Zendingsarts nog vreemde
vogel in medische wereld
Oecumene
BELGISCH VERZET TEGEN R.K. KERK
Kerkdiensten Leiden en omgeving
In derde wereld valt nog veel te realiseren
WOORD
VAN
BEZINNING
f
ZATERDAG 4 DECEMBER
4te
Van de hand van dokter H. J.
Middelkoop, medisch secretaris
van de Raad voor de Zending in
Oegstgeest, ontvingen wij een
bijdrage, waarin hij zijn visie
geeft over de positie en de taak
van de zendingsarts in de derde
wereld. Eén van zijn uitgangs
punten is, dat een kerkelijke ge
meente aan heel een dorp dienst
moet verlenen en dat een zen
dingsarts zijn taak niet beperkt
tot het ziekbed, maar ook in
contact staat met de gezonden.
De zendingsarts is nog steeds een vreemde vogel in de me
dische wereld. Het is met hem allemaal een beetje anders dan
met zijn in Nederland werkende collega's. Om te beginnen
wordt hij uitgezonden door een kerk in Nederland. Hij heeft
daarmee nauwe banden, maar wordt ter beschikking gesteld
aan een kerk in de derde wereld. Nu kan men in het algemeen
wel zeggen dat pure zendingsziekenhuizen niet meer bestaan.
Toen de kerken overzee zelfstandig werden zijn de zendings
ziekenhuizen aan hen overgedragen.
Ideaal gezien zal dus de kerk
d&éir het beleid moeten bepalen en
de arts in kerkelijk verband (w«ant
dat is eigenlijk een zendingsarts)
zich daarnaar moeten richten. In de
praktijk komt het er op .neer, dat in
de meeste kerken overzee de kerke
lijke leiding zelf geen duidelijk be
sef heeft van medisch beleid en dit
voor een groot gedeelte overlaat aan
de buitenlandse kerkelijke artsen.
Autochtone (eigen) kerkelijke art
sen zijn nog maar zeer weinig aan
wezig. De kerk verwacht om te be
ginnen van de arts, dat hij de zen
dingsziekenhuizen die daar gebouwd
zijn, gewoon voortzet. Deze institu
ten zijn een belangrijk onderdeel
van het hele kerkelijk werk, de kerk
kan ermee „voor de dag" komen.
De moeilijkheid is echter dat deze
kerkelijke ziekenhuizen zichzelf
patiënten-honoraria rond moeten
komen. Bijdragen voor de gewone
lopende onkosten uite Europa worden
steeds minder, omdat deze veel te
kostbaar worden. De ontwikkeling in
het hele curatieve medische hande
len is nu eenmaal zo, dat het steeds
duurder wordt, we zien dezelfde lijn
in het westen waar steeds verfijn
dere apparaten en duurdere medi
cijnen worden gebruikt. Daarnaast
verwacht de kerk, dat in de kerke
lijke ziekenhuizen opleidingen mo
gelijk zijn. Opleiding is inderdaad
uiterst belangrijk voor overdracht
van kennis. Voor de uitbreiding van
het medische werk is nu eenmaal
veel para-medisch personeel (ver
pleegsters e.d.) nodig. Het funeste is
echter, dat men deze opleiding ge
heel gelijkwaardig aan het westen
wil hebben en dus steeds hoger op
schroeft. Daardoor worden de oplei
dingen weer kostbaarder, men heeft
grotere ziekenhuizen, meer specia
listen nodig en men levert krachten
af die zeer hoog in de salarisschaal
komen te staan. Krachten die dan
e'genlijk niet meer geschikt zijn om
on het platteland onder eenvoudige
omstandigheden te werken, omdat
zi1 gedurende hun opleiding aan
zeer verfijnd en hoog niveau gew
geraakt aan elektriciteit en waterlei
ding. In de „bush" zijn die meestal
niet aanwezig.
Bovendien is gebleken dat slechts
een gering deel van de bevolking het
ziekenhuis kan bezoeken. Het is dan
ook nodig om van de ziekenhuizen
weg te gaan en buitenwerk te doen.
