LUCHTVERONTREINIGING
BEDREIGT OOK 4
'N KATHEDRAAL
IRI
H. Teering: "Handelsreizigers in architectuur"
ZEKE
Neutraliteit
VAN
BEZINNING
Kerkdiensten Leiden en omgeving
LEIDSCH DAGBLAD
ZATERDAG 16 OKTOBER l«j S
Grijs en breed rijst de kathedrale basiliek van Sint Jan uit het centrum van Den Bosch
omhoog, een stenen reus die al ruim zeven eeuwen het landschap van de Meijerij beheerst.
De heer H. Teering, restauratie-architect van Nederlands grootste kathedraal: „De kerk stort
niet in, zover is het nou ook weer niet. Maar het gaat wel toe naar een vormloze massa,
een lepra-achtige toestand.
De heer Teering meldt
protestanten de zaak in handen
hadden is er twee eeuwen niets aan
gedaan. De achterstand is nog
steeds niet ingehaald."
In 1850 waren de zaken zo ten goe
de gekeerd dat bij het noorderpor
taal met de restauratie werd begon
nen. Precies honderd jaar later had
de zoveeslte generatie van arbeiders
de volle ronde om de kerk afgelegd,
de trage en eindeloze dans om de
massieve basiliek kon aan de twee
de omloop beginnen.
Nooit uit steigers
Sedert mensenheugenis is de Sint Jan gevangen in een ijzeren
web van steigers, en kan in Den Bosch ervaren hoe stevig de tijd
de oude kathedraal belaagt. Aan de achterkant van de kerk vooral
heeft de restauratie-arbeid zijn rommelige mise-en-scène opgetrok
ken. De tuinachtige omgeving biedt hier een verwilderde aanblik
met het afvalde steenklompen en de zandhopen op de grond en
de steigers die naar de hemel omhoog groeien.
Toen de doorgaan met restauratie en onder
houd. Daar wordt wel eens raar te
genaan gekeken. Maar mag ik dan
zeggen dat zoiets voor elk gebouw
geldt.
Het mooiste voorbeeld vind ik nog
altijd het Congresgebouw in Den
Haag. Ik ben ervan overtuigd dat
daar over vijf Jaar een begrotings
post voor het onderhoud is van
twee ton. Het bouwkundige onder
houd zal een enorme last worden
voor de exploitatie. Zo is het overal
en met elk gebouw in Nederland.
We moeten af van de dwaze me
ning dat het alleen maar om mo
numenten gaat. we moeten de res
tauratie aan kerken niet in een
verkeerd daglicht stellen."
En hij voegt daar glimlachend aan
toe: „Alleen, het werk aan een kerk
is kostbaarder. Maar wat wij doen
is dan ook veel meer voor de eeu
wigheid bestemd."
En zijn huidige gedaante dateert de
Sint Jan van 1525. In de Rijnlandse
toren echter bevinden zich nog de
muren van de Romaanse toren die
omstreeks 1200 als de eerste Sint
Jan op Brabant neerkeek. De kerk
is nooit afgebouwd, als onlangs
aangewezen city-kerk voor de gehe
le binnenstad van Den Bosch blijft
ze ook in de toekomst haar sociale
en religieuze dienstbaarheid verle-
Als de reusachtige fossielen van een
ver verleden, zo liggen de oude en
grijze kerken in de opvattingen van
ve.en uitgestrekt. Alweer moet men
dan onmiddellijk het woord geven
aan de heer Teerine:
Vakmanschap
„Het zuivere vakmanschap van de
timmerman, de metselaar, de steen
houwer, de beeldhouwer, dat vind Je
allemaal bij deze restauratie terug-
Ik begrijp het allemaal best hoor.
de fabrieken waarin alles uniform
in elkaar wordt gegooid, maar het
verpest het vak wel. Jezelf terug
vinden in je werk, dat is bouwen,
dat is restaureren. Hier vinden de
mensen het nog lekker om een deur
te maken Dan heb je een deur met
een persoonlijkheid. En niet wat
beton en aluminium en een puitje
erin en hup, daar heb je weer een
bouwwerkje.
