Ruim
50.000 betogers op CT71
Werknemers vaak
met geringe loonstijging
eens
De nek van De Zeeuw
en de open partij
Ujeenkomst
voortijdig afgebroken uit vrees voor ongelukken
MAN BEKENT
MOORD OP
EIGEN ZOON
>i)AG 30 NOVEMBER 1971
AN VEEN, GA HEEN, VAN VEEN, GA HEEN" zongen
0 mensen in galmende tonen. Even later deed minister
Veen dat. Via trapjes en over het podium verdween hy
Ie Utrechtse Irenehal, samen met staatssecretaris Schelf-
Het was weinig meer dan een vlucht. De massa onder-
i trs, ouders, studenten en leerlingen kolkten in de hal nog
na met al hun spandoeken, zoals zij eerder onheilspellend
>n opgerukt naar de plek waar de minister zat. „Onder-
protest '71" demonstreerde dat een demonstratie niet ge-
kan verlopen als de duizenden aanwezigen weten dat
'j loor hun gekozen zondebok present is.
5 se bijeenkomst moest voortijdig
?n afgebroken, omdat gevreesd
voor ongelukken. Dit gebeurde
meer op dringend verzoek van
j [rechtse politie.
laat me niet nerveus maken
wie dan ook" zei de minister in
x[geïmproviseerd gesprek na zijn
ht uit de zaak. Hij beschuldig-
et zoveel woorden de onderwijs-
jties ervan wel te proteste-
ma&r niet te zorgen voor „een
.tieve inbreng". Dat sloeg op
lem aangeboden manifest met
:eks eisen: „Geen beleid op ba-
een verlanglijstje," zei hij.
Sinterklazen, militair gecom-
:rd door een Piet, draafden
die aanbieding op. De minister
van hen ook een roe, een
'arken en een zak pepernoten,
viermaal een waarsohuwende
onder de neus.
sk Elfferich
symboliek van het spaarvar-
was onduidelijk; het was leeg,
i deze verslaggever kan vast
en, toen hij het ding door toe
omstandigheden naar Den
:enfe vervoerde. De minister betoog-
elf na de chaos niets anders dan
hij enerzijds met een lege rijks-
rpot zit en anderzijds evenzeer
iedereen goed en gedemocrati-
d onderwijs wenst. Maareerst
ren en dan pas een werkelijk
prwijl hij die woorden sprak
er ook buiten de Irenehal nog i
gaande. Volgens schattingen i
de politie hadden er nog 15.000
onstranten buiten de volle hal j
aan. Zij formeerden een spon-
betoging, die het Utrechtse
sverkeer ontwrichtte en die uit-
dde op een kazerneterrein. Maar
het verkeersplein Oudenrijn zat
treeks die tijd. halverwege de
ld, volkomen verstopt door de
:eersgolf van Onderwijsprotest
emonstratie - voorzitter E. Steen
ten noemde het naar opkomst de
itste demonstratie die Nederland
'45 had beleefd. Persoonlijk
hij de door de schreeuwende,
lende en opdringende massa ver
laakte voortijdige beëindiging
negatiefs. Slechts de eerste
[ekster had haar rede kunnen
[aken; de enkelen die het na
|r probeerden, moesten zwichten
r het rumoer. Daarbij was ook
Iv-voorzitter J. Lanser. die van
sprekerskorps nog de meeste er-
Ing met massale bijeenkomsten
I. Desondanks noemde hij het lu
te publiek groots. Hij vond de
enkomst bijzonder geslaagd. „We
ben met deze massa mensen re-
[ng, parlement en bevolking ge-
fronteerd met een grote proble-
,iek en dat jvas de bedoeling," zei
ïeer Lanser.
e heer C. Laban. onderwijsspe-
Lst van de PvdA-tweede kamer-
noemde de demonstratie
ek en de eisen volstrekt redelijk,
(t is een passend protest geweest
antwoord op een begroting, die
rijpend een democratiseringspro-
in het onderwijs tracht af te
Idea".
a de toespraken van de organi-
oren kwam uiteraard om de an-
e zin kritiek op kabinet, minister
departement voor. Elk van die
verwijzingen veroorzaakte hevig ge
loei, gefluit, boegeroep of de gezon
gen wens „Van Veen, ga heen". Toen
een half uur na de start van de de
monstratie dranghekken werden
doorbroken en vele honderden op
drongen naar de gereserveerde
plaatsen van minister en andere
genodigden, zag het er enkele malen
angstig uit. Aanwezige politici als de
socialisten Den Uyl, Masman en
Laban en de PSP'er v. d. Spek wer
den van him plaatsen verdreven.
