Dertien doden
bij ontploffing
in wijk Glasgow
Worsteling met ernstige twijfel
Nixon draagt nieuwe
opperrechters voor
liea en VN
Gaslek was al twee dagen tevoren door bewoners gesignaleerd
Lyndon Johnson over de jaren van zijn presidentschap (III)
[DAG 22 OKTOBER 1971
LEIDSCH DAGBLAD
(Van onze correspondent)
YORK In de grote rechtop-
iDde glazen schoenendoos aan
Schildpaddenbaai van Hudson
er het gebouw van de Vere-
je Naties lijkt deze dagen
hoop te zijn op nieuw leven
de internationale volkerenor-
isatie. In de marmeren hallen
wandelgangen lijken een ener-
ea doelbewustheid te zijn te-
igekeerd die in de afgelopen ja-
weggeëbd leken te zijn en die
stafleden openlijk deden spre-
van een malaise. Het verschil
sen toen en nu wordt uitge-
ikt door de twee topkwesties
r de assemblee zich deze herfst
zijn 26ste jaarlijkse bijeen-
jist te beraden heeft: de toela-
communistisch-China en
benoeming van een nieuwe se-
;aris-generaal.
twee kwesties hebben meer met
aar te maken dan ogenschijn-
het geval is. Want, wanneer
keuze van een secretaris-gene-
in november of december aan
orde komt, zal die ook mede
iaald worden door de nieuw
elaten afgevaardigden van Pe-
Maar ook wanneer China dit
nog niet vertegenwoordigd is,
de essemblee zich er bewust
zijn dat de opvolger van se-
taris-generaal Thant in de toe-
nst te maken zou hebben met
Peking-delegatie, en dat het
die reden van belang is dat de
VN-leider niet iemand is
voor Peking onaanvaardbaar
H. L. Leffelaar
die reden worden nu de kansen
de Finse VN-ambassadeur
Jakobson voor Thants vaca-
minder gunstig geacht, aan-
ien zijn benoeming meer in het
n zou vallen van een com-
tussen de Verenigde Staten
Sowjet-Unie. In de specula-
wordt deze dagen steeds meer
i gehoord van Hamilton
irley Amerasinghe, de ambassa-
Ceylon, die onder meer
ting heeft in een commissie die
met het onderzoek naar
behandeling van Arabieren in
door Israël bezette gebieden,
jelating van communistisch Chi
li de VN ook op andere ma-
beïnvloeden. De malaise die
de afgelopen jaren velen het ge-
gaf dat de VN op een dood
was aangeland, was vooral
gevolg van het feit dat de be-
igrtfke wereldcrises en proble
ms meer beslist werden
or de buitenlandse politiek van
grote machten, met name de
renigde Staten en Rusland. De
kwam er in zulke gevallen
sk alleen voor de vorm aan te
intrede van een andere wereld-
acht, China, kan niet anders tot
rolg hebben dan dat Washington
Moskou gedwongen worden de
minder als een secundaire fac-
in hun buitenlandse politiek te
schouwen. Het resultaat daar-
zal zijn dat de grote machten
meer gelegen zullen laten lig-
aan de kleine landen, zoals dat
geval in de koude oorlogsja-
vas, toen Amerika en Rusland
hun steun dongen,
ngrijk is ook nog dat China zijn
.ioed zal willen laten gelden op
Ike kwesties als het Midden-Oos-
er op zal staan dat het
lerleg daarover van de "Grote
tr" wordt uitgebreid tot de gro-
vijf. Daarnaast kan China ver-
agen dat de besprekingen over
ontwapening niet langer prak-
Jh alleen een aangelegenheid is
a de nucleaire machten (waar-
China sinds 1964 ook behoort)
lar dat bij het overleg ook de
èinere landen worden betrokken,
allang geageerd hebben tegen
in effectieve uitsluiting in dit
ïerleg.
dit alles is echter in de VN-krin-
m één van de belangrijkste vra-
a hoe Peking zich zal opstellen
de Veiligheidsraad, in hoeverre
it door zijn vetorecht het ef-
GLASGOW (AFP, Reuter) Een gasontploffing, die zich gisteren heeft voorgedaan in
Glasgow heeft tenminste 13 doden en 50 gewonden geëist. De drukke wijk Clarkston is in een
rampgebied veranderd. De wijk moest geëvacueerd worden in verband met de ontdekking
van een nieuw gaslek.
