ichtverteerbare programma's in de
ar ij se theaters
eusachtig signaal aan
e autosnelweg E 10
'V estdijk-kr ing'
melnieuwigheden in de Lichtstad
t0 11 FEBRUARI 1972
EXTRA
PAGINA 19
(GPD) Het Parijse toneel-
pleegt zijn zenith of althans de
l van de hoogconjunctuur altijd zo
teks einde van het jaar, tussen de
het nieuwe jaar te bereiken. De
uiaar van de iets oudere stempel as-
t de verjaardag van Jezus van Na-
behalve met ganzelevers, kerstbo-
n dito mannetjes en eventueel een
is in de Notre Dame bovendien nog
n toneelvoorstelling.
Joed als hij zich per seizoen, met De
urt, minstens een boek aanschaft,
}reuts bloot
de vermenigvuldiging van zaken- en lach-of-ik-schiet, beantwoordt
snoepreisjes, ook dezecocktail niet naaldscherp aan de wensen van een
op gretig onthaal zou mogen blijven 1 breed en massaal publiek dat, zoals
rekenen. I hij mij na de voorstelling toever-
trouwde, in het theater of de
Louis de Funes bioscoop enkel vraagt nu eens
een paar uur van de politiek, de
Maar de Parijzenaars zelf zoeken 't schandalen en de andere dagelijkse
niettemin nog steeds liever of in zorgen bevrijd te mogen worden,
elk geval goedkoper op de boule- Een doelstelling waardoor De Funes
zo vervult hij in de laatste week van het vafd.s' ™ar de a"lches' <?ze*d-l eveneens als een handschoen past
ï- i zojuist- dus ook weer zijn vernieuwd, iop de vijfde republiek van Monsieur
jaar Zijn culturele verplichtingen ten op- Zo heeft Louis de Funes die na de Pompidou die persoonlijk tot zijn
zichte van het theater. Minder ter wille vandood van ,Bourv,il en Pemandel als vurigste bewonderaars behoort - en
j li- Frans topkomiek nu een eenzame i die alle onfrisse luchtjes en tram
de stichtende voorbehandeling, dan wel bij j positie bekleedt, de filmstudio, waar melant van de politiek boven de
wijze van een gepaste verpozing in familie- i'."I same" Yves Montand zo- vermoeide hoofden van zijn volk
juist de jongste bestseller ,,La folie pifrpnliik nok lipvpr WPC zmi willpn
1 i 1*1 1 1 I 1 UC Jvllgotc ULOOOtlitl i 1
verband, en die kerstmenu s in de schouw- des grandeurs" voltooide, weer even
burg worden dan ook uit heel lichtverteer-!de ru? t°e^e^erd; om \n het thea"
ter, via het directe en levenswarme
bare ingrediënten samengesteld. Menu s contact met het publiek, zijn per
die niettemin ook na de feesten nog lang- soonlijke accu, gelijk hij zegt, wat
op te kunnen laden. Aanleiding, en
durig worden geserveerd en waaruit ik, ter echt ook niet veel meer, tot die
wilde doen.
eigenlijk ook liever weg zou willen
wuiven. Geen wonder dan ook dat
De Funes als Frankrijks eerste hof
nar de dood heeft gezien aan het
politieke engagement voor film of
theater, die daarentegen, de dave
rende en bevrijdende lach toch
nooit zullen kunnen ^missen. Geen
week en geen dag.