Toen een over de hekken geklom
men Jongeman op een stoel pal ach
ter de minister de menigte ging
staan dirigeren, naderde het breek
punt van de bijeenkomst. NW-be
stuurders begeleidden hun gast en
zijn metgezellen langs omwegen
naar een uitgang. Hij moest zelfs
over de instrumenten van de beat-
band heen. Terwijl de minister ver
dween bleef Steenbergen op het po
dium achter: „Dat voelde ik als
mijn plicht" zei hij er later van. „ik
moest dat tot een einde leiden".
Steenbergen (voorzitter van de
„algemene" onderwijzers en lid van
de Eerste Kamer) wilde na. afloop
wel voorspellen, dat de minister over
enkele weken bij de begrotingsbe
handeling enkele concessies zal doen
„Dat schoolgeld voor alle voortgezet
onderwijs zie ik niet doorgaan en de
voorgestelde vergroting van de klas
sen in het lager beroepsonderwijs
zal wel worden ingetrokken. Daarop
heb ik mede enige hoop nu de KVP-
fractieleider zich heeft uitgespro
ken tegen de schoolgeldheffing en
tegen verhoging van de defensielas-
ten".
Om tien uur was de hal vrijwel
verlaten. Ook door de man die de
hele avond had gelopen met zijn
eenmansspandoek waarop stond: „En
deze ezel stemde nog op Drees ook".
ALKMAAR (ANP) De 30-Jari-
ge onderwijzer J. C. S. uit Graft
(N.H.) wordt ervan verdacht ruim
vijf jaar geelden zijn pas geboren
zoontje te hebben laten overlijden
door de baby de nodige verzorging
te onthouden. Het lijkje had hij na
derhand verbrand. Verdachte, die
een bekentenis heeft afgelegd, is
aangehouden en inmiddels aan de of
ficier van Justitie in Alkmaar voor
geleid. Volgens zijn verklaring was
hij tot zijn daad gekomen omdat hij
zich schaamde over het feit, dat het
kind was geboren uit zijn niet ker
kelijk bevestigde huwelijk. Verdach
te en zijn vrouw zijn beiden rooms-
katholiek. Hun huwelijk was wel
wettelijk gesloten. Volgens de rijks
politie was .gewetensnood" er de
oorzaak van dat de zaak aan het
licht kwam.
Kado-plaat!
die heel speciale LP
MINORIETEN FESTIML
kost maar 10,-
ADVERTENTIE
Kado-plaat!
die heel speciale LP
MINORIETEN FESTIML
kost maar 10,-
Amsterdams
water
smaakt beter
AMSTERDAM (ANP) Een
steekproef, die het instituut voor
marktonderzoek en marketingadvie
zen „interview" NV in de hoofdstad
vorige week onder 100 Amster
damse en 100 Rotterdamse huisvrou
wen heeft gehouden naar de smaak
van het water in beide steden,
heeft volgens het instituut een dui
delijke "overwinning" voor het Am
sterdamse water opgeleverd. De
huisvrouwen, die thuis werden on
dervraagd proefden twee soorten
water zonder dat zij wisten om welke
soorten water het ging.
Het bleek dat in 2/3 van de geval
len het Amsterdamse water werd
gekozen. Twintig procent koos het
Rotterdamse water en 15% had
geen voorkeur. De voorkeur voor het
Amsterdamse water is wat groter
bij de Amsterdamse huisvrouwen,
dan bij haar Rotterdamse zusters,
maar ook bij de laatste groep wetd
in de meerderheid der gevallen (n.l.
het Amsterdamse water geko-
De Amerikaanse dichter James
Dickey heeft een hoge Franse lite
raire prijs gewonnen met zijn eerste
novelle „Deliverance", dat het vorig
Jaar in de V.S. is uitgekomen. Hij
kreeg de Medicis-prijs voor de beste
buitenlandse novelle. De prijs is
toegekend door een commissie van
Journalisten van kunstredacties.
De Prix Medicis voor een Franse
roman werd toegekend aan Pascal
Laine voor ,4'Irrevolution" en de
Prix Femina aan Angelo Reinaldi
Atlantes".
Het verwachte applaus is niet uit
gebleven in Rotterdam: de KVP
heeft haar nieuwe voorzitter dr.
Dlck de Zeeuw met de gebruikelij
ke staande ovatie binnengehaald.
