'Succes is voor mij een bevrijding'
INDRINGENDE FILM VAN KAZAN
Films
in
j Leiden
filmster Jeanne Moreau kan als ze verliefd is alles
The arrangement'
Prolongaties
Oswald Kolle
„Dit is uw man'
tIJDAG 5 NOVEMBER 1971
LEIDSCH DAGBLAD
.GINA 11
ABIJS Toen Jeanne Moreau op 20-jarige leeftijd haar filmdebuut maakte, zag ze er uit
*)en vrouw van midden 30. Nu 23 jaar later ziet ze er nog steeds zo uit. Niet mooi: de
!^en onder haar ogen zijn wereldberoemd, de lijn van haar kaak is a-symetrisch en de vorm
baar mond geeft het gezicht een ontevreden uitdrukking, die alleen verdwijnt wanneer ze
Ook niet goed geconserveerd: een criticus omschreef haar gezicht een als „getekend door
lenden ochtenden en duizenden vorige avonden, waarvan ze er niet één betreurt". Maar
jj ziet Jeanne Moreau, die een appartement aan de Champs Elysées bewoond, er nu op
inerkwaardige manier jonger, vitaler uit dan vijf jaar geleden.
5 zegt ze daarvan: „Dat komt als een kind, van wie je weet dat
wat ze je ook laten doen, dat het goed
is, zoals Bunuel, Jean Renoir, Orson
Welles.
Orson ken ik nu twintig Jaar. Ik
speelde toen in Othello en hij kwam
me in de kleedkamer opzoeken. Ik
speelde niet eens Desdemona, maar
een kleine rol. Bianca de hoer, en
soms denk ik wel eens dat hij me
daarom in zijn films altijd hoeren
laat spelen.
Altijd wanneer hij in Frankrijk
eiie weigeren meer dan één rol is, komt hij me opzoeken. Ik kook
lar te spelen, maar dat is een zijn lievelingskostjes voor hem en
„Dat komt
let ik het drie Jaar lang erg
aan heb gedaan. Ik heb toch
%el in twee films per jaar
f%ld —in Frankrijk en in Hol-
maar dat waren betrek-
Si kleine rollen, die een paar we-
beslag namen. De grootte van
heeft er voor mij nooit iets
[daan en het kwam erg goed uit,
e!t een acteur het af en toe no-
zyn accu opnieuw op te
Ik weet wel dat er acteurs
Ie weigeren meer dan één rol
,r te spelen, maar dat is een
die ik nooit heb kun-
pbrengen.
aj dat Je achter elkaar aanbie-
krijgt van een Truffaut, een
een Orson Welles, hoe zou Je
tunnen weigeren? Mijn agente
me pas voorgerekend dat ik
€de komende paar Jaar acht
lillende filmprojecten heb.
lien dat er een paar niet zul-
lorgaan, misschien dat er nog
r«iar zullen bijkomen. Maar ik
V weer zin in, ik voel me in
WEDDENSCHAP
succes is voor Jeanne Moreau
gkelijk laat gekomen, na tien
Haar ze heeft er nooit aan ge-
d dót het zou komen: „Het
n weddenschap die ik met me-
'%d afgesloten. Actrice worden
een onmogelijkheid: mijn va-
ts boer, er was geen geld thuis,
geen opleiding. Maar als kind
vaak ziek en in bed lag ik
^Urend te lezen. Ik leerde com-
stukken van Racine en
3 h uit mijn hoofd.
^actrice worden leek helemaal
^haalbare kaart. Toneelactri-
jdden in Frankrijk in films
f succes gehad en iedereen zei
niet fotogeniek was, niet^ge-
loezem had^Dus heb ik Jaren-
Bik filmrolletje geaccepteerd
t aangeboden werd, zonder te
wat het was, wie er regisseer-
ur
eb me alles laten aanleunen,
agen make-up, trucjes.met fo-
e en belichting om me toch
jen beetje te laten lijken op
noonheidsideaal van het mo-
En al die tyd wist ik dat ik
me had, een reservoir van
Ikheden waar ik niet aan kon
Alleen lukt je dat niet, als
je daar een man bij no-
™ls man een vrouw, denk ik,
ictrice een regisseur,
iet toneel ontdekte ik voor het
Jat ik verder kwam dan het
van de tekst met de juiste
tie en het maken van de pas-
jebaren, toen ik in Kat op een
tinken Dak speelde, onder re-
l Peter Brook. Met films kwam
n jaar later, met Ascenseur
Echafaud en Les Amants van
Kalle".