Offenbach herleefd
Op datzelfde doelwit der onbewolkte
gijn heeft ook het Theatre de Paris
zijn laatste pijlen gericht met de
opvoering, zo bijna niet de première
uwer informatie dan nu een klein greepje °Peratie 15 de klucht 0scar var*
1 Claude Magnier, die beslist niemand
schele hoofdpijn van het denken zal
geven, doch waarin Louis de Funes
kolderend, bolderend en trekkebek
kend avond aan avond in uitver-
I De internationale businessmen en dragen en het dient eerder als de kochte huizen dan toch maar dijen-
i de buitenlandse toeristen die zich decoratieve, doch nochtans stellig kletsende lachsalvo's en -orkanen
bij Lido een stuk nacht komen ver- bezienswaardige, figuratie in een weet te verwekken,
pozen, hoeven op een paar stuivers programma waarvoor verder het De carrière van De Funes, nu 57 van Jacques Offenbach's nauwe-
o-theater op de Champs niet te kijken, maar wensen dan circus met paarden, panters en een jaar, is voor hem pas heel laat ge- üjks bekende Opera-Buffa of
jat- zich zonder enige valse ook wel graag goede waar voor hun baby-olifant het variété- met start, al heeft hij die langdurige operette Barbeblue. Offenbach,
;nheid zelf het beroemdste I geld. Een waar die bij Lido eerstens j acrobaten en goochelaars-zang en j miskenning dan nu ook in luttele j die tijdens zijn leven, een tikkeltje
ter wereld noemt, heeft zo- uit de half- en zelfs driekwart, dans van de overbekende „exotische [jaren wel knap ingesloten: zowel [overgewaardeerd, door de Parijze-
vijf en twintigste verjaar- maar nimmer geheel ontblote girls i tafeleren" a la Ali Baba en andere J voor het toneel met een gage van naars wel de Mozart- van de
lerd door zichzelf en zijn van Scandinavische, Beneluxiaanse, Bengaalse hoofstandjes kundig f 2.700,- per avond als voor de film I champs Elysees werd genoemd,
itisch publiek -als geschenk Duitse en Britse komaf uit mrs.jdooreen werden geklutst Lido-di- waar zijn contract bovendien al-'heeft de laatste Jaren een opmerke-
iwe revue aan te bieden. Bluebell's illustere balletgroep be- recteur Guerin kent na een kwart- tijd nog in een ruim percentage ujke wedergeboorte beleefd met re-
wstelling die 't zo geen staat, doch waarop de recente eeuw, nu zowel zijn pappenhei- van de recettes voorziet is hij nu prises van La vie Parisienne fin
uw, dan toch zeker wel et- sexuele revolutie toch slechts een niers als het recept en hij hoeft de duurst betaalde acteur van een regie van J. L. Barrault) en placht op te houden, naar de ver-
izoenen belooft uit te zul- weinig vat blijkt te hebben gehad. dan ook nauwelijks angst te koeste- Frankrijk geworden. En hij is zijn 1 Van Perichole. die zich in ditzelfde commercialiseerde boulevards zou
lenen waarbij de beproefde Het bloot wordt bij Lido, mag ik ren dat bij de verdere verhoging geld wel waard, want zijn humor, theater enkele seizoenen wist tezUn gedeserteerd,
nule wordt gerespecteerd.. zeggen, nog altijd uiterst kuis ge- der welvaart en de corresponderen-L0f zo u wilt, zijn vis-comica-van- 1 - - j
stenaar verklaarde ons de redenen
voor zijn vrij ongewone voorliefde:
„De weg is ongetwijfeld het
sprekendste bewijs voor het bescha
vingspeil van een land. Men stelt
zich moeilijk een arm of achteruit
gaand land voor, dat over een goed
wegennet zou beschikken. Zo komt
het dan ook dat de historici, als
naatstaf voor de tijdelijke ach ter-
litgang van een natie, steeds de
ilechte toestand van het wegennet
>f de betrekkelijke ton veiligheid
liervan aanhalen.
Veliswaar draagt heden ten dage
iet geheel der communicatiewegen,
lus ook de spoor-, lucht- en water-
vegen. bij tot de economische op-
ang van een land, maar de weg is
Is verbindingsmogelijkheid essen
tieel omdat de mens er zich des-
ïoods zonder behulp van de machi
ne kan op voortbewegen
Te allen tijde betekende het reizen
oor de mens een noodzaak, een ge-
ïoegen een risico.