De ontploffing is veroorzaakt door
een gaslek dat al twee dagen tevoren
door de gemeente was gesignaleerd.
Een ploeg van het Schotse gasbe
drijf was op zoek naar het lek op
het moment van de ontploffing.
Zeventien winkels werden vrijwel
geheel verwoest, en een dakgarage
met twintig auto's stortte omlaag.
Overal verspreid lagen doden en ge
wonden, sommigen gruwelijk ver
minkt. De meeste slachtoffers waren
winkelpersoneel, vrouwen en kinde
ren. De hele avond en nacht door
zochten reddingsploegen in stro
mende regen en storm in het puin
naar overlevenden.
De explosie deed zich in de late
middag voor, toen er grote drukte
heerste in het winkelcentrum.
Ooggetuigen spraken van een hel.
Overal klonk gegil en gekerm. Een
stroom van ambulancewagens en
personenauto's voerde de gewonden
af naar het ziekenhuis. „De bloedige
taferelen die ik daar zag deden me
denken aan een medische-hulppost
aan het front", zo vertelde een
chauffeur. Politie, brandweer en
vrijwilligers slaagden erin ten min
ste 50 mensen uit het puin van inge-
ADVERTENTIE
fectief functioneren van de VN zal
blokkeren, zoals door velen ge
vreesd wordt. Of dat het zich daar
entegen, inhakend op de tot nog
toe steeds weerop niets uitgelopen
pogingen van de kleinere landen,
zal inzetten om de raad te maken
tot een orgaan waar daadwerkelij
ke standpunten worden ingenomen
ten aanzien van de grote kwesties
die de wereld beroeren.
Hoe Pekings houding ten aanzien
van de VN ook zal zijn, stafleden
van het VN- ?retariaat beamen
dat de simpele aanwezigheid van
China van de VN een realistischer
internationale organisatie maakt
die, meer dan tot nog toe het ge
val was, de machtsverhoudingen in
de wereld weerspiegelt.
ADVERTENTIE
storte gebouwen te bevrijden. Veel
van de gewonden behoorden tot de
passagiers van een dubbeldekkersbus
die op het moment van de ontplof
fing passeerde en de volle laag kreeg.
Het was de ergste ramp in Schot
land sinds het drama van januari
j.l. in het Ihrox-stadion in Glasgow,
waar 66 mensen omkwamen toen een
dranghek het begaf.
Honderden bewoners werden in
plaatselijke schoolgebouwen onder
gebracht om er de nacht door te
brengen. De niet-geëvacueerden is
dringend verzocht geen lucifers aan
te steken.
Koe op het hpofd De Zwiterse
vakantieganger Hans Zwahlen zat in
Zweisimmen (.ten zuiden v. Bern) op
een bank in een alpenwei van het
verrukkelijke uitzicht te genieten toen
hij een koe op zijn hoofd kreeg. Het
dier was afgedwaald, werd door een
trein opgenomen, zeilde door de lucht
en kwam op Hans Zwahlen terecht.
Hans ligt in het ziekenhuis, maar de
dokter is niet ontevreden. De koe
moest worden afgemaakt.
Doodstraf voor Watson Een jury
in Los Angeles heeft de doodstraf
aanbevolen voor de 25-jarige Charles
Watson, die terecht staat wegens
moord op de actrice Sharon Tate en
zes anderen in augustus 1969. De
doodstraf voor deze volgeling van
Manson zou in de gaskamer voltrok
ken moeten worden. De rechter moet
nu nog het uiteindelijke vonnis vast
stellen.
De treinverbinding van Glasgow
naar Clarkston en andere voorste
den werd gestaakt omdat men vrees
de, dat de schokken veroorzaakt door
voorbijrijdende treinen instortingen
zullen veroorzaken in beschadigde
WASHINGTON (Reuter/AFP)
President Nixon heeft onder-minis
ter van Justitie William Rehnquist
en de advocaat Lewis Powell offi
cieel voorgedragen voor de twee va
cante zetels in het Amerikaanse
hooggerechtshof.
