Het nee' van Berlijns senaat
LAURENS
Cambodja voor bankroet
Berlij n-overleg onverwacht in impasse
Allround Stayersprijs
voor Flamingo Six
Koerstips
B. M. NOAr
90 JAARI
Als Amerikaanse hulp wegvalt
Met de Laurens bus bent u er snel
MAANDAG 6 DECEMB0
(Van onze correspondent)
BONN De onderhandelingen over Berlijn zijn op het
laatste moment toch in een impasse geraakt. De DDR-regering
wenst bezoeken van Westberlijners aan het oostelijk deel van
de stad zozeer te beperken, dat van westelijke kant het 'onaan
vaardbaar' is uitgesproken. Weliswaar verzekerde de rege
ringswoordvoerder Ahlers gisteren in Bonn dat op een overeen
komst met de DDR wordt gerekend, maar wanneer het tot
stand komt is nog onzeker.
De nieuwe moeilijkheden ontston
den toen de staatssecretarissen Bahr
(West) en Kohl (Oost) hun onder
handelingen over het verkeer tus
sen de Bondsrepubliek en West-Ber-
lljn al succesvol hadden afgesloten.
In de DDR was er zelfs op gerekend
dat zij hun akkoord zaterdag in Oost-
Berlijn zouden paraferen.
Door
Wim Timmers
Parallel aan het gesprek Bahr-
Kohl liep echter dat tussende ver
tegenwoordiger van het Westberlijn-
se bestuur (de senaat) Müller en
diens Oostduitse gesprekspartner:
Kohrt. Hun opdracht Is in de eerste
p'aats een regeling tj treffen voor
bezoeken van West-Berlijners aan
het oostelijk stadsdeel en aan de
DDR. Vanwege West-Berlijns bijzon
dere situatie viel dat buiten de com
petentie van de Bonner staatssecre
taris Bahr.
Zoals gemeld dienen de Inter-Duite
onderhandelingen een aantal details
op te leveren voor de Berlij n-over-
eenkomst die Amerika, Engeland
Frankrijk en de Sowjet-Unie begin
september al hebben gesloten. In die
overeenkomst wordt bepaald dat
West-Berlijners bezoeken aan Oost-
Duitsland moeten worden toegestaan
op voorwaarden die „vergelijkbaar"
zijn met die voor andere bezoekers.
Over dat „vergelijkbaar" wordt
nu in Oost en West verschillend ge
oordeeld. Uiteraard voelt de DDR-
regering niets voor een komen en
gaan vap West-Berlijners - als ze de
kans krijgen ongetwijfeld duizenden
per dag in hun hoofdstad. Men
begon in de onderhandelingen Mül-
ler-Kohrt een beperking tot 30 da
gen per Jaar voor te stellen. Vorige
week bestond de indruk dat men
daarmee aan Westerse kant uit
eindelijk akkoord is gegaan.
Een aantal volgende beperkingen,
waarvan niet duidelijk is of ze pas op
het laatste moment door Kohrt aan
de orde zijn gesteld, is echter zater-
Koersen Hilversum
HILVERSUM De in topvorm
zijnde Flamingo Six, wiens uitsto
tende verrichtingen van de laats Le
weken meerdere malen zijn gepre
zen, toonde zich gisteren weer de
beste in de Allround Stayersprijs.
Na de start nam Heliotroop R de
leiduig voor For Ever, Eliza Harves
ter D en Treize F. De laatste ging,
in handen van Harry Pools, snel
naar voren en deze nestelde zich
naast zijn broer Martinus, die met
For Ever intussen de leiding van
Heliotroop R had overgenomen
Rondenlang bedwongen de broers
op kop de aanvallen van de twaalf
achtervolgers. Bij het ingaan van de
laatste ronde ging Jan Wagenaar,
die zich met Flamingo Six onopval
lend in de achterhoede ophield, ten
aanval en met succes. In één rush
ging hij langs zijn tegenstanders en
overtroefde (ondanks een lekke
band!) in een prima 1.23.3 km-tijd
Treize F en For Ever.
De Marsepeinprijs bracht een wel
zeer onverwachte zege van Matthijs
Lange met Furie Spencer, die de
laatste tijd niets goeds had laten
zien. doch nu plotseling onbedreigd
in 1.23.5 over Ingrid Hanover en
Farah Belwin triomfeerde, waar
door het trio f2716.- opleverde.
