Brandt, kanselier bevrijd
Duitsland
BESTORMING VAN DE ARMOEDE
SUCCESSEN
OP NOORDZEE-
CONFERENTIE
foren ook enigszins trots op Westduitse kanselier
Johnson over de jaren van zijn presidentschap (II)
)NDERDAG 21 OKTOBER 1971
LEÏDSCH DAGBLAD
PAGINA t
(Van onze correspondent)
Het Nobel-comité van het Noorse Storting
•lement) heeft besloten de Nobel-prijs voor de
!e in 1971 toe te kennen aan de Westduitse Bonds-
jnselier Brandt. Aan deze prijs is een bedrag van
gulden verbonden. Kanselier Brandt heeft al
d naar Oslo te komen waar hem de prijs zal
worden overhandigd. Mevrouw Aase Lienes, lid van het
Nobel-comité verklaarde dat Brandts economische en
politieke streven naar vrede en eenheid in Europa het
motief was geweest hem de prijs toe te kennen. Deze
zal hem op 10 december a.s. worden overhandigd op de
sterfdag van Alfred Nobel.
Begrijpelijkerwijs zijn de Noren ook enigszins trots
op Brandt. Voor de Tweede Wereldoorlog vluchtte hij
voor het opkomende nazisme eerst naar Zweden en van
daaruit naar Noorwegen, waar hij zich als journalist
door het leven sloeg. Hij trof er zijn echtgenote, die
Noorse is, en beheerst de taal nog steeds vloeiend. Elke
zomer brengt hij er zijn vakantie door in de fjorden.
De Nobel-prijs voor de vrede is de enige van de Nobel
prijzen die in Oslo wordt uitgereikt. Alfred Nobel, uit
vinder van het dynamiet, besliste dit in zijn testament.
(Van onze correspondent)
BONN Het parlement debatteert over de begroting voor
l it komende jaar. Strauss contra minister Schiller. Oppositie-
ider Barzel contra Bondskanselier Brandt. Buiten de verga-
rzaal doen geruchten de ronde, die in eerste instantie nogal
geloofwaardig lijken: Willy Brandt krijgt de Nobelprijs voor
vrede.
Is Brandt ingrijpt in het Bonds-
-debat, gebeurt dat om met in-
van zijn persoonlijk gezag en
r de hoofden der deskundige cij-
lars heen de bevolking te vertel-
waarom er economische en fi-
iciële problemen zyn. Hij heeft de
tantie en de zelfverzekerdheid om
overtuigend te doen. De trage
eker heeft steeds duidelijker de
■m ging tot filosoferen.
i Timmers
let is een gelukkig toeval dat de
kenning van de Nobel-prijs ver-
iht tot een poging om Brandt te
ordelen juist nu over een der
ïilijkste hoofdstukken van zijn re-
ingsbeleid wordt gedebatteerd,
iter toeval is het dat Bondskanse-
Brandt bovendien precies op de
it van zijn vierjarige ambtsperio-
is. Brandt, die indertijd met een
,t is te vroeg" had gereageerd op
denkbeeld dat hij kandidaat voor
Nobelprijs zou kunnen zijn.
Veranderd
I ?illy Brandt, 57 Jaar oud, de
jl ite sociaaldemocratische Kanse-
"1 van de Bondsrepubliek, is ver-
lerd sinds hij op 28 september
Kurt Georg Kiesinger tot af-
3//Jden dwong. Er is een verschil
fa en de Bondskanselier die in de
een lang verbeide overwin
ds g te overmoedig te veel beloofde
'en de Kanselier halverwege zijn re-
fa! uigstijd.
si ie koene burgemeester van West-
lijn is herkenbaar in verkiezings-
Jj spraken, in zekere zin ook als
H tseling tot ingrijpende verande-
g moet worden besloten (het af-
i minister van Financiën
het onmiddellijk overdra-
diens departement aan
tiller). Dat laatste toont echter te-
■i ijkertijd de autoriteit, de zelfbe-
stheid of misschien beter: de
ilfsprekendheid waarmee
idt in Bonn regeert. Brandt, die
idskanselier werd toen hij naar
•tflen zeggen vanwege alle tegensla-
eigenlijk niets meer wilde wor-
i, heeft zich nooit zo op zijn plaats
als in het Palais Schaum-
ook zijn prestige in eigen land ten
goede, eens door het spontane "Wil
ly, Willy", in het Oostduitse Erfurt
u door de onderscheiding met de
Nobel-prijs. Maar sterk zijn toch in
eigen land nog altijd ook de beden
kingen tegen zijn politiek. Meer dan
een kleine meerderheid mag Brandt
in het Bonner parlement voor zijn
verdragen met Moskou en Warschau
niet verwachten.