De gezondheidszorg moet gebracht
worden naar de mensen in de dor
pen. Het is verkeerd dat de mensen
voor de behandeling per sé naar het
ziekenhuis moeten komen. Naast be
handeling zal
bezigheden
aar aan de
ns hele wes-
aan allerlei preventieve maatregelen
moeten denken. Daardoor kan veel
ziekte voorkomen worden. Het is een
ervaringsfeit, dat vele patiënten de
polikliniek van een ziekenhuis
bezoeken met aandoeningen die met
misschien simpele maatregelen ge
makkelijk voorkomen kunnen wor
den.
Daarnaast rijst nog een heel an
dere vraag. Wanneer onze zendings
arts daar alleen maar puur tech
nisch bezig is met allerlei curatieve
en preventieve zaken, verschilt dat
kerkelijke ziekenhuis dan nog van
het regeringsziekenhuis? Gaat het
niet om wezenlijke vragen als wat
nu precies de functie van het ker
kelijk medisch werk is?
Zijn wij met al om
eigenlijk niet alleen i
oppervlakte bezig? Met
ters medische technisch apparaat
treden we een cultuur binnen waar
de mensbeschouwing geheel anders
is. Ziekte en dood zijn nog ingepast
in een proces waarbij samenhang
met het bovennatuurlijke als van
zelfsprekend wordt aangenomen.
Moet de kerk bij haar boodschap
niet stellen, dat de vernieuwde mens
in Christus andere mogelijkheden
heeft?
Dat er misschien in de vele din
gen die de westerse techniek uitge
vonden heeft hem gaven gegeven
zijn die hij benutten mag, maar die
hij niet uit de relatie tot God mag
losmaken? Dat het in de kerk gaat
om de totale mens en niet om inci
dentele genezing? Dat het in de kerk
niet gaat om het aanleren van ver
beterde hygiënische technieken en
verbeterde kinderzorg maar om de
totale mens die voor een nieuwe le
venswijze, ander leven kiest? In die
andere levenswijze speelt dan ook
mee een nieuwe visie op de verant
woordelijkheid van het gezin. In de
plattelandsgemeenschappen zijn
kinderen belangrijk omdat de fami-
ook zeer sterk 11e zorgt voor de ouden van dagen,
maar ook voor het land, dat men
van de gemeenschap krijgt voer
eigen levensonderhoud. Vroeger
stierf een groot aantal van de kin
deren door allerlei ziekten. Door de
betere medische zorg blijven er meer
in leven. Dat schept problemen.
Vooral als men de kinderen graag
naar school wil sturen. Dat betekent
een nieuwe wijze van leven waar
bij ontwikkeling en vooruitgang mo
gelijk zijn. De statisch dorpsge
meenschap is in beweging gekomen.
Om een modewoord te gebruiken:
moet bij deze mensen in hun ani
mistisch primitieve cultuur een
mentaliteitsverandering tot stand
komen, ook in dit opzicht? Heeft de
kerk niet iets belangrijks te zeggen,
juist in déze mentaliteitsverande
ring?
Derde wereld
Dan hebben we ook de kans dat de
kerk werkelijk pastoraal èn diako-
naal bezig kan zijn in de gemeen
schap waar ze staat. Tot nu toe
heeft men altijd het medische werk
gezien als iets wat door de kerk aan
geboden werd ten bate van de kerk.
We zullen er heen moeten, dat de
kerkelijke gemeente in dat dorp
dienst verleent aan het hele dorp.
Dat alle mensen van het dorp zelf
gaan meehelpen in de zorg van hun
eigen gezondheid. Noem het maar
een primitief soort milieuhygiëne.
Zijn dat geen perspectieven die we
eigenlijk in het westen al helemaal
kwijt zijn?
U moet echter niet denken dat dit
nu allemaal al gerealiseerd is in de
derde wereld. Juist de zendingsarts
zal er vaak heel hard aan moeten
werken om het waar te maken. In
overleg met zijn kerkelijke partners
daar. Dat is een mogelijkheid tot sa-
Zendingsarts in Afrika
niet alleen aan het ziekbed, maar
ook in contact met de gezonden.