Li de Zwarte Piet-prijs, voor ama
teurs. had Osnabrug met Edoublaise
lange tijd de kop. doch kon het niet
houden tegen Henk van Dijk. die
met Gratie Norton in de laatste
fase van de strijd in 1.24.4 de zege
greep. Fair Play sprong door het
stek, zodat Piet de Bruyn met Ina
derde werd.
Jan van Dooyeweerd was gisteren
zeer succesvol. Hij zegevierde drie
maal (met Jungfrau W, Jezebel en
Gay Rodney) en met tv/eede plaat
sen van Jody Con Dios en Isnathan
had de Hoofddorpse pikeur een beste
Sinterklaasmidfdag.
UITSLAGEN
Pepernotenprijs1. Johny Walker
(J. Vóórhaar) (1.25.5), 2. Hannover D,
8. Juweeltje Carlos. Toto: w. 1.70, pl.
1.40. 3.50, 1.80. kopp. 4.40. trio 136.—.
Schlmmelprljs: 1. Junglrau W (J.
van Dooyeweerd) (1.29.1), 2. Icarus
Hanover, 3. Jan Hollandia. Toto: w.
3.40. pl. 1.30. 1.40, 1.30, kopp. 6.10.
Surpriseprljs, le afd.: 1. Henri van
Wendy (P. Heynen) (1.24.7), 2. Jody
Con Dios, 3. Ike Hollandia. Toto: w.
7.10. pl. 1 90. 2.10. 3.30. kopp. 27.90.
trio 264.60.
St. Nlcolaasprljs, le afd.: 1. Came-
rock (K. Woudstra) (1.23.8). 2. Erie
Klnley, 3. Diunas. Toto: w. 5.10. pl.
2.20. 2.60, 3.—. kopp. 14.10.
Marsepeinprijs: 1. Fury Spencer (M.
Lange) (1.23.5), 2. Ingrid Hollandia.
3. Farah Belwin. Toto: w. 12.80. pl.
7.10. 3.40. 2.50. kop. 25.80. trio 2716.-
Allround Stayersprijs: 1. Flamingo
Six (J. Wagenaar Jr) (1.23.3), 2. Trei
ze F. 3. For Ever. Toto: w. 1.60, pl.
1.70. 2.—. 3.50. kopp. 3.80.
Zwarte Pletprijs: 1. Gratie Norton
(H. van Dijk) (1.24.4), 2. Edoublaise.
3. Ina. Toto: w. 3.70. pl. 1.50. 2.10.
1.30, kopp. 3.trio 117.80.
St. Nlcolaasprljs, 2e afd.: 1. Gay
Rodney (J. van Dooyeweerd) (1.21.9),
2. Hanneke Tabor, 3. Hea Alke6tis VE.
Toto: w. 6.—. pl. 1.70, 1.90. 1.20.
kopp. 4.
Speculaasprljs: 1. Jezebel (J. van
Dooyeweerd) (1.25.8), 2. Ilexlde Ha
nover, 3. Iris Way. Toto w.: 13.50, pl.
5.70. 1.80. kopp. 7.80, trio 859.40.
Surpriseprljs. 2e afd.: 1. Indra Sha
dow (M. v. d. Togt) (1.23.1), 2. Isna-
thans. 3. Jelle v. d. Lende. Toto w.
5.20. pl. 2.10, 1.60. 2.—, kopp. 4.10.
Totallsator-omzet f 396.401.
HILVERSUM, 7 DECEMBER - 6 o.
Austinpriis: Jaap Hollandia, Jubar
Oaktree. Irene. Jariolaine - Opel-
prijs: Karin van Hovi, Kastalides J,
Klif Areta, Kid d'Aster - Morris-
prijs: Import N, Isac Cavaljos, Goid
Speed B. In Time - Fordprjjs ,1ste
afd.: Josje du Maire F, Inter, Jan-
neke K. Ipie P - Fiatprjjs: History
Way, Iris van Buren, Henry Belwin.