Dat er niet gezongen is ditmaal
moet waarschijnlijk worden toege
schreven aan de angst, dat het
misschien niet eenstemmig genoeg
zou klinken. Een op de vijf
KVP-ers, die zaterdag de feestzaal
van de Rotterdamse Doelen vul
den, moest immers in staat wor
den geacht een valse noot te pro
duceren.
Want in die verhouding ongeveer
zette een deel van de partijraad
zich af tegen de kandidatuur-De
Zeeuw.
Door
Kees de Bruin
Ongeveer 20 procent van de stem
gerechtigde afgevaardigden gaf
onomwonden van af het spreekge
stoelte of later beschermd door de
anonimiteit van een schriftelijke
stemming te kennen niets te
voelen voor een voorzitter, die van
hun oude. vertrouwde KVP een
„open partij" wil maken. Die een
programma nastreeft, dat zowel
op christelijke als op niet-christe-
lijke, humanistische grondslagen
steunt. Die tenslotte, in hier en
daar nogal hoog opgenomen inter
views vóór zijn verkiezing al zo
definitief over een nieuwe koers
had gesproken, dat het Jaren ge
hanteerde enerzijds-anderzij ds-
principe er door in de verdrukking
dreigde te raken. Van zo'n voor
zitter moesten deze verontruste
KVP-ers met de nadruk op de
K niets hebben.
Nog voor hij echter toch met 87
van de 108 uitgebrachte stemmen
werd gekozen als nieuwe voorzit
ter. diende dr. De Zeeuw de spre-
I kers al van repliek. Hij was blij
Peiling economische verwachtingen:
)EN HAAG (ANP) Van de
door het Nederlands Instituut
publieke opinie en het Markt-
derzoek (NIPO) in opdracht van
Verbond van Nederlandse On-
rnemingen ondervraagde in loon-
inst zijnde mannen, meent acht-
n procent dat het in ons land vol-
nd Jaar goed zal gaan. Eenentach-
procent meent dat het niet goed
gaan. Achtentachtig procent der
idervraagden meent dat er in 1972
eer werkloosheid zal zijn.
Wat het eigen inkomen aangaat in
172 verwacht 32 procent een inko-
ensstijging gelijk aan de prljsstij-
tigen, vijftien procent verwacht
it het inkomen meer omhoog zal
tan dan de prijzen, 52 procent ver
acht dat het inkomen minder om
oog zal gaan dan de prijzen.
Vijfenzeventig procent wil genoe-
?n nemen met een inkomensstij
ging die gelijk is aan de prijsstijgin
gen, vijfentwintig procent wil daar
mee geen genoegen nemen.
Aldus enige uitkomsten van de
peiling die in de periode van 10 tot
en met 13 november Jl. steeksproefs-
gewijs over het gehele land is ver
richt.
De ondervraagden hebben, aan de
hand van een lijst met acht daar
op genoemde mogelijkheden van
factoren die een ongunstige invloed
op het economische leven uitoefenen
als volgt geantwoord (waarbij moet
worden aangetekend dat er soms
meer dan één antwoord werd gege
ven, zodat het totale percentage ook
hoger is dan honderd)
Zestig procent meent dat toene
mende werkloosheid, minder vraag
naar arbeiders, een ongunstige in
vloed heeft, 48 procent geeft slui
tingen van bedrijven daarvoor aan;
45 procent geeft inflatie de schuld,
44 procent tehoge prijzen en Neder
land te duur in vergelijking met bui
tenlandse concurrentie; 37 procent
noemt regeringsmaatregelen en be
zuinigingen; 35 procent geeft op-
loonkosten te hoog. te hoge lonen,
24 procent noemt fusies tussen be
drijven en 8 procent „nog andere
dingen".
Het in veler ogen waarschijnlijk
opmerkelijk hoge percentage (75)
bevestigende antwoorden op de
vraag of men in het komende Jaar
genoegen wil nemen met een inko
mensverhoging die gelijk is aan de
prijsstijgingen, zodat u er niet op
vooruit maai" ook niet op achteruit
gaat, moet, zo meent het NVV, wel
worden gezien tegen de achtergrond
van de verwachting van liefst 50
procent van de ondervraagden, dat
men er wel degelijk op achteruit
zal gaan. Voor hen is gelijkblyven
dus al een meevallertje, aldus het
NVV. Het voegt hieraan toe, dat het
gevoel bij grote groepen vandebe-
gevoel bij grote groepen van de be
volking dat men er Jaar in Jaar uit
niet beter op wordt op bijeenkom
sten van de vakbeweging steeds
naar voren komt.