Gelijk
Steunend op de overtuiging dat hij
gelijk heeft, wekt de Bondskanselier
de indruk dat de kritiek in eigen
huls hem niet beïnvloedt, dat ze
ruimschoots wordt gecompenseerd
door de buitenlandse erkenning.
Maar voor zijn voorzichtige politiek,
die uiteindelijk zelfs zal moeten lei
den tot een hoe (hoe dan ook geca
moufleerde) erkenning van de DDR,
is tijd nodig.
Hetzelfde geldt voor zijn politiek
in het algemeen, omdat vanuit so=
ciaaldemocratisch oogpunt het weer
verliezen van de macht in 1973 een
terugval zou zijn. Immers de hervor
mingen die Brandt beloofde, passen
de maatschappelijke ontwikkelin-
van deze tijd. Vernieuwingen
houden echter risico's in en kritiek
wordt al gauw bitter wanneer econo
mische problemen, ook al betreft het
internationale malaise, niet snel
kunnen worden opgelost door de
nieuwe machthebbers en de hervor
mingsplannen kapitalen kosten.
De Nobel-prijs voor de wrede heeft
1 onvermijdelijk (en ongetwijfeld
bewust) een niet te onderschatten
politieke betekenis. Het blijk van
waardering voor Brandts politiek
samen met de hoop dat die po
litiek kan worden voortgezet.
Het blijk van erkenning uit het
buitenland is tegelijkertijd een poli
tieke ondersteuning voor de politicus
Brandt, die tegenover een sterke op
positie in eigen huis staat. Ze doet
zijn prestige, zijn autoriteit verder
stijgen en is een gebaar ook jegens
de Duitse kiezers, want Brandt ont
ving, zoals hij zelf zei toen het ver
rassende nieuws gistermiddag ook in
Sondsdag was bekend geworden,
tot veel verplichtende onder
scheiding."
Ingetogen
it die zelfbewustheid niets heeft
derd aan Brandts afkeer van
lathetisohe en aan zijn persoonlijke
[etogenheid, maakt hem tot een
i te interessantere verschijning in
Duitse politieke arena. En in het
tenland was het ook niet louter en
een de ondernemende poging om
;een verzoening met Oost-Europa
komen, die het beeld van Bonds-
uselier Brandt bepaalde.
Een ander heeft eens gezegd dat
andt zich niet de Kanselier van
n verslagen, maar van een be-
l]d Duitsland voelt. Met hem, de
migrant" die voor
Ijk nam naar Scandinavië,
it gevoel van veel sociaal-democra-
in de Bondsrepubliek werkelijk
machtswisseling voltrokken, die
0 nieuwe ontwikkeling in de demo
nie inluidt.
Brandt imponeerde vooral het bui-
•rtfcand met zijn buitenlandse (ver-
lenings) politiek. Indirect komt dat
Bommen In Japans parlement
Ijf Jongelui, die aangehouden zijn,
bben vanochtend vier benzine-
immen in het Japanse parlement
ïorpen. Twee ervan veroorzaakten
i brand die snel kon worden ge-
st. Niemand werd gedeerd. Het
i het tweede incident deze week.
pSdag werd op de publieke tribune
(urwerk afgestoken toen premier
rede hield.
■■«cslaagde vlucht Twee Jonge
rj uch.telin.gen uit Oost-Duitsland zijn
in geslaagd een gevaarlijke tocht
iet een opblaasbare boot over de
VI i «ostzee te maken. Een 19-Jarige ar-
ïB eider en zijn 18-jarige vriendin dre-
in achttien uur op de stormachti-
e zee rond voordat zij door het
eense schip „Anne Birthe" voor het
fkonarif werden opgepikt. Hun
not was verscheidene keren omge-
.1 agen, maar de opvarenden hadden
|J im steeds weer vlot kunnen bren-
OSLO Veel sneller dan werd
verwacht, zijn de twaalf delegaties
die in Oslo vergaderden over de ver
vuiling van de Noordzee het met el
kaar eens geworden.