Nixon had oorspronkelijk twee an
dere juristen op het oog, de advo
caat Herschel Friday en de vrouwe
lijke rechter Mildred Lillie. Hij is
kennelijk gezwicht voor de kritiek
die de orde van advocaten (ABA) en
liberale kringen op hen hadden,
7/aarbij tevens het gevaar dreigde
van een langdurig en bitter ge
vecht met de Senaat, die de voor
drachten moet goedkeuren.
Nixon wil de liberale tendens van
het hooggerechtshof uit het decen
nium voor zijn ambtsaanvaarding
ombuigen. De president heeft al
eerder met de Senaat in de clinch
gelegen over de aanwijzing van nieu
we opperrechters. Dat gold toen de
rechters Clement Haynsworth en
Harrold Carswell beiden zuider
lingen. Zij werden uiteindelijk door
de Senaat afgewezen.
Rehnquist staat bekend als een
„Orde en wet"-man en is een goe
de vriend van senator Barry Gold-
water. Hij is een voorstander van
het gebruik van elektronische appa
ratuur voor bespionering van „poli
tieke extremisten" zelfs zonder voor
afgaande toestemming van de rech
ter.
Powell heeft de reputatie van een
uitnemend jurist en wordt be
schouwd als gematigd conservatief.
Deze zuiderling zou in de jaren vijf
tig in kwesties betreffende de op
heffing van rasse nsoheiding op de
scholen een realistisch en gematigd
standpunt hebben ingenomen. Hij is
lid van de Democratische Partij.
De eerste reacties van liberale
senatoren waren vrij gunstig. Het
ziet er dus naar uit dat de senaat
Nixons keuze zal goedkeuren. Dat
betekent dat Rehnquist en Powell
waarschijnlijk met de andere con
servatieven een meerderheid gaan
vormen in het uit negen rechters
bestaande hooggerechtshof.
Een beeld van de puinhopen
ia de ontploffing.
ADVERTENTIE
nicotine-arm
ik i
verkiezingscampagne te gaan voe
ren voor een volledige ambtster
mijn in het Witte Huis, dan ant
woordde ik dat ik nog geen vaste
plannen had. Want ik had de mo
gelijkheid om naar het president
schap te dingen niet uitgesloten,
maar ik werd bestormd door twij
fels en onzekerheden omtrent de
wijsheid ervan. Die twijfels kende
ik al lang, en de vervulling van
het ambt had ze niet weggeno-
Door
Lyndon Baines Johnson
De vraag of ik naar een vierja
rige eigen ambtstermijn wilde
streven, riep bepaald gemengde
gevoelens in mij op. Enerzijds had
ik grote animo voor deze post, een
aanta 1 welomlijnde ideeën van
wat er te doen was en vertrouwen
in mijn bekwaamheid om het sa
men met het Congres gedaan te
krijgen. Anderzijds voelde ik een
tegenzin die men in de verhoudin
gen van die tijd moet bekijken.
Ik was president van de Verenigde
Staten geworden op de verschrik
kelijkste manier die je je maar
denken kunt: door de kogel van
een moordenaar. In een sfeer van
nationale smart had ik mijn
ambtseed afgelegd. Reeds in die
eerste maanden in het Witte Huis
wist ik heel goed dat het presi
dentschap van de Verenigde Sta
ten een bekroning is waarvoor
men een hoge prijs betaalt.
Daar kwam de voortdurende onze
kerheid bij of mijn gezondheid
wel bestand zou zijn tegen een
hele vierjarige ambtstermijn. De
inspanning van mijn werk üi de
Senaat had bijgedragen tot mijn
ernstige hartaanval toen ik pas
zesenveertig was. En nu was ik
negen Jaar ouder. Ik voelde een
sterke neiging om terug te gaan
naar Texas voor het te laat was.
De last van 's lands eenheid drukt
het zwaarst op één man, de presi
dent. En evenmin als vroeger ge-
lobfde ik dat de natie zich voor
onbepaalde tijd zou verenigen
achter een zuiderling. In die
maanden van voorjaar en zomer
1964 werd algemeen en absoluut
en gezaghebbend aangenomen dat
ik de Democratische kandidaat
zou zijn maar ik persoonlijk wor
stelde met ernstige twijfel. Ik
kwam Das tot mijn besluit om
drie uur 's middags op 25 augus
tus. de dag na de opening van de
Democratische partij conventie in
Atlantic City.