Ik ben helemaal niet gelukkig met
de moderne kerkebouw. Je mist ei-
Men moet maar aannemen dat de
Sint Jan nooit uit de steigers zal
komen. Ook het steen van een ka
thedraal is vergankelijk, zonder het
restauratiewerk kan ook de Sint
Jan de eeuwigheid niet verwerven.
Men doet er echter verkeerd aan te
veronderstellen dat het alleen de
historische kerkgebouwen zijn die
het niet zonder de zachte zorgen
van hun heelmeesters kunnen stel
len
De gemoedelijke, leefklimaat-toe
komst vrezende architect Teering
komt Juist op dat punt bij herha
ling terug. „Wil Je de Sint Jan in
goede staat houden dan m oet je
ADVERTENTIE
autoinzittendeti
brand
$as
inbraak
ziektekosten
om zéker te zijn1.
vraag tm assurantieman inlichtingen over
Rijnmond-verzekeringen of
wend u rechtstreeks tot
I A-TI 1 -^rl
Vgrsvendijkwai 68 r'dam-3 tel.DIO-251329*
de mens in. Maar de architecten
doen alleen maar wat de opdracht
gever wil, ze denken alleen maar
aan het honorarium, het zijn han
delsreizigers in architectuur gewor
den. Het is een treurige aantasting
van ons vak."
Teering meent dat de restauratie
van de Sint Jan „te zacht is aange
pakt." Hij zegt: „Als ze me vijf
Jaar geleden een miljoen hadden
gegeven was ik natuurlijk niet uit
mijn onderhoud, maar ik kon wel
met veel kleinere steigers toe." De
subsidie (rijk 55%, gemeente 29%,
provincie 10%, bisdom en parochie
6%) bedroeg in 1962 f 250.000 liep
in 1970 op tot ƒ350.000 en zal het
volgende jaar tot 500.000 stijgen.
Een financieel probleem lijkt onder
tussen al te zijn opgelost voordat
het Teerings begroting kon gaan
kwellen. „Ik ben natuurlijk weg als
dif vijf ton niet waardevast, kan
worden gemaakt Tpen in 1962 de
eerste begroting werd gemaakt was
het arbeidsloon ƒ3,81, nu is het
f 12,20. De rijksdienst voor de mo
numentenzorg heeft me nu toege- i
zegd dat ik de vijf ton waardevast
mag gaan maken. Dat is het na-
tuurlijk helemaal."
Andere, eveneens geheel eigentijdse
problemen in de gigantische en ein- 1
deioze restauratie-arbeid lijken
minder gemakkelijk op te lossen, i
Grauw spook
Het grauwe spook van de luchtver-
vulling heeft ook de muren, pina-
kels, transen, ornamenten en beel- j
den van de Sint Jan bereikt. Tee-
nng kan op de ronde door en langs j
het bouwwerk laten zien hoe het
vuil lagen van enkele millimeters
e^n totale verwering. Dat bedoelde
vormt en dan weer afbladdert mét
enkele millimeters kalksteen. Vooral
de Franse kalksteensoort St. Joir
blijkt geen enkel verweer tegen de
luchtverontreiniging te hebben, zo
lijkt de jongste tijd een eeuwenoude
kathedraal met verhevigde kracht j
te belagen.
„We zitten hier tussen Rotterdam,
Antwerpen, en het Roergebied in," j
zegt de heer Teering, „en juist daar 1
wordt die ellende als' nergens an- j
ders de lucht ingeblazen".- Hij toont
ornamenten en stukken muur,
waarvan de profilering geheel is
weggevreten. „Over een paar jaar is i
alles hier helemaal vlak geworden, J
een totale verwering. Dat bedoelde
ik nou met die lepra-achtige. toe-j
stand," zegt de zuchtende Teering j
en hij piaatst opnieuw een van zijn
bittere tirades ter. •-«£ dictatuur
van de industrie.