Gisteren is een definitieve lijst van
giftige stoffen opgesteld die onder
geen voorwaarde meer mogen worden
gedumpt. Bovendien zijn de grenzen
van het gebied waarvoor dit verbod
gaat gelden vastgesteld.
Dit is aanvankelijk groter dan be
gin deze week werd verwacht. De
grenzen, zoals die in de visserij -
conventie staan vermeld, hebben als
voorbeeld gediend. Het komt er op
neer dat in de noordoosthoek van
de Atlantische Oceaan geen giftig
afval meer mag worden gedumpt.
Vandaag zal worden overlegd over de
„grijze lijst".
Daarop komen giftige stoffen voor
die onder bepaalde voorwaarde nog
wel mogen worden geloosd. Een be
slissing waartegen de Scandinavische
landen, Finland en IJsland hun oor
spronkelijke bezwaren nu blijkbaar
hebben laten varen.
Voordat de conferentie vrijdag zal
worden afgesloten spreken de delega
ties nog over de economische konse-
kwenties die deze maatregelen zullen
hebben, de controlesystemen en wel
licht over de juridische aspecten.
Als er tijd over is wil men ook nog
de vervuiling van de zee door ri
vieren en pijpleidingen ter sprake
brengen.
In de raad van Europa was al ge
werkt aan een overeenkomst om deze
vervuiling stop te zetten, althans
sterk te verminderen.
Binnenkort zal daarover in Straats
burg een internationale conferentie
worden gehouden.
De commissie voor publieke wer
ken van de Amerikaanse Senaat heeft
wetsvoorstel ingediend om bin-
14 jaar een volledig eind te ma
ken aan lozing van afval in alle
oppervl aktewater.
Wordt de wet aanvaard, dan zou
dat een radicale ommekeer betekenen
in de strijd tegen watervervuiling, die
tot dusver gericht is op handhaving
van een bepaald zuiverheidspeil van
het water.
Burgers zouden de mogelijkheid
krijgen om bij de rechtbank het sta
ken van vuillozing af te dwingen, en
de boeten voor overtreding van de
wet zouden tot 50,000 dollar per dag
kunnen oplopen.
Vliegtuig gekaapt Zes kapers
(vier mannen en twee vrouwen)
hebben gisteren een Ecuadoriaans
verkeersvliegtuig met 27 passagiers
en vier bemanningsleden, dat op weg
was van Quito naar Cuenca, van
koers doen veranderen en naar Cu
ba laten vliegen. Dit is de vijfde keer,
een Ecuadoriaans vliegtuig is ge
kaapt.
BONN Het Westduitse par
lement heeft Bondskanselier
Brandt gistermiddag gehuldigd.
„Deze onderscheiding eert uw
oprechte inspanning voor de vre
de in de wereld en het begrip
tussen de volken", aldus de
Bondsdag-president Von Hassel
die een begrotingsdebat onder
brak, toen het verrassende nieuws
over de onder scheiding bekend
was geworden.
Ook Willy Brandt zelf was door
zijn uitverkiezing zichtbaar ver
rast en ontroerd. In een toe
spraak tot de Bondsdag ver
klaarde Brandt, dat hij 'de zeer
verplichtende onderscheiding' op
10 december in Oslo in ontvangst
zal nemen in verbondenheid met
allen die zich inspannen om de
wereld van oorlogen te bevrijden
en om in Europa de vrede te or
ganiseren'.
Bij de vele gelukwensendie de
Bondskanselier ontving, ivoren
telegrammen van president
Nixon, premier Heath, de Franse
minister van Buitenlandse Zaken
Schumann en VN-secretaris-ge
neraal Oe Thant. Oppositieleider
Barzel die Brandt in de Bonds
dag als eerste de hand had
gedrukt en CSU-voorzitter
Strauss feliciteerden hem even
eens telegrafisch. Op de foto een
zichtbaar ontroerde Brandt én
zijn vrouw Ruth, die een traan
wegpinkt.