Eddy B - Super Draversprijs: Hit
Parade, Eberdine TH, Ereprijs, Cap
tain Double K - PeugeotprUs: Ga
latea, Honey Six. Granda, Ireland -
Simcaprijs, 1ste afd.: Iris Way, Izaii-
to. Inyala, Harrovo - Simcaprijs,
2de afd.: Igor M, Ivonne O, Irre-
sestlble, lei Sprookjeshof - Ford-
prüs. 2de afd.: Janneke Prinses,
Ivan van Barke, In the Mood, Jok
kebrok.
Nieuwe uitgaven
Het oude China, door G. W. Bar
rett. Fibula juniorreeks. Uitg.: Unie
boek, Bussum.
De Inca's, door Dr. A. J. M. Claes-
sen. Fibula juniorenreeks (Unieboek)
Karei De Grote, door Aleid W.
van de Bunt, Fibula juniorreeks.
(Unieboek).
Dood gepraat. Prisma-detective Uit
geverij: Het Spectrum, Utrecht/Ant
werpen.
Dood door hotshot, door E.
Richard Johnson. Prisma-detective.
(Het Spectrum).
Het raadsel Mars, door Dr. A. J. M.
Wanders. Prisma Kennis/Ontwikke
ling 'Het Spectrum).
Ruimtevaart, vandaag en morgen,
door Winfried Petri. Prisma/Kennis
/Ontwikkeling. (Het Spectrum).
Denken als spel, door W. Hochkep-
pel. Prisma-boeken (Het Spectrum).
Bridgeboek voor beginners, door
W. Haver. Prisma-boeken (Het Spec
trum).
Fahrenheit 451, door Ray Bradbu
ry. Prisma Science fiction (Het
Spectrum).
De kikkers, de wolken, door Aris
tophanes, Fibula Klassieke reeks.
Uitg.: Unieboek, Bussum.
Speelbeesten, Maak ze zelf! Met ve
le foto's en werktekeningen, door
Ursula Kühnemann. Topserie. Uitg.:
Zomer en Keunings, Wageningen.
Klatergoud. Na het succes van het
radiohoorspel en dat van de televi
siebewerking, zal dit boek "gevre
ten" worden.
Van Dalen (u weet wel: "Ja. me
neer Gilles; nee, meneer Gilles"),
vertelt het verhaal van Axelerando
Platen Producties, een klein gram
mofoonmaatschappijtje, dat nu niet
bepaald elke dag een nieuwe plaat
op de markt brengt.
Degenen die het televisiestuk ge
zien hebben, zal bij het lezen van
dit boek zeker een aantal scènes hel
der voor ogen staan. Hoe bijvoor
beeld slager Hondecoeter in het spel
komt en zeker hoe Sherry en Zwaan
zich vermommen als respectievelijk
Blonde Greet en Gelderse Neeltje.
Verlucht met een aantal foto's uit
de televisieserie is het boek een ge
heel geworden, dat in de kast van
de liefhebber van "echte gein" niet
mag ontbreken.
Studentensport De Wereld—
Studentenspelen zullen in 1973 in
Moskou worden gehouden. De Ita
liaan Primo Mebiolo, president van
de Internationale Universitaire
Sportfederatie, verklaarde tijdens
een persconferentie in Parijs dat de
wedstrijden vermoedelijk zullen wor
den vastgesteld in de periode van 15
tot 25 augustus.
dagoohtend door de Westberlijnse Se
naat aanleiding geweest te passen-
De West-Berlijners zouden, anders
dan de bewoners van de Bondsre
publiek, voor een bezoek aan Oost-
B er lijn pasjes moeten aanvragen.
Deze zouden toegestaan kunnen wor
den. West-Berlijn verlangt dat dit
kunnen door moeten wordt vervan
gen.
Voorts zouden de (vermoedelijk zes
bureaus waar die pasjes worden
uitgeschreven op zon- en feestdagen
niet geopend zijn en tenslotte zouden
alleen invaliden en andere bezoekers
die niet te voet door de politiepos en
in de muur (het worden er naar
men aanneemt vijf of zes) kun
nen gaan per auto naar Oost-Berlijn
mogen komen. Ook deze beide bepa
lingen zijn voor de Westberlijnse
Senaat onaanvaardbaar.