Men hoort hem dan tevens hevig te-
keer gaan tegen de voorrechten die i
het autopark zich verworven heeft.
„Een maatschappelijk onding, hij
neemt vijftig procent van de lucht- 1
vervuiling voor zijn rekening." Aan
de voet van de Sint Jan spreekt
het grote parkeerterrein van de Pa
rade inderdaad zijn duistere rol
mee in de stoet van nieuwe gevaren
die de kathedraal bedreigen.
Zes jaar geleden konden lindebo
men de lucht zuiveren van een be
langrijk gedeelte van de autogassen
Ze werden, om de auto nog maar
wat meer speelruimte te geven, toen
echter gerooid en de heer Teer mg
moet ons opnieuw misprijzend aan
staren: „Als U zes jam geleden had i
kunnen zien hoeveel beter de situa
te toen was
s het mogelijk".
Verrotting
De Sint Jan telt 27 soorten natuur
steen. Het restauratie-werk moet
zich nu vooral ook richten oj> het
vervangen van de 2500 m2 Udelfan
ger zandsteen door het veel hardere
basaitlava. De Udolfanger droeg na
1850 de eerste steentjes bij in de
restauratie, maar heeft met name
de strijil verloren van het regenwa
ter. dat het leem in de stenen weg
drukte. De sporen van volkomen
verrotting treft men overal aan
waar de Udelfanger zandsteen nog
volop aanwezig is.
Men verneemt het maar weer, de
Sint Jan zal nimmer uit zijn stei
gers treden, elke tijd heeft zijn ei
gen autogassen en regenwater.
De man die de restauratie leidt als-
De kathedrale basiliek van
Sint Jan. die ernstig onder de
luchtverontreiniging heeft te lij
den..
of het om zijn eigen huis gaat zegt
dan: „Kijk nou eens naar al die
kleurschakeringen. Zit. er geen
enorme levendigheid in de Sint
Jan? Die zullen en moeten we be
houden En geen zandstralen na
tuurlijk zoals aan de St. Paul in
Londen of het stadhuis in Brussel.
Zogenaamd schoonmaken. Maar je i
haalt de 'Meuren er af die de eeu-
wen er op hebben aangebracht. En
bovendien spuit je meteen een be- j
schermend laagje mee weg. Ik vind: j
als we niet goed optreden tegen de
luchtverontreiniging gaan we er na
tuurlijk als mensheid aan. Maar de
stenen verliezen het nog eerder.
Daarom begrijp ik er niets van dat
overal die beschermende laagjes
worden weggespoten."
Experiment] I-
Er is een tijd geweest, dat Ne
derland met dit etiket de borst
vooruit stak; dat men tussen de
grote „kiftenden" op deze ma
nier de wijsheid in pacht meen
de te hebben; dat we, misschien
zó dachten, het. beste zijden te
kunnen spinnen!
Neutraliteit komt van het la-
tijnse woord „neuter", dat be
tekent „geen van beiden": géén
partfl kiezen, géén stelling be
trekken, géén uitspraken doen
die als een zekere voorkeur
konden worden uitgelegd.
Nu kan ik me indenken, dat
in het politieke spel deze opstel
ling van practische wijsheid kan
getuigen; dat men de veiligheid
en de rust van de burgers op
deze wijze het best gegarandeerd
acht. Maar een kwalijk gevolg
kan zijn, dat men deze maatstaf
ook gaat aanleggen waar politiek
niet 'n vruchtbaarste uitgangs
punt is. Waar deze neutraliteit
een keurige „escape" wordt, een
vlucht voor verantwoordelijk
heid, een dekking zoeken voor
de mogelijke gevolgen.
Verantwoordelijkheid kan van
daag niet meer alleen vertaald
worden met „de zorg hebben
voorHet betekent ook:
„antwoord schuldig zijn", wan
neer u wordt gevraagd naar het
waarom, naar uw standpunt, uw
visie. Het houdt in, dat men zich
bloot geeft, dat je met open vi
zier in de arena treedt.