Relevant voor het opleveren van
vergelijkingsmateriaal zou het NVV
dan ook de vraag gevonden heb
ben: bent u met de werkgevers-or
ganisaties van mening dat u in 1971
een aanzienlijke welvaartsstijging
ten deel is gevallen, die er door de
overloop en incidentele verbeterin
gen voor zorgt dat u er in 1972 on
danks verdere prijsstijgingen ook
nog op vooruit gaat? Het antwoord
op die vraag, aldus het NVV, zou
minstens even imposant zijn ge
weest.
met de kritiek, nou en of, want
hij had haar tenslotte zelf uitge
lokt. Bewust had hij immers in de
weken vóór deze beslissende 27e no
vember zijn nek erg ver uitgesto
ken. Omdat de partij er recht op
had te weten, wat zij aan hem
had. En daarom was hij opzette
lijk niet voorzichtig geweest!
Ook dat klonk nog steeds stoer en
onverzettelijk. Maar wie oren had
om te luisteren kon toch tijdens
diezelfde partijraad-vergadering al
een beetje meer voorzichtigheid
horen doorklinken. Dat hoeft geen
schande te zijn: een politicus
moet tenslotte ook, en vaak in de
eerste plaats, Juist tacticus zijn.
Maar het is wel het signaleren
waard.
Eigenlijk was het uitdeuken van
al te grote butsen in het christe
lijke vertrouwen al donderdag
avond begonnen. Want toen
mocht de op dat moment nog
kandidaat-voorzitter in de politie
ke zendtijd van de KVP via de
radio een aantal geruststellende
antwoorden geven op duidelijk
met dat doel gestelde vragen.
Een soort politiek scoren voor
open doel, waarbij dr. De Zeeuw
niets meer had te doen. dan de
door voorlichter Antoine van den
Wildenberg voor zijn voeten ge
speelde rollertjes in het net te
schieten. Zo van: „Er zyn twijfels
gerezen over uw opstelling ten
aanzien van de drie samenwerken
de christendemocratische partij
en. Hoe stelt u zich op achter die
samenwerking?"
Antwoord: „Ik ben erg blij, dat ik
nu eens de gelegenheid krijg om
mij heel duidelijk achter die sa
menwerking op te stellen. Ik heb
in interviews, althans zo ben ik
dan geciteerd uit die interviews,
wel eens de indruk gewekt, dat ik
van deze samenwerking af wil.
Niets is minder waar. Ik wil niet
van die samenwerking af'.
Centraal
Zaterdag stond het thema van de
„open partij" natuurlijk centraal.
In de eerste grote rede, direct na
de verkiezing door de nieuwe
voorzitter uitgesproken, zou het,
volgens de tevoren geschreven
tekst moeten heten: „Op die par
tij heb ik mijn hoop gevestigd
Een partij met een program, die
christenen aantrekt en niet-chris-
tenen". De laatste zin werd echter
„Een partij met een program, dat
velen aantrekt".
Het is misschien een kleinigheid,
maar wel een opmerkelijke. Zoals
ook een toevoeging van het woord
„mogelijkerwijze" dat is in de zin
„ik vermoed, dat de vormgeving
van die openheid een partij inpli-
ceert. die mogelijkerwijs naast het
Evangelie ook andere inspiratie
bronnen erkent en die dus niet
exclusief christelijk is".
Zo zouden er no g een aantal
voorbeelden te citeren zijn. Maar
dat zou overbodig zijn. En mis
schien ook niet helemaal eerlijk
Jegens een nieuwe partij-voorzit
ter, die dan toch maar inderdaad
al in een vroeg stadium kleur be
kend heeft. Een politicus, aan wie
nu even de tijd moet worden ge
gund om zijn woorden waar te
maken.
Want tenslotte heeft hy zonder
terughoudenheid gezegd, hoe hij
denkt over de nieuwe partij,
waarover in 1973 moet worden be
slist en waarin de KVP vóór 1975
samen met ARP en CHU moet
opgaan. Evenzeer als over de par
tij „waartoe de KVP, als het sa
mengaan met de anderen niet
lukt, zich dan onmiddellijk zal
omvormen".
Dat zijn woorden hier en daar
pijn hebben gedaan, is zaterdag
nog eens duidelijk gebleken. En
daarom mag men van de nieuwe
KVP-voorzitter ook niet verwach-
teb, dat hij nu direct al weer zijn
nek zo ver zou uitsteken. Dat zou
op provoceren lijken. En daarvoor
lijkt dr. Dick de Zeeuw toch te
veel de man, die inderdaad „een
democratisch leider wil zijn, die
uit de leden van de partij te
voorschijn wil halen, wat er in
hem leeft, opdat de partij tot een
duidelijke keuze komt.