Opdat ze gezond blijven
(Foto Jan Filius)
menwerking in de derde wereld die
buiten de kerk misschien niet meer
mogelijk is. Mogen wij deze kans la
ten glippen? Ik geloof het niet. En
de kerken hier zullen er via hun
zendingswerk aan mee moeten wer
ken dat dit besef van werkelijke sa
menwerken binnen het kader van de
kerken daar mogelijk blijft.
Zondag is het Sinterklaas. Dat
weet zelfs een klein kind ons te
vertellen. En tot op hoge ouder
dom doet men er aan mee. Wat
een glunderende gezichten, als
de goedheilig man op bezoek
komt in bejaardentehuizen of
verpleeginrichtingen! Wie kerke
lijk wat op de hoogte is, zal wel
licht van de as., zondag nog iets
anders zeggen: het is de oecu
menische zondag. Sinds geruime
tijd is de tweede Adventszondag
door de gezamenlijke kerken be
stempeld als oecumenische zon
dag. 't Woord oecumene (spreek
uit: eucumene) betekent: de be
woonde wereld. Zo staat het b.v.
aan het begin van het Kerst
evangelie. „En het geschiedde in
die dagen, dat er een bevel uit
ging vanwege keizer Augustus,
dat het gehele rijk moest worden
ingeschreven". De woorden „het
gehele rijk" vormen hier de ver
taling van het Griekse
woord oecumene.
Oecumenische zondag. Dan
worden de kerken herinnerd
aan hun roeping tot een
heid. Christus heeft immers ge
zegd: „dat zij allen één zijn!" De
oecumenische zondag herinnert
Iedere christen aan zijn klein
heid, zijn beperktheid. Nie
mand heeft de wijsheid en ook
de waarheid volledig in pacht.
Naast ons staan andere christe
nen, met andere traditie, ande
re ontwikkeling, andere omstan
digheden, andere geaardheid,
andere inzichten. Het gaat er nu
om, die ander ook een plaatsje
naast ons te gunnen. Dat vergt
ootmoed, bescheidenheid, nede
righeid.
zetten bij het
horen van dat woord oecumene
de stekels op. Zij vinden het een
verdacht woord. Het zou zoveel,
betekenen als: wat geven en ne
men, wat water in de wijn doen,
wat marchanderen, wat leven,
van compromissen, het zoeken
van de grootste gemene de
ler. De gedachte van de oecume
ne zou alleen maar de karakter
loosheid in de hand werken. Nu
wil ik niet beweren, dat dit mis
bruik van de oecumene alleen,
maar denkbeeldig is. Inderdaad
wordt de gedachte van de oecu
mene soms gebruikt, misbruikt,
om alle beslistheid te veroorde
len. Maar dat is de bedoeling
niet. Het gaat om het nederig,
ootmoedig, luisteren naar elkaar
om het de-ander-plaats-geven
naast ons. Het van elkaar willed
leren, elkaar verrijken. Oecume-J
ne: d.i. de bewoonde
reld. Daarom gaat het op de oe-l
cumenische zondag niet om dej
kerk alleen. Het gaat ook
verscheurde, in allerlei opzicht^
botsende wereld.
Voor die verdeelde wereldl1
moet de kerk een voorbeeld zijnj
Een voorbeeld van het de ander
eer. plaats gunnen naast zich I It
dat niet de grote nood van dew
wereld, dat men zo heel vaak de
ander geen plaats gunt naast
zich? Noemt u de kwalen^/
van deze wereld maar op, e
stuit telkens op datzelfde:
de ander geen plaats gun
nen. Oorlog, apartheidspolitiek, gs
rassendiscriminatie, dictatoria-gto
le regeringen, maatschappelijke
tegenstellingen, uitbuiting, vrij-iift
heidsberoving enz. Zo heeft de etj
kerk op de oecumenische zondag
te horen van haar roeping naar&
binnen en naar buiten. Elkaar,
soeken, naar elkaar luisteren, ere*J
voor elkaar willen zijn, in
kerk. Maar elkaar zoeken naarl5
elkaar luisteren, er voor elkaarr
willen zijn, niet minder in de
wereld.