Nu is tot het laatste moment on
zeker geweest of de regering in
Bonn beide overeenkomsten met de
DDR gelijktijdig wilde laten parafe
ren. Wel wist men dat Bahr en Kohl
dit in het Oostberlijnse „Huis der
ministeriëen," zouden doen en de
DDR had zich er al geheel op voor
bereid dat de plechtigheid afgelopen
en Kohrt zouden in West-Berlijn
paraferen. Door de gebeurtenissen
in West-Berlijn en na een snelle en
kordate actie van burgemeester
Schiitz werd echter voor de weste
lijken plotseling zeker dat het een
niet los van het ander mocht gebeu
ren. Dus kon Bahr terug naar Bonn,
in afwachting van het verloop van
de andere onderhandelingen.
Hoe dat verloop zal zijn, is nog on
zeker. Burgemeester Schiitz is op
de Oostduitse televisie zaterdag als
een „kalte krieger" afgeschilderd, de
man die het gave werk van Bahr
en Kohl zou hebben getorpedeerd.
Niettemin had Kohrt Müller uitge
nodigd vandaag weer naar Oost-Ber
lijn te komen. Omdat hij echter
slechts wil praten over de voorbe
reiding van de parafering en kenne
lijk niet meer over de inhoud van
het besprokene, gaat de Westberlijn
se senaat daar niet op in. Het wach
ten is op een beter voorstel uit het
oosten.
Inmiddels hebben Bahr en Kohl
een overeenkomst uitgewerkt die
volgens insiders inderdaad de moei
te waard is. Op de wegen naar Ber
lijn zal de DDR zich in de toekomst
tot paspoort-controle beperken. De
passagiers behoeven hun auto's niet
meer te verlaten. Er behoeft geen
geld meer te worden betaald voor
visa en het gebruik van de wegen
in de DDR, daarvoor betaalt Bonn
de DDR 250 min. mark per Jaar. Het
goederenverkeer wordt aanwestelij-
ke kant verzegeld, aan de grens be
perkt men zich tot controle van de
papieren.
De lastige „misbruiksclausu-
le" lijkt eveneens acceptabel te zijn.
Precies omschreven is wat als mis
bruik van de wegen over DDR-ge-
bied moet worden beschouwd. Van
eventueel misbruik dienen de West-
duitse autoriteiten onmiddellijk op
de hoogte te worden gebracht. De
DDR heeft haar aanvankelijke eis
laten vallen dat vroegere vluchtelin
gen uit Oost-Duitsland buiten de
grenzen moeten worden gehouden,
omdat ze volgens het recht der DDR
worden gezocht. Dat verbod zal
zich nu beperken tot vluchtelingen
die wegens ernstige misdaden wor
den gezocht in de DDR.
LEIDEN Op 17 december a.s.
hoopt de heer B. M. Noach, oud
leraar Nederlands aan de gemeente
lijke H.B.S. (thans Rembrandtscho-
lengemeenschap) zijn 90e verjaardag
te vieren.
Gedurende ruim een halve eeuw
diende de heer Noaoh het onderwijs,
eerst van 1900 af als onderwijzer in
Wormerveer, dan van 1910 tot zijn,
door de Duitse bezetters bevolen, ont
slag in 1940 als leraar Nederlands
aan het destijds bekende internaat
Wullings in Voorschoten, welke
'functie hij sinds 1914 combineerde
met die in Leiden. Gedurende de oor
logsjaren was hij korte 'tijd werk
zaam in het Joodse Lyceum te Den
Haag; daarna verbleef hij met zijn
vrouw en één van zijn beide zoons in
verschillende concentratiekampen,
totdat hij in 1945 te Theresienstadt
werd bevrijd.
Na de oorlog hernam hij zijn
functie in Leiden, die hij bleef ver
vullen tot 1951, dus tot lang na het
bereiken van de pensioengerechtig
de leeftijd. Bij het zeldzame!
50-jarige onderwijsjubileum werd hij
benoemd tot ridder in de orde van
Oranje-Nassau.
Ook na zijn pensionering, i
in het zeer recente verledejj
de heer Noach het onderwijl
door het geven van bijle?
naast staat hij tot de huidlj
op de bres voor goed taalgebri
tuige zijn vele bijdragen in i
schriften en kranten, waaronj
ons blad.