Uitgewezen Tsjecho-Slowakije
heeft de 43-jarige Samuel G. Wise
jr., een politiek-economisch adviseur
van de Amerikaanse ambassade in
Praag, tot persöna non grata ver
klaard. omdat hij zich had schuldig
gemaakt aan spionage-activiteiten.
De Amerikaanse zaakgelastigde in
Praag heeft de Tsjechoslowaakse be
schuldiging van de hand gewezen.
V.N. en Zuid-Afrika De veilig
heidsraad heeft gisteren met 13
stemmen voor en géén tegen een re
solutie aangenomen waarin Zuid-
Afrika wordt opgeroepen zich terug
te trekken uit het gebied van Zuid-
west-Afrika)Engeland en Frank
rijk onthielden zich van stemming.
Voor velen is
synode
reeds voorbij
ROME (GPD) Meer dan hon
derd sprekers hebben zich op de bis
schoppensynode aangemeld voor het
thema, dat de rechtvaardigheid van
de wereld behandelt.
De rij van sprekers werd geopend
door de Britse econome Barbara
Ward, één van de drie vrouwen, die
als raadgevers aan de synode zijn
toegevoegd. Barbara Ward meende in
haar toespraak, dat veel mensen in
de heden zo door elkaar geraakte we
reld op een teken wachten, dat het
leven betekenis en zin zal geven.
Spreekster hoopte, dat het teken
van de kerk zal komen.
Onder de velen, die betrokken zijn
bij de synode, was de stemming gis
teren in Rome er één van wanhoop
en teleurstelling. Vooral in die kerk
provincies. waarin men met span
ning op nieuwe geluiden wacht, zul
len de straks teruggekeerde kerkva
ders het bijzonder moeilijk krijgen.
Men ontkomt niet aan de indruk,
dat ook de Nederlandse kardinaal
Alfrink pessimistisch over de nabije
toekomst gestemd is en in zijn eigen
kerkprovincie moeilijkheden ver
wacht. Het is gebleken, dat vele
bisschoppen die naar Rome gekomen
waren om hun steentje bij te dra
gen aan de vernieuwing van het
celibaat beginsel, teruggetrokken
zyn door de massieve druk die van
Vaticaanse zijde op de voorstanders
van de leiding van gehuwde priesters
is uitgeoefend.
Voor velen is de synode nu eigen
lijk al voorbij. Zij verwachten geen
hoopgevende aspecten meer. Het
conformisme van de meerderheid van
de tot nu toe opgetreden bisschop
pen heeft ook weinig verwachting
gewekt voor het thema over de recht
vaardigheid.
ADVERTENTIE
i Verfijnd model van "Monsanto"-
acryl, heerlijk om te dragenI In vele
modieuze najaarstinten.
Maten 46-54.
Normaal
kost hij nu als
Het huiselijk leven is vast en
diep in mij verankerd, en betere
huisvesting zal dan ook altijd au
tomatisch opduiken op wat voor
lijst van prioriteiten ik ook maak.
Ik geloof dat het Amerikaanse
„thuis" de vaste ondergrond is
van onze kracht als volk en dat
het huis een navelstreng is die
een gezin schraagt. Ieder gezin in
Amerika verdient een behoorlijke
woning, of het nu een boerderij of
een flat in een stad is, gehuurd of
eigendom, bescheiden of groots.
Waar het om gaat is dat het huis
een plaats moet zijn waar een ge
zin in gezondheid kan wonen en
in waardigheid kan opgroeien.
Door
Lyndon Baines Johnson
Ik heb om zulke uitlatingen kritiek
te verduren gekregen van mensen
die vinden dat ik hoop gewekt heb
die nooit vervuld kan worden. Maar
als deze hoop niet in het vooruit
zicht gesteld en ten slotte verwe
zenlijkt wordt, zal ons bestuursstel-
sel een drastische verandering on
dergaan, en die verandering zal
zich misschien niet noodzakelijker
wijze bekommeren om de grondwet.
Mensen verdragen niet eindeloos
een stelsel dat hun een dak boven
hun hoofd en onderdak en warmte
voor hun kinderen onthoudt. Als
ons hele volk behoorlijk gehuisvest
wias, zou het merendeel van de pro
blemen die nu oaize samenleving
bedreigen minder kritiek zijn en
zouden wij een onmetelijk sterker
volk zijn.