Sinterklaas en oecumene:
zouden zij dan toch wat met el
kaar te maken hebben? Zeker ia JT
geen bissqhop zulk een oecume
nische figuur geworden als de-1
ze Sint-Nicolaas, in de vler-afc
de eeuw na Christus, bisschopzee
van Myra in Klein-Azië, bekend eu
om zijn barmhartige liefde. Hijpgg
vindt erkenning over alle kerk- d<
grenzen heen. Maar nog meer:|ch
Sinterklaas en oecumene spre-j
ken ons van de liefde voor el-F
kaar, in de kerk en in de we-|
reld!
M. Hanemaayerp
Hervormd predikantF'
Alphen aan den Rijn.r®
Synode volledige mislukking^
BRUSSEL (AP) Drie militante
Belgische t.-k. bewegingen hebben
geroepen tot openlijk verzet binnen
de kerk. Zij veroordeelden de laatste
bisschoppensynode als een volledige
mislukking, het pausdom als „een
steeds erger wordende absolute
monarchie" en deden een beroep op
de christenen om het initiatief te ne
men nieuwe gemeenscahppen op te
richten die hun eigen mannelijke en
vrouwelijke priesters zouden kiezen,
onder wie getrouwde mannen en
priesters die politiek geëngageerd
zijn.
Een uitgegeven document werd be
sproken op een vergadering van on
geveer 50 sympathisanten, welke in
een Brusselse krottenwijk werd ge
houden en die werd toegespro
ken door kanunnik Pierre de Locht
en Suzanne van der Meersch, die
beiden de synode in Rome van op een
afstand hebben gevolgd.
Suzanne van der Meersch is een
actief lid van de militante groep
„Vrouwen en mannen in de kerk"
wQlke streeft naar een groter aandeel
voor vrouwen in kerkelijke zaken.
De twee andere militante groepen
zijn „Aanwezigheid en getuigenis" en
„Dienende en arme kerk".
Het document komt tot de conclu
sie. dat de Kerk behoefte heeft aan
een fundamentele hervorming om
naar verantwoordelijkheid tegenover
de hèdendaagse wereld op zich te
kunnen nemen.
Over de hervorming van de keriat
België wordt gezegd: „Wij doen td
beroep op de plaatselijke
ken zich geheel in te zetten imr
strijd voor rechtvaardigheid in
wereld en België, werkelijke, radiU.
solidariteit te tonen en dit rechp
practijk te brengen. En duidel'
standpunten in te nemen ten a
zien van de buitenlanders in Bel
de NAVO, de betrekkigen met 1
tugal en Brazilië, de wapenhai)
en de speculatie in onroerend go)
Bijl (Jeugddienst) 11.45
studentendienst.
Bevrijdingskerk 10.30
'oort
Koningskerk 10.00 i
ds. J. de Wit
Dlaconessenhuis 10.30 uur ds. H. W.
Hemmes.
Jeugdkapel Vredeskerk 10.00 uur dhr,
A. Lagerwerf (afscheid oudsten)
Jeugdkapel „De Goede Herder (Ou-
samenkomst.
Gemeenschap van Kerken (Meren-
wijk) 10 uur oecumenische dienst Pa
ter Van Well.
Geref. Kerk:
Zulderkerk 10 uur ds. R. de Vries,
Petrakerk 10 uur dr Dronkert 5 uur
ds Brederveld.
Oude Vestkerk 10 u. ds Kroneme(jer
5 uur ds Hortenslus
Beloftekerk 10 uur ds Hortenslus 5 u
ds Kronemeljer.
Bevrijdingskerk 9 uur dr v. d. Zwaan
6 uur dr. Dronkert.
Groenhoven 10 uur ds Brederveld
Gezinsdiensten „Jeugdha-
Clubhuis „De Tamboerijn" Vale-
rlusstraat 73, 10.30 uur Jeugddienst
voor kinderen van 4 tot 13 Jaar.
Geref. Kerk (vrljgem.) 10 uur en 6
uur ds J. v. d. Haar.
Geref. Gem. 10 en 4.30 uur R. Boo
gaard.