et verhaal wil dat Louis Mal-
,efd op u was.
maakte inderdaad alle ver-
ils er iemand verliefd op je is,
Je niet alleen mooier, je bént
ooier. Je beweegt Je vrijer, je
gt Je zelfbewuster. Als ik ver-
)n, kan ik alles. Louis Malle
f eerste regisseur die zich niet
g wat hij aan mijn uiterlijk kan
haar wat hij mét mijn uiter-
tt doe/i.
r ik weet nog wel dat toen ik
première van Les Amants
juis ging, dat ik die nacht niet
in heb. Ik zei tegen mezelf:
het er eindelijk waar Je zo
p gewacht hebt, succes. Maar
it je wel realiseren wat daar
(sequenties van zijn, dat je er
voor zult moeten opgeven en
het wel waard is".
n hebt u nooit spijt van die
{ehad?
li moment. Omdat maar
n ik toen nog niet weten
5 zóveel heeft opgeleverd aan
vriendschap, verrijkende con-
De oppervlakkige aspecten
fet succes geld, publiekver-
}- interesseren me niet zoveel,
bam me er zelfs een beetje
mdat het niet alleen mijn ver-
is, maar van het team waar-
l ik werk.
les is voor mij een bevrijding:
a doen waar ik zin in heb
hen en buiten mijn werk
Ijk niveau mensen ontmoeten
vroeger alleen vanuit de ver
Sinds Les Amants
SQc film gedaan die veel suc-
YIdden, die weinig succes had-
I jte vergissingen bleken, maar
in ik er niet één niet had wil-
pn, omdat het mijn vergissin
gen, omdat het in welk op-
ïan ook interessante ervarin-
kken".
REGISSEURS
tTelk type regisseur prefereert
jbaal gesproken zijn er twee
iieën: de Jongeren of laat
jen: de zoekenden die een
doen op mijn ervaring, op
(nedeplichtigheid, en de erva-
de meesters aan die je je vol
iwen kunt overleveren, bijna
mopper op hem dat hij te dik wordt,
dat hij om zijn gezondheid moet
denken, ik speel zijn moeder, zijn
zuster, zijn verpleegster. EEn soms
krijg ik een telegram van hem:
kom naar Spanje, naar Joegoslavië,
je moet een rol spelen. Daar laat
ik alles voor vallen, al is de rol nog
zo klein, al is er geen geld, al wordt
de film nooit voltooid of pas jaren
later".
„Let wel, ik ben genoeg routine,
genoeg vakbekwaamheid om ook
zonder de regisseur, eventueel on
danks de regisseur een rol te kun
nen spelen die acceptabel is. Maar
daar ben ik niet in geïnteresseerd,
al wil dat niet zeggen dat die rol,
die film noodzakelijk minder hoeft
te zijn.
Ik ontmoet nog altijd mensen die
me complimenteren voor La Notte.
Welnu, La Notte is een van mijn af
schuwelijkste herinneringen. Mijn
zoon was net herstellende van een
auto-ongeluk, ik was mentaal toch
al zeer vermoeid. Ik voelde geen en
kel begrip voor de vrouw die ik
moest spelen.
Antonioni die ik jaren kende, ge
droeg zich als regisseur uiterst af
standelijk, vanuit een ivoren toren.
Iedereen had ruzie met iedereen,
buiten de opnamen waren Mostroia-
ni en ik de enigen die met elkaar
spraken. Het grootste deel van de
opnamen werd 's nachts gemaakt en
overdag kan ik niet slapen, dus ik
leefde op pillen.
Ik heb de complete film nooit wil
len zien, alleen fragmenten tijdens
de geluidssynchronisatie in de stu
dio, maar ik heb er in geen andere
firn zo leek uitgezien. Best moge
lijk dat het een meesterwerk is, best
mogelijk dat ik daarbinnen een goe
de rol speel, maar dat is dan alleen
mijn techniek, waaraan mijn uitput
ting wellicht de passende extrapdi-
mensie heeft gegeven".