Natuurlijk moet je wel eens
tevreden zijn met een compro
mis, moet je je wel eens neer
leggen bij wat „haalbaar" blijkt,
maar zo'n vergelijk is alleen dan
te verteren wanneer duidelijk is
uitgesproken, wat men „eigen
lijk
Grotere kinderen kunnen zich
best indenken, dat hun ouders
in vele opzichten anders oor
delen dan zij. Maar waar ze on
middellijk op aanvallen, dat is
de onwil, de traagheid of de
angst bij ons, om voor onze
opinie uit te komen. Ze prikken
er doorheen, wanneer we op
portunisten zijn, wanneer we
bang zijn, ouderwets te schijnen,
wanneer we kennelijk vrezen,
niet „in" te zijn. „Lieve vrede"
is voor hen geen argument.
Ook de Kerken worden hierop
steeds meer geattaqueerd. Wie
noemden de Kerk in voorbije
jaren ook weer zo vaak „Onze
Moeder Die Moeder heeft
ook eeuwenlang de vrede menen
te dienen met een sussend ge
baar. 'Ze heeft berusting ge
preekt, al of niet met een blanco
cheque voor hierna. Ze was vaak
een meesteres in compromissen,
en lijkt het er nu niet op, dat
haar het verwijt treft van één
van haar vurigste pioniers:
„Was je maar koud of warm!
Maar nu je lauw bent, spuw ik
je uit
Neutraliteit wordt vandaag ia
veel gevallen als schijn-vrede
ontmaskerd, als een manier om
de ware situatie toe te dekken,
om kleerscheuren te vermijden,!
En waar de eerlijkheid in onze
dagen in de parade van deugden
naar de top dingt, is dat een
onverdraaglijke zaak. Maar ze-
ker, wanneer deze zelfbescher-
mende neutraliteit anderen in
de kou laat staan, wanneer an
deren het gelag moeten betalen
van onze veiligheid, waar met
open oog „handen in onschuld
worden gewassen", daar komen
de protestvlaggen en de span-
doeken omhoog.
Het gaat regelrecht om onze'
geloof-waardigheid; het gaat er
om, of we zo consequent durven'
•zijn, dat we het verlies willen
nemen terwille van de werkelijke'
winst. Of we durven sterven
te levenEn met nameof we
die grote liefde weten op
brengen, die zijn leven geeft
voor zijn vrienden
U voelt al aan dat bepaalde
concrete feiten achtergrond-:
ziek vormen van dit idealistisch
geschrijf: de bijdrage van d
WOORD
Wereldraad van Kerken aan d
bevrijdingsbewegingen, de kritiek
op de houding van Rome ten
opzichte van Latijns-Amerika,
ons schipperen met bepaalde
NATO-partners kunt me
terecht verwijten, amateuristisch
rond te lopen in de politiek. Ik
ben het zelfs met u eens, wan
neer ook dat „stenen gooien"
een vlucht kan zijn. Een vlucht
voor mijn eigen opgave, een
vlucht voor zelfkritiek.
Accoord! Wie met een bord]
„voor vrede" loopt, moet min
stens de strijd aanbinden tegen
zijn eigen agressiviteit. Wie in
het groot voor openheid pleit,
moet zelf in het klein beginnen.
Hij moet nagaan, of hij bereid,
is „vuile handen" te maken aan-l
zijn schone theorie. Wanneer
men wel mag luisteren
onze woorden, maar ons niet
mag aanspreken op onze daden,
zijn we nergens.
Ervaren, hoe moeilijk het is,
ons eigen standpunt serieus te
nemen, maakt ons milder in c
oordeel over anderen Maar1
't verlost ons van het irriterende'
„image" van een arrogante ne
traliteit.
J. Schlatmann
Past. Antoniuskerk
Leiden Zuid-west
Zo heeft de ,Sint Jan ook in deze
jaren zijn kleine, maar uitgelezen
schare verdedigers. Teering hoopt
op het welslagen van een impreg
neer-experiment, het spuiten van
een soort cêmèntpaaje in het bin
nenste van de stenen. Hij zegt:
„Als dat lukt hebben we het gevon
den. Hoewel, in deze snelgaande en
chemische wereld komen de produk-
ten en gaan de produkten. Wat
slaat ons volgend jaar wel niet te
wachten? Eigenlijk weten we niets.
