j^ijk verbetering: noodzaak
Mi oplossen van taalarmoe
RUIMTENOOD IS EEN BELEMMERING
Overbevolking
ljrote onderwijsnood Leiden met onderzoek aangetoond
J-
LEZERS SCHRIJVEN
D
nningen K. vanK.
Essay-wedstrijd
over UNCTAD 3
Benzine in
Duitsland
duurder?
tl 1
HVRIJDAG 7 JANUARI 1972
LEIDEN
r$IDEN Het lijken van die gewone woordjes. Hoe vaak
„.Jdag neem je ze niet in de mond: boven, onder, naast, veraf,
e itbij. Toch hebben de meeste eersteklassers op de lagere
pol in Leiden er knap moeite mee. Dat is gebleken bij een
jerzoek van de schooladviesdienst op achttien lagere scholen
le stad. Ruim de helft van de geteste eersteklassers toonde
j eigenlijk onvoldoende beheersing van deze alledaagse be-
Mpen. Ze spreken, om een voorbeeld te geven, over 'gisteren'
ze 'vorige week' bedoelen. Of ze raken in verwarring als de
^.jerwijzeres vraagt om twee houten blokken achtereenvol-
naast en achter elkaar te plaatsen. Dat verschijnsel heet
llarmoe'.
ogj
lH*4 schooladviesdienst wil daar wat te hebben om op z'n gemak plaatjes
et [doen. Op school, en als het even
atqook bij de kinderen thuis. Want
komen dikwijls de problemen
an. Als vader en moeder zich
f en toe de tijd gunnen om hun
Daifet voor te lezen of met hen te
rs In, loopt het kind op verschillen-
Kiiebieden een achterstand op.
blijkt wel: „Toen we met dit
te kijken. Geen eigen kamertje,
de huiskamer ontbreekt de noodza
kelijke rust".
De schooladviesdienst weet na de
in oktober gehouden test ongeveer
waar de zwakke plekken zitten. Dat
maakt het mogelijk er wat aan te
doen. De scholen willen wel, getuige
de enorme belangstelling voor dit
k begonnen, zeiden we tegen i werk van de schooladviesdienst,
laten ze nu eens vier foutjes „Voor ons onderzoek hebben we
opgave maken. Maar ruim de zelfs een keuze moeten maken. Er
van de eersteklassers had vier meldden zich meer scholen aan, dan
we konden hebben. Liefst vijftig la
gere scholen wilden meedoen, waar
onder bijna alle scholen in Leiden-
Noord, de Kooi en het Morskwartier.
We konden er maar achttien van
aannemen, plus 17 kleuterscho
len waar we ook mee bezig zijn".
Dót de scholen graag van de
schooladviesdienst willen profiteren,
is verklaarbaar: „die onderwijzeres
sen in de eerste klassen van de la
gere school zijn soms ware heldinnen.
Onze bewondering voor hen stijgt, el
ke keer d'at we op een school ko
men. Zij moeten de problemen maarj
ging
nk de Kat
betekent, dat een hoop kinde-
rv1nog niet toe zijn aan de leer
tjes die vanaf de eerste dag op
^lagere school worden gebruikt.
Ophoudt ook in, dat de onderwij-
niet gedachteloos, woorden als
tf" en „middelste" kan gebrui-
ïit Het grootste deel van de klas| op zien te vangen. Eerlijk
r niet begrijpen.
ill-
geffigaan hoe het is gesteld met
ligheden in tekenen en schrij-
biij In een testje moesten de kin-
n een lijn trekken van punt naar
en met de pen éen golfbeweging
n. Dat lukte maar ten dele.
onderzoekgegevens daarvan
zien dat juist dit fijne bewegen,
noodzakelijk is om straks te leren
ijven, over het algemeen beneden
.u is op de scholen waar de test
fgenomen. De voorzichtige con-
e die je hieruit zou kunnen trek-
is: kennelijk is de kleuterschool
eT>ldoende in staat geweest om de
e j er stand op dit gebied bij het kind
cji te werken".