>m die reden trachtte hij zijn
tappes af te bakenen met tekens
ie hem moesten geruststellen en
..wegwijs" maken. Zo zijn de weg
randen bezaaid met stenen mijlpa
len/ grafzerken, calvaries, kruisen,
wegwijzers, enz. Hoewel deze signa
len in de eerste plaats bedoeld zijn
Is herkenningstekens, leggen ze Jacques Moeschal.
ook getuigenis af van de. menselijke
aanwezigheid. Waarom zouden
:leze merktekens dan niet de eigen- Hoewel dit probleem
handhaven. Het nijpend probleem Maar die beschuldiging lijkt me
met Offenbach blijft d i e tome- toch weinig hout te snijden Des-
dianten te vinden, die bovendien j noods mag men, wat mij betreft,
ook nog een paar redelijke noten nog zeggen, dat hij in oude zakken
weten uit te stoten, want de vocale nieuwe wijn. zo geen champagne,
traditie van de vroegere operette- j heeft gegoten, want de klassieke
school is ook voor Frankrijk zo wat driehoek van Feydeau werd door De
uitgestorven. Obaldia nu dan toch wel bijna tot
Jean le Poulain die als travestiet op het onherkenbare toe met zijn
indertijd al de grote triomfator van eigen speelse, dichterlijke, ironische
La Perichole was is wel geknipt en vaak dubbelbebodemde fantasie terieel luchtledig waarin hij met
voor dit emplooi Hij is muzikaal en gedrapeerd. een half dolende, half spiedende
hij heeft een lenige stem. maar bo- Het ene stuk beschrijft het verras-
venal schmiert hij met eigen gevon- sende avontuur van een eerst hys-
den of manke woordspelingen, kol-lyrische en later dronkengevoerde
Nana Mauban en Henri Gar
em. Deze laatste kwam als een
rasechte Hollander naar Parijs
en daar loerd hij de vroegere
Tony Albers een beroemdheid.
onthullingen te registreren, die hem
niet zonder uitzondering als muziek
in de oren zullen klinken. De rol
van de omstreden echtgenoot be
weegt zich dus in een soort imma-
derieke grollen, ont- en verkleed
partijen en French-cancan-imitaties
zo onvermoeibaar en meeslepend de
ganse avond en bovendien dan af
wisselend in twee rollen over de
planken, dat alleen puristen en
droogstoppels nog bemerken dat hij
ze wel uit heel dik hout heeft ge
zaagd. Offenbach, ofschoon van na
ture evenmin purist, zal zich in zijn
graf mogelijk enkele keren hebben j
omgewenteld. Maar tenslotte kan
hij tegen een stootje en zelfs een
dreun.
Al was zijn Barbeblue van huisuit
geen meesterwerk, toch mag men
heilsoldate die bij een echtpaar
binnenvalt dat op hete kolen op
een Zweedse babysitter zit te wach
ten en waarbij zij zich, dankzij en
blik in zwevende glijpas evolueert,
terwijl hij ondertussen toch met
bloedernstige spanning de conversa
tie blijft volgen en van tijd tot tijd
van zijn persoonlijke commentaren
voorziet. Een vertolking waarvan
Henri Garcin een wel hallucinante
creatie, halverwege tussen Lubitsch
en René Clair, maakt, en waarbij
ieder detail en effect vlijmscherp to
the point blijft afgesteld.
Henri Garcin, die zon 20 Jaar gele
den onder zijn eigen Hollandse
naam Tony Albers en slechts met
een mondjevol Franse woorden in
Parijs arriveerde om die stad als
acteur eventjes te veroveren, heeft
dat plan intussen met een voldra-
krachtens de alcohol, dan tot een gen meesterschap in daden omgezet,
„ecu dame met veel aardser-gerichte am-I Zijn vroegere metgezel en mede-ac-
Jean le Poulain de erkennmg niet,..,. h..r teur-auteur van de n<
bities ontpopt. Omdat zelfs in haar j teur-auteur van de nog altijd on-
kringen het vlees nog wel eens ster- I vergetelijke Echappee Belle, Romain
el om een boodschap laat ker dan de lper wü zijn Bouteille, heeft Henri Garcin eens
I De andere eenakter of sketch, is een „comedien interessant" ge-
een nabootsing van of een satire op noemd, voor wiens observatievermo*
onthouden, dat hij zich als graf
schenner
sturen.