Baptistengemeente (Oude Rijn 3
10 uur ds Relling (HA) en 5 uur ds
Reiling (radiodienst mmv dubbelkwar-
tet).
Doopsgezinde Remonstr. Gem. 10 uur
Leger des Hells 10 u. Helllglngsdienst
7.30 uur verlossingssamenkomst.
Chr. Science (Steenschuur 6) 10.30 uur
gracht 3) 10 i
i 7 uur) 8, 9. 10, 11.
Studentenparochie (zat.
in Lodewljkskerk) 11.45 uui
landschekerk.
Leonarduskerk (zat. av.
Nieuwe Apostolische Kerk (Hoge Rijn
dijk 24) 9.30 en 4 uur dienst don
derdag 7.45 uur).
Oud Kath. Kerk (Zoeterwoudseslngel,
i 9.45 H. Mis.
Chr. Geref. Kerk
te Den Haag 2.30 uur ds. Van der Endt
te Katwijk aan Zee.
Aarlanderveen Herv. Gem. 10 u.
ds. Steehouwer, 7 uur dhr. C. Stroo Ge-
reform. Kerk 10 uur en 6.30 uur de
i Utrecht, Chr. Gereform
i den Rijn Herv. Gem.
Adventskerk Jullanastraat 10
P. A. Lefeber, 6.30 uur de heer u. van
Rossum te Bilthoven. Kruiskerk Gouw-
sluis 10 uur ds. J. H. Bogers, Opstan-
L. Franken te Woubrugge, Gebouw Na
bij Jeugdkapel de heer C. Otto, Zaal
Opstandingskerk Prinses Marljkestraat
10 uur Jeugdkapel de heer
J. van Royen
vormde Slonskerk Hooftstraat 9.30 uur
ds. S. W. Verploeg 6.30 uur ds. A. J.
Jorissen Goede Herderkerk Ten
Harmsenstraat 10.30 uur ds. N. J. M.
Hoogendijk Ridderveld Het Kasteel
Veldbloemweg 9 uur ds. N. J. M. Hoo
gendijk J. F. Kennedyschool Lupinen-
singel 11.15 uur Zondagschool. Gerefor.
Kerk Maranathakerk Raadhuisstraat,
ds Fr. de Jong 6.30
Borman, Salvatorlkerk W. de Zwijger
laan 10 uur ds. A. Borman 6.30 uur
ds. G. O. N. Veenhulzen. De Goede Her
derkerk Ten Harmsenstraat 9 uur ds.
G. O. N. Veenhulzen, 6.30 uur ds. J. G.
Los te Lelmulden, Kasteel Ridder
veld Veldbloemweg 10.30 uur ds. G. O.
N. Veenhulzen 6.30 uur ds. Fr. de Jong.
Geref. Kerk (Vrljgem.) 10.45 en 6.30
uur ds H. D. van Herksen (HA), Chr.
Geref. Kerk geen opgave ontvangen,
Oud Geref. Gem. Kerkgebouw Hooft
straat 240 9.30 uur en 4 uur Leesdien-
sten. Rem. Geref. Gem. geen opgaaf
ontvangen. Baptisten Gemeente 10
en 6.30 uur ds. Koekkoek. Leger des
Heils Gebouw Corn. De Vlamingstraat
10 uur en 7.30 uur, RK St. Bonlfacius-
kerk (zat. 7 uuf) 8.30 10 en 11.30
uur Pred. F. Wust RK St. Plus X kerk
(zat 7 uur) 7.30 9. 1030 uur (Grego
riaanse gezangen) 11.45 en 5.30 uur RK
Moerkapeile Geref. Gem. 9.3
Herv. Gem. Dorps-
Cirkel, ö.3o u.
WÊÊÊÊJÊÊÊÊI ri. cirkel, Ge-
reform. kerk 10.00 uur ds. L. Buiten
huis, 6.30 uur de heer Noorloos, Gelder
malsen, Nleuwerbrug: 10.00 uur de hr.
Noorloos, Geldermaisen. 6.30 uur ds. L.
Buitenhuls Geref. Ki
9.00 en 4.15 uur ds H. D.