En van deze belangrijke proef kun
nen we het resultaat pas over tien
jaar zien."
NED. HERV. KERK
Beroepen te Barneveld: J. Maas
land te Wilsum; te Aardenburg: mej.
H. Valk. vicaris te Nieuw Vossemeer-
Halsteren: te Rouveen: C. Kik, kan
didaat te Rotterdam: te Biezelinge:
E. Durkstra, zendingspredikant te
Timor, voorheen te Almelo, thans
wonende te Holten.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Surhuisterveendrs.
H. Dijkstra te IJlst.
Bedankt voor Drachten: B. Be
rends te Enschede.
Benoemd tot bijstand in het pasto
raat te Oosterbeek-DoorwerthJ. C.
Jonkes, emeritus predikant te Rei
woude.
GEREF. KERKEN
(vrijgemaakt, buiten verband)
Beroepen te Deventer: J. Stuü
Wieringermeer.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Hoogvliet: L. Blok
Beekbergen; te Oost-Capelle: N.
Schroeder te Goes.
VRIJ EVANG. GEMEENTEN
Beroepen te Amsterdam: B. Lc
werse te Veendam.
Bedankt voor Zeist: J. A. Hanif
te Wormerveer.
>t). Gerei". Kerk 9.30 ds. Pijlman i R.K. Kerk
s Woords. 2.15 uur ds. H. C van
r Ent te Katwijk aan Zee Rem. Ge-
'orm. Gem. geen opgaaf ontvangen,
LEIDEN Hervormde Gemeente
Hooglandse Kerk 10 uur ds. E. M.
Pannekoek, 11.45 uur Oecumenische
ds. G. C. Post
Maranathakerk 10.01
Eikerbout.
Koningsksrk 10 uui
Bethelehemkerk 10 i
Joh. Poort (H. Avondmaal).
Vredeskerk 10 uur ds. J A. Eekhof
Ver. Vrljz. Hervormden (aula Asser-
-> prof. dr. M. de Jonge
Academisch Ziekenhuis 10 uur ds. P
J D. van Malssen.
Dlaconessenhuis 10.30 uur prof dr
(Oude Vest 13) 10.3
Breedeveld.
Gemeenschap
renwljk) 10 uur
Geref. Kerk
Zuiderkerk 10 uur dr. v, d. Zwa
5 uur ds. Hortenslus.
Beloftekerk 10
Groenhoven: 10.15 uur dr. Wind.
Gezinsdiensten „Jeugdhaven"
uur: „De Mirt": Ds. De Heer, 10
„Het Mierennest":
Chr, Geref. Kerl
7 uur ds. Van Dijk
Geref. Kerk (vrijgem.)
ds. J. v. d. Haar.
10 uur ds. R. Relling
Doopsgezinde Remonstr. Gem. 10 i
dr, S. L. Verheus.
ang. Luth. Gem. 10.15 uur
r Hollandse Dlei
St. Jozefkerk (zat. av. 7
11. 12.15 en 6 uur.
Studentenparochie (zat.
Leonarduskerk (zat. av. 7uur) S
10.45, 12 en 7 uur.
Petruskerk (zat. av. 7 uur) 9, 10.3C
12 en 6 uur.
Nieuwe Apostolische Kerk (Ho
ge Rijndijk 24) 9.30 en 4 uur diens
(donderdag 7.45 uur).
Amstelveen, Geref. Kc
en 6.30 uur ds A. Treurn
:rden, Chr. Geref. Kerk 9.3
Adventskerk
an den Rijn Herv. Gem.