Nochtans vond ik de reportage
Een man ook, die oprecht wil pro
beren tussen die verschillende
naar boven komende opvattingen
een brug te slaan.
0,71,o,o
Zo op het oog lijkt de gisteravond
gehouden massale demonstratie
Onderwijsprotest '71 een grove
mislukking. Slechts één van de
vele toespraken tot het eind
uitgesproken, de andere afge
broken of helemaal niet uitge
sproken, smadelijke vlucht be
zorgd aan de als gast aanwe
zige minister van Onderwijs.
Dat alles door toedoen van een
menigte die noch de mond wil
de houden noch op zijn plaats
wilde bltyven. Maar men mag
het woord mislukking niet te
snel uiten. Ook de minister
hoedde zich ervoor na afloop.
Hij sprak integendeel van een
„omvangrijk ludiek gebeuren",
waarvan hij onder de indruk
was. Hij bracht de grote op
komst en de gebeurtenissen
zelfs in verband met „toene
mende politieke en maatschap
pelijke belangstelling".
Als de tijd wat is verstreken, kan
de constatering wel eens volgen
dat de avond van de 29ste no
vember 1971 het tegendeel van
een mislukking werd: een suc
ces. Wat is namelijk de situatie?
In brede delen van het onder
wijs heerst onrust en onbeha
gen in allerlei vormen en gra
den. Het reikt thans, nu de
mensen wat mondiger worden,
ook tot en met de consumenten
van het onderwijs: de ouders
en de leerlingen. Als bijna
50.000 van zulke betrokkenen
lange reizen ondernemen in
speciale bussen en treinen,
dan voeren zij eikaars geprik-
vertrekken zij al geprikkeld en
keldheid onderweg nog extra
op. Men kwam gisteravond een
voudig zó geladen te Utrecht
aan dat men zich wel móest
uiten.
Er mag niet worden gedacht dat
de hal was gevuld met overwe
gend jeugdigen. Integendeel.
Het waren in doorsnee rustig
geklede volwassenen. Die echter
gretig grepen naar de klaar
staande spandoeken („Bij Van
Veen is een leerling twee uur
minder waard") of er zélf had
den meegebracht (,.De Kritise
Auders Den Haag ijsen belijt
met wijshijt"). De organisato
ren hadden eenvoudig de gela
den stemming van al deze
mensen niet voorzien. Daarbij
kan men zich overigens afvra
gen of die in redelijkheid wel
te voorzien was geweest. Gezien
de eigen prognoses van de or
ganisatoren had men al van
een succes willen spreken als
er 10.000 mensen waren geko
men. Het werden er bijna vier
maal zoveel. Laat staan dat
men de stemming kon peilen.
Dit neemt echter niet weg dat er
drie strategische fouten zijn ge
maakt bij de opzet van deze
demonstratie. In de eerste
plaats ontbraken een alles over
heersende geluidsinstallatie, en
een vaardig spreker om de
massa tot luisteren te dwingen.
In de tweede plaats was slechts
het podium enigszins afge
schermd. maar kon de massa
vrijelijk bewegen door de gigan
tische ruimte; personen, die
vanaf een hoogte getuige wa
ren, hebben met huiver de be
weging gezien die er in de mas
sa zat en die tot fatale gevolgen
had kunnen leiden als men niet
tijdig was gestopt.
En de derde strategische fout is
dat men in de huidige tijd niet
meer straffeloos een grote mas
sa kan samenbrengen in één
ruimte met de persoon die door
deze massa als hun zondebok
wordt beschouwd. Deze laatste
strategische fout is bovendien
niet slechts door de organisa
toren gemaakt, maar ook door
de minister zelf. Hij geeft er
vaak genoeg blijk van dat hij
de zware ondertoon van onbe
hagen onderkent. Daarom had
hij. misschien eerder dan alle
anderen dit effect moeten voor
zien. 0'71 kan straks weleena
geen grove mislukking blijken,
maar het onbeholpen succes
van duizenden om hun veront
rusting te uiten. Dan blijft wel
de kloof tussen de minister
(met zijn redelijke betoog over
economische omstandigheden
en sociaal-culturele noodzake
lijkheden) en de betrokkenen
die dat betoog niet kunnen vol
gen). Na gisteravond is die
kloof oneindig veel groter.
L. a
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
Embojth
umo/o um-aowua ou&o heen gaat