(vrijgemaakt)
D. Pobuda, Evan-
eredienst 6.45,
r Jb. Klein Haneveld.
Lelden vrljz. prot. 10 uur in Rem.
Kerk de heer p. v. d. Laarse, Verg. van
Gelovigen 9.30 en 5 uur samenkom-
Nleuwstraat f
„Nieuw Leven" 9.30 uur in
gebouw Concordia de heer Th. Ver
woerd Volle Evangelie Bethel 9.30 uur
de heer J. Modderkolk, RK Kerk (dorp(
Hazerswoude Herv. Gem. 9.30
kerk Rijndijk (zat.
Hillegom Herv. Gem. 10.0
de Kamp RK Kerk St. Martinuskerk:
zat. 7 uur zondag 8.30 10.00 uur, 11.3(
u. 12.45 u. 5 en 7 u., St. Jozefkerk
(zat. 7 uur) 8.30 uur 10.00 uur 11.^0 v
Kapel Bloemswaard (zat. av
P. Schooneboom (HA) RK Kerk (z;
7 uur) 9 en 11 uur.
Kaag Herv. Gem. 10
H. Berkhof (Jeugddienst) RK Kerk (za
uur) 8 en 10 uur.
itwijk aan den Rijn Herv. Gem.
Hoek Katwyk s
Leiden Gerei
9.30 en 11.15 v
6 uur ds. W. Kool, Oude Kerk 10
ds. A. Vink (HD) 6 uur ds. C. Treure
C. Treure (HD)
Vink, Groen
av. 7 uur en 9 uur e
Maria Parochie zat. av. 7
10.30 12 en 6.30 uur Engel
Parochie (zat. av. 7 uur) 1
ontvangen RK Kerk (zat. 7 uur) 7.30 9
dienst), Geref. Kerk 9.3.
J. Maaskant te Leiden RK Kerk zat.
ïur 9, 10.45 en 5 uur.
Noordwyk binnen
Kerk Vredeskerk 10 i
j-Gravenhage „Volle
nte KatwijK" Voor-
ds. Bulthuis (HA),
Elderman, Triumfatorkerk
Geref. Gem.
ds. De Gier va
Evangelisatiegei
Soefi-beweging (Sportlaan)
eenkomst «oor belangstellenden, 4 uür
Eredienst (thema „Soefisme in het
dagelijks leven") RK Kerk (in Vredes
kerk) 7 uur.
Leiderdorp Herv. Gem. en Geref.
Kerk DorpsKerk 10 uur ds. J. P. Hon-
nef, Hooidstraatkerk 10 uur ds. G. van
Herv. Gem. 9.30
RK Kerk (zat. 7 uur) 7.3
9.30 en 11.15 uur.
Llsse Herv. Gem. Grote Kerk
10.00 uur ds. J. van der Velden Ge-
zinsdienst m.m.v. leerlingen
Noordwljk, Geref.
Gem. 10.00
leesdlenst 3.00 uur ds. J. van
Haar van Lelden, Oud Geref. Gem.
9.30 en 3.00 uur leesdiensten Geref.
Kerk Vrljgem. (bulten verband) ge
bouw Salvatorl. Wagenstraat 9.30 c~
uur ds. J. J. Verleur Ned. Prot. E
Gravendeel (ln Welkom Bondstraat)
Maandagmiddag 16.00 uur jeugdbljbel-
club ln Welkom. RK Kerk St. Agatha
wels Hillegom, Maranathakerk 9.30 u,
onbekend Chr.
ur dienst RK Kerk tuinbouwschool
(zat. av. 7 uur) 10.30 uur.
Rijpwetering RK Kerk (zat.
nlng Geref. Kerk
ds. H. Lijesen
r ds. D. Keuning (Doop) (De Rank)
ïur dr. J. G. B. Jar
uur ds. Lijesen, 5
te Lelden (Sole Mio)
Warner, Herv. Geref. Evangelisatie -
'Schoolstr) 10 uur ds G. v. d. Kamp
e Doornspijk, 3.30 uur ds.
e Waddlnxveen RK Kerk (zat. av. 7
ur) 7.30 9, 10.30, 12 en 7 uur.