Gegeven uw reputatie als
grande amoureuse" is het eigenlijk
heel merkwaardig dat uw naam
nooit in romantisch verband is ge
bracht met een van uw tegenspelers.
Ik hou van acteurs, ze zijn mijn
familie, maar ze hebben geen gehei
men voor me. Ook wanneer ik ze
nooit eerder ontmoet heb, ken ik ze
Hun moeilijkheden heb ik ook
gehad, alles wat zy willen heb ik
ook gewild.
Terwijl mensen die creatief zijn,
zoals schrijvers of regisseurs ik
bedoel niet lat acteurs niet crea
tief zijn, maar dat is een ander soort
creativiteit je altijd opnieuw ver
rassen. Je moet je in de regisseur
verdiepen, ontdekken wat voor visie
hij op je heeft, de aspecten die daar
aan beantwoorden in jezelf naar vo
ren halen en wanneer dat niet
lukt, proberen zijn visie op je te
veranderen.
Dat brengt een relatie met zich
mee dit bijna noodzakelijk erotisch
gekleurd is. Lang niet altijd licha-
melijk-erotisch, want dat interes-
serrt me niet zo erg. Of eigenlijk:
dat interesseert me zozeer dat ik er
zuinig mee probeer te zijn. Liefde
is voor mij meer dan een spelletje,
een gymnastiekoefening.
HOLLYWOOD
Vorig Jaar hebt u in Holly
wood doorgebracht. Hoe hebt u dat
ondergaan?
„Het was het winnen van een van
die weddenschappen met mezelf. Ik
ben nooit iemand geweest die vaak
naar de bioscoop ging, ik heb een
heleboel van mijn eigen films niet
eens gezien. Maar de films, die ik
zag, toen ik jong was, kwamen uit
Hollywood: Marilyn Manroe, Joan
Crawford in Johnny Guitar. Dat
was een wereld die ik ook wilde ver
overen. Natuurlijk had ik al eerder
gespeeld in Amerikaanse films, die in
Europa opgenomen werden.
En ik hou helemaal niet van Ame
rika. Toen ik in New York was,
durfde ik niet op straat te komen.
Ik heb hele dagen in mijn hotelka
mer gezeten en naar de televisie ge
keken. Maar Hollywood is iets an
ders, niet alleen de vervulling van
een jeugddroom, maar ik heb daar
ook een soort collegialiteit ontdekt
tussen regisseurs en tussen acteurs
die je in Europa niet aantreft.
Hier is niemand geïnteresseerd in
het werk van anderen, Franqois
Truffaut is de enige uitzondering.
Maar daar belt iedereen iedereen op
om te informeren hoe het er mee
gaat, om advies te vragen of te ge
ven. Het gevaar is dat je je dreigt
te isoleren van de rest van dg we
reld, maar dat schijnt nu al veel
minder te zijn dan vroeger.
Ik heb dit voorjaar ook meege
daan aan de uitreiking van de Os
cars. Een hol, beetje belachelijk
spektakel. Ik hoefde maar 'n paar
zinnetjes te zeggen en een liedje te
zingen, maar ik stond daar toch met
het triomferende gevoel van: ik
heb het bereikt, ik hoor erbij".
Bent u ijdel?
„Stellig. Ik hou er van om in de
aandacht te staan, complimenten te
krijgen, kleren te kopen, me met
mooie dingen te omringen. Maar ik
zoek geen publiciteit: ik heb daar
voldoende mensen aan kapot zien
gaan, om mijn privacy te bescher
men. Dat kost me geen moeite: ik
ga zelden naar grote premières of
nachtclubs la mode ,maar dat in
teresseert me ook niet, ik ben liever
thuis met een boek of metvrien
den.
Aan de andere kant heb ik ook
niets te verbergen: ik ga niet op
straat met een pruik en een zonne
bril op. Ik leef mijn leven zoals me
dat goeddunkt en als de mensen daar
een oordeel over hebben of conclu
sies aan verbinden meestl de,
verkeerde dan is dat hun pro
bleem, niet het mijne".
