota op-
)t. Dat is de eenvoudige vraag:
ie nu?".
'eliswaar geeft de binnenstads-
i wel lijnen in die richting, maar
fflaal duidelyk is dat niet. Het
'er ontbreekt, waarbinnen alles
1 in de komende jaren moet
n afspelen. De ïynen hiervooi
n Wolkers in
igustinussoos
DEN Jan Wolkers komt vol-
iweek naar Leiden. Aanstaande
houdt hy in de Augustinus
*it aan het Rapenburg 24 een
over zyn werk. Ook zal hy
vertonen De byeenkomst be-
to acht uur.
heeft het PAK geleverd. De raad
zal moeten beslissen hoe het kader
zal worden.
Het PAK heeft naast de raad en
de adviesraad voor de binnenstad
een derde figuur "binnen de sin
gels" gehaald. Het noemt deze fi
guur een "buitengemeentelyke neu
trale derde". Daarby wordt gedacht
aan een team van externe deskun
digen, zoals dat het gemeentebe
stuur van Groningen heeft gead
viseerd by het binnenstadsbeleid.
Ik heb me onlangs in gunstige
zin uitgelaten over de Groningse
manier van werken en blyf er ook
nu by, dat een team van vyf of zes
hoogleraren, zoals dat voor Gro
ningen heeft gewerkt, een goede in
breng kan hebben by het bepalen
van het binnenstadsbeleid.
Voor het beleid op langere ter-
myn moet volgens het PAK worden
uitgegaan van drie dingen:
een definitie van het onder
werp (gebied plus samenhang met
omliggend territoir)
inventarisatie van de huidige
situatie:
bepaling grondtrekken toekom
stige gewenste situatie.
Van elk van deze die onderwerpen
staat natuuriyk het nodige
in de binnenstadsnota, maar
niet zo exaot. Om de toekomstige
gewenste situatie te kunnen schet
sen moeten de functies worden vast
gesteld. Uitgangspunt is, dat func
ties relaties zyn tussen bevolking
en voorzieningen. In de binnen
stad is er een verwevenheid van
functies. Ze versterken elkaar of
werken elkaar tegen. Prioriteiten
stelling is noodzakelyk voor zover
de functies elkaar tegenwerken.
Door een "terugkoppelingssysteem"
steekt het PAK-systeem geen
spaak in het wiel, dat op korte
termyn op gang moet komen. Vry
snel kan de strategie voor de lan
gere termyn worden bepaald en
alles wat op korte termyn moet ge
beuren zal daarmee in overeen
stemming moeten zyn.
Na inventarisatie door het ge-
meentelyk apparaat ontwerpt een
-derde de strategie. Dat wordt ge
toetst door deskundigen binnen de
gemeente en de adviesraad, waarna
de beleidskeuze aan de gemeente
raad is. Da t moment kan binnen
twee jaar aangebroken zyn.
Stockholm
Binnenstad
onder
de loep
Door
Hans Melkert
bacht stuurt een bulletin, waarin
de "voorbeeldige" situatie in de
Stockiholmse binnenstad onder de
loep wordt genomen. Het gaat daar
volgens de Zweedse Bond van han
delaren niet goed. Nodig zyn een
ruimere parkeergelegenheid en een
aangepast verkeersplan. Het door
gaand verkeer moet uit de city en
er moeten plannen voor een beter
autoklimaat worden uitgewerkt. De
bond zegt, dat de situatie zo snel
mogelyk aan het gestegen particu
lier autobezit moet worden aange
past als de city zyn functie van
cultureel en commercieel centrum
wü behouden.
LEIDEN Het hoofdbestuur van
het Nederlandse Rode Kruis heeft
een plan aanvaard, dat voorziet in
een vernieuwde organisatievorm voor
hulpverlening by onverhoopte ram
pen in vredestyd. Het gaat hierby om
de eerste hulp aan de slachtoffers in
het rampterrein, het vervoer van ge
wonden van het rampterrein naar
verzamelplaatsen voor registratie, sor
tering en medische hulp en daarna
de afvoer naar de eindbestemmingen.
Het Rode Kruis Korps ziet hierby
een taak voor regionale districtsco
lonnes by rampen van een zodanige
omvang, dat enerzyds een ge
heel of gedeeltelyk paraatmaken van
de Bescherming Bevolking gezien de
korte duur van de hulpverlening niet
lonend zou zyn, doch anderzyds
de omvang van de ramp een hulp
verlening vereist welke de capaciteit
van de lokaal beschikbare organisa
ties en middelen te boven gaat.
Voorshands beschikt het Rode
Kruis echter niet over het hiervoor
benodigde materieel. De B B.-Leiden
ls in principe bereid hieraan mede
werking te verlenen en de beide hulp
verleningsorganisaties onderzoeken
thans verder de mogelykheden voor
de praktische verwezenlyking van
deze opzet.
De vernieuwde organisatievorm van t
R.K.K. houdt een parallellisatie in
van de huidige organisatie met de
regionale organisatie van de B.B.,
hetgeen een belangryke verruiming
betekent van de mogelykheden tot
praktische samenwerking.
De wederzydse bereidheid tot sa
menwerking tussen het R.K.K. en de
BB. zal ongetwyfeld leiden tot een
oplossing waarmee het algemeen be
lang het best wordt gediend.
Uiteraard behoeft de eventuele be
schikbaarstelling van BB.-materieel
aan het R.K.K., in een later stadium,
voor wat betreft de detailregelingen
nog veel nader overleg en uiteindelyk
de bekrachtiging van het gezag
Vooral is daarby belangryk, dat
aan de uitvoering van de BB -taak
ingevolge de wet Be-che.-ming Be
volking op generlei wyze geweld
wordt aangedaan.
NEDERLANDS HERV. KERK:
Beroepen te Goudswaard en te Pa-
pendrecht, drs. M. Verduyn, kandi
daat te Gouda; te Culemborg, D.
Oliemans te Surhulsterveen; te Kat
wijk aan Zee C. Jongeboer te Elburg;
Bedankt voor Dordrecht: J. Kooien
te Werkendam; benoemd tot by stand
in het pastoraat te Halsteren en te
Nieuw-Vossemeer P. Klap te Zeist.
Beroepbaarstelling drs. M. Verduyn,
kandidaat te Gouda en drs. C. Haas,
kandidaat te Lelden.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Hoek van Holland G
de Jong te Dokkum.
GEREFORMEERDE KERKEN
(vrijgemaakt)
Bedankt voor Vollenhoven-Cadoe-
len, R. Timmerman te Heemse.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
Beroepen te Borssele en te Krui-
i ningen A Hoogerland te Werken
dam tweetal te Rotterdam-West ds.
A M. den Boer te Ridderkerk en J. C,
l Weststrate Meliskerke.