Onderzoek
Op de tweede avond van mijn pre
sidentschap kwam Walter Heller,
voorzitter van de Raad van econo
mische adviseurs mij vertellen van
het recente onderzoek inzake het
vraagstuk van de armoede. Hij had
begin november de departementen
en bureaus van de federale overheid
gevraagd om bruikbare ideeën voor
een programma ter verlichting van
de armoede.
Drie dagen voor John Kennedy's
dood had hij het onderwerp met
hem doorgepraat. President Kenne
dy had het toen goedgevonden dat
hij verder ging met zijn plannen
voor een programma, maar had
geen leidraad gegeven voor wat er
nu precies in moest staan. Heller
was gekomen om mij een dringende
vraag te stellenWilde ik dat de
Raad van economische adviseurs
een programma opstelde om de ar
moede aan te pakken? Ja, zei ik,
geef het de hoogste voorrang, ga er
met volle vaart op af.
Wij bleven speuren naar manieren
ter vermindering van de uitgaven,
vooral bij Defensie maar toch ook
bij andere departementen, om dat
geld te kunnen gebruiken om het
programma van de strijd tegen de
armoede op gang te brengen. Een
wet tegen de armoede die om te
beginnen de begroting zou verhogen,
zou weinig kans van slagen hebben.
Het vraagstuk van de armoede in
de Jaren zestig lag anders dan dat
van de moeilijke tijden in de Jaren
dertig. In de Crisistijd had onze
zorg vooral de ontwikkelde en ge
schoolde mensen die tijdelijk van
hun plaats verdreven waren door de
ziekte van de economie
De armoede van de jaren zestig, de
paradoxale armoede temidden van
overvloed, was van andere aard. De
bloeide. Er was werk ge
noeg, maar de werklozen waren niet
bij machte om die banen te vervul
len. De opmerkelijkste aspecten van
deze nieuwe armoede toonden dat zij
zich zo ontmoedigend vast genesteld
had en dat haar slachtoffers volle
dig aan haar overgeleverd waren,
van generatie op generatie.
Een mens was arm als hij niet ge
noeg had om van te leven, maar
dat was er toch maar een deel van.
Als hij arm was, was het gevolg dat
hij weinig- schoolging, dat hij onvol
doende medische zorg kreeg en on
toereikende voeding, dat hij dicht
opeengepakt woonde onder ongezon
de omstandigheden. Hij kreeg geen
wezenlijke kans op scholing voor
een behoorlijke baan.
Hij was bovendien zijn hele leven
arm geweest en bestemd om arm te
sterven. Zijn kinderen konden de
zelfde hopeloze kringloop tegemoet-
zien, van een misdeelde Jeugd naar
een sombere en wanhopige oude
dag. Wie arm was, zat in de val; er
was geen ontsnapping mogelijk;
hoop ging zijn begrip te boven. Om
de armoede te verslaan moest dit
verschrikkelijke patroon doorbroken
worden.
Groot en gedurfd
Ik was er van overtuigd dat wij
niet in het klein konden beginnen
en hopen een programma door het
Congres te drijven. Het moest groot
en gedurfd zijn en het hele volk
met een werkelijke schok treffen.
We zagen kans om een half miljard
dollar op de begroting te reserveren
voor het begin van de campagne
tegen de armoede; heel wat daar-
bezuinigin
gen bij het departement van Defen
sie. Voorts stond er nog een half
miljard op het programma voor
werk van federale diensten zoals
scholing van arbeidskrachten dat
op een of andere manier toch ook
de armoede te lijf zou gaan. Ik gaf
opdracht die fondsen ook in het
programma op te nemen zodat we
de campagne op gang konden bren
gen op het niveau van een miljard
dollar.