„Maar wat die IJdelheid betreft:
in mijn beroep kun Je al Je on
deugden functioneel maken, terwijl
iedere rol weer mogelijkheid biedt
om voor een paar maanden aan be
paalde aspecten van Jezelf te ont
snappen. Hoewel ook dat weer be
nauwend kan zijn: vroeger ging ik
na afloop van filmopnamen altijd
naar de kapper om mijn haar te la
ten verven, om in ieder geval uiterlijk
weer van het personage los te komen.
Ik vergelijk een acteur wel eens met
een ijsberg, een klein topje van zelf
controle dat boven het oppervlak
uitsteekt, met daaronder mateloos
heid, exhibitionisme, onevenwichtig
heid".
.Nooit. Ook mijn „weddenschap
pen", de doelen die ik mezelf ge
steld had, dat was iets waar ik al
leen maar vast in geloofde, ik heb
nooit een bepaalde strategie ontwik
keld. En mijn zoon is nu volwas
sen, het gaat goed met hem, dus over
hem hoef ik me ook geen zorgen te
maken.
Als ik in een film speel, dan denk
ik nooit over de volgende films.
Als ik verliefd ben dan probeer ik wel
om van de volgende dag, de volgende
week van m'n liefde iets moois te
maken, maar denk niet aan een lief
de voor de eeuwigheid. Nu ik de 40
Jeanne Moreau in de film
'De overwinnaars'.
gepasseerd ben, denk ik wel eens:
als ik nog 'n tijdje mee wil
gaan. moet ik me 'n beetje in acht
nemen. Ik probeer een paar avon
den per week vroeg naar bed te gaan,
wat minder te drinken en te roken.
Maar ik heb daar geen problemen
over. Er zijn actrices die zeggen, dat
ze tot hun dood willen blijven acte
ren, al moeten ze in een rolstoel naar
de studio. Acteren is voor mij erg
belangrijk, het heeft mijn leven ver
rijkt, maar het is niet het enige. Ik
heb nog één ambitie: een nieuwe
weddenschap. Ik zou een film wil
len regisseren. Waarover weet ik
niet, maar ik koester mezelf met
het idee dat het mogelijk zou kun
nen zijn".
CAMERA „The arrangement", een uit 1969 stammend
produkt van de w at vergrijsde cine-matador Elia Kazan, is
het verhaal van een man die langzamerhand het geloof in zijn
idealen en in zichzelf verliest.
Geld, aanzien en macht, de idealen van zijn vader, blijken
zijn leven niet voldoende inhoud te geven. Zijn vrouw, knap
en begrijpend, heeft hem niets meer te zeggen, kan hem in
elk geval niet helpen.
Voor Eddie Anderson, succesvol
reclameman, begint er een proces
van geestelijke aftakeling. Hij leert
zijn vader te haten om de idealen
die deze hem heeft gebracht. Dit
bewijst hij door op een gegeven
moment zijn ouderlijk huis met alle
documenten over zijn vaders zake
lijke leven, symbolen voor diens
idealen en levenswijze, in brand te
steken.. Het enige dat Anderson nog
als waardevol aanvaardt, is zijn
liefde voor zijn secretaresse Gwen.
Met haar had hij een verhouding
die hij als oprecht en zinvol be
schouwde;
Pogingen om deze verhouding in
stand te houden mislukken echter.
De dreigende ondergang van An
derson hangt de hele film door in
de lucht. Noch zijn verhouding met
Gwen noch zijn vroegere levenswijze
kunnen deze ondergang tegenhou
den. Er is geen oplossing voor hem.
Op bijna poëtische manier ver
filmde Kazan de strijd van Ander-
ton tegen de aftakeling, tegen de
leegte van zijn bestaan.
De indringendheid, die zyn films
kenmerkt ("A streetcar named
desire", "On the waterfront". "East
of Eden") is ook in deze film be
klemmend. vermoedelijk mede door
dat hij de film maakte naar zyn ge
lijknamige boek. Daarbij komt nog,
dat op de belangrijkste plaatsen de
rolverdeling zeer sterk blijkt te zijn.
Kirk Douglas als Eddie Anderson
en vooral Faye Dunaway als Gwen
hebben een groot aandeel in het
slagen van deze film. en niet te
vergeten Deborah Kerr als Flo
rence, de echtgenote van Anderson,
die haar man uiteindelijk toch niet
kan helpen, hoe ze daar ook haar
best voor doet.