/ntaar waar komt die achterstand
vandaan? Drs. Poell: „je krijgt
ndruk dat de woon- en leefomge
in stadswijken waar de kinderen
zoveel bewegingsvrijheid hebben,
voornaam punt is. Daarom is
mastiek in die wijken zo belang-
Het lykt zo simpel, dat eenvou-
bewegen. Maar daardoor leert
kind begrippen kennen als on-
opzij en boven'
If ver de rol van het wonen kan
J. J. Boschma vanuit de prak-
een boekje open doen. Zij is
lolmaatschappelijk werkster bij
schooladviesdienst, en komt zo-
ide in nogal wat gezinnen over
vloer: „Bij veel kinderen ont-
/el ikt het aan concentratievermogen,
missen het vermogen om rustig
Een speelleerklas in Leiden:
dat^tot dusverre"'me^mSTSïeloasI den' voordat we die eerste bladzijde i "de onderwijzeressen zijn er soms
dat tot dusverre meer met mateloos opslaan We &aan pas lezen aJs het ware heidinnen»
schooladviesdienst heeft tevens geduld, dan via een echte methode" daar
Leren luisteren
Aan die methode wil de schoolad
viesdienst werken. De kleuterscholen
worden bijvoorbeeld geholpen met
het uitdenken van spelletjes en oe
Ideaal"
Tussen schooladviesdienst en on
derwijzend personeel moet wel een
intensieve samenspraak bestaan, wil
feningen die bedoeld zijn om de dit allemaal lukken. Éénmaal in de
„zwakke broeders" wat op te krik- drie weken komt de pedagoog-didae -
ken. Eén manier is het kringgesprek.
Alle kleuters in een kring en dan
een verhaaltje navertellen. De bedoe
ling daarvan is het spreken én het
leren luisteren naar elkaar, bevorde
ren.
Dank zij de testresultaten van
oktober, weet ook de onderwijzeres
de eerste klas lagere school nu
tien lagere scholen die wij onder
handen hebben, zitten er gemiddeld
30, 32 of zelfs 37 en 33 kinderen in
de eerste klas. Er zijn slechts enkele
scholen die even onder de 30 blijven.
Voor die grote klassen zou je
adviesdienst met vier onderwijzeres- j ei?enlijk^extra voorzieningen jnoete;
sen bij elkaar, teneinde de gang van
zaken te bespreken. Ook gaat hij
regelmatig polshoogte nemen tijdens
de lessen, als objectieve buiten
staander.
Hij is getroffen door de onderwijs
nood die hc-m daarbij vaak onde:
krijgen. Laatst hebben we inderdaad
van het ministerie één extra leer
kracht kunnen krijgen voor een
school die moeilijk zat. Maar in feite
staan alle leerkrachten in Leiden
Noord voor een onmogelijke taak,
loog en 1 logodepiste: „als we daar
geen vaart achter zetten, is dit
schooljaar al weer voorbij".
Maar de schooladviesdienst kan
niet de wezenlijke oorzaken van
de leerproblemen wegnemen. Mej.
"Boschma: „kinderen moeten thuis
praktisch en psychisch de ruimte
krijgen om te spelen. Als dat gezin
vol met problemen zit over het
wonen, komt dat er haast niet van.
Dan is het probleem eigenlijk: hoe
krijg je een ander huis?"
Accent
Drs. Poell tenslobte: „Het is erg
belangrijk dat je de leermoeilijk
heden van een kind zo vroeg moge
lijk ontdekt. Als je het maar op z'n
Drie koppen op de voorpagina
van deze krant van gisteren: schoon
milieu kost 6 miljard, woningbouw
breekt record, en Volle kracht. Die
laatste kop is de titel van een re
dactionele beschouwing os. over het
be volkingsvra agstuk
Het verband tussen deze drie on
derwerpen is duidelijk: doordat de
Nederlandse bevolking al een kwart
eeuw lang jaarlijks met 160.000 per
sonen toeneemt wordt de milieuver
vuiling elk jaar groter en blijft de
woningnood bestaan.
Een rekensommetje: als één huis
gemiddeld door 4 personen bewoond
wordt, hoeveel huizen zijn er dan
jaarlijks nodig, om de netto bevol
kingsgroei op te vangen? Precies
40.000!
Als de KVP het gebruik van de pil
en andere voorbehoedmiddelen gaat
propageren en een maximum van 2
kinderen per gezin aanbeveelt, dan
levert deze partij een belangrijke bij
drage aan de bescherming van ons
milieu en aan opheffing van de wo
ningnood.