Het uitgangspunt was dit: er moes
ten plaatselijke organisaties ge
vormd worden in de streken en
plaatsen waar de arme mensen zelf
woonden, en de programma's om de
armen te helpen zouden via organi
saties ter plaatse geleid worden. Dit
plan klonk alsof 't splinternieuw was
en zelfs een beetje radicaal. In wer
kelijkheid was het gebaseerd op een
van de oudste denkbeelden van
onze democratie, zo oud als de ge
meentelijke bijeenkomst in New
England (de zes oudste „Engelse"
staten in het noordoosten van de
VS), zelfbeschikking op plaatselijk
niveau. Het begrip eigen-werk-van-
een-gemeenschap werd de eerste
bouwsteen van ons programma voor
de strijd tegen de armoede.
Op 8 januari 1964 heb ik in mijn
eerste rede ter opening van het
nieuwe Congres aangekondigd:
„Deze regering verklaart onvoor
waardelijk oorlog aan de armoede
in Amerika. Duizend dollar nu
geïnvesteerd in de redding van een
jongeling die niet in het arbeids
proces ingepast kan worden, kan
tijdens zijn leven veertigduizend
dollar opleveren".
We deden alles wat we maar kon
den om de arme mensen met grote
letters in het nieuws vermeld te
houden terwijl het wetsvoorstel ln
behandeling was. Ministers en an
dere hoge overheidsfunctionarissen
maakten in hun toespraken overal
in het land gewag van de strijd te
gen de armoede en de pers besteedde
ruime aandacht aan die toespraken.
Lady Bird en ik maakten een reis
naar het Midden-Westen en door
de berggebieden van Appalachië om
de aandacht van ons land te vesti
gen op het probleem van de armoe
de. Het was een hele lange dag die
mij nog vers in m'n geheugen ligt.
In een school in South Bend.
een bijeenkomst van de liga van
vrouwelijke kiezers in een balzaal
in Pittsburgh.op een vergadering
van staalarbeiders op een plein
tje in Paintsville in Kentucky.en
tot slot op het maanovergoten
vliegveld van Huntington in West-
Virginië heb ik mijn boodschap tot
ons volk gericht: De Oorlog tegen
de Armoede ls geen partijzaak. Het
is een zedelijke plicht en zijn wel
slagen steunt op ieder van ons.
Toen ik op 20 augustus de wet te
gen de armoede ondertekende, heb
ik getracht haar in de historische
verhoudingen te plaatsen: „Voor
het eerst in de hele geschiedenis
van het menselijke ras kan en wil
een groot volk een verbintenis aan
gaan om armoede uit zijn gelederen
te bannen."
Facetten
Omdat armoede op zichzelf een in
gewikkeld probleem is, met vele in
elkaar overgaande facetten, moest
onze aanval een bestorming in sa
menwerking op vele fronten zijn.
Met een enkel programma voor de
strijd tegen de armoede waren eeu
wen van achterstelling en ontbering
niet om te keren. Die omkering zou
slechts komen met de langdurige,
harde arbeid van tientallen cam
pagnes op honderden terreinen, en
zij zou tijd kosten.
Een toverformule was er niet. Wij
moesten een brede verscheidenheid
van aanpak proberen. De ene me
thode heeft beter gewerkt dan de
andere. Sommige zijn volledig mis
lukt. Ik heb bittere klachten ge
hoord van de burgemeester van
verscheidene steden. Er is hier en
daar geld gebruikt voor de financie
ring van twijfelachtige activiteiten.
Er zijn gevallen van wanbeheer ge
weest. Die risico's hoorden er nu
eenmaal bij. Wij hebben nieuwe bu
reaus in het leven geroepen en
oude versterkt. We hebben de volg
orde van wat het belangrijkst von
den gewijzigd. We hebben van fou
ten geleerd. Maar, zoals ik onze cri
tici placht voor te houden: „Wij
moeten eerst de drenkeling uit het
water trekken en er later over pra
ten".
Toen ik het presidentschap neerleg
de, bleek uit overheidsrapporten dat
er van de 5 miljoen Amerikanen
die in 1964 ln armoede verstrikt
hadden gezeten, 12,5 miljeon er bo
venuit getild waren een daling
van bijna zesendertig procent in
iets meer dan vier jaar. Niet alleen
door de Strijd tegen de Armoede
maar ook door de zich ontplooiende
economie zijn er in die jaren men
sen de armoede te boven gekomen
in een tempo dat tweeëneenhalf
keer zo hoog lag als ooit tevoren in
onze geschiedenis.
WORDT VERVOLGD.