Toen ik mijn verklaring (dat ik
mij niet de leider achtte die het
land nodig had) geschreven had,
las ik hem over de telefoon voor
aan mijn perssecretaris George
Reedy. Zijn reactie kwam meteen.
Reedy zei dat mijn besluit te laat
kwam en dat mijn weigering om
kandidaat te zijn „het land een
voudig aan Goldwater zou geven".
Later op de dag kreeg ik een
briefje van mijn vrouw in ant
woord op mijn vraag om haar
mening over mijn concept-verkla
ring. In enkele woorden trof zij
mij op twee zeer gevoelige en
dwingende punten: wat ik van
plan was zou verkeerd zijn voor
mijn land en het zou een gebrek
aan moed mijnerzijds tonen.
Great Society
De plannen voor een Great Socie
ty zijn op verschillende momenten
in verschillende bewoordingen om
schreven. In hoofdzaak zag ik het
als een actieprogramma om een
lange lijst van maatschappelijke
hervorm ingen af te werken die al
bijna van het begin van deze
eeuw dateerde, en om meteen te
beginnen aan de opstelling van
een lijstje van dingen waaraan
onmiddellijk begonnen moest wor
den.
Het programma dat w\j bij de
verkiezingscampagne van 1964 aan
de kiezers voorgelegd hebben, wilde
het Amerikaanse volk voort laten
maken met de strijd tegen de ar
moede, ruimere onderwijskansen
bieden aan alle Amerikaanse kin
deren, medische zorg verschaffen
aan de bejaarden, ons water en
unze lucht en onze natuurlijke
rijkdommen in stand houden en
de strijd aanbinden met het oude
tekort aan woningen.
De bevolking heeft op dat pro
gramma gereageerd met een en
thousiasme dat indruk gemaakt
heeft in de Amerikaanse geschie
denis. Niet alleen hebben de kie
zers het Democratische verkie
zingsprogramma de ruimste meer
derheid in de geschiedenis gege
ven, zij hebben ook gezorgd voor
de grootste Democratische meer-
Crisis Vietnam
In augustus 1964 ontwikkelde er
zich een onverwachte crisis, die
enige tijd lang de aard van de
oorlog in Vietnam dreigde te ver
anderen. In de vroege ochtendu
ren van zondag 1 augustus kwam
er een dringend bericht binnen
waarin gemeld werd dat Noord-
vjetnamese torpedoboten de Ame
rikaanse torpedobootjager Maddox
in de Golf van Tonkin aangeval
len hadden.
De Maddox, op patrouille, speurde
onder andere naar aanwijzingen
omtrent Hanois voortdurende in
filtratie van troepen en oorlogs-
voorraden over zee naar Zuid-
"Vietnam. We besloten dat er mis
schien een overijverige Noordviet-
namese scheepscommandant zich
vergist had of dat een kuststa-
tion een verkeerde berekening had
gemaakt en daarom besloten we
geen tegenactie ondernemen.
Enkele dagen later vielen de Noord-
vietnamezen onze torpedoboot ja
gers weer aan, met torpedo's. Mijn
raadgevers waren eenstemmig van
oordeel dat we deze tweede provo
catie niet konden negeren en dat
deze aanval beantwoord moest
worden. Ik was het ermee eens.
Wij besloten tot luchtaanvallen op
en him bases, plus een aanval op
één olie-depot.
Wij konden er niet zeker van zijn
hoe Hanoi zou reageren op onze
tegenaanval. Wij achtten het mo
gelijk dat zij misschien een over
matige reactie zouden vertonen en
een grootscheepse invasie in
Zuid-Vietnam zouden beginnen.
Zil konden zelfs aan de Chinezen
vragen om zich bij hun strijd aan
te sluiten.