Ons land is té dicht bevolkt en té
vuil; volgend Jaar nóg dichter be
volkt en nóg vuiler; in 1974 nog
dichter, enz. Tenzij
A. Weiland,
Oegstgeest.
Nieuwe zaak
LEIDEN Vanavond gaat een
nieuwe horeca-zaak in Leiden open:
"Himpe" in de Kloksteeg 3, een his
torisch, nu gerestaureerd pand, waar
in vroeger een bakkerij zat. Herman
Pardoeza van Asperen exploi
teert deze zaak, die niet alleen voor
de universitaire wereld is.
globaal welke kinderen extra steun ogen komt. Een nood. die drs. Poell hinderen".
met klassen van dertig en meer i beloop laat tot het kind in één
nodig hebben en op welke punten
(Kinderen die volledig uitvielen is
een uitgebreidere psychologische
test afgenomen. Niet om het kind
door te sturen naar een ander type»
school, zegt drs. Poell. maar in d»
eerste plaats om een beter inzicht
in het falen te krijgen).
De komende maanden wordt een
tweede test uitgevoerd. De school
adviesdienst hoopt daaruit de vor
deringen van het kmd (en de stag
natie?) te kunnen aflezen. Dat a !es
om een antwoord te kunnen geven
op de vraag; zijn we al aan rekenen
of lezen toe?
Drs. Poell: „Vroeger begonnen we
oj de eerste schooldag met bladzijde
één van het leesboekje. Pas in de
u -i v™ ™,i derde klas merkten we eigenlijk, dat
boek ui te kuken vliegen maar I achter Weef Het kind
in neer van hun stoel,
je de oorzaken daarvan na, dan
zo'n kind thuis de kans niet
voelde dat zelf aan als falen, mei
een hoop frustraties tot gevolg. Nu
onder woorden brengt met: „Juist I
op de lagere scholen waar wij nu
de hogere klassen is vastgelopen, is
Op het ministerie hebben ze wel net al bijna niet meer te helpen.
en redelijk oor" voor deze Leidse j Het werk van de schooladvies-
mee werken, is het zogenaamde problemen, maar er kunnen geen j dienst blijft .lapwerk als er met
„ideale" leerlingenaantal van 24 of I direote toezeggingen worden gedaan, j tegelijkertijd wat wordt gedaan aan
25 kinderen per kias niet alleen Vandaar dat dirs. Poell een zo moge- de maatschappelijke omstandigheden
ideaal, maar eigenlijk gewoon een lijk nog sterkere behoefte heeft aan I in Leiden. Drs. Poell: ,.De leef-
vóórwaarde. I de voor dit jaar beloofde uibbreiding omstandigheden in de wijken moeten
Maar als je nu kijkt hoe het in van zijn dienst met 2 onderwijskun- verbeterd worden. Dóór ligt eigen
de praktijk is: op tien van de acht- I digen, 2 hulponderwijzers, 1 psycho- lijk het accent van dit verhaal
LEIDEN De Leidse universi
teit heeft een essay-wedstrijd uitge
schreven met als onderwerp de der
de wereldhandelsconferentie die in
april in Chili wordt gehouden (de
zogenaamde UNCTAD 3 oonferentie
Alle studenten in Nederland aan
een TH of universiteit kunnen eraan
meedoen. Het essay moet een kriti
sche en samenvattende beschouwing
geven over de verhouding tussen de
rijke landen en de derde wereld, in
niet meer dan 5000 woorden. De
schrijver dient aan te geven hoe de
ontwikkeling van de derde wereld
kan worden bevorderd.
Aan de wedstrijd is een eerste prijs
verbonden van duizend gulden. De es
says moeten uiterlijk 1 april binnen
zijn bij de commissie buitenland van
de universiteit, Stationsweg 39b.
BONN Het is de vraag of de Ne
derlandse automobilisten, die nu van
wege het grote prijsverschil even
over de grens wippen om te tanken,
lang van dat voordeel kunnen blijven
profiteren. Het parlement in Bonn
behandelt een wetsontwerp dat voor
ziet in een verhoging van de belas
ting op minerale olie met 4 procent.