Met talrijke leerlingen heeft f
Noach door de Jaren heen,
schooltijd en zelfs na hun pe
ring, intensieve contacten om
den, waarbij hij een verrasse^
geheugen voor hun
te bezitten. Naast zijn activite »e
vakgebied heeft de heer Noa i
functies bekleed in de Jooc
meenschap in Nederland, op:
lijk zowel als op wetenschical
en sociaal gebied.
Na afloop van de synagojjfi
ter gelegenheid van chanukiiff<
wij dingsfeest) wordt
cember in het synagogegebo 1
vendaal 14 in de bovenzaal
Joodse gemeente een receptie
den ter gelegenheid van de 9011^
jaardag van de heer Noach.
PHNOM PENH De economie van Cambodja is in de af
gelopen maanden zienderogen verslechterd. Zonder de omvang
rijke Amerikaanse financiële hulp zou het land voor een bank
roet staan. In het begrotingsjaar 1971 stegen de overheidsuit
gaven (4700 miljoen riel meer dan was voorzien) tot 18.700 mil
joen riel (100 riel is f 6,75). Zestig procent van het totale budget
werd besteed aan militaire uitgaven.
lans zou dit Jaar vier miljard riel
bedragen.
Toerisme
Een andere factor, die de Cambod
jaanse economie geen goed heeft
gedaan, is de campagne tegen de
Chinezen. Men verwijt de Chinezen,
die sinds mensenheugenis het fi
nanciële leven van het land beheer
sen, zwarte handel, illegale prijsver
hogingen en speculatie. Een groot
aantal Chinezen heeft zijn geld in
het buitenland in veiligheid ge
bracht. Enige zeer welgestelden
hebben Phnom Penh de rug toege
keerd en zijn in Hongkong neerge-
Het gebrek aan consumptiegoederen
en de inflatie deden in Phnom
Penh de prijzen omhoogschieten.
Een kilo rijst kostte, toen Sihanoek
nog aan het bewind was vier tot
vijf riel. Op het ogenblik ligt de
Door
Christian Roll
prijs al boven de tien riel. Het eind
van de prijsstijging is nog lang niet
in zicht. Geïmporteerde levensmid
delen evenals vlees, vis en houtskool
zijn voor de grote massa van de
Cambodjanen niet eens meer te be
talen.
De voortdurende gevechten hebben
de landbouwproduktie ernstig ge
schaad. Vorig jaar moest Cambodja,
dat tot voor kort bijna een half
miljoen ton uitvoerde, voor de eer
ste maal rijst importeren. Men re
kent er nu al op dat volgend Jaar
meer dan 100.000 ton moet worden
ingevoerd. Een deel van het gebied
waar rijst verbouwd wordt, is in
handen van Sihanoek-aanhangers.
Aanvoer
De voedselvoorziening van Phnom
Penh komt bovendien ernstig in ge
vaar door moeilijkheden met de
aanvoer. De gevechtshandelingen
maken geregeld transport bijna on
mogelijk. De rubberproduktie, naast
die van rijst, eertijds de voornaam
ste deviezenbron, is bijna geheel tot
stüstand gekomen. Ook aan het
toerisme, een andere belangrijke
steunpilaar voor de Cambodjaanse
economie, kwam door de oorlog een
eind. De beroemde ruïnes van tem
pels in Angkor Wat liggen in een
gebied dat Sihanoek-aanhangers be
heersen. De toeristenhotels in Siem
Reap heeft het Cambodjaanse leger
Ook de industriële prodüktie kreeg
een gevoelige klap. De enige Jutefa-
briek van het land is verbrand en
de enige olieraffinaderij in Kom-
pong Som door raketvuur zwaar be
schadigd.
De Cambodjaanse uitvoer is vrijwel
nihil. Het tekort op de handelsba-
Atletiek Sandra Frankhuizen,
de talentvolle 13-Jarige atele van het
Leidse AV Holland, Is zaterdag in
Delft tijdens een Parkloop over 2700
meter op een prima vierde plaats
geëindigd. De Hollandjuniore. die
uitkwam bij de dames(!). had voor
het parcours 14 min. 18 seooncen no
dig.