Het enige nadeel van "The arran
gement" is dat de psychologische
ontwikkeling van Anderson zo
nauwkeurig wordt uitgesponnen
dat de film enigszins langdradig
gaat worden. Sommige voor de ont
wikkeling van het verhaal zo be
langrijke dongen worden te diep
gaand uitgewerkt. Af en toe proeft
men by Kazan een drang naar over
bodige symboliek, die de gang van
het verhaal vertraagt en de aan
dacht teveel afleidt van het werke
lijke gebeuren.
Afgezien daarvan is "The aran-
gement" een film die beslist de
moeite waard is om te gaan zien.
Alweer drie prolongaties in de
Leidse bioscopen. Aan de Steen
straat en de Breestraat blijven de
Nederlandse erotische avonturen
voortduren, terwijl in het kleine
theater aan de Steenstraat mr.
Tibbs werd verlengd.
Studio Mr. Tibbs is geen
grootse film. Een heel gewone,
spannende politiefilm. Tot vijf mi
nuten voor het einde Dan krijgen
schrijver en regisseur „de geest" en
breien zij er een knap slot aan.
Lido houdt het nog een week op
,,Wat zien ik?". Duidelijk een
ijzersterke verfilming door Paul
Verhoeven van Albert Mols even
sterke grapjes uit het donkere
Amsterdamse leven. Ronnie Bier
man en Sylvia de Leur in de hoofd
rollen.
Trianon Ook Blue Movie blijft
in de race. Seksdromen van een
jongeman in de Bijlmermeer. De
critici hadden weinig goede woor
den over voor deze film van De la
Parra en Verstappen. Het publiek
denkt er gezien de prolongaties
kennelijk anders over.
Playboy-slager
REX Waarvan droomt 'n een
voudige slagersjongen? Van dure
auto's en., mooie vrouwen? Film-
Peter^rijgt alles wat zijn hart be
geert in „Playboy". Hij verbeeldt
zich, dat hij een rijke playboy is,
die met het grootste gemak meisjes
van alle rangen en standen ver
siert. Met veel flair „kart" hij rond
ln een dure sportwagen, waarvan
de banken met bont zijn bekleed.
Eerst pikt hij op straat een Duits
meisje op, die hij op de hoogte
Faye Dunaway als Gwen en
Kirk Douglas als Eddie in "The
Arrangement".
Zijn tocht brengt hem vervol
gens by een fotomodel, een wat
oudere adellijke dame, twee lesbi
sche zusjes, een hippie en tot slot
bij een heilsoldate, die in alle op
zichten 'anders voor hem blijkt te
zijn. Na zijn laatste avontuur, dat
evenals alle andere zeer goed ver
filmd is, volgt voor de argeloze ky-
ker een waarlijk verrassende ont
knoping.
■BlIllllinillIlUIlllilHIlI
LUXOR Oswalt Kolle, de Grote
Inventariseerder van het seksuele
leven, heeft wederom een film af
gescheiden. Dat kan ook byna niet
anders, want na "Het wonder van
de liefde" en "Uw vrouw het onbe
kende wezen", diende natuuriyk nog
de man op de korrel te worden ge
nomen. Kolle doet dat weer met
heel die encyclopedieachtige gron
digheid die Duitsers eigen is.
In "Dit is uw man" brengt hy op
zyn nu langzamerhand wel bekende
manier een aantal stoornissen, de
fecten, hebbeiykheden en onhebbe-
lykheden van de man by het lief
desspel in kaart. By elk afgerond
stukje levert Kolle commentaar
met die koele, docerende recht-toe-
recht-aan stem, als een boekhouder
die de balans vo:rleest.
Wie weinig gelezen heeft over
seksualiteit, zal van Kolle stellig
een hoop meenemen en voor die
categorie mensen zyn zyn films stel
lig van groot nut.
Twee opmerkingen by "Dit is uw
man". Kolle filmt by het samen-
zyn van man en vrouw dusdanig
dat je als toeschouwer op den duur
tooh een wat voyeurachtig gevoel
krygt. Verder is het acteren (buiten
het bed dan) aan de tameiyk hou
terige kant