Architect en beeldhouwer
Henri Garcin'het blije overspel, of het overspelige
blijspel. Twee vrouwele rivalen ont-
Op een aanzienlijk aantal etages I moeten elkaar voor een eerste ken-
hoger geeft, in het Theatre de l'Ou- Inismaking om, aanvankelijk met
vre, de Nederlandse Parijzenaar begrijpelijke en wederzijdse schroom
I Henri Garcin momenteel een de- en vervolgens steeds openhartiger,
monstratie van zijn acteursgaven elkander hun gevoelens en visies op
weg in twee nieuwe eenakters van I het mannelijke object hunner bei-
René de Obaldia. die „Deux femmes I der verlangens uit te wisselen. Maar
pour un fantome" (twee vrouwen'die man heeft, net even voor hun mor waarmee men bij De Obaldia
voor een geestverschijning» en „Ba- treffen, bij een auto-ongeluk Juist j nog met een paar extra mespunten
bysitter" zijn geheten. Sommige Pa- zijn laatste adem uitgeblazen. En peper, zout en paprika experimen-
I rijse critici hebben De Obaldia welals spook of geestesverschijning teert om zo van deze voorstelling
I verweten, dat hij met deze Jongste treedt hij dan, en ongezien voor de, een der verkwikkendste ervaringen
vruchten van de eerder literaire, zo twee dames, de kamer binnen, om j van het lopende Parijse seizoen te
niet avantgardistische sector van I als getuige van die confrontatie j maken. Gaat hem zien en zegt dat
het toneel waar hij zich vroeger dan, in drie richtingen, nog al wat voort!
gen en imitatiekunst zich niemand
•eilig mag voelen (wat ik persoon
lijk eveneens beamen kan).
Hij heeft zich nu ontwikkeld tot
een meester In een eigen wat
Brits-koele en dan weer overrom-
peld-impulsieve humor, die in Parijs
vandaag als de Garcin-humor be
faamd is geworden. Een Garcin-hu-
ldl uwwerk, oi liever een
ig signaal, zal worden opge-
de Frans-Belgische grens,
autosnelweg E10 die Parijs
(sterdam zal verbinden via
en Brussel. Het werk zal
van 62 cm bereiken, ter
bovenstuk eenentwintig
reed wordt. Met de bouw,
de Franse en de Belgische
gefinancierd wordt, zal
>rt een aanvang genomen
heid van ons ras en onze tijd uit
beelden?
De moderne weg, de autosnelweg,
wordt zoals zijn naam het zegt, ge
bouwd voor het autoverkeer. Alles is
er afgestemd op de snelheid, de vel-
igheid, de behoeften en gebreken
van de auto; indien de mens nog
haastig een hapje kan gebruiken in
een motel of een snack-bar. dan
reeds heel
at inkt deed vloeien, blijven de
voorgestelde oplossingen toch maar
weinig bevredigend.
Brasilia in Brazilië en de Venezo
laanse hoofdstad Caracas mogen
dan gelden als voorbeeldig geslaag
de architecturale verwezenlijkingen,
toch voegen de scheppingen der
schilders en beeldhouwers die er
gewerkt hebben, slechts decoratieve
De eerbiedige stilte na Vestdijks dood is verbroken. Het veel-
zijdigste fenomeen uit onze letteren liet meer dan honderd
sUndplaat^onvasTi^DU verschijn- 1 geschiedt dit niet in zijn hoedanig- elementen toe aan het geheel, in boeken na. waaraan de meest uiteenlopende specialisten te pas
sel doet zich vrij vaak voor in de heid van denkend wezen, maar en- plaats van erin op te gaan In deze moeten komen, om de juiste betekenis ervan VOOr de lezers van
Borinagestreek waar de ondergrond kei en alleen omdat hij nog steeds gevallen zijn de kunstwerken min-
sterk doorgraven is door de talloze onvervangbaaris voor het besturen
mijngalerijen. De bouw van de fun- van zijxa voertviig.
dering van bedoeld signaal leverde jDe mens *e. ver°01
bijgevolg heel wat moeilijkheden op. - rende vele kilometers te leven vol-
J - gens het ritme van de wagen, op
c eindeloze betonstroken waar elk le-
trvaring ven ^e plaats diende te ruimen
voor de veeleisende machine, wordt
Jacques Moeschal die in 1913 te bewust of onbewust bevangen
Ukkel .Brussel» geboren werd, is de j doQr onmetelijke droefheid.