Badminton Nederlandse meisjes
hebben zaterdagavond in Edinburgh
de finales beheerst van een interna
tionaal badmintontoernooi. Jokt
van Be use kom bracht het dames en
kelspel op haar naam door Marjan
Luesken met 4-11 11-8 11-4 te ver
slaan. Samen met Marian Luesken
won zij ook het dubbelspel.
Tennis Tom Okker heeft de
wedstrijd om de derde plaats in het
toernooi van Abidjan (Ivoorkust)
gewonnen. Okker versloeg Marty
Riessen met 6-1 en 7-6. Charly Pa-
sarell won het toernooi, door in de
eindstrijd met 7-5 en 6-3 van Arthur
Ahse te winnen.
Wielercross De Nederlandse
kampioen cyclo-cross, Gert Wilde -
boer, is gisteren als derde geëindigd
in een veldrit te Kalmthout, wel
ke gewonnen werd door Jacques
Spetgens uit Someren. De Braban
der maakte een tijd van 48 minuten
over de 23 km.
streken. Omdat een groot deel van
de Chinezen hun riels in goud heb
ben omgezet, is de goudprijs ver
dubbelt.
Cambodja is net als Vietnam op
het ogenblik volkomen afhankelijk
van de Amerikaanse hulp. Die hulp
bedroeg over het vorige begrotings
jaar maar liefst 235 miljoen dollar.
Amerika heeft voor het lopende
jaar 325 miljoen dollar, waarvan 200
miljoen voor militaire uitrusting,
toegezegd. De senaat in Washington
stak daar echter een stokje voor.
De Amerikaanse volksvertegenwoor
diging wilde niet verder gaan dan
250 miljoen dollar.
De „onafhankelijkheid" van Cam
bodja kost de Verenigde Staten
echter beduidend meer dan uit deze
cijfers blijkt. Volgens recente schat
tingen zouden de Amerikaanse in
vesteringen in het regime Lon Nol
de miljard dollar per Jaar al zijn
Washington betaalt ook het Zuid-
vietnamese expeditieleger dat on
langs opnieuw de grens met Cam
bodja overschreed.
Ook de kosten voor het onderhoud
van de Zuidvietnamese bases in
Cambodja, de training van de Cam-
bodajaanse troepen en de bombarde
menten met Amerikaanse bommen
werpers komen uit de zak van de
Amerikaanse belastingbetaler. De
Amerikaanse militaire hulp zal ech
ter nog wel aanzienlijk moeten stij
gen, als zoals is overeengekomen, de
sterkte van het Cambodjaanse leger
in de jaren tot 1977 op 300.000 man
wordt gebracht.
Pas
De zaken zien er nu voor Cambodja
op het ogenblik veel slechter dan
twee Jaar geleden toen Sihanoek
nog aan de macht was. De regering
Lon Nol is nu pas begonnen met
een aantal maatregelen tot stabili
sering van de economie. Na het
zwevend maken van de koe
de riel volgde een devalual f1
speculatie en zwarte handel ->
hinderen werden de strenge
lingen op de handel met h
tenland voor een groot deel
ten. Importeurs kunnen nu
een officiële koers, dollars
maar andere invoerbeperking
ven bestaan. De rentetariev
de banken kunnen omhoog
verplichte deposito's bij de
bank zijn verlaagd.
Of deze maatregelen het
succes zullen hebben, moet
Phnom Penh verwachte invi
gen en leningen van andere
dan de Verenigde Staten u o
ven. Cambodja wordt daardc
afhankelijker van de VS. He
vraag of Washington, gezi
huidige houding van de Ames
se Senaar, ook op lange
geld in het reigme Lon N
blijven pompen.
Vanuit Katwijk en Leiden zo bij ons voor de deur
Als u een andere baan zoekt, gaat u dan eens praten
met meneer Hasper. Die is personeelchef bij ons en
weet er alles van.
Hij zit iedere dinsdagavond speciaal voor u in
restaurant Bellevue in Leiden, van half zeven tot
negen uur. Om mensen die van aanpakken weten
te vertellen, dat het bij Laurens goed werken is. Met
alle extraatjes en voordeeltjes en zo!
Loopt u ook maar eens langs, of nog lieven naar
binnen.
U weet wel, iedere dinsdagavond van half zeven tot
negen uur, in BeUevue, in de Steenstraat, in Leiden.
CABALLERO T1VOLI CHESTERFIELD