Aanvankelijk is het de bedoeling
geweest die belastingverhoging per 1
maart in te voeren, enige vertraging
in het parlement heeft het echter
onwaarschijnlijk gemaakt dat de wet
voordien is aanvaard. Zeker is ech
ter dat de belasting en daarmee de
prijzen van benzine en dieselolie in
de Bondsrepubliek voor de zomer
omhoog gaan*
Of de belastingverhoging van 4 pro
cent geheel in de prijzen zal worden
doorberekend is niet zeker. De olie
maatschappijen en de eigenaars van
de tankstations zijn vrij in de prijs
vorming, waarbij de onderlinge con
currentie zeer scherp is Het is zelfs
niet uitgesloten dat een prijsverho
ging aan de Nederlandse grens be
perkt blijft om van de plotseling gro
ter geworden Nederlandse klandizie
te kunnen blijven profiteren.
Werkgelegenheid en produktiemilieu in gewest (2)
LEIDEN In de nota „Werkgelegenheid en produktiemilieu
in het gewest Leiden" wordt gesteld, dat de ruimtenood in dit
gebied en in feite in de gehele Randstad een duidelijke be
lemmering is voor vestiging van bedrijven van elders. Be
staande bedrijven moeten voor hun vestiging duur betalen. Als
ze de hoge lokatiekosten niet meer kunnen of willen opbrengen,
volgt verplaatsing of likwidatie.
Aan negen ver
leden van de Kamer
en Fabrieken
die gistermiddag
namen van de Kamer,
de voorzitter, de heer A.
de legpenning van
K. van K. uitgereikt.
waren de heren ir. Schreu-
die sinds 1968 zitting in de Ka-
had, ir. v. d. Velde (1968), Frê-
(1968), Anes (1951), Van
(1965), Hoogervorst (1951),
Leeuwen (1961), Van der Zan-
(1963) en Aalders (1951).
het begin van de zitting heeft
voorzitter in enkele sympathieke
het plotseling verscheiden
de ondervoorzitter, de heer Van
Linden, herdacht. De heer Van
Linden, die sinds 1951 deel van
uitmaakte en in 1964 tot
voorzitter werd benoemd, wijd-
zich, aldus de heer Koningsveld,
die jaren met grote trouw, ijver
toewijding aan het zeer gevarieer-
werk der Kamer. Alle vraagstuk'
ken werden door hem op nuchtere
en heldere wijze benaderd. Op voor
stel van het bestuur werd de heer
Van der Linden postuum de verguld
zilveren medaille van de K. van K.
verleend. In aansluiting op dit uit
gesproken „In memoriam" werd een
minuut stilte in acht genomen.
Tot voorzitter, resp. ondervoor
zitter, werden herbenoemd de heren
Koningsveld, Den Heeten en Meer-
poel. In de plaats van de heer Van
der Linden werd tot onder voor iztter
benoemd de heer Algera te Noord-
wijk.
Na sluiting van deze werkverga
dering volgde de nieuwjaarsbijeen
komst, waarvoor ook ditmaal uit al
le kringen uit de Leidse samenleving
grote belangstelling bestond. Op de
foto (Holvast) wordt één van de be
zoekers geflankeerd door Kamersecre
taris, mr. H A. C Branderhorst en
de voorzitter, de heer Koningsveld
(rechts).
Vele bedrijven en instellingen
zijn genoodzaakt zich in Leiden, bij
voorkeur in het centrum, te vestigen
omdat zij daar een maximaal contact
met cliënten of andere bedrijven
hebben. Dat echter in de huidige si
tuatie de Leidse binnenstad als ves
tigingsplaats ook een reeks van na
delen heeft (staat der bebouwing,
ruimtegebrek, bereikbaarheid, par
keerprobleem) behoeft volgens de
samenstellers van de nota geen be
toog. Een toenemend aantal vestigin
gen zoekt dan ook een nieuwe loka-
tie in de randgemeente waar al deze
aspecten gunstiger zijn en de com-
municatievoorwaarde toch vervuld
blijft.
Ook de industrie kampt met het
probleem: „ruimte". Het blijkt dat
het grootste deel van de grote indus
trieterreinen in de bebouwde kom ligt,
waar nu juist een reeks van ongunij
stige factoren een rol speelt geen ex
pansieruimte, ongeschikte behuizing,
verkeerscongestie hinderverwek-
king enz.). Vooral in Leiden is de
industriële concentratie in de stad
absoluut en relatief zeer groot.