aal van de autosnelweg Pa- auteur van het monument van de
isel-Amsterdam wordt een Burgerlijke Bouwkunde, een lange
j I opzicht merkwaardige ver- j horizontale pijl die de wetten van
•king Niet alleen werd hetjde zwaartekracht schijnt te trotse-
en door Jacques Moeschal, Len< Bedoeld kunstwerk behoorde
hitect en beeldhouwer die dg meest geslaagde architecturale
net zijn geïntegreerd beeld- i verwezenlijkingen van de Wereld-
bekendheid verwierf, een j tentoonst€iii„g te Brussel in 1958.
der merkwaardig omdat zij zich in
het architectonisch geheel integre
ren, dan wel omdat- zij er tegen af
steken. Het is waarschijnlijk dat de
kunstenaar van de toekomst geen
opdracht meer zal ontvangen voor
een beeldhouwwerk of schilderij dat
bestemd is voor een welbepaalde
standplaats. Men zal terugkeren tot
de ploeggeest van de kathedraal-
juiste 1
morgen te verduidelijken.
Maar nu zijn eens door de uit- De boekenbeurs werd een studie
gever geweigerde semi-autobiografi- j kring, gesteund door de Rotterdam-
ache monsterroman: „Kind tussen se Kunststichting die honoraria re
vier vrouwen" <800 pagina's) in het1 serveerde voor eventuele sprekers
komende najaar als een veertig jaar j over een der zeer vele Vestdijk-as-
trachten landschaparchitecten bouwers die aan de schepping deel-
rk
J ionaal gewaardeerd kunste- I oeuvre van Jacques Moeschal
in nauw contact stond met omvat verder een indrukwekkende
reeks beeldhouwwerken, zoals het
monument in de Negevwoestijn (.Is
raël), het symbool van de Olympi
sche Spelen te Mexico (1968); mo
numentale werken te Houston
(V.S.), Zeebrugge en aan de Oos
tenrijks-Hongaarse grens; het „Te
ken" te Zellik aan de oprit van de
autosnelweg Brussel-Oostende.
Nu
hier en daar de natuurlijke omge
ving te herstellen door het aanleg
gen van grasperken, plantsoenen en
beschermingshagen die een rustpunt
voor het oog betekenen maar een
leeg decor blijven omdat de mens
erin ontbreekt. Af en toe bewijst
brug door de stoutmoedigheid
wneester Le Corbusier en
doceert aan de Academie
e Kunsten te Brussel,
wordt tevens het groot-
Idhouwwerk dat ooit tot
air
wetenschappelijke en tech-
problemen dienden te wor-
jelost, onder meer in ver
iet het weerstandsvermogen
gebruiken materiaal.
(1 werd ter zijde gestaan
n ingenieursteam voor wie
leen geheimen meer heeft,
en werd het probleem nog
Voorliefde
Jacques Moeschal houdt ervan mo
numenten op te richten aan het
celder ingevolge de aard van j begin van een autosnelweg De kun-
namen en toch wisten op de ach
tergrond te blijven met het oog op
de grootst mogelijke volmaaktheid
van het bouwwerk in zijn geheel.
In het geval de integratie van het
beeldhouwwerk ih het verkeersnet
dient de kunstenaar, in nauwe sa
menwerking met al degenen die er
van haar vormgeving dat zij er niet aan hebben gewerkt, de geest en
slechts toe dient een gevaarlijk het streven van de mens uit te
werk.
kruispunt te overspannen; toch
brengt de veelvuldigheid van haar
bogen alweer een element van een
tonigheid.
Weg en kunst
De vraag is de volgende: dient de
kunst de autosnelwegen een mense
lijker uitzicht te geven? Meteen
wordt aan de hand van een bijzon
der geval het probleem opgeworpen
van de integratie van de kunst.
beelden in een oorspronkelijk
Men zou zich trouwens een reeks jcamer was afgekomen.
eigen werk voorleest, en dat ik ner
gens meer kan krijgen".