Hillegersberg,
vrouw Boot-Schipper Zaal Opstandlngs
kerk Prinses Marijkestraat 10 uur
Jeugdkapel de heer H. Kruithof, Mar-
tha-Stlchtlng „Rijnstroom". 10.30 uur
ds. I. J Walpot (In gymnastieklokaal
van Rijnstroom), Oudsnoornsweg 10.30
T Bogers, Hervormde Slons-
uur ds. S. W
Van Vliet te
Waddlnxveen. Goede Herderkerk Ten
Harmsenstraat 10.30 i
M. Hoogendijk, Ridderv<
teel Voldbloemweg 9.15 1
Joor-Cannegieter. Aula Morgenster-
Ie Jong. Salvatorikerk
aan 10 uur ds. A. Born:
ds. J. Vos, De Goede Hert
T. H. Oostenbrug, Chr.
eform. kerk 9.30 en 4.30 uur ds. J.
XIken uit Zwolle; Geref. Gemeei
).30 uur leesdienst en 3.30 uur ds
Honkoop. vrljz, prot.
J. Modderkolk:
terdagavond 7 uur) 8.45, 10 en 11,30,
Ontmoetingscentrum Snljdelwijk (za-
Embden. 6.30
W. Balke, Sal-
ir ds. W. Balke, 6.30 uur
:el, Bethlehemkerk 9.30
cl. Weij Hattum (Niei
v d. Wey Hattum,
wijk
ds. Jac. de Vos,
Oude Kerk
Nieuwe Kerk:
Vroe-gi ndc wey 6
R'oon. Ichthuskerx ïu uur cis. c.
den Bcrgh, 5 uur ds. chr. J. Gall
den Haag (Jeugddienst) vanaf 4.'
n.m. vooraf zingen, Pnlëlkerk 9.30
ds. J. P. van Roon 6 uur ds. W. Vr
Lndewey Groen v. Prinstererschool 10
uur ds. J. van der
Zeehospitium. Geref.
Ziekei
Geref. Kerk
F. Pijlman. Trlumfi'
D. H. Elderman 5 uur ds. R.
les, Geref. Kerk (Vrijgemaakt) 9
uur ds. G. Roukema, 10.30 uur
uur ds. Th. Hoff. Geref. Gemee
10 uur dienst RK Kerk (ln Vredes
kerk) 7 uur Soefi-tempel (Sportlaan)
3 Bijeenkomst voor belangstellenden
4 uur universele eredienst (Thema de
enige werkellfkheid.)
ds. Buitenhuis. Geref. Kerk ds. J. Th. W. Quak,
leesdienst, 3 uur i
;erk Herv. Gemeente 10
Evangelisatiekring
Kerk Veren!-
ds. J. P. Hon-
Leiden, Geref. Kerk 9.30 en 5 uur ds.
D. Kronemeljer te Lelden. R.K. kerk
St. Bernardus Rijndijk (zat. 7 u) 9.30
uur en 11 uur R.K. kerk St. Michael
Rijndijk (zat. 7 uur) 9 en 11.30 uur.
R.K. Kerk dorp (za
8, 10
kerk Grljpensteinstraat 9.3
Vlamingstraat 1
R.K. Parochie Rldderveld Parel
straat (zat. 6.30 uur) 8.45 11.16 ILa-
tljnse gezangen) en 5.30 uur.
Hillegom Chr. Geref. Kerk: 10 u
van Dijk. Gouda, Herv. Gemeente
i uur ds. H. L. Boonstra, 7 uur ds.
Bronsgeest. Parkwijk. 7.30 uur de
neer J Valkenburg. Dorpshuis Venne-
perweg 7 uur ds. Jorg van Apeldoorn
Geref. Kerk 10 en 5 uur ds. W. P H.
Pouwels. Volle Evangelie Gemeente;
10 uur samenkomst Nutsgebouw Van
den Endelaan; zondagavond 8
belstudlekring KI. Vreeswijk 3 Lisse.