In vele gevallen behoren de in
dustrieterreinen tot eenheden groter
dan 1 ha (Leiden, Katwijk, Val
kenburg, Voorschoten, Warmond).
In Sassenheim is het merendeel Juist
kleiner dan 1 ha.
Reserveringen
De belangrijkste opties en reserve
ringen liggen in Leiden (25 ha), en
Zoeterwoude <80 ha voornamelijk
voor één bedrijf gereserveerd). Ook
de reserves liggen vooral in Leiden
(39 ha) en Zoeterwoude (51,5 ha).
Het terrein in Zoeterwoude zal echter
ook vooral door Leidse bedrijven
worden gebruikt.
Zo te zien lijken er op gereserveer
de terreinen en andere reserves nog
voldoende expansiemogelijkheden te
ziln voor de reeds gevestigde bedrij
ven. In werkelijkheid ligt de zaak
anders.
Expansieruimte is voor de meeste
bedrijven althans het meest aan
trekkelijk als deze grenst aan reeds
in begruik zijnde terreinen. Dat is
slechts in zeer beperkte mate het ge
val en voorzover dat het geval is lig
gen deze terreinen voor een deel weer
binnen de bebouwde kom met de
reeds genoemde nadelen. Elders ge
leen terreinen veroorzaken ver
snippering der vestigingen en dus
extra kosten of maken een algehele
verhuizing noodzakelijk hetgeen ve
le bedrijven zich financieel beslist
niet kunnen permitteren, temeer
daar de prijzen voor industriegrond
soms zonder meer zeer hoog zijn te
noemen, zelfs voor randstedelijke
maatstaven. Dat is gezien het grote
gebrek aan ruimte natuurlijk niet zo
vreemd, maar ook het grondbeleid in
een aantal gemeenten, waarbij men
alle kosten in de prijs verdisconteerd,
is hiervan de oorzaak.
Daarbij komt nog dat soms als
noodoplossing kostbaar „nat" indus
trieterrein (dus met kademuur aan
kanaal of gracht) aan „droge"
industrie wordt verkocht, die van de
ze faciliteit geen gebruik maakt, ter
wijl andere bedrijven er later weer
behoefte aan zouden kunnen heb
ben.
Alles bij elkaar lijkt dus niet de
totaal beschikbare expansieruimte
het probleem, maar de geschikte ter
reinen op de juiste goed bereikbare
plaats.
Arbeidsplaatsen
lopig een lichte kwantitatieve daling
van het aantal arbeidsplaatsen zal
blijven aanhouden. De daling kan,
als de bevolkingsgroei meer nog dan
nu zal gaan stagneren, wat snel
ler verlopen om zich dan te stabili
seren op een niveau tussen de 65.000
en 70.000 arbeidsplaatsen
In geheel Nederland doet zich de
tendens voor. dat het aantal arbei
ders (ook absoluut) terugloopt in
de industrie, maar dat het aantal (en
dus ook het aandeel) der beamb
ten toeneemt. Ook in de industrie
wint de employé dus duidelijk veld
Voor het gewest Leiden is dit nog
niet zo zeker. Het blijkt, dat de be
drijven vooral een expansie van on
geschoolde arbeid verwachten en veel
minder in de administratieve beroe
pen. Nu is echter de ervaring (en
niet alleen in Leiden e.o.), dat het
bedrijfsleven vaak geheel ten onrech
te met een onverwoestbaar expansie-
optimisme is behept. In het gewest
Lelden bijvoorbeeld lijkt het de sa
menstellers niet geheel gerechtvaar
digd.
De kwalitatieve groeiverwachting
van het bedrijfsleven komt hen reë
ler voor. Het is immers niet te ver
wachten. dat de kwaliteit van de werk
gelegenheid zonder een ingrijpende
herstructurering opeens snel zal ver-
Eén van de toekomstige indu
strieter reinen, dat in de Zoeter-
woudse Grote Polder, waar Leiden
en Zoeterwoude het samen doen.
Er is nog niet veel meer te zien,
dan een zandwoestenij
(Foto Holvast)
anderen. Men kan constateren, dat
de (geschoolde) arbeiders en de (la
gere) employé's de meeste problemen
zullen hebben op de arbeidsmarkt. De
oorzaak hiervan is gelegen in struc
turele fricties In de werkgel»-'°n-
heidsstructuur in Leiden en omge
ving en in Den Haag en omgeving.