Noordwijkerhout Herv. Gem. 10 u
ds. J. Streefland(HD RK Kerk St,
t- ,__t av 7 uurj g00
St. Viktor (zat.
10.00 en 11.30 i
(Gemeentecentrum) 10.30
- Herv. Brugkerk 9.30
ds. T. van 't Veld 6.30 uur ds. D. van
Vliet WIJkgebouw 9.30 uur ds. D. van
""0 u. ds. J. v. d. Heuvel, Bethel
ds. J. v. d. Heuvel, 5.00 uur
T. van 't Veld, Immanuel 10.00
Verdonk, Vliet 6.30 u. ds.
prof. dr. H. ds. N. J. Flink 7.00 ds. J. F. Wage
(Jeugddienst) Geref. Kruiskerk:
ds. M. J. v. d. Veen-Schnekeveld
r ds. D. J. Modderaar Ontmoetlngs
10.00 ds. D. J. Modderaar 5 uur
ds. B. Koekkoek Oud Ger. in Ned. Zuid
kade 158 10.00 en 6.30 uur leesdlenst,
Chr. Afgesch. Gem. 9.30 en 5 uur ds.
A. P. Verloop.
Warmond Herv. Gem. 10 uur ds.
J. M. Snllders (Jeugddienst)
(zat. av. 8 uur) 8, 10 en 11.30
Wassenaar Herv. Gem. (Dorps-
M. J. Wagenvoor
de. Geref. Kerk 10 uur ds. Heemskerk
7 uur gem. dienst ln Gemeentencen
trum geref. Kerk (Vrljgem.) 8.30
ds. J. v. d.Haar, 3 uur dienst RK K
(zat. av. 7 uur) 10.30 12 en 6 uur
naventurakapel (zat. av. 7.30 uur
en 10 uur.
Oude Wetering Herv. Gem. 9.30
RK kerk
kerk) 10
dr. Th. C. Frederikse en
uur dr. J. P. Wiersma en pastoor
J. F. Steenman (Messlaskerk) 10 uur
vicaris Th. G. Hulst en kapelaan F.
brug Chr. Geref. Kerk RK Kerk (zat
7 uur) 7.30 9.30 uur en 11.15 uur. a. M. Somerwll (Dorpscentrum) 9.30,
uur ds. M. Ottevanger (Gebouw SJa-
_RUnsburg Herv. Gem. (Grote loom) 10 uur Jeugdkapel (Deylerhuis)
J. Wisse. 5
;e Katwijk (Bethlekerk)
R. H. M. de Jonge te
ds. Wisse Geref. Kerk
ijleveld, 5
Lelden. 5 u
Petrakerk 9.__
ds. Hulsman, Immanuëlkerk 9.30
ds. M. Ottevanger (Gebouw Sja
'0 uur Jeugdkapel (Deylerhr
Jeugdkerk Géref. Kerk 10
is. K. A. Schippers te Amers
foort (zuid) 10 uur ds. Bech 5 uur ad-
ltskerk ds. Bech en pastoor Steen-
RK Kerk Wllllbrordus (zat.
ds. Huisman, 6
ds. W. P. H. Pou- de
Eén van de muurschildé
gen in de Oud-Katholieke
te Leiden.
(Foto Holva
8.45 10.30 12.15 e:
Woubrugge Herv. Gem. 9.3
ds. Franken t
ds. Lefeber te
phen Geref. Kerk
Hartkamp Hillegom.
Zevenhoven Herv. Gem.
ds. Reijenga (De Hoef) 7 uur
enga, Geref. Kerk 9.3"
Zuldbuurtseweg (zat. 7.30 uur) 7.3
Kerk Meerburg (zat. 7 uur) 8.45 1
ds. D. Goudzwaard 6.30 uur ds. W
Heijmans te Boskoop Geref Kerk 1
ds. SJ. Tiemersma, ê.30 uur ds. J.
te Alphen Noord Rem. Geref. Gemj
te geen opgaaf ontvangen RK B
(zat. 7 uur) 8. 10, 11.30 en 5.301