R.K. Kerk Par. St. Jozef 8.30 uur .10
uur 11.30 en 5 uur. Par. St. Martinus
(zat. avond 7 uur) 7 8.30 10.00 Hoog
lenboom. RK Kerk
I Kerk Dorpskerk 10
nef, Hoofdstraatkerk 10 i
te Zwammerdam, R.K. Kerk
H. G. Oostinga. Bed H. Doorp. Geref
Kerk 10 uur ds.L Herlaar. Heem
stede. 7 uur ds. A. Broek, van Amers
foort, Chr. Geref Kerk 10 en 4.30 uur
ds. D, H. Biesma, Geref. Gemeente 10
en 4 uur ds. Suyker. Geref. Kerk Vrij
gemaakt 10 en 4.30 uur ds. J. J. Ver
leur, Oud Gereformeerde Gemeente
tha (Hecreweg),
.St. Agatha Dep.
Leiden RK Kerk
Kerk, Vinkenlaan
ds. D, Keuning
(Rotterdam) Van den Berghstichting.
11 uur ds. H. Lijesen. Ned. Prot. Bond
Llndenplein 10.30 uur ds. H. van Bil-
Hoofdtraat 10
Kerk Hoofdstraat 10
Ds. Bijleveld 5
vrijgemaakt) 10
- Herv. Gemeente 10.30
Kerk 9 uur ds. J. D.
noeting" ds. J. Stei
n, Sole Mio 9.3
land. RK Kerk St. Joz
7.30 8745 10.15 11.30 e
Chr. Geref.
Kruistochten Nederland
9.30 Hoogmi:
Valkenburg E
uur ds. G. Zonne'
Boer uit Hazerswoude, Geref.
Kerk (vrijgemaakt) 9
ds. Rooze Gereform.
Herv. Gemeente 10.00
ds. Hoogenkamp,
tekens (Bijbelgenootschap) RK Kerk
uur ds. Schoot (Rijndijk)
3.30 10.00 11. v. d. Geest (Hulp i
ds. J. Irik (Gemeentecen-
avondmaal Geref. K(
8.30 uur ds. J. v
dienst RK Kerk i
gemeenschappelijk
RK Kerk Laurel
7 30 9. 10.30 12 e
ng Herv. Gem. 9.30
Kerk Meerkreuk
Herv. Gem 9.3
Kerk, 9.30
ds. J. J. Wisse (Bethelkerk) 9.30
en Herv. Gemeente
J. v. d. Heuvel 6.30
t Veld. herv. Bethel 9.30
ds. B. Koekkoek 5.00
Modderaar Rem. Ger. Gem. 10.00
ds. G. A. Hooilkaas, Oud Geref.
de 158 lO.Of
Afgesch. G
5.00 uur ds A. P. Verloop.
Warmond Herv Gem. 10 uur ds
J. M. Snijders (onderwerp: Tolerantie
ln het gezin" 7 uur ds H. G. Oostinga
uit Lisse RK Kerk (zat. av. 7 uur)
Herv. Gemeente 9.30
ds. Franken. 6.30 i
iNieuwveen Geref. Kerk 9.30 en 6.;
ds. Van Bleek Delfzijl.
Zevenhoven Herv. Gem 9.30
cis. Reijenga Geref. Kerk 9.30
In de christelijke kunst
het Lam Gods één der voornaai
ste symbolen van Christus. He' D
haaldelijk is het afgebeeld ligger* ft
op het met zevert zegels gesloti g
boek, zoals op dit reliëfdat j
de Hartebrugkerk
(Foto Holvasi
ds. G. J, van Kamp te Amsterdam,
uur, ds. H. R. J. Reijenga, hervortt
de pred. te Zevenhoven RK Kerk (z« k
7 uur) 7.45 9 en 10.45 uur.
Zoetenvoude Herv. 6„„,,
gave ontvangen RK St. Jans Kei I.
Zuidbuurtseweg (zat. 7.30 uur) 7.30 1 J,
en 11 uur RK Christus Dienaar IP
(zat. 7 uur) 8.30 uur 10 11.30
RK Parochie Meerburg (zat.
8.45 10.30 12 en 6 uur
•dam Herv. Gem 10
ds. D. Goudzwaard, Gfl
r ds. Sj. Tiemersma, 6.3i
ngedijk te Waarder Reit
UM