Ze vindt Simon Vestdijk de grootste
schrijver die zij kent. „Alle anderen
verbleken in zijn licht". Willem
Frederik Hermans is voor haar een
heel klein mannetje, ook al door
zijn houding op de universiteit.
Dostojewski, groot als psycholoog,
verliest het als romancier van Vest
dijk. Zij heeft enige waardering
voor Couperus en Jan Wolkers. En
verlaat debuut van de Bezige Bij- pecten. y°°r Sartn-, maar die la haar toch
pera komt, zal de belangstelling Ria Albers werkt inmiddels aan een negatie!. En daar blijft het bij.
voor de „kluizenaar van Doorn' ze- cartotheek van deskundigen en be- Met de overige initiatiefnemers
ker toenemen langstellenden, en liever nog bewon- droomt ze al van excursies en an
deraars i,.Het woord tail zullen wij here activiteiten, naar het vrolijke
Met het doel uitverkochte Vest- voor zoiets nooit mogen gebruiken' voorbeeld van de Dickens-clubs. En
dijk-boeken te bemachtigen plaatste heeft Godfried Bomans nog tegen '«staat de mogelijkheid om tot
Ria Albers i23t, secretaresse van Ria gezegd i °rBa,:Uia,;ieJ* komen,
een hoogleraar aan de Nederlandse De „Vestdijk-Kring", evenals de De Vestdijk-Kring start met de
Economische Hogeschool in het „In- „James-Joyce-Kring een paradijs «etste lezing vermoedelijk te hou-
tern bulletin Sociologisch Instituut: voor monomane lezers bestaat nu al j hen door Nol Gfegoor, op woensdag
„Sint Jobstijdingen", drie maanden uit een dozijn belangstellenden. - 'edr"*ld1 de benedenzaal van
geleden een oproep, mede onderte- waaronder Martin Mooy, drs. B. Pe- het Rotterdamse Historisch Museum
kend door hoogleraar-assistent Rob per. R. J van den Bosch. Harrv he Korte Houtstraat.
Rijnbeek, die met belangstelling op Brand, drs. C. Luscuere en een paar
een portret van Vestdijk in Ria's hoogleraren die zich een beetje in - Wie nadere inlichtingen wil, boeken
onderling verbonden beeldhouwwer
ken kunnen voorstellen die de weg
en de rustpunten zouden aftekenen.
Bedoelde beeldhouwwerken zouden
in duurzaam materiaal worden ver
vaardigd: steen, beton, roestvrij
staal, koper, enz.: op hun voetstuk
ken zou de naam prijken van hun
bouwers <zij die ze hebben gewild,
geconcipieerd, uitgevoerd», de datum
van het begin der werken en van
de inhuldiging".
de schaduw opstellen. Er
tvordt
Het interne blaadje ontsnapte uit druk overleg gepleegd met de Vest-
de veertiende verdieping van de ho
geschool, en inplaats van milde ge
vers die wiegedrukken kwamen
schenken, kwam een Amsterdamse
antiquair poolshoogte nemen. Niet-
Vestdijk-lezers meldden zich niet.
Wel-Vestdijk-lezers zwermden als
bijen op de literaire honing af.
waarmee het oorspronkelijke plan
als vanzelf op hoog niveau kwam te
staan.
dijk-biograaf Nol Gregoor en met
het Letterkundig Museum in Den
Haag. Men hoopt op de komst van
Hella Haasse. Henriëtte van Eyk,
Anne Wadman, Theun dé Vries en
andere Vestdijk-insiders.
„Ik heb Vestdijk zelf Jammer ge
noeg nooit ontmoet", zegt Juffrouw
Albers. „Wel heb ik vier maal met
hem gecorrespondeerd over een
grammofoonplaatje waarop hij zijn
heeft aan te bieden of zich voor de
lezingen interesseert, kan zich mel
den bij mejuffrouw R. Albers, tele
foon 146611 (nestel 3600 van de Eco
nomische Hogeschool te Amsterdam.
„De niet-VestdiJk-lezers, die deson
danks toch in het bezit zijn van
boeken van of over Vestdijk en ter-
wille van en waardige nagedach
tenis van de grote schrijver hiervan
wel afstand willen doen, wordt ver
zocht zich te melden voor eventuele
transacties".