Beleid voortzetten
Mijn eerste grote besluit over
Vietnam was geweest dat ik presi
dent Kennedy's beleid zou voort
zetten. Dit was mijn tweede: bevel
geven tot een vergeldingsaanval
tegenover de aanvallen in de Golf
van Tonkin en streven naar steun
va nhet Congres voor onze Zuid-
Oost-Azië-politiek. Onze vergel-
dingsaanvallcn uit de lucht be
schadigden of vernietigden vijfen
twintig vijandelijke boten en ne
gentig procent van de olie-opslag
tanks in Vinh. Wij' verloren twee
vliegtuigen.
De Zuidoost-Azië-resolutie bracht
de president steun van het congres
om .alle noodzakelijke maatrege
len te nemen om elke gewapende
aanval op de strijdkrachten van
ae Verenigde Staten af te slaan
en verdere agressie te voorkomen".
Ook sprak de resolutie de Ameri
kaanse bereidheid uit om „op pre
sidentieel besluit alle nodige stap
pen te nemen, wapengeweld inbe
grepen, tot bijstand aan elk lid of
beschermd land van de Zuidoost-
Aziatische Verdragsorganisatie dat
hulp vraagt bij de verdediging
van zijn vrijheid".
De resolutie noemde nogmaals
onze verplichtingen volgens het
ZOAVO-verdrag en verklaarde dat
de handhaving van vrede en vei
ligheid in Zuidoost-Azië van le
vensbelang was voor onze eigen
Amerikaanse belangen en voor de
wereldvrede. De Senaat nam de
resolutie met 88 tegen 2 aan, het
Huis van Afgevaardigden eenstem
mig met 416 tegen nul.
In de middag van 6 februari
kwam het bericht dat de commu
nisten omvangrijke aanvallen had
den gedaan op de kazerne wan
de Amerikaanse legeradviseurs in
Pleikoe en op een Amerikaanse
helikopterbasis een kilometer of
acht verderop, plus verscheidene
Vietnamese doelen. Acht Amerika
nen waren omiddellijk bij de
aanvallen gedood, een was er later
gestorven en ruim honderd waren
er gewond.
Mijn adviseurs in de Nationale
veiligheidsraad drongen er met)
kracht op aan dat wij de aanval
len onmiddellijk moesten beant
woorden met aanvallen op vier
doelen in Noord-Vietnam. Ameri
kaanse vliegtuigen zouden er drie
aanpakken; de Zuidvietnamese
luchtmacht zou het vierde aanval
len. De doelen waren kazernes die
betrokken waren bij Noord-Viet-
nams stelsel van infiltratie in het
zuiden.
Na lange discussie gaf ik toestem
ming tot de aanvallen, mits de
Zuidvietnamese regering ermee in
stemde. Daar bestond weinig twij
fel aan, want Saigon had al enige
tijd aangedrongen op vergelding
tegen het noorden. De volgende
ochtend bleek dat drie van de vier
afgesproken doelen in mist gehuld
waren geweest; slechts een was er
aangevallen. Moesten we nog te
rug naar de andere drie? Het al
gemene oordeel was „nee", en
daar was ik het mee eens.
Advies
McGeorge Bundy en zijn deskunr-
digen kwamen die avond uit Sai
gon in Washington terug. Om
streeks elf uur 's avonds kwam
Bundy me in het Witte Huis op
zoeken. Hij overhandigde me het
verslag dat hij en zijn groep ge
maakt hadden op hun rondreis
door Vietnam. Bundy's groep des
kundigen had geconstateerd dat
het bergafwaarts ging met de toe
stand in Vietnam, en zij rieden
onder andere grootscheepse actie
tegen het noorden aan om die
gang van zaken om te keren.
„De toestand in Vietnam wordt
slechter", begon het rapport, „en
zonder nieuwe Amerikaanse actie
lijkt de nederlaag onvermijdelijk
waarschijnlijk niet over een
paar weken of misschien zelfs
maanden, maar binnen enkele Ja
ren. Er is nog tijd voor een omke
ring, maar niet veel".
Hij was van oordeel dat een Ame
rikaanse terugtocht via onderhan
delingen op dat moment een
„overgave in termijnen" zou bete
kenen. Een beleid van „aangepaste
en voortdurende vergelding" zoals
geschetst in het aanhangse 1 van
zijn rapport, vond Bundy „de
TDeestbelovende koers die ons
openstaat".
tWordt vervolgd).
